ساختار هرم جمعیتی سریلانکا: تفاوت میان نسخهها
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
از | [[پرونده:Sri-Lanka.jpg|بندانگشتی|مردم سریلانکا، قابل بازیابی از https://island.lk/rally-the-people-one-nation-one-call-free-sri-lankaindependence-day-2023/]] | ||
هرم جمعیتی [[سریلانکا]] بهعنوان نمایشی از توزیع سنی و جنسیتی [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]]، روندهای جمعیتی و تغییرات جمعیتشناختی را بهوضوح نمایش میدهد. بررسی هرم جمعیتی این کشور نشاندهنده تغییرات قابلتوجه در طی دهههای اخیر است که به کاهش نرخ زادوولد، افزایش امید به زندگی، و پیرشدن جمعیت منجر شده است. در سال 2024، هرم جمعیتی [[سریلانکا]] ویژگیهایی را نشان میدهد که حاکی از انتقال دموگرافیک از یک جامعه جوان به سمت یک جامعه میانسال و حتی سالخورده است. ''''' ''''' | |||
[[پرونده:هرم جمعیتی سریلانکا.png|بندانگشتی|هرم جمعیتی [[سریلانکا]] ( سپتامبر 2024)، قابل بازیابی از https://countrymeters.info/en/Sri_Lanka#google_vignette]][[پرونده:مادران.jpg|بندانگشتی|فرزندآوری در سریلانکا، قابل بازیابی از https://www.indiaodysseytours.com/knows/best-festivals-in-sri-lanka.html]][[پرونده:ازدواج سنتی در سریلانکا.jpg|بندانگشتی|ازدواج سنتی در سریلانکا، قابل بازیابی از https://pulse.lk/pulse2022/everythingelse/lankan-bride-problems-101/]] | |||
در سال | ==== توزیع سنی ''''' ''''' ==== | ||
در سال 2024، [[سریلانکا]] با جمعیتی بالغ بر 23.1 میلیون نفر، ساختار سنی مشخصی دارد<ref name=":62">''Population of Sri Lanka. 2024 demographics: density, ratios, growth rate, clock, rate of men to women.'' (n.d.), Available for https://www.populationof.net/sri-lanka</ref>. این [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] به سه گروه عمده تقسیم میشود: | |||
''' | ===== 1. نوزادان و کودکان (۰-۱۴ سال) ===== | ||
این گروه حدود 21. ٪ از جمعیت را تشکیل میدهند که حدود 4.9 میلیون نفر است<ref name=":032">''Department of Census and Statistics''. (n.d.), Available for http://www.statistics.gov.lk/Notice/SLFigures</ref>. کاهش تدریجی نسبت این گروه بهمرورزمان، یکی از نشانههای اصلی کاهش نرخ باروری در این کشور است. در دهه 1940 و 1950، این گروه بخش بزرگتری از هرم جمعیتی را به خود اختصاص داده بود<ref>''Sri Lanka Fertility rate, 1950-2022''. (2022). Knoema, Available for https://hi.knoema.com/atlas/embed/sri-lanka/fertility-rate?compareto=ae</ref>، اما در طول دهههای بعد، با بهبود وضعیت اقتصادی و افزایش آگاهیهای بهداشتی و آموزشی، نرخ باروری کاهشیافته و به کمتر از نرخ جایگزینی رسیده است<ref name=":72">De Silva, W., & De Silva, R. (2023). ''Sri Lanka Statistical Review Department of Census and Statistics, Sri Lanka Growth and Structural Changes of Sri Lankan Population During Coming Decades with Special Reference to Youth and Elderly''. ''2, Available for'' http://www.statistics.gov.lk/Publication/SSR/DCSSSRVol2Issue1Article2++</ref>. | |||
===== 2. افراد در سنین کاری (۱۵-۶۴ سال) ===== | |||
بزرگترین گروه جمعیتی [[سریلانکا]] در سال 2024، افراد بین 15 تا 64 سال هستند که حدود 64. ٪ از جمعیت کشور را شامل میشوند<ref>''Sri Lanka - Age Dependency Ratio, Young (% Of Working-age Population) - 2024 Data 2025 Forecast 1960-2023 Historical''. (2024). Tradingeconomics.com, Available for https://tradingeconomics.com/sri-lanka/age-dependency-ratio-young-percent-of-working-age-population-wb-data.htm</ref>. این گروه تقریباً 14.8 میلیون نفر از جمعیت کل کشور را تشکیل میدهد. افزایش درصد این گروه در هرم جمعیتی نتیجه کاهش زاد و ولد و همچنین افزایش امید به زندگی در این کشور است. [[سریلانکا]] اکنون در میانه یک مرحله بهرهبرداری از «پنجره جمعیتی» قرار دارد که بهدلیل نیروی کار نسبتاً جوان میتواند باعث افزایش تولید اقتصادی و رشد اقتصادی شود<ref name=":132">Fund., M. (2024). The Impact of Aging on Growth. ''IMF Staff Country Reports'', ''2024''(076), https://doi.org/10.5089/9798400271021.002.A002</ref>. | |||
===== 3. افراد سالمند (۶۵ سال به بالا) ===== | |||
این گروه حدود 14. ٪ از [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] را تشکیل میدهد، یعنی حدود 3.2 میلیون نفر. این رقم نسبت به سالهای گذشته بهشدت افزایشیافته است<ref name=":82">''Healthy Aging in Sri Lanka: Stay Strong, Stay Active (2024 Guide) | Nestle Health Science Sri Lanka''. (2024). Nestlehealthscience.lk, Available for https://www.nestlehealthscience.lk/blog-articles/healthy-aging-in-sri-lanka</ref>. با توجه به افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ زاد و ولد، روند پیری [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] در سریلانکا ادامه دارد و پیشبینی میشود که در دهههای آینده، این درصد بهشدت افزایش یابد<ref>''Country Profiles | Demographic Changes''. (2024). Population-Trends-Asiapacific.org, Available for https://www.population-trends-asiapacific.org/data/LKAhic_changes_and_their_challenges_and_opportunities_the_last_five_decades_in_sri_Lanka++</ref>. پیر شدن [[جمعیت سریلانکا]] بهویژه در مناطقی که زیرساختهای بهداشتی و مراقبتی بهینه نیستند، میتواند بهعنوان یک چالش بزرگ برای سیستمهای بهداشتی و اقتصادی کشور مطرح شود<ref>''Sri Lanka Percent of Population Over 65 Yearly Analysis: World Development Indicators | YCharts''. (2022). Ycharts.com; YCharts, Available for https://ycharts.com/indicators/sri_lanka_percent_of_population_over_65</ref>. | |||
==== توزیع جنسیتی ==== | |||
در [[سریلانکا]]، توزیع جنسیتی تا حد زیادی متعادل است. در سال 2024، حدود 48.4٪ از [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] را مردان و 51.6٪ را زنان تشکیل میدهند. این نسبت در گروههای سنی مختلف، بهویژه در گروههای بالای 65 سال، به دلیل امید به زندگی بالاتر زنان نسبت به مردان، بهوضوح متفاوت است<ref name=":92">''A Gender Equity Report SRI LANKA''. (2023). /04/SriLanka-Gender-Report-website.pdf, Available for https://genderhealthdata.org/wp-content/uploads/2024/04/Sri-Lanka-Gender-Report-website.pdf</ref>. | |||
در سال 1946، نسبت جنسیتی [[سریلانکا]] نزدیک به 104 مرد به ازای هر 100 زن بود<ref>''Fertility and Nuptiality 1 Ageing PoPulAtion of Sri lAnkA EmErging issuEs, nEEds and policy implications thematic report based on Census of Population and Housing 2012''. (n.d.), Available for https://srilanka.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20Ageing%20Monograph%20Report_0.pdf</ref>. اما با گذشت زمان و بهبود شاخصهای بهداشتی و امید به زندگی برای زنان، این نسبت بهتدریج تغییر کرده است. در گروه سنی بالای 65 سال، زنان بهطور واضح بیشتری نسبت به مردان دارند. این پدیده بهخصوص در مناطق شهری و مناطقی که امکانات بهداشتی بیشتری وجود دارد، بارزتر است<ref>''Sri Lanka - Urban Population - 2024 Data 2025 Forecast 1960-2022 Historical''. (n.d.). Tradingeconomics.com, Available for https://tradingeconomics.com/sri-lanka/urban-population-wb-data.html </ref>. | |||
==== تغییرات تاریخی هرم جمعیتی ==== | |||
از زمان استقلال [[سریلانکا]] در سال 1948، ساختار هرم جمعیتی کشور بهطور مستمر تغییر کرده است<ref>''South Eastern University of Sri Lanka | SEUSL''. (n.d.). Www.seu.ac.lk, Available for https://www.seu.ac.lk/researchandpublications/social_review_fac/V2N1/5%20Article%20Pages%20from%2045%20-%2058.pdf</ref>. در دهههای اولیه پس از استقلال، نرخ زاد و ولد بالا و نرخ مرگومیر پایین، باعث ایجاد یک هرم جمعیتی جوان و گسترده شد. [[جمعیت سریلانکا]] در دهههای 1940 و 1950 با نرخ رشد نزدیک به 2.5٪ افزایش مییافت<ref name=":102">Update, A., & Lanka, S. (2015). ''AsiAn Development BAnk Country Gender Assessment, Available for'' https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/172710/sri-lanka-country-gender-assessment-update.pdf</ref>. | |||
در دهههای بعد، تغییرات اقتصادی، افزایش سن [[ازدواج در سریلانکا|ازدواج]]، و سیاستهای کنترل [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] موجب کاهش نرخ باروری شد. این روند تا دهه 1970 و 1980 ادامه داشت و در دهه 2000، [[سریلانکا]] به یک نقطه عطف رسید که در آن نرخ باروری به کمتر از نرخ جایگزینی (2.1 فرزند به ازای هر زن) رسید<ref>''History of Sri Lanka - Independent Ceylon (1948–71) | Britannica''. (n.d.), Available for https://www.britannica.com/topic/history-of-Sri-Lanka/Independent-Ceylon-1948-71</ref>. این امر باعث تغییر شکل هرم جمعیتی شد؛ بهطوریکه پایه هرم ([[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] جوان) بهتدریج کاهش یافت و جمعیت در سن کار بهمرورزمان افزایش یافت. | |||
==== پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ساختار هرم جمعیتی ==== | |||
ساختار هرم جمعیتی [[سریلانکا]] در سال 2024 دارای پیامدهای مهمی برای اقتصاد و سیاستگذاری اجتماعی کشور است<ref name=":132" />. کاهش [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] جوان و افزایش [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] سالمند، بهویژه در مناطق روستایی، باعث ایجاد فشار بر سیستمهای بازنشستگی، خدمات بهداشتی و مراقبتهای طولانیمدت میشود<ref name=":112">''Budget 2024: Sri Lanka’s road to economic recovery?'' (n.d.). Orfonline.org, Available for https://www.orfonline.org/expert-speak/budget-2024-sri-lankas-road-to-economic-recovery++</ref>. | |||
بهعنوانمثال، افزایش تعداد افراد سالخورده در [[سریلانکا]] نیاز به توسعه سیستمهای تأمین اجتماعی و مراقبتهای بهداشتی خاص برای افراد مسن دارد. این در حالی است که کاهش تعداد افراد جوان که نیروی کار فعلی و آینده کشور را تشکیل میدهند، میتواند منجر به کاهش بهرهوری اقتصادی و کاهش رشد اقتصادی در دهههای آینده شود<ref>''Elder Care in Sri Lanka: Are we Prepared for the Future?'' (n.d.), Available for https://www.cepa.lk/blog/elder-care-in-sri-lanka-are-we-prepared-for-the-future/</ref>. | |||
==== پیشبینی آینده هرم جمعیتی (2024-2054) ==== | |||
باتوجهبه روندهای کنونی، پیشبینی میشود که [[جمعیت سریلانکا]] تا سال 2054 بهتدریج بهسمت پیر شدن بیشتر حرکت کند<ref>''International Journal of Current Science Research and Review''. (2024), https://doi.org/10.47191/ijcsrr/V7-i5-16 </ref>. انتظار میرود که نسبت [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] افراد بالای 65 سال تا سال 2050 به بیش از 25٪ برسد. این امر به این معناست که [[سریلانکا]] تا آن زمان با یک چالش جدی در مدیریت سالمندی جمعیت مواجه خواهد بود<ref>''Population by DS division and age, 2022''. (n.d.), Available for http://srilankaeldercare.gov.lk/web_3/uploads/statistic/Population%20by%20DS%20Age.pdf</ref>. | |||
پیشبینیهای آماری نشان میدهند که تا سال 2054، نرخ زاد و ولد در [https://dmelal.ir/%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7 سریلانکا] در حدود 1.8 تا 2 فرزند به ازای هر زن ثابت خواهد ماند، درحالیکه نرخ مرگومیر بهتدریج افزایش خواهد یافت. این تغییرات منجر به کاهش [[رشد جمعیت در سریلانکا|رشد جمعیت]] و حتی احتمال کاهش کلی [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] در دهههای آینده خواهد شد<ref>''CENTRAL BANK OF SRI LANKA''. (n.d.), Available for https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/cbslweb_documents/publications/aer/2023/en/Full_Text.pdf</ref>. | |||
==== تحلیلهای آماری (نرخ ازدواج، طلاق و نرخ باروری) ==== | |||
یکی از عوامل کلیدی که به تغییرات در ساختار هرم جمعیتی | |||
[[سریلانکا]] کمک کرده است، تغییرات در الگوهای [[ازدواج در سریلانکا|ازدواج]] و طلاق است. در دهههای اخیر، میانگین سن [[ازدواج در سریلانکا|ازدواج]] برای زنان به بیش از 30 سال رسیده است، که نشاندهنده تغییرات فرهنگی و اجتماعی در این کشور است. علاوهبراین، نرخ طلاق در [[سریلانکا]] بهتدریج افزایش یافته است که میتواند تأثیرات مهمی بر ساختار خانواده و الگوهای زاد و ولد داشته باشد<ref name=":122">Premchand Dommaraju. (2023). ''Age Gap Between Spouses in South and Southeast Asia''. 0192513X2311556–0192513X2311556, https://doi.org/10.1177/0192513x231155662</ref>. | |||
نرخ باروری نیز از عوامل مهمی است که ساختار هرم جمعیتی را شکل داده است. در سال 2024، نرخ باروری [[سریلانکا]] به حدود 1.93 فرزند بهازای هر زن رسیده است، که نسبت به دهههای گذشته کاهش قابلتوجهی دارد. این کاهش ناشی از افزایش دسترسی به آموزش و خدمات بهداشتی، افزایش آگاهی اجتماعی، و همچنین تغییرات در سیاستهای جمعیتی و اقتصادی کشور است<ref name=":142">''Declining fertility rates put prosperity of future generations at risk''. (2024). OECD, Available for https://www.oecd.org/en/about/news/press-releases/2024/06/declining-fertility-rates-put-prosperity-of-future-generations-at-risk.html</ref>. | |||
جدول شماره 1. شاخص های [[جمعیت سریلانکا]]<ref name=":032" /> | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|شاخص های جمعیت | |شاخص های جمعیت | ||
| خط ۱۱: | خط ۴۹: | ||
|میزان | |میزان | ||
|- | |- | ||
|کل جمعیت کشور (2024) | |کل [[جمعیت سریلانکا|جمعیت کشور]] (2024) | ||
|2024 | |2024 | ||
|۲۳,۱۰۳,۵۶۵ | |۲۳,۱۰۳,۵۶۵ | ||
| خط ۲۷: | خط ۶۵: | ||
|2.1 | |2.1 | ||
|- | |- | ||
|میزان رشد سالانه جمعیت | |میزان رشد سالانه [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] | ||
|2020-2024 | |2020-2024 | ||
|0.27% | |0.27% | ||
| خط ۳۹: | خط ۷۷: | ||
|80.7 سال | |80.7 سال | ||
|- | |- | ||
|متوسط سن جمعیت کشور | |متوسط سن [[جمعیت سریلانکا|جمعیت کشور]] | ||
|2024 | |2024 | ||
|33.1 | |33.1 | ||
| خط ۵۰: | خط ۸۸: | ||
|2024 | |2024 | ||
|6.2 | |6.2 | ||
|} | |} | ||
جدول شماره 2. ساختار [[جمعیت سریلانکا|جمعيت]] ( شامل تركيب سنی و جنسی) | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| | |گروه سنی | ||
| | |نسبت به کل [[جمعیت سریلانکا|جمعیت]] | ||
|میلیون نفر (2024) | |میلیون نفر (2024) | ||
|- | |- | ||
|0 تا 14 سال | |0 تا 14 سال | ||
|%21.6 | |%21.6 | ||
|4.9 | |4.9 | ||
|- | |- | ||
|15 تا 64 سال | |15 تا 64 سال | ||
| خط ۷۷: | خط ۱۰۶: | ||
|65 سال به بالا | |65 سال به بالا | ||
|%14.2 | |%14.2 | ||
|3.2 | | 3.2 | ||
|} | |} | ||
==نیز نگاه کنید به== | |||
[[ساختار هرم جمعیتی اتیوپی]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی اردن]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی اسپانیا]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی امارات متحده عربی]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی اوکراین]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی آرژانتین]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی بنگلادش]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی تاجیکستان]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی تایلند]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی تونس]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی روسیه]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی زیمبابوه]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی ژاپن]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی ساحل عاج]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی سودان]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی سوریه]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی سیرالئون]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی فرانسه]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی قزاقستان]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی قطر|ساختار هرم جمعیتی قطر؛]] [[ساختار هرم جمعیتی کانادا|ساختار هرم جمعیتی کاناد]]<nowiki/>ا؛ [[ساختار هرم جمعیتی گرجستان]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی لبنان]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی مالی]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی مصر|ساختار هرم جمعیتی مصر؛]] [[ساختار هرم جمعیتی چین]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی کوبا]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی سنگال]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی یمن]]؛ [[ساختار هرم جمعیتی عراق]] | |||
==کتابشناسی== | ==کتابشناسی== | ||
<references /> | <references /> | ||
== نویسنده مقاله == | |||
نرگس شکوری | |||
[[رده:ساختار هرم جمعیتی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۹
هرم جمعیتی سریلانکا بهعنوان نمایشی از توزیع سنی و جنسیتی جمعیت، روندهای جمعیتی و تغییرات جمعیتشناختی را بهوضوح نمایش میدهد. بررسی هرم جمعیتی این کشور نشاندهنده تغییرات قابلتوجه در طی دهههای اخیر است که به کاهش نرخ زادوولد، افزایش امید به زندگی، و پیرشدن جمعیت منجر شده است. در سال 2024، هرم جمعیتی سریلانکا ویژگیهایی را نشان میدهد که حاکی از انتقال دموگرافیک از یک جامعه جوان به سمت یک جامعه میانسال و حتی سالخورده است.
توزیع سنی
در سال 2024، سریلانکا با جمعیتی بالغ بر 23.1 میلیون نفر، ساختار سنی مشخصی دارد[۱]. این جمعیت به سه گروه عمده تقسیم میشود:
1. نوزادان و کودکان (۰-۱۴ سال)
این گروه حدود 21. ٪ از جمعیت را تشکیل میدهند که حدود 4.9 میلیون نفر است[۲]. کاهش تدریجی نسبت این گروه بهمرورزمان، یکی از نشانههای اصلی کاهش نرخ باروری در این کشور است. در دهه 1940 و 1950، این گروه بخش بزرگتری از هرم جمعیتی را به خود اختصاص داده بود[۳]، اما در طول دهههای بعد، با بهبود وضعیت اقتصادی و افزایش آگاهیهای بهداشتی و آموزشی، نرخ باروری کاهشیافته و به کمتر از نرخ جایگزینی رسیده است[۴].
2. افراد در سنین کاری (۱۵-۶۴ سال)
بزرگترین گروه جمعیتی سریلانکا در سال 2024، افراد بین 15 تا 64 سال هستند که حدود 64. ٪ از جمعیت کشور را شامل میشوند[۵]. این گروه تقریباً 14.8 میلیون نفر از جمعیت کل کشور را تشکیل میدهد. افزایش درصد این گروه در هرم جمعیتی نتیجه کاهش زاد و ولد و همچنین افزایش امید به زندگی در این کشور است. سریلانکا اکنون در میانه یک مرحله بهرهبرداری از «پنجره جمعیتی» قرار دارد که بهدلیل نیروی کار نسبتاً جوان میتواند باعث افزایش تولید اقتصادی و رشد اقتصادی شود[۶].
3. افراد سالمند (۶۵ سال به بالا)
این گروه حدود 14. ٪ از جمعیت را تشکیل میدهد، یعنی حدود 3.2 میلیون نفر. این رقم نسبت به سالهای گذشته بهشدت افزایشیافته است[۷]. با توجه به افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ زاد و ولد، روند پیری جمعیت در سریلانکا ادامه دارد و پیشبینی میشود که در دهههای آینده، این درصد بهشدت افزایش یابد[۸]. پیر شدن جمعیت سریلانکا بهویژه در مناطقی که زیرساختهای بهداشتی و مراقبتی بهینه نیستند، میتواند بهعنوان یک چالش بزرگ برای سیستمهای بهداشتی و اقتصادی کشور مطرح شود[۹].
توزیع جنسیتی
در سریلانکا، توزیع جنسیتی تا حد زیادی متعادل است. در سال 2024، حدود 48.4٪ از جمعیت را مردان و 51.6٪ را زنان تشکیل میدهند. این نسبت در گروههای سنی مختلف، بهویژه در گروههای بالای 65 سال، به دلیل امید به زندگی بالاتر زنان نسبت به مردان، بهوضوح متفاوت است[۱۰].
در سال 1946، نسبت جنسیتی سریلانکا نزدیک به 104 مرد به ازای هر 100 زن بود[۱۱]. اما با گذشت زمان و بهبود شاخصهای بهداشتی و امید به زندگی برای زنان، این نسبت بهتدریج تغییر کرده است. در گروه سنی بالای 65 سال، زنان بهطور واضح بیشتری نسبت به مردان دارند. این پدیده بهخصوص در مناطق شهری و مناطقی که امکانات بهداشتی بیشتری وجود دارد، بارزتر است[۱۲].
تغییرات تاریخی هرم جمعیتی
از زمان استقلال سریلانکا در سال 1948، ساختار هرم جمعیتی کشور بهطور مستمر تغییر کرده است[۱۳]. در دهههای اولیه پس از استقلال، نرخ زاد و ولد بالا و نرخ مرگومیر پایین، باعث ایجاد یک هرم جمعیتی جوان و گسترده شد. جمعیت سریلانکا در دهههای 1940 و 1950 با نرخ رشد نزدیک به 2.5٪ افزایش مییافت[۱۴].
در دهههای بعد، تغییرات اقتصادی، افزایش سن ازدواج، و سیاستهای کنترل جمعیت موجب کاهش نرخ باروری شد. این روند تا دهه 1970 و 1980 ادامه داشت و در دهه 2000، سریلانکا به یک نقطه عطف رسید که در آن نرخ باروری به کمتر از نرخ جایگزینی (2.1 فرزند به ازای هر زن) رسید[۱۵]. این امر باعث تغییر شکل هرم جمعیتی شد؛ بهطوریکه پایه هرم (جمعیت جوان) بهتدریج کاهش یافت و جمعیت در سن کار بهمرورزمان افزایش یافت.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ساختار هرم جمعیتی
ساختار هرم جمعیتی سریلانکا در سال 2024 دارای پیامدهای مهمی برای اقتصاد و سیاستگذاری اجتماعی کشور است[۶]. کاهش جمعیت جوان و افزایش جمعیت سالمند، بهویژه در مناطق روستایی، باعث ایجاد فشار بر سیستمهای بازنشستگی، خدمات بهداشتی و مراقبتهای طولانیمدت میشود[۱۶].
بهعنوانمثال، افزایش تعداد افراد سالخورده در سریلانکا نیاز به توسعه سیستمهای تأمین اجتماعی و مراقبتهای بهداشتی خاص برای افراد مسن دارد. این در حالی است که کاهش تعداد افراد جوان که نیروی کار فعلی و آینده کشور را تشکیل میدهند، میتواند منجر به کاهش بهرهوری اقتصادی و کاهش رشد اقتصادی در دهههای آینده شود[۱۷].
پیشبینی آینده هرم جمعیتی (2024-2054)
باتوجهبه روندهای کنونی، پیشبینی میشود که جمعیت سریلانکا تا سال 2054 بهتدریج بهسمت پیر شدن بیشتر حرکت کند[۱۸]. انتظار میرود که نسبت جمعیت افراد بالای 65 سال تا سال 2050 به بیش از 25٪ برسد. این امر به این معناست که سریلانکا تا آن زمان با یک چالش جدی در مدیریت سالمندی جمعیت مواجه خواهد بود[۱۹].
پیشبینیهای آماری نشان میدهند که تا سال 2054، نرخ زاد و ولد در سریلانکا در حدود 1.8 تا 2 فرزند به ازای هر زن ثابت خواهد ماند، درحالیکه نرخ مرگومیر بهتدریج افزایش خواهد یافت. این تغییرات منجر به کاهش رشد جمعیت و حتی احتمال کاهش کلی جمعیت در دهههای آینده خواهد شد[۲۰].
تحلیلهای آماری (نرخ ازدواج، طلاق و نرخ باروری)
یکی از عوامل کلیدی که به تغییرات در ساختار هرم جمعیتی
سریلانکا کمک کرده است، تغییرات در الگوهای ازدواج و طلاق است. در دهههای اخیر، میانگین سن ازدواج برای زنان به بیش از 30 سال رسیده است، که نشاندهنده تغییرات فرهنگی و اجتماعی در این کشور است. علاوهبراین، نرخ طلاق در سریلانکا بهتدریج افزایش یافته است که میتواند تأثیرات مهمی بر ساختار خانواده و الگوهای زاد و ولد داشته باشد[۲۱].
نرخ باروری نیز از عوامل مهمی است که ساختار هرم جمعیتی را شکل داده است. در سال 2024، نرخ باروری سریلانکا به حدود 1.93 فرزند بهازای هر زن رسیده است، که نسبت به دهههای گذشته کاهش قابلتوجهی دارد. این کاهش ناشی از افزایش دسترسی به آموزش و خدمات بهداشتی، افزایش آگاهی اجتماعی، و همچنین تغییرات در سیاستهای جمعیتی و اقتصادی کشور است[۲۲].
جدول شماره 1. شاخص های جمعیت سریلانکا[۲]
| شاخص های جمعیت | سال | میزان |
| کل جمعیت کشور (2024) | 2024 | ۲۳,۱۰۳,۵۶۵ |
| تعداد متولدین ( در هر هزار نفر) | 2024 | 14،391 |
| میزان تولد (Unicef) | 2024 | 18 |
| نرخ باروری برای هر زن | 2024 | 2.1 |
| میزان رشد سالانه جمعیت | 2020-2024 | 0.27% |
| سن امید به زندگی مردان (Encarta) | 2024 | 74.4 سال |
| سن امید به زندگی زنان (Encarta) | 2024 | 80.7 سال |
| متوسط سن جمعیت کشور | 2024 | 33.1 |
| میزان مرگ و میر نوزادان در هزار | 2024 | 5 |
| میزان مرگ و میر زیر پنج سال (Unicef) | 2024 | 6.2 |
جدول شماره 2. ساختار جمعيت ( شامل تركيب سنی و جنسی)
| گروه سنی | نسبت به کل جمعیت | میلیون نفر (2024) |
| 0 تا 14 سال | %21.6 | 4.9 |
| 15 تا 64 سال | %64.2 | 14.8 |
| 65 سال به بالا | %14.2 | 3.2 |
نیز نگاه کنید به
ساختار هرم جمعیتی اتیوپی؛ ساختار هرم جمعیتی اردن؛ ساختار هرم جمعیتی اسپانیا؛ ساختار هرم جمعیتی امارات متحده عربی؛ ساختار هرم جمعیتی اوکراین؛ ساختار هرم جمعیتی آرژانتین؛ ساختار هرم جمعیتی بنگلادش؛ ساختار هرم جمعیتی تاجیکستان؛ ساختار هرم جمعیتی تایلند؛ ساختار هرم جمعیتی تونس؛ ساختار هرم جمعیتی روسیه؛ ساختار هرم جمعیتی زیمبابوه؛ ساختار هرم جمعیتی ژاپن؛ ساختار هرم جمعیتی ساحل عاج؛ ساختار هرم جمعیتی سودان؛ ساختار هرم جمعیتی سوریه؛ ساختار هرم جمعیتی سیرالئون؛ ساختار هرم جمعیتی فرانسه؛ ساختار هرم جمعیتی قزاقستان؛ ساختار هرم جمعیتی قطر؛ ساختار هرم جمعیتی کانادا؛ ساختار هرم جمعیتی گرجستان؛ ساختار هرم جمعیتی لبنان؛ ساختار هرم جمعیتی مالی؛ ساختار هرم جمعیتی مصر؛ ساختار هرم جمعیتی چین؛ ساختار هرم جمعیتی کوبا؛ ساختار هرم جمعیتی سنگال؛ ساختار هرم جمعیتی یمن؛ ساختار هرم جمعیتی عراق
کتابشناسی
- ↑ Population of Sri Lanka. 2024 demographics: density, ratios, growth rate, clock, rate of men to women. (n.d.), Available for https://www.populationof.net/sri-lanka
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Department of Census and Statistics. (n.d.), Available for http://www.statistics.gov.lk/Notice/SLFigures
- ↑ Sri Lanka Fertility rate, 1950-2022. (2022). Knoema, Available for https://hi.knoema.com/atlas/embed/sri-lanka/fertility-rate?compareto=ae
- ↑ De Silva, W., & De Silva, R. (2023). Sri Lanka Statistical Review Department of Census and Statistics, Sri Lanka Growth and Structural Changes of Sri Lankan Population During Coming Decades with Special Reference to Youth and Elderly. 2, Available for http://www.statistics.gov.lk/Publication/SSR/DCSSSRVol2Issue1Article2++
- ↑ Sri Lanka - Age Dependency Ratio, Young (% Of Working-age Population) - 2024 Data 2025 Forecast 1960-2023 Historical. (2024). Tradingeconomics.com, Available for https://tradingeconomics.com/sri-lanka/age-dependency-ratio-young-percent-of-working-age-population-wb-data.htm
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Fund., M. (2024). The Impact of Aging on Growth. IMF Staff Country Reports, 2024(076), https://doi.org/10.5089/9798400271021.002.A002
- ↑ Healthy Aging in Sri Lanka: Stay Strong, Stay Active (2024 Guide) | Nestle Health Science Sri Lanka. (2024). Nestlehealthscience.lk, Available for https://www.nestlehealthscience.lk/blog-articles/healthy-aging-in-sri-lanka
- ↑ Country Profiles | Demographic Changes. (2024). Population-Trends-Asiapacific.org, Available for https://www.population-trends-asiapacific.org/data/LKAhic_changes_and_their_challenges_and_opportunities_the_last_five_decades_in_sri_Lanka++
- ↑ Sri Lanka Percent of Population Over 65 Yearly Analysis: World Development Indicators | YCharts. (2022). Ycharts.com; YCharts, Available for https://ycharts.com/indicators/sri_lanka_percent_of_population_over_65
- ↑ A Gender Equity Report SRI LANKA. (2023). /04/SriLanka-Gender-Report-website.pdf, Available for https://genderhealthdata.org/wp-content/uploads/2024/04/Sri-Lanka-Gender-Report-website.pdf
- ↑ Fertility and Nuptiality 1 Ageing PoPulAtion of Sri lAnkA EmErging issuEs, nEEds and policy implications thematic report based on Census of Population and Housing 2012. (n.d.), Available for https://srilanka.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20Ageing%20Monograph%20Report_0.pdf
- ↑ Sri Lanka - Urban Population - 2024 Data 2025 Forecast 1960-2022 Historical. (n.d.). Tradingeconomics.com, Available for https://tradingeconomics.com/sri-lanka/urban-population-wb-data.html
- ↑ South Eastern University of Sri Lanka | SEUSL. (n.d.). Www.seu.ac.lk, Available for https://www.seu.ac.lk/researchandpublications/social_review_fac/V2N1/5%20Article%20Pages%20from%2045%20-%2058.pdf
- ↑ Update, A., & Lanka, S. (2015). AsiAn Development BAnk Country Gender Assessment, Available for https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/172710/sri-lanka-country-gender-assessment-update.pdf
- ↑ History of Sri Lanka - Independent Ceylon (1948–71) | Britannica. (n.d.), Available for https://www.britannica.com/topic/history-of-Sri-Lanka/Independent-Ceylon-1948-71
- ↑ Budget 2024: Sri Lanka’s road to economic recovery? (n.d.). Orfonline.org, Available for https://www.orfonline.org/expert-speak/budget-2024-sri-lankas-road-to-economic-recovery++
- ↑ Elder Care in Sri Lanka: Are we Prepared for the Future? (n.d.), Available for https://www.cepa.lk/blog/elder-care-in-sri-lanka-are-we-prepared-for-the-future/
- ↑ International Journal of Current Science Research and Review. (2024), https://doi.org/10.47191/ijcsrr/V7-i5-16
- ↑ Population by DS division and age, 2022. (n.d.), Available for http://srilankaeldercare.gov.lk/web_3/uploads/statistic/Population%20by%20DS%20Age.pdf
- ↑ CENTRAL BANK OF SRI LANKA. (n.d.), Available for https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/cbslweb_documents/publications/aer/2023/en/Full_Text.pdf
- ↑ Premchand Dommaraju. (2023). Age Gap Between Spouses in South and Southeast Asia. 0192513X2311556–0192513X2311556, https://doi.org/10.1177/0192513x231155662
- ↑ Declining fertility rates put prosperity of future generations at risk. (2024). OECD, Available for https://www.oecd.org/en/about/news/press-releases/2024/06/declining-fertility-rates-put-prosperity-of-future-generations-at-risk.html
نویسنده مقاله
نرگس شکوری