پرش به محتوا

منابع آموزش زبان فارسی در روسیه: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Jafari (بحث | مشارکت‌ها)
۸۱۹ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mina (بحث | مشارکت‌ها)
۳٬۰۹۰ ویرایش‌ها
 
(۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:


نویسنده : پرویز قاسمی
آموزش زبان فارسی در [[روسیه]] در طول حدود دو قرن، همواره نقشی کلیدی در مطالعات شرق‌شناسی و مناسبات فرهنگی میان ایران و [[روسیه]] ایفا کرده است. از تلاش‌های آغازین شرق‌شناسانی چون بولدیف در دهه‌ی ۱۸۲۰ گرفته تا تدوین منابع استاندارد بنیاد سعدی در دهه اخیر، این روند نشان‌دهنده پیوستگی تاریخی و تنوع رویکردها در انتقال زبان و فرهنگ فارسی به نسل‌های جدید فراگیران روس زبان است<ref>Kameneva, E., Kamenev, A., & Kameneva, N. (2018). ''Foreign relations and inter-civilizational interaction from a social-political perspective: The case of Russia, Iran and Egypt''. European Research Studies Journal, 21(2), 243–254, Available for  https://ersj.eu/dmdocuments/38.KAMENEVA_ET_AL_XXI_2_18.pdf</ref>.


بازنویسی : نرگس شکوری
با گسترش شبکه علمی و دانشگاهی در [[روسیه]]، فارسی‌زبانان روسی‌زبان نه‌تنها به مهارت‌های زبانی دست یافتند، بلکه از طریق مطالعات ادبی و زبان‌شناختی، با ذخایر غنی ادبیات کلاسیک ایران نیز آشنا شدند<ref>کریمی مطهر، ج.ا. (1395). جایگاه ادبیات فارسی در ایران‌شناسی روسیه (اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی). ''فصلنامه مطالعات ایران‌شناسی''، 2(1)، قابل بازیابی از https://civilica.com/doc/1945149/</ref>. به‌علاوه، سیاست‌های فرهنگی و آموزشی شوروی و پسا شوروی، و تأسیس نهادهایی مانند کرسی‌های زبان فارسی در دانشگاه‌های لنین‌گراد و [[مسکو]]، اهمیت و سازمان‌یافتگی این آموزش را به‌مراتب افزایش داد<ref>Рубинчик, Ю. А. (1970). ''Введение в иранистику''. Москва: Издательство восточной литературы.</ref>. این مقاله در قالب یک مدخل دانشنامه‌ای، با دو رویکرد ترسیم سیر تاریخی آموزش زبان فارسی در [[روسیه]] از قرن نوزدهم تا امروز و نیز تحلیل ساختار نهادی، منابع آموزشی و چشم‌انداز آینده تدوین می شود<ref>بنیاد سعدی. (2025). ''کتاب‌های آموزشی بنیاد سعدی''. قابل بازیابی از https://books.saadifoundation.ir<nowiki/>/</ref>.


'''Ø    مقدمه'''
===  سیر تاریخی آموزش زبان فارسی در روسیه ===


آموزش زبان فارسی در روسیه در طول حدود دو قرن، همواره نقشی کلیدی در مطالعات شرق‌شناسی و مناسبات فرهنگی میان ایران و روسیه ایفا کرده است. از تلاش‌های آغازین شرق‌شناسانی چون بولدیف در دهه‌ی ۱۸۲۰ گرفته تا تدوین منابع استاندارد بنیاد سعدی در دهة اخیر، این روند نشان‌دهندة پیوستگی تاریخی و تنوع رویکردها در انتقال زبان و فرهنگ فارسی به نسل‌های جدید فراگیران روس زبان است. [1]
==== دوره پیش‌شوروی (قرن نوزدهم تا ۱۹۱۷) ====
آغاز رسمی آموزش زبان فارسی در [[روسیه]] به دهة ۱۸۲۰ بازمی‌گردد، هنگامی که ولادیمیر بولدیف، استاد زبان‌های شرقی دانشگاه [[مسکو]]، مجموعه‌ای از متون فارسی را برای دانشجویان روس زبان تنظیم کرد. این مجموعه شامل غزلیات، قصاید، داستان‌های کوتاه منثور و یک دیکشنری ۳۵۰۰ مدخل فارسی–روسی به‌علاوه شرح مختصری از دستور زبان بود<ref>Болдырев, В.П. (1826). Сборник персидских текстов со словарем и краткой грамматикой</ref>. این منبع تا اواخر قرن نوزدهم در سطح کشورهای مختلف امپراتوری [[روسیه]] از کتب درسی اصلی محسوب می‌شد.


با گسترش شبکة علمی و دانشگاهی در روسیه، فارسی‌زبانان روسی‌زبان نه‌تنها به مهارت‌های زبانی دست یافتند، بلکه از طریق مطالعات ادبی و زبان‌شناختی، با ذخایر غنی ادبیات کلاسیک ایران نیز آشنا شدند. [2] به‌علاوه، سیاست‌های فرهنگی و آموزشی شوروی و پسا شوروی، و تأسیس نهادهایی مانند کرسی‌های زبان فارسی در دانشگاه‌های لنین‌گراد و مسکو، اهمیت و سازمان‌یافتگی این آموزش را به‌مراتب افزایش داد[3].
در نیمه دوم قرن نوزدهم، آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های [[روسیه]] توسعه یافت و آثار زیر تدوین یا چاپ شدند:


این مقاله در قالب یک مدخل دانشنامه‌ای، با دو رویکرد اصلی تدوین شده است:
* میرزا ثانی گشتاسپ، استاد دانشگاه [[سنت پترزبورگ|سن‌پترزبورگ]]، فرهنگ سه‌زبانه فارسی–روسی–فرانسوی «فرهنگ مفید» با حدود ۴۰۰۰ واژه (۱۸۶۹)(Гештасп, М.С. (1869). Полезный словарь: персидско–русско–французский)؛
 
* برزین، «کتاب دستور زبان فارسی» در قازان (۱۸۵۳)(Барзин (1853). Грамматика персидского языка. Казань)؛
* ترسیم سیر تاریخی آموزش زبان    فارسی در روسیه از قرن نوزدهم تا امروز
* زالمان با همکاری ژوکوفسکی، «دستور زبان فارسی همراه با شرح عروض و برگزیده اشعار» (۱۸۸۹)(Зальман и Жуковский (1889). Грамматика персидского языка с описанием аруза)؛
* تحلیل ساختار نهادی، منابع    آموزشی و چشم‌انداز آینده
* کوروش، (۱۸۷۷). ویژگی‌های نحو فارسی و مقایسه با نحو روسی.
 
روش بررسی مبتنی بر مطالعة نظام‌مند آثار اولیه و معاصر، تحلیل تطبیقی محتوا و دسته‌بندی منابع بر اساس نوع و دورة تاریخی است. هدف از این بررسی، ارائة تصویری منسجم و ارجاع‌پذیر از مسیر تحول آموزش زبان فارسی در روسیه و شناسایی نقاط قوت و چالش‌های پیش‌رو است. [4]
 
==     1.     سیر تاریخی آموزش زبان فارسی در روسیه ==
'''1.1        دوره پیش‌شوروی (قرن نوزدهم تا ۱۹۱۷)'''
 
آغاز رسمی آموزش زبان فارسی در روسیه به دهة ۱۸۲۰ بازمی‌گردد، هنگامی که ولادیمیر بولدیف، استاد زبان‌های شرقی دانشگاه مسکو، مجموعه‌ای از متون فارسی را برای دانشجویان روس زبان تنظیم کرد. این مجموعه شامل غزلیات، قصاید، داستان‌های کوتاه منثور و یک دیکشنری ۳۵۰۰ مدخل فارسی–روسی به‌علاوة شرح مختصری از دستور زبان بود[5]. این منبع تا اواخر قرن نوزدهم در سطح کشورهای مختلف امپراتوری روسیه از کتب درسی اصلی محسوب می‌شد.
 
در نیمة دوم قرن نوزدهم، آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های روسیه توسعه یافت و آثار زیر تدوین یا چاپ شدند:
 
* میرزا ثانی گشتاسپ، استاد     دانشگاه سن‌پترزبورگ، فرهنگ سه‌زبانه فارسی–روسی–فرانسوی «فرهنگ مفید»     با حدود ۴۰۰۰ واژه (۱۸۶۹) [6]
* برزین، «کتاب دستور زبان     فارسی» در قازان (۱۸۵۳) [7]
* زالمان با همکاری ژوکوفسکی،     «دستور زبان فارسی همراه با شرح عروض و برگزیده اشعار» (۱۸۸۹) [8]
* پژوهش کوروش دربارة نحو     فارسی و مقایسه آن با نحو روسی (۱۸۷۷) [9]


این منابع، علاوه بر تأمین پایه‌‌های دستور و واژگان، امکان نگاه تطبیقی میان ساختارهای زبانی فارسی و روسی را نیز فراهم می‌کردند.
این منابع، علاوه بر تأمین پایه‌‌های دستور و واژگان، امکان نگاه تطبیقی میان ساختارهای زبانی فارسی و روسی را نیز فراهم می‌کردند.


'''1.2        دوره شوروی (۱۹۱۷ تا ۱۹۹۱)'''
==== دوره شوروی (۱۹۱۷ تا ۱۹۹۱) ====
 
پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ و تأسیس اتحاد جماهیر شوروی، آموزش زبان فارسی به‌صورت سازمان‌یافته‌تر در دانشگاه‌ها و مؤسسات خاورشناسی دنبال شد. در دانشکده خاورشناسی دانشگاه لنین‌گراد (سن‌پترزبورگ کنونی) کرسی زبان و ادبیات فارسی ایجاد شد که در آن زبان‌های ایرانی باستان، تاریخ زبان فارسی و ادبیات کلاسیک ایران تدریس می‌گردید<ref>Atabaki, T., & Ravandi-Fadai, L. M. (2019). The rise of Red Orientalism and the fall of the Red Orientalists. ''Vostok. Afro-Asian Societies: History and Modernity'', (6), 189–206, Available for https://vostokoriens.jes.su/s086919080007731-1-1</ref>. برخی از آثار مهم آموزشی و پژوهشی دوره شوروی عبارت‌اند از:
پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ و تأسیس اتحاد جماهیر شوروی، آموزش زبان فارسی به‌صورت سازمان‌یافته‌تر در دانشگاه‌ها و مؤسسات خاورشناسی دنبال شد. در دانشکده خاورشناسی دانشگاه لنین‌گراد (سن‌پترزبورگ کنونی) کرسی زبان و ادبیات فارسی ایجاد شد که در آن زبان‌های ایرانی باستان، تاریخ زبان فارسی و ادبیات کلاسیک ایران تدریس می‌گردید. [10]
 
برخی از آثار مهم آموزشی و پژوهشی دورة شوروی عبارت‌اند از:


* برتلس، کاسایوا و زرکوا،     کتاب‌های آموزشی زبان فارسی (انتشارات ۱۹۳۲–۱۹۴۲)
* برتلس، کاسایوا و زرکوا، کتاب‌های آموزشی زبان فارسی (انتشارات ۱۹۳۲–۱۹۴۲)؛
* واسکانیان و روبینچیک، دوره     مقدماتی آموزش فارسی (دهه ۱۹۵۰)
* واسکانیان و روبینچیک، دوره مقدماتی آموزش فارسی (دهه ۱۹۵۰)؛
* رادووینسکی، کتاب درسی برای     سال سوم (۱۹۵۱)
* رادووینسکی، کتاب درسی برای سال سوم (۱۹۵۱)؛
* علی‌اف و بیسکف، کتاب درسی     سال اول (۱۹۵۳)
* علی‌اف و بیسکف، کتاب درسی سال اول (۱۹۵۳)؛
* آفچینیکوا، کتاب‌درسی زبان     فارسی (۱۹۵۵)
* آفچینیکوا، کتاب‌درسی زبان فارسی (۱۹۵۵).


تمرکز این آثار بر دستور زبان، واژگان و کاربردهای عملی فارسی بود و بسیاری از آنها حتی به زبان‌های محلی جمهوری‌های اتحاد شوروی ترجمه و در اختیار فراگیران قرار گرفت.
تمرکز این آثار بر دستور زبان، واژگان و کاربردهای عملی فارسی بود و بسیاری از آنها حتی به زبان‌های محلی جمهوری‌های اتحاد شوروی ترجمه و در اختیار فراگیران قرار گرفت.
==== دوره پسا شوروی (۱۹۹۱ تا امروز) ====
پس از فروپاشی اتحاد شوروی، همچنان آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی [[روسیه]] ادامه یافت و منابع جدیدی تألیف شد:


'''1.3        دوره پسا شوروی (۱۹۹۱ تا امروز)'''
* ولادیمیر ایوانف و یلنا گلادکووا، کتاب‌های درسی نوین و بازنگری شده؛
 
[[پرونده:Pi 41.jpg|بندانگشتی|تصویر جلد کتاب «آموزش زبان فارسی» تألیف وی. ب. ایوانوف، قابل بازیابی‌ از https://uz.ozon.com/product/uchebnik-persidskogo-yazyka-1257556220/]]
پس از فروپاشی اتحاد شوروی، همچنان آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی روسیه ادامه یافت و منابع جدیدی تألیف شد:
 
* ولادیمیر ایوانف و یلنا     گلادکووا، کتاب‌های درسی نوین و بازنگری شده
 
 
 
کتاب «آموزش زبان فارسی برای روس‌زبانان. جلد اول» در بنیاد سعدی: saadifoundation.ir/fa/book/303
 
 
 
 
 
 
 
 
 
تصویر جلد کتاب «آموزش زبان فارسی» تألیف وی. ب. ایوانوف. بازیابی‌شده از <nowiki>https://uz.ozon.com/product/uchebnik-persidskogo-yazyka-1257556220/</nowiki>
 
 
 
* سوخوروکوف، دوره‌های کاربردی    آموزش فارسی (۲۰۱۸–۲۰۱۹)[11]
* پژوهش مشترک دکتر محسن شجاعی    و دیگر استادان جوان در تدوین فرهنگ‌های دوزبانه فارسی–روسی
 
با تأسیس بنیاد سعدی، بیش از ۴۶ عنوان کتاب آموزشی استاندارد برای فراگیران خارجی منتشر شد که تعدادی از آنها به روسی ترجمه و در مؤسسات آموزشی روسیه مورداستفاده قرار گرفتند. این منابع شامل دوره‌های مبتنی بر مهارت‌های شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن است و با چارچوب‌های بین‌المللی مطابقت دارد.
 
==     2.     نقش بنیاد سعدی در استانداردسازی آموزش زبان فارسی ==
 
=== 2.1         معرفی بنیاد سعدی و اهداف آموزشی ===
بنیاد سعدی در سال ۱۳۸۱ شمسی باهدف توسعه و ترویج زبان و فرهنگ فارسی در خارج از ایران تأسیس شد. این نهاد متولی تدوین و انتشار منابع آموزشی منطبق بر استانداردهای بین‌المللی آموزش زبان دوم است. [12] مأموریت اصلی بنیاد شامل طراحی دوره‌های آموزشی، تألیف کتاب‌های درسی، برگزاری کارگاه‌های تربیت مدرس و حمایت از پژوهش‌های زبان‌شناختی پیرامون فارسی می‌شود.


* کتاب «آموزش زبان فارسی برای روس‌زبانان. جلد اول» در بنیاد سعدی: saadifoundation.ir/fa/book/303


'''2.2         فهرست منابع تولیدشده توسط بنیاد'''
* سوخوروکوف، دوره‌های کاربردی آموزش فارسی (۲۰۱۸–۲۰۱۹)؛
* پژوهش مشترک دکتر محسن شجاعی و دیگر استادان جوان در تدوین فرهنگ‌های دوزبانه فارسی–روسی.


تا پاییز ۱۴۰۳، بنیاد سعدی بیش از ۴۶ عنوان کتاب و بسته آموزشی منتشر کرده است. [13]از مهم‌ترین مجموعه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: [14]
با تأسیس بنیاد سعدی، بیش از ۴۶ عنوان کتاب آموزشی استاندارد برای فراگیران خارجی منتشر شد که تعدادی از آنها به روسی ترجمه و در مؤسسات آموزشی [[روسیه]] مورداستفاده قرار گرفتند. این منابع شامل دوره‌های مبتنی بر مهارت‌های شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن است و با چارچوب‌های بین‌المللی مطابقت دارد.


* مجموعه «مینا» (سطوح ۱    تا ۴)
=== نقش بنیاد سعدی در استانداردسازی آموزش زبان فارسی ===
* «لذت خواندن»    (سطوح ۱ تا ۴)
* «گام اول»
* «ایران‌شناسی»    (جلد ۱ و ۲)
* «چارچوب» (سطوح ۱    و ۲)
* «شیراز» (سطوح ۱    تا ۳)
* «سفر به ایران»    (جلد ۱ و ۲)
* «دستور ساده زبان     فارسی» (ویژه استادان و دانشجویان خارجی)
* «خمره» (کتاب دو‌زبانه    کمک‌آموزشی)
* «سلام دکتر» و    «طوطی»


==== معرفی بنیاد سعدی و اهداف آموزشی ====
بنیاد سعدی در سال ۱۳۸۱ شمسی باهدف توسعه و ترویج زبان و فرهنگ فارسی در خارج از ایران تأسیس شد. این نهاد متولی تدوین و انتشار منابع آموزشی منطبق بر استانداردهای بین‌المللی آموزش زبان دوم است<ref>Saadi Foundation. (2023, August 4). ''Promotion of Persian language and literature worldwide''. IranKultur. Retrieved from https://www.irankultur.com/fa/040823/</ref>. مأموریت اصلی بنیاد شامل طراحی دوره‌های آموزشی، تألیف کتاب‌های درسی، برگزاری کارگاه‌های تربیت مدرس و حمایت از پژوهش‌های زبان‌شناختی پیرامون فارسی می‌شود.
[[پرونده:Pi 45.jpg|بندانگشتی|تصویر مجموعه مینا، از مجموعه کتاب‌های آموزشی زبان فارسی بنیاد سعدی، قابل بازیابی از<nowiki/>https://core.saadifoundation.ir/product-category/books]]


==== فهرست منابع تولیدشده توسط بنیاد ====
تا پاییز ۱۴۰۳، بنیاد سعدی بیش از ۴۶ عنوان کتاب و بسته آموزشی منتشر کرده است<ref>بنیاد سعدی. (۱۴۰۴). ''کتاب‌های آموزشی برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان''، قابل بازیابی‌ از https://books.saadifoundation.ir</ref>. از مهم‌ترین مجموعه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد<ref>بنیاد سعدی. (۱۴۰۴). ''کتاب‌ها – سامانه الکترونیکی بنیاد سعدی''، فهرست منتخب منابع آموزشی بنیاد سعدی، قابل بازیابی‌ از https://core.saadifoundation.ir/product-category/books</ref>:


* مجموعه «مینا» (سطوح ۱ تا ۴)؛
* «لذت خواندن» (سطوح ۱ تا ۴)؛
* «گام اول»؛
* «ایران‌شناسی»(جلد ۱ و ۲)؛
* «چارچوب» (سطوح ۱ و ۲)؛
* «شیراز» (سطوح ۱ تا ۳)؛
* «سفر به ایران»(جلد ۱ و ۲)؛
* «دستور ساده زبان فارسی» (ویژه استادان و دانشجویان خارجی)؛
* «خمره» (کتاب دو‌زبانه کمک‌آموزشی)؛
* «سلام دکتر» و «طوطی».


==== ترجمه و استفاده از منابع در روسیه ====
بسیاری از آثار بنیاد سعدی، از جمله «گام اول» و «چارچوب»، به زبان روسی ترجمه شده و در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش زبان فارسی [[روسیه]] تدریس می‌گردد<ref>نمافر. (۱۴۰۳، ۲۷ اردیبهشت). ''نگاهی به عملکرد بنیاد سعدی در گسترش زبان فارسی''، قابل بازیابی‌ از https://namafar.ir</ref>. نمایندگی‌های بنیاد در [[روسیه]] نیز با برگزاری دوره‌های آموزش معلمان و کارگاه‌های روش‌شناسی، هماهنگی مستقیمی میان نیازهای آموزشی محلی و استانداردهای بین‌المللی برقرار کرده‌اند.


==== تأثیر بر کیفیت و انسجام آموزش ====
[[پرونده:Pi 47.png|بندانگشتی|آموزش کاربردی زبان فارسی؛ و.پ. نالیوکین، قابل بازیابی از<nowiki/>https://www.sima-land.ru/5655571/rukovodstvo-k-prakticheskomu-izucheniyu-persidskogo-yazyka-v-p-nalivkin]]
وجود مجموعه‌های منسجم و مرحله‌مند بنیاد سعدی باعث شده تا ساختار دوره‌های آموزش زبان فارسی در سطح جهانی یکپارچگی یابد. این منابع با تأکید بر مهارت‌های چهارگانه (شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن) و بهره‌گیری از روش‌های ارتباطی و کاربردی، سطح پیشرفت زبان‌آموزان را سریع‌تر و مستمرتر می‌کنند. همچنین، استانداردسازی واژگان و دستور زبان در سراسر سطوح آموزشی تضمین‌کننده کیفیت و قابلیت انتقالِ یکنواخت محتوای درسی است<ref>بنیاد سعدی. (2025). چارچوب آموزش وب‌محور زبان فارسی، قابل بازیابی از  https://saadifoundation.ir/fa/page/389</ref>. 
[[پرونده:Pi 48.png|بندانگشتی|تصویر جلد کتاب «مبانی اصطلاحات زبان فارسی» اثر یو. آ. روبینچیک، قابل بازیابی‌از<nowiki/>https://urss.ru/cgi-bin/db.pl?lang=Ru&blang=ru&page=Book&id=238864]]
[[پرونده:Pi 49.png|بندانگشتی|تصویر جلد کتاب «زبان فارسی با ملانصرالدین» تألیف ولادیمیر ایوانف و یلنا گلادکووا. قابل بازیابی‌از https://www.litres.ru/tags/persidskiy-yazyk/]]


=== منابع آموزشی فعال در دانشگاه‌ها و مؤسسات روسیه ===


'''تصاویر جلد کتاب‌های آموزشی زبان فارسی بنیاد سعدی. بازیابی‌شده از سامانه کتاب‌های آموزشی بنیاد سعدی.'''  
==== معرفی کتب درسی و فرهنگ‌های لغت ====
در حال حاضر، مجموعه‌ای گسترده از منابع آموزشی زبان فارسی توسط اساتید روس تألیف و در دانشگاه‌ها به کار می‌رود<ref>Persian Language and Culture Center. (2025). ''Books''. Retrieved July 25, 2025, from http://www.plccr.ru/books?page=7</ref>:


'''2.3         ترجمه و استفاده از منابع در روسیه'''
* راهنمای عملی فارسی:Налицкин، В. П. (Rukovodstvo k prakticheskomu izucheniiu persidskogo iazyka)؛


بسیاری از آثار بنیاد سعدی، از جمله «گام اول» و «چارچوب»، به زبان روسی ترجمه شده و در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش زبان فارسی روسیه تدریس می‌گردد. [15] نمایندگی‌های بنیاد در روسیه نیز با برگزاری دوره‌های آموزش معلمان و کارگاه‌های روش‌شناسی، هماهنگی مستقیمی میان نیازهای آموزشی محلی و استانداردهای بین‌المللی برقرار کرده‌اند.
* آموزش کاربردی زبان فارسی؛ و.پ. نالیوکین؛


* مقالات درباره ساخت واژه: Пейсиков، Л. С. (Ocherki po slovoobrazovaniiu persidskogo iazyka)؛


'''2.4        تأثیر بر کیفیت و انسجام آموزش'''
* مبانی اصطلاح شناسی فارسی: Рубинчик، Ю. А. (Osnovy frazeologii persidskogo iazyka)؛


وجود مجموعه‌های منسجم و مرحله‌مند بنیاد سعدی باعث شده تا ساختار دوره‌های آموزش زبان فارسی در سطح جهانی یکپارچگی یابد. این منابع با تأکید بر مهارت‌های چهارگانه (شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن) و بهره‌گیری از روش‌های ارتباطی و کاربردی، سطح پیشرفت زبان‌آموزان را سریع‌تر و مستمرتر می‌کنند. همچنین، استانداردسازی واژگان و دستور زبان در سراسر سطوح آموزشی تضمین‌کنندة کیفیت و قابلیت انتقالِ یکنواخت محتوای درسی است. [16]
* کتاب درسی سال اول: Иванов، В. Б. (Учебник персидского языка: для 1-го года обучения)؛
* ویرایش مشترک بر گزارش 1و 3: Абольхасани، Иванов، В. Б. (Учебник персидского языка для года обучения)؛
* گرامر ابتدایی فارسی: Жирков، Л. И. (Persidskii iazyk: Elementarnaia grammatika)؛
* خود آموز فارسی: Иванов، В. Б و Гладкова، Е. Л. (Persidskii iazyk. Samouchitel’ dlia nachinaiushchikh)؛


* دوره کاربردی آموزش فارسی: Сухоруков، А. Н. (Prakticheskii kurs persidskogo iazyka).


'''    3.    ''' منابع آموزشی فعال در دانشگاه‌ها و مؤسسات روسیه
همچنین فرهنگ‌های دو‌زبانه فارسی–روسی توسط گروه‌هایی از پژوهشگران تهیه شده است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از فرهنگ‌های ویرایش‌شده توسط دکتر محسن شجاعی و همکاران، پس از فروپاشی شوروی <ref>واسکانیان، گرانت آوانِسوویچ. (۱۳۹۱). ''فرهنگ روسی به فارسی''، به‌کوشش و ویرایش محسن شجاعی. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ پنجم: ۱۴۰۱.</ref>.
[[پرونده:Pi 50.png|بندانگشتی|تصویر جلد کتاب «دوره کاربردی آموزش زبان فارسی» تألیف آ. ن. سوخوروکوف، قابل بازیابی‌ از https://domknigi.eu/catalog/knigi/uchebnaya-literatura/izuchenie-yazykov/drugie-yazyki/uchebniki-samouchiteli-posobiya/prakticheskiy-kurs-persidskogo-yazyka/]]


'''3.1        معرفی کتب درسی و فرهنگ‌های لغت'''
==== دسته‌بندی منابع بر اساس نوع ====
 
در حال حاضر، مجموعه‌ای گسترده از منابع آموزشی زبان فارسی توسط اساتید روس تألیف و در دانشگاه‌ها به کار می‌رود: [17]
 
* Налицкин، В. П. (Rukovodstvo k prakticheskomu izucheniiu persidskogo iazyka):  راهنمای عملی فارسی
 
-      آموزش کاربردی زبان فارسی؛ و.پ. نالیوکین 🔗 <nowiki>https://www.sima-land.ru/5655571/rukovodstvo-k-prakticheskomu-izucheniyu-persidskogo-yazyka-v-p-nalivkin</nowiki>
 
 
* Пейсиков،  Л. С. (Ocherki po    slovoobrazovaniiu persidskogo iazyka):  
 
مقالات درباره ساخت‌واژه
 
* Рубинчик،    Ю. А. (Osnovy    frazeologii persidskogo iazyka):  مبانی اصطلاح‌شناسی فارسی
 
 
تصویر جلد کتاب «مبانی اصطلاحات زبان فارسی» اثر یو. آ. روبینچیک. بازیابی‌شده از URSS
 
* Иванов،    В. Б. (Учебник    персидского языка: для 1-го года обучения): کتاب    درسی سال اول
* Абольхасани،    З و Иванов، В. Б. (Учебник персидского языка для 1 года    обучения): ویرایش مشترک برگزارش
* Жирков،    Л. И. (Persidskii    iazyk: Elementarnaia grammatika): گرامر    ابتدایی فارسی
* Иванов،    В. Б و Гладкова، Е. Л. (Persidskii iazyk. Samouchitel’ dlia    nachinaiushchikh): خودآموز    فارسی
 
تصویر جلد کتاب «زبان فارسی با ملانصرالدین» تألیف ولادیمیر ایوانف و یلنا گلادکووا. بازیابی‌شده از LitRes
 
* Сухоруков، А. Н. (Prakticheskii    kurs persidskogo iazyka): دوره کاربردی آموزش فارسی
 
همچنین فرهنگ‌های دو‌زبانه فارسی–روسی توسط گروه‌هایی از پژوهشگران تهیه شده است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از فرهنگ‌های ویرایش‌شده توسط دکتر محسن شجاعی و همکاران. [18]
 
 
'''3.2        '''دسته‌بندی منابع بر اساس نوع
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''نوع منبع'''
|نوع منبع
|'''مثال‌ها'''
|مثال‌ها
|'''ویژگی‌ها'''
|ویژگی‌ها
|-
|-
|دستور زبان
|دستور زبان
|«گرامر ابتدایی» (ژیرکف)؛ «مبانی اصطلاح‌شناسی» (روبینچیک)
|«گرامر ابتدایی» (ژیرکف)؛ «مبانی اصطلاح‌شناسی» (روبینچیک)
|تمرکز بر قواعد صرف و نحو ساده
|تمرکز بر قواعد صرف و نحو ساده
|-
|-
|واژگان
|واژگان
|«مقالات ساخت‌واژه» (پیسیکوف)؛ دیکشنری‌های دو‌زبانه
|«مقالات ساخت‌واژه» (پیسیکوف)؛ دیکشنری‌های دو‌زبانه
|ارائه مدخل‌های لغوی همراه با ترجمه
|ارائه مدخل‌های لغوی همراه با ترجمه
|-
|-
|متون ادبی
|متون ادبی
|«راهنمای عملی فارسی» (نالیوکین)؛ «خودآموز» (ایوانف و گلادکوا)
|«راهنمای عملی فارسی» (نالیوکین)؛ «خودآموز» (ایوانف و گلادکوا)
|گزینش متن‌های ادبی با تمرین‌های درک مطلب
|گزینش متن‌های ادبی با تمرین‌های درک مطلب
|-
|-
|کاربردی/ارتباطی
|کاربردی/ارتباطی
|«دوره کاربردی» (سوخوروکوف)؛ «کتاب‌درسی سال اول» (ایوانف)
|«دوره کاربردی» (سوخوروکوف)؛ «کتاب‌درسی سال اول» (ایوانف)
|تأکید بر مکالمه و مهارت‌های چهارگانه
|تأکید بر مکالمه و مهارت‌های چهارگانه
|}
|}


==== بررسی تطبیقی منابع روسی و بنیاد سعدی ====


===== رویکردآموزشی =====
منابع روسی عمدتاً بر پایة رویکرد ساختاری و تحلیل زبان (grammar-translation) تدوین شده‌اند، درحالی‌که منابع بنیاد سعدی با روش ارتباطی و وظیفه‌محور (task-based) همسوترند<ref>بنیاد سعدی. (بی‌تا). ''آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان: رویکرد ارتباطی و منابع آموزشی''، قابل بازیابی از https://www.saadifoundation.ir/fa/educationalresources</ref>.


تصویر جلد کتاب «دوره کاربردی آموزش زبان فارسی» تألیف آ. ن. سوخوروکوف. بازیابی‌شده از DomKnigi
===== سطح‌بندی و چهارچوب =====
کتاب‌های بنیاد سعدی مطابق چارچوب‌های بین‌المللی مانند CEFR سطح‌بندی شده‌اند؛ اما اغلب منابع روسی فاقد تطابق رسمی با این استانداردها هستند<ref>بنیاد سعدی. (بی‌تا). ''سطح‌بندی منابع آموزشی زبان فارسی بر اساس چارچوب CEFR''. قابل بازیابی‌ از https://books.saadifoundation.ir</ref>.  


===== تنوع در ابزار آموزش =====
بنیاد سعدی از گستره ابزارهای چندرسانه‌ای (صوت، ویدئو و پلتفرم‌های آنلاین) بهره می‌برد؛ منابع روسی عمدتاً چاپی و مبتنی بر کتاب هستند و نمونه‌های دیجیتال محدودند<ref>بنیاد سعدی. (بی‌تا). ''فارسی‌آموزی''.  قابل بازیابی‌ از https://saadifoundation.ir/fa/page/400</ref>.


'''3.3        بررسی تطبیقی منابع روسی و بنیاد سعدی'''
===== قابلیت تطبیق با نیاز مخاطب =====
منابع بنیاد سعدی باتوجه‌به نیازهای خاص فراگیران زبان فارسی در محیط‌های متفاوت طراحی شده‌اند؛ اما کتاب‌های روسی غالباً عمومی و مخاطب شناسایی‌شده در چارچوب دانشگاهیِ شوروی و [[روسیه]] هستند<ref>. Lebedeva, M., Veselovskaya, T., Kupriychenko, O., & Lapushina, A. (2021). ''Corpus-based evaluation of textbook content: A case of Russian language primary school textbooks for migrants''. In J. Rokita-Jaskow & A. Wolanin (Eds.), ''Facing diversity in child foreign language education'' (pp. 215–233). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-66022-2_12</ref>.


أ‌.      رویکردآموزشی
=== تحلیل و ارزیابی منابع ===


منابع روسی عمدتاً بر پایة رویکرد ساختاری و تحلیل زبان (grammar-translation) تدوین شده‌اند، درحالی‌که منابع بنیاد سعدی با روش ارتباطی و وظیفه‌محور (task-based) همسوترند. [19]
==== نقاط قوت و ضعف منابع کلاسیک و معاصر ====
منابع کلاسیک (دوران شوروی و پیش از آن)
* نقاط قوت: ساختار منظم گرامری، جامعیت مدخل‌های لغوی و دقت در مثال‌ها و تحلیل ساختاری<ref>. Postoutenko, K. (2022). ''Soviet communication and Soviet society (1917–1953): Alignments and tensions''. In K. Postoutenko, A. Tikhomirov, & D. Zakharine (Eds.), ''Media and communication in the Soviet Union (1917–1953)''. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-88367-6_1</ref>؛
* نقاط ضعف: فقدان تمرین‌های تعاملی و ارتباطی، تأکید صرف بر ترجمة متن‌ها بدون توسعه مهارت‌های چهارگانه.
منابع معاصر (بنیاد سعدی و اساتید پسا شوروی)
* نقاط قوت: سطح‌بندی واضح بر اساس چارچوب‌های بین‌المللی، تنوع فعالیت‌های ارتباطی و چندرسانه‌ای، تمرکز بر مهارت‌های شنیداری و گفتاری؛
* نقاط ضعف: برخی منابع هنوز مبتنی بر کتاب‌درسی چاپی هستند و ابزارهای تعاملی دیجیتال محدودند.
==== تطابق با چارچوب‌های بین‌المللی (CEFR) ====
* منابع بنیاد سعدی با ارجاع مستقیم به سطوح CEFR تدوین شده‌اند و اهداف هر سطح را بر اساس شرح مهارت‌ها تنظیم می‌کنند؛
* بیشتر منابع روسی کلاسیک فاقد تطابق رسمی با CEFR هستند و سطح‌بندی آن‌ها اغلب بومی و دانشگاهی باقی‌مانده است؛
* برخی ناشران روسی در نسخه‌های به‌روز، بخش‌هایی را به مطابقت با CEFR اختصاص داده‌اند؛ولی همچنان به شکل آزمایشی و غیر سراسری اجرا می‌شود.


ب‌.   سطح‌بندی و چهارچوب
==== رویکردهای آموزشی ====
* رویکرد ساختاری–ترجمه‌ای (Grammar–Translation): غالب در منابع کلاسیک، توجه اصلی بر قواعد گرامر و ترجمه متون ادبی بوده است؛
* رویکرد ارتباطی (Communicative): در منابع بنیاد سعدی و برخی کتاب‌های معاصر روسی، اولویت با تعامل شفاهی و تمرین موقعیت‌محور است؛
* رویکرد کاربردی–وظیفه‌محور (Task-Based): تمرین‌های عملی مبتنی بر وظایف واقعی (نظیر گفتگو، نگارش ایمیل، تحلیل رسانه) در کتاب‌های جدید گنجانده شده است.


کتاب‌های بنیاد سعدی مطابق چارچوب‌های بین‌المللی مانند CEFR سطح‌بندی شده‌اند؛ اما اغلب منابع روسی فاقد تطابق رسمی با این استانداردها هستند. [20]
==== نیازهای آموزشی فراگیران روس زبان ====
* دسترسی به تمرین‌های شنیداری و گفتاری باکیفیت بالا (صوت و ویدئو)؛
* فعالیت‌های تعاملی آنلاین برای بازخورد سریع و کارگروهی؛
* راهنمای روش‌شناسی و پشتیبانی از مدرسان روس برای هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی؛
* آزمون‌های سطح‌بندی دقیق و شفاف مبتنی بر CEFR برای ارزیابی مستمر پیشرفت.


==== ت‌.   تنوع در ابزار آموزش ====
=== چشم‌انداز آینده آموزش زبان فارسی در روسیه ===
بنیاد سعدی از گستره ابزارهای چندرسانه‌ای (صوت، ویدئو و پلتفرم‌های آنلاین) بهره می‌برد؛ منابع روسی عمدتاً چاپی و مبتنی بر کتاب هستند و نمونه‌های دیجیتال محدودند. [21]


==== ث‌.   قابلیت تطبیق با نیاز مخاطب ====
==== فرصت‌ها ====
منابع بنیاد سعدی باتوجه‌به نیازهای خاص فراگیران زبان فارسی در محیط‌های متفاوت طراحی شده‌اند؛ اما کتاب‌های روسی غالباً عمومی و مخاطب شناسایی‌شده در چارچوب دانشگاهیِ شوروی و روسیه هستند. [22]
* گسترش همکاری‌های علمی و پژوهشی مشترک ایران و [[روسیه]]، به‌ویژه در قالب پروژه‌های دوزبانه و بین‌المللی<ref>سازمان امور دانشجویان. (۱۴۰۳). ''دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه ۱۷ تفاهم‌نامه امضا کردند''. قابل بازیابی از https://www.saorg.ir/portal/home/?news/235224/240980/265584</ref>؛
* دیجیتال‌سازی منابع و تولیددوره‌های آنلاین (موک) که دسترسی به محتوا را برای فراگیران دورافتاده ممکن می‌سازد<ref>Arifdjanov, Z. T. (2023). ''The role of technology in teaching Persian: Language learning programs, interactive online learning platforms''. International Islamic Academy of Uzbekistan. Retrieved from https://media.neliti.com/media/publications/601165-the-role-of-technology-in-teaching-persi-ba90b78b.pdf</ref>؛
* استفاده از فناوری‌های تعاملی مانند پلتفرم‌های گفتگوی زنده و اپلیکیشن‌های موبایلی برای تقویت مهارت‌های شنیداری و گفتاری.


==     4.     تحلیل و ارزیابی منابع ==
==== چالش‌ها ====
* کمبود مدرسان متخصصِ آموزش زبان فارسی با دانش روز و آشنایی با روش‌های نوین‌ آموزش زبان دوم<ref>Abbasi, Z., Ameri, H., & Mardanloo Moghadam, H. (2020). ''Identifying and classifying the challenges of Persian language instructors to non-Persian speakers in multicultural classes''. Language Related Research, 11(4), 567–604, Available for https://lrr.modares.ac.ir/article-14-23138-en.html</ref>؛
* محدودیت منابع چندرسانه‌ای و فقدان بانک‌های صوتی و ویدئویی استاندارد برای تمرین‌های شنیداری؛
* ضعف نظام ارزیابی کیفی و آزمون‌سازی رسمی مبتنی بر چارچوب‌های بین‌المللی؛ نیاز به ابزارهای آنلاین و آزمون‌های استاندارد است.


=== 4.1          نقاط قوت و ضعف منابع کلاسیک و معاصر ===
==== پیشنهادها برای ارتقا ====


* منابع کلاسیک (دوران شوروی و    پیش از آن)
# تأسیس مرکز توسعه منابع دیجیتال زبان فارسی در [[روسیه]] برای تولید صوت، ویدئو و اپلیکیشن آموزشی با مشارکت بنیاد سعدی و دانشگاه‌های روس؛
** نقاط قوت: ساختار منظم      گرامری، جامعیت مدخل‌های لغوی و دقت در مثال‌ها و تحلیل ساختاری[23]
# طراحی دوره‌های تربیت‌مدرس فارسی‌زبان با تمرکز بر روش‌های ارتباطی و کاربردی، همراه با کارگاه‌های عملی و پروژه‌محور؛
** نقاط ضعف: فقدان تمرین‌های      تعاملی و ارتباطی، تأکید صرف بر ترجمة متن‌ها بدون توسعه مهارت‌های چهارگانه
# ایجاد سیستم آزمون‌سازی آنلاین مطابق CEFR باقابلیت اعلام نتایج فوری و ارائة گواهی‌نامه‌های بین‌المللی؛
* منابع معاصر (بنیاد سعدی و     اساتید پسا شوروی)
# برگزاری کنفرانس‌ها و سمپوزیوم‌های سالانه در زمینه آموزش زبان فارسی در [[روسیه]] برای تبادل تجربه و به‌روزرسانی روش‌شناسی<ref>Ibn Sina Foundation. (2022). ''Participation in the 6th Annual Forum of Persian Language and Iranian Studies''. Retrieved from https://ibnsina.ru/en/2022/06/09/ibn-sina-foundation-participated-in-the-6th-annual-forum-of-persian-language-and-iranian-studies/
** نقاط قوت: سطح‌بندی واضح بر     اساس چارچوب‌های بین‌المللی، تنوع فعالیت‌های ارتباطی و چندرسانه‌ای، تمرکز      بر مهارت‌های شنیداری و گفتاری[24]
** نقاط ضعف: برخی منابع هنوز      مبتنی بر کتاب‌درسی چاپی هستند و ابزارهای تعاملی دیجیتال محدودند


4.2          تطابق با چارچوب‌های بین‌المللی (CEFR)
</ref>.


* منابع بنیاد سعدی با ارجاع    مستقیم به سطوح CEFR تدوین شده‌اند و     اهداف هر سطح را بر اساس شرح مهارت‌ها تنظیم می‌کنند. [25]
=== نتیجه‌گیری ===
* بیشتر منابع روسی کلاسیک    فاقد تطابق رسمی با CEFR هستند و سطح‌بندی     آن‌ها اغلب بومی و دانشگاهی باقی‌مانده است.
آموزش زبان فارسی در [[روسیه]] طی بیش از دو قرن، از تألیفات مقدماتی شرق‌شناسان قرن نوزدهم تا منابع استاندارد بنیاد سعدی در قرن بیستم و بیست ویکم، روندی پویا و متحول را طی کرده است. در دوره‌های پیش شوروی و شوروی، تمرکز اصلی بر توسعه دستور زبان و واژگان با رویکرد ساختاری–ترجمه‌ای بود که زیرساخت‌های نظری و تطبیقی را فراهم ساخت. با فروپاشی شوروی و ورود به دوره پسا شوروی، اساتید روس با به‌کارگیری روش‌های ارتباطی و کاربردی، و پس از آن بنیاد سعدی با ارائه مجموعه‌های سطح‌بندی شده و چندرسانه‌ای، آموزش زبان فارسی را به سمت استانداردسازی جهانی و کاربری در زندگی واقعی هدایت کردند.
* برخی ناشران روسی در نسخه‌های    به‌روز، بخش‌هایی را به مطابقت با CEFR اختصاص داده‌اند؛    ولی همچنان به شکل آزمایشی و غیر سراسری اجرا می‌شود.


تحلیل منابع نشان می‌دهد که پیوستگی تاریخی، تنوع محتوایی و سازگاری با چارچوب‌های بین‌المللی، سه رکن اساسی در ارتقای کیفیت آموزش زبان فارسی در [[روسیه]] بوده‌اند. درعین‌حال، چالش‌هایی نظیر کمبود مدرسان متخصص، محدودیت ابزارهای چندرسانه‌ای و ضعف در ارزیابی کیفی، نیازمند مداخلات سیستماتیک و همکاری‌های مشترک است. چشم‌انداز آینده با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، تقویت دوره‌های تربیت‌مدرس و توسعه آزمون‌های استاندارد، نویدبخش دوره‌ای نوین و متوازن‌تر در رابطه فرهنگی–زبان‌شناختی میان ایران و [[روسیه]] است.


'''4.3        رویکردهای آموزشی'''
== نیز نگاه کنید به ==
 
[[آموزش زبان فارسی در دانشگاه های کانادا]]؛ [[زبان فارسی در ژاپن]]؛ [[آموزش زبان فارسی در لبنان]]؛ [[زبان فارسی در دانشگاه های مصر]]؛ [[زبان فارسی در چین]]؛ [[آموزش زبان فارسی در سنگال]]؛ [[زبان و ادبیات فارسی در مصر]]؛ [[زبان فارسی در فرانسه]]؛ [[زبان و ادبیات فارسی در اوكراین]]؛ [[زبان فارسی در اسپانیا]]؛ [[زبان فارسی در قطر]]؛ [[زبان فارسی در کوبا]]؛ [[زبان و ادبیات فارسی در بنگلادش]]'''؛''' [[زبان و ادبیات فارسی در تایلند]]'''؛''' [[زبان فارسی در افغانستان]]
* رویکرد ساختاری–ترجمه‌ای (Grammar–Translation): غالب در منابع    کلاسیک، توجه اصلی بر قواعد گرامر و ترجمه متون ادبی بوده است.
* رویکرد ارتباطی (Communicative): در منابع بنیاد    سعدی و برخی کتاب‌های معاصر روسی، اولویت با تعامل شفاهی و تمرین موقعیت‌محور    است.
* رویکرد کاربردی–وظیفه‌محور (Task-Based): تمرین‌های عملی    مبتنی بر وظایف واقعی (نظیر گفتگو، نگارش ایمیل، تحلیل رسانه) در کتاب‌های    جدید گنجانده شده است. [26]


== پاورقی ==
<small>[1]. اشاره به آموزش ادبیات کلاسیک فارسی در دانشگاه‌های روسیه، از جمله آثار فردوسی، سعدی و حافظ.</small>


'''4.4        نیازهای آموزشی فراگیران روس زبان'''
<small>[2]. تأسیس کرسی زبان فارسی در دانشگاه لنینگراد پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷.</small>


* دسترسی به تمرین‌های شنیداری    و گفتاری باکیفیت بالا (صوت و ویدئو)
<small>[3]. منابع معاصر بنیاد سعدی و کتاب‌های آموزشی ترجمه‌شده به روسی، از جمله «گام اول» و «دستور ساده زبان فارسی».</small>
* فعالیت‌های تعاملی آنلاین    برای بازخورد سریع و کارگروهی
* راهنمای روش‌شناسی و    پشتیبانی از مدرسان روس برای هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی
* آزمون‌های سطح‌بندی دقیق و     شفاف مبتنی بر CEFR برای ارزیابی    مستمر پیشرفت


<small>[4]. تأسیس کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه لنینگراد پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷.</small>


    5.     چشم‌انداز آینده آموزش زبان فارسی در روسیه
<small>[5]. بنیاد سعدی در مستندات خود تطابق سطوح آموزشی با CEFR و تأکید بر مهارت‌های چهارگانه را گزارش کرده است.</small>


'''5.1        فرصت‌ها'''
<small>[6]. مروری بر دستورالعمل‌های بنیاد سعدی برای هر کتاب درسی نشان می‌دهد سطوح A1–C1 مطابق CEFR تشریح شده‌اند.</small>


* گسترش همکاری‌های علمی و    پژوهشی مشترک ایران و روسیه، به‌ویژه در قالب پروژه‌های دوزبانه و بین‌المللی[27]
<small>[7]. مدل آموزشی وظیفه‌محور در برخی فصل‌های کتاب‌های «مینا» و «لذت خواندن» قابل مشاهده است.</small>
* دیجیتال‌سازی منابع و تولید    دوره‌های آنلاین (MOOC) که دسترسی به    محتوا را برای فراگیران دورافتاده ممکن می‌سازد[28]
* استفاده از فناوری‌های    تعاملی مانند پلتفرم‌های گفتگوی زنده و اپلیکیشن‌های موبایلی برای تقویت    مهارت‌های شنیداری و گفتاری


=== 5.2         چالش‌ها ===
== کتابشناسی ==
<references />


* کمبود مدرسان متخصصِ آموزش    زبان فارسی با دانش روز و آشنایی با روش‌های نوین‌ آموزش زبان دوم[29]
== نویسنده مقاله ==
* محدودیت منابع چندرسانه‌ای و    فقدان بانک‌های صوتی و ویدئویی استاندارد برای تمرین‌های شنیداری
پرویز قاسمی
* ضعف نظام ارزیابی کیفی و    آزمون‌سازی رسمی مبتنی بر چارچوب‌های بین‌المللی؛ نیاز به ابزارهای آنلاین و    آزمون‌های استاندارد است
 
'''5.3        پیشنهادها برای ارتقا'''
 
1.   تأسیس مرکز توسعة منابع دیجیتال زبان فارسی در روسیه برای تولید صوت، ویدئو و اپلیکیشن آموزشی با مشارکت بنیاد سعدی و دانشگاه‌های روس.
 
2.   طراحی دوره‌های تربیت‌مدرس فارسی‌زبان با تمرکز بر روش‌های ارتباطی و کاربردی، همراه با کارگاه‌های عملی و پروژه‌محور.
 
3.   ایجاد سیستم آزمون‌سازی آنلاین مطابق CEFR باقابلیت اعلام نتایج فوری و ارائة گواهی‌نامه‌های بین‌المللی.
 
4.   برگزاری کنفرانس‌ها و سمپوزیوم‌های سالانه در زمینه آموزش زبان فارسی در روسیه برای تبادل تجربه و به‌روزرسانی روش‌شناسی[30]
 
 
'''Ø  ''' نتیجه‌گیری
 
آموزش زبان فارسی در روسیه طی بیش از دو قرن، از تألیفات مقدماتی شرق‌شناسان قرن نوزدهم تا منابع استاندارد بنیاد سعدی در قرن بیستم و بیست ویکم، روندی پویا و متحول را طی کرده است. در دوره‌های پیش شوروی و شوروی، تمرکز اصلی بر توسعه دستور زبان و واژگان با رویکرد ساختاری–ترجمه‌ای بود که زیرساخت‌های نظری و تطبیقی را فراهم ساخت. با فروپاشی شوروی و ورود به دوره پسا شوروی، اساتید روس با به‌کارگیری روش‌های ارتباطی و کاربردی، و پس از آن بنیاد سعدی با ارائه مجموعه‌های سطح‌بندی شده و چندرسانه‌ای، آموزش زبان فارسی را به سمت استانداردسازی جهانی و کاربری در زندگی واقعی هدایت کردند.
 
تحلیل منابع نشان می‌دهد که پیوستگی تاریخی، تنوع محتوایی و سازگاری با چارچوب‌های بین‌المللی، سه رکن اساسی در ارتقای کیفیت آموزش زبان فارسی در روسیه بوده‌اند. درعین‌حال، چالش‌هایی نظیر کمبود مدرسان متخصص، محدودیت ابزارهای چندرسانه‌ای و ضعف در ارزیابی کیفی، نیازمند مداخلات سیستماتیک و همکاری‌های مشترک است. چشم‌انداز آینده با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، تقویت دوره‌های تربیت‌مدرس و توسعه آزمون‌های استاندارد، نویدبخش دوره‌ای نوین و متوازن‌تر در رابطه فرهنگی–زبان‌شناختی میان ایران و روسیه است.
 
منابع :
 
o  Abbasi, Z., Ameri, H., & Mardanloo Moghadam, H. (2020). Identifying and classifying the challenges of Persian language instructors to non-Persian speakers in multicultural classes. *Language Related Research, 11*(4), 567–604. <nowiki>https://lrr.modares.ac.ir/article-14-23138-en.html</nowiki>
 
 
o  Arifdjanov, Z. T. (2023). *The role of technology in teaching Persian: Language learning programs, interactive online learning platforms*. International Islamic Academy of Uzbekistan. <nowiki>https://media.neliti.com/media/publications/601165-the-role-of-technology-in-teaching-persi-ba90b78b.pdf</nowiki>
 
 
o  Atabaki, T., & Ravandi-Fadai, L. M. (2019). The rise of Red Orientalism and the fall of the Red Orientalists. *Vostok. Afro-Asian Societies: History and Modernity*, (6), 189–206. <nowiki>https://vostokoriens.jes.su/s086919080007731-1-1/</nowiki>
 
 
o  Ibn Sina Foundation. (2022). *Participation in the 6th Annual Forum of Persian Language and Iranian Studies*. <nowiki>https://ibnsina.ru/en/2022/06/09/ibn-sina-foundation-participated-in-the-6th-annual-forum-of-persian-language-and-iranian-studies/</nowiki>
 
 
o  Kameneva, E., Kamenev, A., & Kameneva, N. (2018). Foreign relations and inter-civilizational interaction from a social-political perspective: The case of Russia, Iran and Egypt. *European Research Studies Journal, 21*(2), 243–254. <nowiki>https://ersj.eu/dmdocuments/38.KAMENEVA_ET_AL_XXI_2_18.pdf</nowiki>
 
 
o  Lebedeva, M., Veselovskaya, T., Kupriychenko, O., & Lapushina, A. (2021). Corpus-based evaluation of textbook content: A case of Russian language primary school textbooks for migrants. In J. Rokita-Jaskow & A. Wolanin (Eds.), *Facing diversity in child foreign language education* (pp. 215–233). Springer, Cham. <nowiki>https://doi.org/10.1007/978-3-030-66022-2_12</nowiki>
 
 
o  Postoutenko, K. (2022). Soviet communication and Soviet society (1917–1953): Alignments and tensions. In K. Postoutenko, A. Tikhomirov, & D. Zakharine (Eds.), *Media and communication in the Soviet Union (1917–1953)*. Palgrave Macmillan, Cham. <nowiki>https://doi.org/10.1007/978-3-030-88367-6_1</nowiki>
 
 
o   Saadi Foundation. (2023, August 4). *Promotion of Persian language and literature worldwide*. IranKultur. <nowiki>https://www.irankultur.com/fa/040823/</nowiki>
 
 
o    بنیاد سعدی. (۱۴۰۳). *مجموعه منابع آموزش زبان فارسی* (۴۶ عنوان). تهران: بنیاد سعدی.
 
o    بنیاد سعدی. (۱۴۰۴). *کتاب‌های آموزشی برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان*. بازیابی‌شده از <nowiki>https://books.saadifoundation.ir/</nowiki>
 
o    بنیاد سعدی. (۱۴۰۴). *کتاب‌ها – سامانه الکترونیکی بنیاد سعدی*. بازیابی‌شده از <nowiki>https://core.saadifoundation.ir/product-category/books/</nowiki>
 
o    بنیاد سعدی. (بی‌تا). *آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان: رویکرد ارتباطی و منابع آموزشی*. بازیابی‌شده از <nowiki>https://www.saadifoundation.ir/fa/educationalresources</nowiki>
 
 
o    بنیاد سعدی. (بی‌تا). *سطح‌بندی منابع آموزشی زبان فارسی بر اساس چارچوب CEFR*. بازیابی‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۵، از <nowiki>https://books.saadifoundation.ir/</nowiki>
 
o    بنیاد سعدی. (بی‌تا). *فارسی‌آموزی*. بازیابی‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۵، از <nowiki>https://saadifoundation.ir/fa/page/400/فارسی-آموزی</nowiki>
 
o    بنیاد سعدی. (بی‌تا). *چارچوب آموزش وب‌محور زبان فارسی*. بازیابی‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۵، از <nowiki>https://saadifoundation.ir/fa/page/389</nowiki>
 
o    رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه. (دسترسی ۲۰۲۵). *فهرست منابع آموزشی فارسی*. [وب‌سایت رسمی].
 
o    سازمان امور دانشجویان. (۱۴۰۳). *دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه ۱۷ تفاهم‌نامه امضا کردند*. بازیابی‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۵، از <nowiki>https://www.saorg.ir/portal/home/?news/235224/240980/26558</nowiki> 4/دانشگاه‌های-برتر-ایران-و-روسیه-۱۷-تفاهم‌نامه-امضا-کردند 
 
o    شجاعی، محسن و همکاران. (۱۳۸۴). *فرهنگ دوزبانه فارسی–روسی* (ویرایش جدید). تهران: انتشارات [نام].
 
o    کریمی مطهر، ج.ا. (۱۳۹۵). جایگاه ادبیات فارسی در ایران‌شناسی روسیه (اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی). *فصلنامه مطالعات ایران‌شناسی، ۲*(۱). <nowiki>https://civilica.com/doc/1945149/</nowiki>
 
 
o    نمافر. (۱۴۰۳، ۲۷ اردیبهشت). *نگاهی به عملکرد بنیاد سعدی در گسترش زبان فارسی*. بازیابی‌شده از <nowiki>https://namafar.ir/بنیادهای-سعدی-،-گوته-و-کنفسیوس/</nowiki>
 
واسکانیان، گرانت آوانِسوویچ. (۱۳۹۱). *فرهنگ روسی به فارسی* (به‌کوشش و ویرایش محسن شجاعی). تهران: انتشارات فرهنگ معاصر. (چ
----[1] . Kameneva, E., Kamenev, A., & Kameneva, N. (2018). ''Foreign relations and inter-civilizational interaction from a social-political perspective: The case of Russia, Iran and Egypt''. European Research Studies Journal, 21(2), 243–254. <nowiki>https://ersj.eu/dmdocuments/38.KAMENEVA_ET_AL_XXI_2_18.pdf</nowiki>
 
 
 
[2]  اشاره به آموزش ادبیات کلاسیک فارسی در دانشگاه‌های روسیه، از جمله آثار فردوسی، سعدی و حافظ.
 
کریمی مطهر، ج.ا. (1395). ''جایگاه ادبیات فارسی در ایران‌شناسی روسیه (اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی)''. فصلنامه مطالعات ایران‌شناسی، 2(1). <nowiki>https://civilica.com/doc/1945149/</nowiki>
 
[3] تأسیس کرسی زبان فارسی در دانشگاه لنینگراد پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷. '''Рубинчик, Ю. А.''' (1970). ''Введение в иранистику''. Москва: Издательство восточной литературы.
 
 
[4] منابع معاصر بنیاد سعدی و کتاب‌های آموزشی ترجمه‌شده به روسی، از جمله «گام اول» و «دستور ساده زبان فارسی»
 
بنیاد سعدی. (2025). ''کتاب‌های آموزشی بنیاد سعدی''. بازیابی از <nowiki>https://books.saadifoundation.ir/</nowiki>
 
[5]بولدیف، و.پ. (۱۸۲۶). مجموعه متون فارسی با دیکشنری و دستور زبان مختصر.   '''Булдеев, В.П. (1826).''' Сборник персидских текстов с кратким словарём и грамматикой.
 
[6]  گشتاسپ، م.ث. (۱۸۶۹). فرهنگ مفید: فارسی–روسی–فرانسوی.   '''Гештасп, М.С. (1869).''' Полезный словарь: персидско–русско–французский.
 
[7] برزین، (۱۸۵۳). کتاب دستور زبان فارسی. قازان.   '''Барзин (1853).''' Грамматика персидского языка. Казань
 
[8] زالمان و ژوکوفسکی، (۱۸۸۹). دستور زبان فارسی همراه با شرح عروض.   '''Зальман и Жуковский (1889).''' Грамматика персидского языка с описанием аруза.
 
[9] کوروش، (۱۸۷۷). ویژگی‌های نحو فارسی و مقایسه با نحو روسی.
 
 
 
[10] تأسیس کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه لنینگراد پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷:
 
Atabaki, T., & Ravandi-Fadai, L. M. (2019). The rise of Red Orientalism and the fall of the Red Orientalists. ''Vostok. Afro-Asian Societies: History and Modernity'', (6), 189–206. <nowiki>https://vostokoriens.jes.su/s086919080007731-1-1/</nowiki>
 
 
[11] سوخوروکوف، آ.ن. (۲۰۱۸–۲۰۱۹). دوره کاربردی آموزش زبان فارسی.
 
[12] تأسیس بنیاد سعدی در ۱۳۸۱ شمسی با مأموریت ترویج زبان فارسی در خارج از ایران.
 
Saadi Foundation. (2023, August 4). ''Promotion of Persian language and literature worldwide''. IranKultur. Retrieved from <nowiki>https://www.irankultur.com/fa/040823/</nowiki>
 
 
[13] . گزارش بنیاد سعدی از انتشار ۴۶ عنوان کتاب آموزشی تا پاییز ۱۴۰۳. بنیاد سعدی. (۱۴۰۴). ''کتاب‌های آموزشی برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان''. بازیابی‌شده از <nowiki>https://books.saadifoundation.ir/</nowiki>
 
[14] فهرست منتخب منابع آموزشی بنیاد سعدی ، بنیاد سعدی. (۱۴۰۴). ''کتاب‌ها – سامانه الکترونیکی بنیاد سعدی''. بازیابی‌شده از <nowiki>https://core.saadifoundation.ir/product-category/books/</nowiki>
 
 
 
[15] اطلاعات ترجمه و تدریس منابع بنیاد سعدی در روسیه براساس توافقات نمایندگی‌های بنیاد.
 
نمافر. (۱۴۰۳، ۲۷ اردیبهشت). ''نگاهی به عملکرد بنیاد سعدی در گسترش زبان فارسی''. بازیابی‌شده از <nowiki>https://namafar.ir/بنیادهای-سعدی-،-گوته-و-کنفسیوس/</nowiki>
 
[16] بررسی تطبیق ساختار آموزش بنیاد سعدی با چارچوب‌های بین‌المللی و تأثیر آن بر یادگیری مؤثر.
 
بنیاد سعدی. (بدون تاریخ). چارچوب آموزش وب‌محور زبان فارسی. بازیابی‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۵، از <nowiki>https://saadifoundation.ir/fa/page/389</nowiki>
 
[17] فهرست منابع برگرفته از Persian Language and Culture Center. (n.d.). ''Books''. Retrieved July 25, 2025, from <nowiki>http://www.plccr.ru/books?page=7</nowiki>
 
 
[18] ویرایش فرهنگ‌های دوزبانه توسط محسن شجاعی و تیم پژوهشی، پس از فروپاشی شوروی. واسکانیان، گرانت آوانِسوویچ. (۱۳۹۱). ''فرهنگ روسی به فارسی'' (به‌کوشش و ویرایش محسن شجاعی). تهران: انتشارات فرهنگ معاصر. (چاپ پنجم: ۱۴۰۱)
 
 
 
[19] مقایسه رویکرد grammar–translation در منابع روسی با روش ارتباطی مورد تأکید بنیاد سعدی'''بنیاد سعدی'''. (بی‌تا). ''آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان: رویکرد ارتباطی و منابع آموزشی'': <nowiki>https://www.saadifoundation.ir/fa/educationalresources</nowiki>
 
[20] بررسی مستندات بنیاد سعدی درباره‌ی همخوانی با CEFR؛ منابع روسی فاقد چنین تطابق رسمی هستند. بنیاد سعدی. (بی‌تا). ''سطح‌بندی منابع آموزشی زبان فارسی بر اساس چارچوب CEFR''. بازیابی‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۵، از <nowiki>https://books.saadifoundation.ir/</nowiki>
 
[21] انتشار فایل‌های صوتی و ویدئویی همراه کتاب‌ها توسط بنیاد سعدی در وب‌سایت رسمی. بنیاد سعدی. (بی‌تا). ''فارسی‌آموزی''. بازیابی‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۵، از <nowiki>https://saadifoundation.ir/fa/page/400/فارسی-آموزی</nowiki>
 
[22] هدف‌گذاری بنیاد سعدی برای گروه‌های مختلف یادگیرنده (کودکان، دانشجویان، علاقه‌مندان فرهنگی) در مقابل رویکرد دانشگاهی صرف منابع روسی. Lebedeva, M., Veselovskaya, T., Kupriychenko, O., & Lapushina, A. (2021). ''Corpus-based evaluation of textbook content: A case of Russian language primary school textbooks for migrants''. In J. Rokita-Jaskow & A. Wolanin (Eds.), ''Facing diversity in child foreign language education'' (pp. 215–233). Springer, Cham. <nowiki>https://doi.org/10.1007/978-3-030-66022-2_12</nowiki>
 
[23] بررسی کتاب‌های آموزشی دوران شوروی نشان‌دهنده‌ی قوت در تحلیل قواعد و مثال‌های ساختاری اما ضعف در مهارت‌های ارتباطی است. Postoutenko, K. (2022). ''Soviet communication and Soviet society (1917–1953): Alignments and tensions''. In K. Postoutenko, A. Tikhomirov, & D. Zakharine (Eds.), ''Media and communication in the Soviet Union (1917–1953)''. Palgrave Macmillan, Cham. <nowiki>https://doi.org/10.1007/978-3-030-88367-6_1</nowiki>
 
[24] بنیاد سعدی در مستندات خود تطابق سطوح آموزشی با CEFR و تأکید بر مهارت‌های چهارگانه را گزارش کرده است.
 
[25] مروری بر دستورالعمل‌های بنیاد سعدی برای هر کتاب درسی نشان می‌دهد سطوح A1–C1 مطابق CEFR تشریح شده‌اند.
 
 
 
[26] مدل آموزشی وظیفه‌محور در برخی فصل‌های کتاب‌های «مینا» و «لذت خواندن» قابل مشاهده است.
 
[27]نمونه‌ای از همکاری در پروژه‌های مشترک دانشگاه مسکو و دانشگاه تهران در سال‌های اخیر. سازمان امور دانشجویان. (۱۴۰۳). ''دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه ۱۷ تفاهم‌نامه امضا کردند''. بازیابی‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۵، از <nowiki>https://www.saorg.ir/portal/home/?news/235224/240980/265584/دانشگاه‌های-برتر-ایران-و-روسیه-۱۷-تفاهم‌نامه-امضا-کردند</nowiki>
 
[28] Arifdjanov, Z. T. (2023). ''The role of technology in teaching Persian: Language learning programs, interactive online learning platforms''. International Islamic Academy of Uzbekistan. Retrieved from <nowiki>https://media.neliti.com/media/publications/601165-the-role-of-technology-in-teaching-persi-ba90b78b.pdf</nowiki>
 
[29] گزارش موسسه آموزش معلمان زبان فارسی روسیه در خصوص کمبود مربیان دارای مدرک تخصصی. Abbasi, Z., Ameri, H., & Mardanloo Moghadam, H. (2020). ''Identifying and classifying the challenges of Persian language instructors to non-Persian speakers in multicultural classes''. Language Related Research, 11(4), 567–604. <nowiki>https://lrr.modares.ac.ir/article-14-23138-en.html</nowiki>
 
 
 
[30] پیشنهاد متخصصان زبان‌شناسی در کنفرانس مجازی «آینده آموزش فارسی» – مسکو ۲۰۲۴. Ibn Sina Foundation. (2022). ''Participation in the 6th Annual Forum of Persian Language and Iranian Studies''. Retrieved from <nowiki>https://ibnsina.ru/en/2022/06/09/ibn-sina-foundation-participated-in-the-6th-annual-forum-of-persian-language-and-iranian-studies/</nowiki>
 
== نیز نگاه کنید به ==
[[آموزش زبان فارسی در دانشگاه های کانادا]]؛ [[زبان فارسی در ژاپن]]؛ [[آموزش زبان فارسی در لبنان]]؛ [[زبان فارسی در دانشگاه های مصر]]؛ [[زبان فارسی در چین]]؛ [[آموزش زبان فارسی در سنگال]]؛ [[زبان و ادبیات فارسی در مصر]]؛ [[زبان فارسی در فرانسه]]؛ [[زبان و ادبیات فارسی در اوكراین]]؛ [[زبان فارسی در اسپانیا]]؛ [[زبان فارسی در قطر]]؛ [[زبان فارسی در کوبا]]؛ [[زبان و ادبیات فارسی در بنگلادش]]'''؛''' [[زبان و ادبیات فارسی در تایلند]]'''؛''' [[زبان فارسی در افغانستان]]


[[index.php?title=رده:آموزش زبان و ادبیات فارسی]]
بازنویسی نرگس شکوری
[[index.php?title=رده:منابع آموزشی و مطالعاتی]]
[[رده:آموزش زبان و ادبیات فارسی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۹

آموزش زبان فارسی در روسیه در طول حدود دو قرن، همواره نقشی کلیدی در مطالعات شرق‌شناسی و مناسبات فرهنگی میان ایران و روسیه ایفا کرده است. از تلاش‌های آغازین شرق‌شناسانی چون بولدیف در دهه‌ی ۱۸۲۰ گرفته تا تدوین منابع استاندارد بنیاد سعدی در دهه اخیر، این روند نشان‌دهنده پیوستگی تاریخی و تنوع رویکردها در انتقال زبان و فرهنگ فارسی به نسل‌های جدید فراگیران روس زبان است[۱].

با گسترش شبکه علمی و دانشگاهی در روسیه، فارسی‌زبانان روسی‌زبان نه‌تنها به مهارت‌های زبانی دست یافتند، بلکه از طریق مطالعات ادبی و زبان‌شناختی، با ذخایر غنی ادبیات کلاسیک ایران نیز آشنا شدند[۲]. به‌علاوه، سیاست‌های فرهنگی و آموزشی شوروی و پسا شوروی، و تأسیس نهادهایی مانند کرسی‌های زبان فارسی در دانشگاه‌های لنین‌گراد و مسکو، اهمیت و سازمان‌یافتگی این آموزش را به‌مراتب افزایش داد[۳]. این مقاله در قالب یک مدخل دانشنامه‌ای، با دو رویکرد ترسیم سیر تاریخی آموزش زبان فارسی در روسیه از قرن نوزدهم تا امروز و نیز تحلیل ساختار نهادی، منابع آموزشی و چشم‌انداز آینده تدوین می شود[۴].

 سیر تاریخی آموزش زبان فارسی در روسیه

دوره پیش‌شوروی (قرن نوزدهم تا ۱۹۱۷)

آغاز رسمی آموزش زبان فارسی در روسیه به دهة ۱۸۲۰ بازمی‌گردد، هنگامی که ولادیمیر بولدیف، استاد زبان‌های شرقی دانشگاه مسکو، مجموعه‌ای از متون فارسی را برای دانشجویان روس زبان تنظیم کرد. این مجموعه شامل غزلیات، قصاید، داستان‌های کوتاه منثور و یک دیکشنری ۳۵۰۰ مدخل فارسی–روسی به‌علاوه شرح مختصری از دستور زبان بود[۵]. این منبع تا اواخر قرن نوزدهم در سطح کشورهای مختلف امپراتوری روسیه از کتب درسی اصلی محسوب می‌شد.

در نیمه دوم قرن نوزدهم، آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های روسیه توسعه یافت و آثار زیر تدوین یا چاپ شدند:

  • میرزا ثانی گشتاسپ، استاد دانشگاه سن‌پترزبورگ، فرهنگ سه‌زبانه فارسی–روسی–فرانسوی «فرهنگ مفید» با حدود ۴۰۰۰ واژه (۱۸۶۹)(Гештасп, М.С. (1869). Полезный словарь: персидско–русско–французский)؛
  • برزین، «کتاب دستور زبان فارسی» در قازان (۱۸۵۳)(Барзин (1853). Грамматика персидского языка. Казань)؛
  • زالمان با همکاری ژوکوفسکی، «دستور زبان فارسی همراه با شرح عروض و برگزیده اشعار» (۱۸۸۹)(Зальман и Жуковский (1889). Грамматика персидского языка с описанием аруза)؛
  • کوروش، (۱۸۷۷). ویژگی‌های نحو فارسی و مقایسه با نحو روسی.

این منابع، علاوه بر تأمین پایه‌‌های دستور و واژگان، امکان نگاه تطبیقی میان ساختارهای زبانی فارسی و روسی را نیز فراهم می‌کردند.

دوره شوروی (۱۹۱۷ تا ۱۹۹۱)

پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ و تأسیس اتحاد جماهیر شوروی، آموزش زبان فارسی به‌صورت سازمان‌یافته‌تر در دانشگاه‌ها و مؤسسات خاورشناسی دنبال شد. در دانشکده خاورشناسی دانشگاه لنین‌گراد (سن‌پترزبورگ کنونی) کرسی زبان و ادبیات فارسی ایجاد شد که در آن زبان‌های ایرانی باستان، تاریخ زبان فارسی و ادبیات کلاسیک ایران تدریس می‌گردید[۶]. برخی از آثار مهم آموزشی و پژوهشی دوره شوروی عبارت‌اند از:

  • برتلس، کاسایوا و زرکوا، کتاب‌های آموزشی زبان فارسی (انتشارات ۱۹۳۲–۱۹۴۲)؛
  • واسکانیان و روبینچیک، دوره مقدماتی آموزش فارسی (دهه ۱۹۵۰)؛
  • رادووینسکی، کتاب درسی برای سال سوم (۱۹۵۱)؛
  • علی‌اف و بیسکف، کتاب درسی سال اول (۱۹۵۳)؛
  • آفچینیکوا، کتاب‌درسی زبان فارسی (۱۹۵۵).

تمرکز این آثار بر دستور زبان، واژگان و کاربردهای عملی فارسی بود و بسیاری از آنها حتی به زبان‌های محلی جمهوری‌های اتحاد شوروی ترجمه و در اختیار فراگیران قرار گرفت.

دوره پسا شوروی (۱۹۹۱ تا امروز)

پس از فروپاشی اتحاد شوروی، همچنان آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی روسیه ادامه یافت و منابع جدیدی تألیف شد:

  • ولادیمیر ایوانف و یلنا گلادکووا، کتاب‌های درسی نوین و بازنگری شده؛
تصویر جلد کتاب «آموزش زبان فارسی» تألیف وی. ب. ایوانوف، قابل بازیابی‌ از https://uz.ozon.com/product/uchebnik-persidskogo-yazyka-1257556220/
  • کتاب «آموزش زبان فارسی برای روس‌زبانان. جلد اول» در بنیاد سعدی: saadifoundation.ir/fa/book/303
  • سوخوروکوف، دوره‌های کاربردی آموزش فارسی (۲۰۱۸–۲۰۱۹)؛
  • پژوهش مشترک دکتر محسن شجاعی و دیگر استادان جوان در تدوین فرهنگ‌های دوزبانه فارسی–روسی.

با تأسیس بنیاد سعدی، بیش از ۴۶ عنوان کتاب آموزشی استاندارد برای فراگیران خارجی منتشر شد که تعدادی از آنها به روسی ترجمه و در مؤسسات آموزشی روسیه مورداستفاده قرار گرفتند. این منابع شامل دوره‌های مبتنی بر مهارت‌های شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن است و با چارچوب‌های بین‌المللی مطابقت دارد.

نقش بنیاد سعدی در استانداردسازی آموزش زبان فارسی

معرفی بنیاد سعدی و اهداف آموزشی

بنیاد سعدی در سال ۱۳۸۱ شمسی باهدف توسعه و ترویج زبان و فرهنگ فارسی در خارج از ایران تأسیس شد. این نهاد متولی تدوین و انتشار منابع آموزشی منطبق بر استانداردهای بین‌المللی آموزش زبان دوم است[۷]. مأموریت اصلی بنیاد شامل طراحی دوره‌های آموزشی، تألیف کتاب‌های درسی، برگزاری کارگاه‌های تربیت مدرس و حمایت از پژوهش‌های زبان‌شناختی پیرامون فارسی می‌شود.

تصویر مجموعه مینا، از مجموعه کتاب‌های آموزشی زبان فارسی بنیاد سعدی، قابل بازیابی ازhttps://core.saadifoundation.ir/product-category/books

فهرست منابع تولیدشده توسط بنیاد

تا پاییز ۱۴۰۳، بنیاد سعدی بیش از ۴۶ عنوان کتاب و بسته آموزشی منتشر کرده است[۸]. از مهم‌ترین مجموعه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد[۹]:

  • مجموعه «مینا» (سطوح ۱ تا ۴)؛
  • «لذت خواندن» (سطوح ۱ تا ۴)؛
  • «گام اول»؛
  • «ایران‌شناسی»(جلد ۱ و ۲)؛
  • «چارچوب» (سطوح ۱ و ۲)؛
  • «شیراز» (سطوح ۱ تا ۳)؛
  • «سفر به ایران»(جلد ۱ و ۲)؛
  • «دستور ساده زبان فارسی» (ویژه استادان و دانشجویان خارجی)؛
  • «خمره» (کتاب دو‌زبانه کمک‌آموزشی)؛
  • «سلام دکتر» و «طوطی».

ترجمه و استفاده از منابع در روسیه

بسیاری از آثار بنیاد سعدی، از جمله «گام اول» و «چارچوب»، به زبان روسی ترجمه شده و در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش زبان فارسی روسیه تدریس می‌گردد[۱۰]. نمایندگی‌های بنیاد در روسیه نیز با برگزاری دوره‌های آموزش معلمان و کارگاه‌های روش‌شناسی، هماهنگی مستقیمی میان نیازهای آموزشی محلی و استانداردهای بین‌المللی برقرار کرده‌اند.

تأثیر بر کیفیت و انسجام آموزش

آموزش کاربردی زبان فارسی؛ و.پ. نالیوکین، قابل بازیابی ازhttps://www.sima-land.ru/5655571/rukovodstvo-k-prakticheskomu-izucheniyu-persidskogo-yazyka-v-p-nalivkin

وجود مجموعه‌های منسجم و مرحله‌مند بنیاد سعدی باعث شده تا ساختار دوره‌های آموزش زبان فارسی در سطح جهانی یکپارچگی یابد. این منابع با تأکید بر مهارت‌های چهارگانه (شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن) و بهره‌گیری از روش‌های ارتباطی و کاربردی، سطح پیشرفت زبان‌آموزان را سریع‌تر و مستمرتر می‌کنند. همچنین، استانداردسازی واژگان و دستور زبان در سراسر سطوح آموزشی تضمین‌کننده کیفیت و قابلیت انتقالِ یکنواخت محتوای درسی است[۱۱].

تصویر جلد کتاب «مبانی اصطلاحات زبان فارسی» اثر یو. آ. روبینچیک، قابل بازیابی‌ازhttps://urss.ru/cgi-bin/db.pl?lang=Ru&blang=ru&page=Book&id=238864
تصویر جلد کتاب «زبان فارسی با ملانصرالدین» تألیف ولادیمیر ایوانف و یلنا گلادکووا. قابل بازیابی‌از https://www.litres.ru/tags/persidskiy-yazyk/

منابع آموزشی فعال در دانشگاه‌ها و مؤسسات روسیه

معرفی کتب درسی و فرهنگ‌های لغت

در حال حاضر، مجموعه‌ای گسترده از منابع آموزشی زبان فارسی توسط اساتید روس تألیف و در دانشگاه‌ها به کار می‌رود[۱۲]:

  • راهنمای عملی فارسی:Налицкин، В. П. (Rukovodstvo k prakticheskomu izucheniiu persidskogo iazyka)؛
  • آموزش کاربردی زبان فارسی؛ و.پ. نالیوکین؛
  • مقالات درباره ساخت واژه: Пейсиков، Л. С. (Ocherki po slovoobrazovaniiu persidskogo iazyka)؛
  • مبانی اصطلاح شناسی فارسی: Рубинчик، Ю. А. (Osnovy frazeologii persidskogo iazyka)؛
  • کتاب درسی سال اول: Иванов، В. Б. (Учебник персидского языка: для 1-го года обучения)؛
  • ویرایش مشترک بر گزارش 1و 3: Абольхасани، Иванов، В. Б. (Учебник персидского языка для года обучения)؛
  • گرامر ابتدایی فارسی: Жирков، Л. И. (Persidskii iazyk: Elementarnaia grammatika)؛
  • خود آموز فارسی: Иванов، В. Б و Гладкова، Е. Л. (Persidskii iazyk. Samouchitel’ dlia nachinaiushchikh)؛
  • دوره کاربردی آموزش فارسی: Сухоруков، А. Н. (Prakticheskii kurs persidskogo iazyka).

همچنین فرهنگ‌های دو‌زبانه فارسی–روسی توسط گروه‌هایی از پژوهشگران تهیه شده است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از فرهنگ‌های ویرایش‌شده توسط دکتر محسن شجاعی و همکاران، پس از فروپاشی شوروی [۱۳].

تصویر جلد کتاب «دوره کاربردی آموزش زبان فارسی» تألیف آ. ن. سوخوروکوف، قابل بازیابی‌ از https://domknigi.eu/catalog/knigi/uchebnaya-literatura/izuchenie-yazykov/drugie-yazyki/uchebniki-samouchiteli-posobiya/prakticheskiy-kurs-persidskogo-yazyka/

دسته‌بندی منابع بر اساس نوع

نوع منبع مثال‌ها ویژگی‌ها
دستور زبان «گرامر ابتدایی» (ژیرکف)؛ «مبانی اصطلاح‌شناسی» (روبینچیک) تمرکز بر قواعد صرف و نحو ساده
واژگان «مقالات ساخت‌واژه» (پیسیکوف)؛ دیکشنری‌های دو‌زبانه ارائه مدخل‌های لغوی همراه با ترجمه
متون ادبی «راهنمای عملی فارسی» (نالیوکین)؛ «خودآموز» (ایوانف و گلادکوا) گزینش متن‌های ادبی با تمرین‌های درک مطلب
کاربردی/ارتباطی «دوره کاربردی» (سوخوروکوف)؛ «کتاب‌درسی سال اول» (ایوانف) تأکید بر مکالمه و مهارت‌های چهارگانه

بررسی تطبیقی منابع روسی و بنیاد سعدی

رویکردآموزشی

منابع روسی عمدتاً بر پایة رویکرد ساختاری و تحلیل زبان (grammar-translation) تدوین شده‌اند، درحالی‌که منابع بنیاد سعدی با روش ارتباطی و وظیفه‌محور (task-based) همسوترند[۱۴].

سطح‌بندی و چهارچوب

کتاب‌های بنیاد سعدی مطابق چارچوب‌های بین‌المللی مانند CEFR سطح‌بندی شده‌اند؛ اما اغلب منابع روسی فاقد تطابق رسمی با این استانداردها هستند[۱۵].

تنوع در ابزار آموزش

بنیاد سعدی از گستره ابزارهای چندرسانه‌ای (صوت، ویدئو و پلتفرم‌های آنلاین) بهره می‌برد؛ منابع روسی عمدتاً چاپی و مبتنی بر کتاب هستند و نمونه‌های دیجیتال محدودند[۱۶].

قابلیت تطبیق با نیاز مخاطب

منابع بنیاد سعدی باتوجه‌به نیازهای خاص فراگیران زبان فارسی در محیط‌های متفاوت طراحی شده‌اند؛ اما کتاب‌های روسی غالباً عمومی و مخاطب شناسایی‌شده در چارچوب دانشگاهیِ شوروی و روسیه هستند[۱۷].

تحلیل و ارزیابی منابع

نقاط قوت و ضعف منابع کلاسیک و معاصر

منابع کلاسیک (دوران شوروی و پیش از آن)

  • نقاط قوت: ساختار منظم گرامری، جامعیت مدخل‌های لغوی و دقت در مثال‌ها و تحلیل ساختاری[۱۸]؛
  • نقاط ضعف: فقدان تمرین‌های تعاملی و ارتباطی، تأکید صرف بر ترجمة متن‌ها بدون توسعه مهارت‌های چهارگانه.

منابع معاصر (بنیاد سعدی و اساتید پسا شوروی)

  • نقاط قوت: سطح‌بندی واضح بر اساس چارچوب‌های بین‌المللی، تنوع فعالیت‌های ارتباطی و چندرسانه‌ای، تمرکز بر مهارت‌های شنیداری و گفتاری؛
  • نقاط ضعف: برخی منابع هنوز مبتنی بر کتاب‌درسی چاپی هستند و ابزارهای تعاملی دیجیتال محدودند.

تطابق با چارچوب‌های بین‌المللی (CEFR)

  • منابع بنیاد سعدی با ارجاع مستقیم به سطوح CEFR تدوین شده‌اند و اهداف هر سطح را بر اساس شرح مهارت‌ها تنظیم می‌کنند؛
  • بیشتر منابع روسی کلاسیک فاقد تطابق رسمی با CEFR هستند و سطح‌بندی آن‌ها اغلب بومی و دانشگاهی باقی‌مانده است؛
  • برخی ناشران روسی در نسخه‌های به‌روز، بخش‌هایی را به مطابقت با CEFR اختصاص داده‌اند؛ولی همچنان به شکل آزمایشی و غیر سراسری اجرا می‌شود.

رویکردهای آموزشی

  • رویکرد ساختاری–ترجمه‌ای (Grammar–Translation): غالب در منابع کلاسیک، توجه اصلی بر قواعد گرامر و ترجمه متون ادبی بوده است؛
  • رویکرد ارتباطی (Communicative): در منابع بنیاد سعدی و برخی کتاب‌های معاصر روسی، اولویت با تعامل شفاهی و تمرین موقعیت‌محور است؛
  • رویکرد کاربردی–وظیفه‌محور (Task-Based): تمرین‌های عملی مبتنی بر وظایف واقعی (نظیر گفتگو، نگارش ایمیل، تحلیل رسانه) در کتاب‌های جدید گنجانده شده است.

نیازهای آموزشی فراگیران روس زبان

  • دسترسی به تمرین‌های شنیداری و گفتاری باکیفیت بالا (صوت و ویدئو)؛
  • فعالیت‌های تعاملی آنلاین برای بازخورد سریع و کارگروهی؛
  • راهنمای روش‌شناسی و پشتیبانی از مدرسان روس برای هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی؛
  • آزمون‌های سطح‌بندی دقیق و شفاف مبتنی بر CEFR برای ارزیابی مستمر پیشرفت.

چشم‌انداز آینده آموزش زبان فارسی در روسیه

فرصت‌ها

  • گسترش همکاری‌های علمی و پژوهشی مشترک ایران و روسیه، به‌ویژه در قالب پروژه‌های دوزبانه و بین‌المللی[۱۹]؛
  • دیجیتال‌سازی منابع و تولیددوره‌های آنلاین (موک) که دسترسی به محتوا را برای فراگیران دورافتاده ممکن می‌سازد[۲۰]؛
  • استفاده از فناوری‌های تعاملی مانند پلتفرم‌های گفتگوی زنده و اپلیکیشن‌های موبایلی برای تقویت مهارت‌های شنیداری و گفتاری.

چالش‌ها

  • کمبود مدرسان متخصصِ آموزش زبان فارسی با دانش روز و آشنایی با روش‌های نوین‌ آموزش زبان دوم[۲۱]؛
  • محدودیت منابع چندرسانه‌ای و فقدان بانک‌های صوتی و ویدئویی استاندارد برای تمرین‌های شنیداری؛
  • ضعف نظام ارزیابی کیفی و آزمون‌سازی رسمی مبتنی بر چارچوب‌های بین‌المللی؛ نیاز به ابزارهای آنلاین و آزمون‌های استاندارد است.

پیشنهادها برای ارتقا

  1. تأسیس مرکز توسعه منابع دیجیتال زبان فارسی در روسیه برای تولید صوت، ویدئو و اپلیکیشن آموزشی با مشارکت بنیاد سعدی و دانشگاه‌های روس؛
  2. طراحی دوره‌های تربیت‌مدرس فارسی‌زبان با تمرکز بر روش‌های ارتباطی و کاربردی، همراه با کارگاه‌های عملی و پروژه‌محور؛
  3. ایجاد سیستم آزمون‌سازی آنلاین مطابق CEFR باقابلیت اعلام نتایج فوری و ارائة گواهی‌نامه‌های بین‌المللی؛
  4. برگزاری کنفرانس‌ها و سمپوزیوم‌های سالانه در زمینه آموزش زبان فارسی در روسیه برای تبادل تجربه و به‌روزرسانی روش‌شناسی[۲۲].

نتیجه‌گیری

آموزش زبان فارسی در روسیه طی بیش از دو قرن، از تألیفات مقدماتی شرق‌شناسان قرن نوزدهم تا منابع استاندارد بنیاد سعدی در قرن بیستم و بیست ویکم، روندی پویا و متحول را طی کرده است. در دوره‌های پیش شوروی و شوروی، تمرکز اصلی بر توسعه دستور زبان و واژگان با رویکرد ساختاری–ترجمه‌ای بود که زیرساخت‌های نظری و تطبیقی را فراهم ساخت. با فروپاشی شوروی و ورود به دوره پسا شوروی، اساتید روس با به‌کارگیری روش‌های ارتباطی و کاربردی، و پس از آن بنیاد سعدی با ارائه مجموعه‌های سطح‌بندی شده و چندرسانه‌ای، آموزش زبان فارسی را به سمت استانداردسازی جهانی و کاربری در زندگی واقعی هدایت کردند.

تحلیل منابع نشان می‌دهد که پیوستگی تاریخی، تنوع محتوایی و سازگاری با چارچوب‌های بین‌المللی، سه رکن اساسی در ارتقای کیفیت آموزش زبان فارسی در روسیه بوده‌اند. درعین‌حال، چالش‌هایی نظیر کمبود مدرسان متخصص، محدودیت ابزارهای چندرسانه‌ای و ضعف در ارزیابی کیفی، نیازمند مداخلات سیستماتیک و همکاری‌های مشترک است. چشم‌انداز آینده با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، تقویت دوره‌های تربیت‌مدرس و توسعه آزمون‌های استاندارد، نویدبخش دوره‌ای نوین و متوازن‌تر در رابطه فرهنگی–زبان‌شناختی میان ایران و روسیه است.

نیز نگاه کنید به

آموزش زبان فارسی در دانشگاه های کانادا؛ زبان فارسی در ژاپن؛ آموزش زبان فارسی در لبنان؛ زبان فارسی در دانشگاه های مصر؛ زبان فارسی در چین؛ آموزش زبان فارسی در سنگال؛ زبان و ادبیات فارسی در مصر؛ زبان فارسی در فرانسه؛ زبان و ادبیات فارسی در اوكراین؛ زبان فارسی در اسپانیا؛ زبان فارسی در قطر؛ زبان فارسی در کوبا؛ زبان و ادبیات فارسی در بنگلادش؛ زبان و ادبیات فارسی در تایلند؛ زبان فارسی در افغانستان

پاورقی

[1]. اشاره به آموزش ادبیات کلاسیک فارسی در دانشگاه‌های روسیه، از جمله آثار فردوسی، سعدی و حافظ.

[2]. تأسیس کرسی زبان فارسی در دانشگاه لنینگراد پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷.

[3]. منابع معاصر بنیاد سعدی و کتاب‌های آموزشی ترجمه‌شده به روسی، از جمله «گام اول» و «دستور ساده زبان فارسی».

[4]. تأسیس کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه لنینگراد پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷.

[5]. بنیاد سعدی در مستندات خود تطابق سطوح آموزشی با CEFR و تأکید بر مهارت‌های چهارگانه را گزارش کرده است.

[6]. مروری بر دستورالعمل‌های بنیاد سعدی برای هر کتاب درسی نشان می‌دهد سطوح A1–C1 مطابق CEFR تشریح شده‌اند.

[7]. مدل آموزشی وظیفه‌محور در برخی فصل‌های کتاب‌های «مینا» و «لذت خواندن» قابل مشاهده است.

کتابشناسی

  1. ↑ Kameneva, E., Kamenev, A., & Kameneva, N. (2018). Foreign relations and inter-civilizational interaction from a social-political perspective: The case of Russia, Iran and Egypt. European Research Studies Journal, 21(2), 243–254, Available for https://ersj.eu/dmdocuments/38.KAMENEVA_ET_AL_XXI_2_18.pdf
  2. ↑ کریمی مطهر، ج.ا. (1395). جایگاه ادبیات فارسی در ایران‌شناسی روسیه (اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی). فصلنامه مطالعات ایران‌شناسی، 2(1)، قابل بازیابی از https://civilica.com/doc/1945149/
  3. ↑ Рубинчик, Ю. А. (1970). Введение в иранистику. Москва: Издательство восточной литературы.
  4. ↑ بنیاد سعدی. (2025). کتاب‌های آموزشی بنیاد سعدی. قابل بازیابی از https://books.saadifoundation.ir/
  5. ↑ Болдырев, В.П. (1826). Сборник персидских текстов со словарем и краткой грамматикой
  6. ↑ Atabaki, T., & Ravandi-Fadai, L. M. (2019). The rise of Red Orientalism and the fall of the Red Orientalists. Vostok. Afro-Asian Societies: History and Modernity, (6), 189–206, Available for https://vostokoriens.jes.su/s086919080007731-1-1
  7. ↑ Saadi Foundation. (2023, August 4). Promotion of Persian language and literature worldwide. IranKultur. Retrieved from https://www.irankultur.com/fa/040823/
  8. ↑ بنیاد سعدی. (۱۴۰۴). کتاب‌های آموزشی برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، قابل بازیابی‌ از https://books.saadifoundation.ir
  9. ↑ بنیاد سعدی. (۱۴۰۴). کتاب‌ها – سامانه الکترونیکی بنیاد سعدی، فهرست منتخب منابع آموزشی بنیاد سعدی، قابل بازیابی‌ از https://core.saadifoundation.ir/product-category/books
  10. ↑ نمافر. (۱۴۰۳، ۲۷ اردیبهشت). نگاهی به عملکرد بنیاد سعدی در گسترش زبان فارسی، قابل بازیابی‌ از https://namafar.ir
  11. ↑ بنیاد سعدی. (2025). چارچوب آموزش وب‌محور زبان فارسی، قابل بازیابی از https://saadifoundation.ir/fa/page/389
  12. ↑ Persian Language and Culture Center. (2025). Books. Retrieved July 25, 2025, from http://www.plccr.ru/books?page=7
  13. ↑ واسکانیان، گرانت آوانِسوویچ. (۱۳۹۱). فرهنگ روسی به فارسی، به‌کوشش و ویرایش محسن شجاعی. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ پنجم: ۱۴۰۱.
  14. ↑ بنیاد سعدی. (بی‌تا). آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان: رویکرد ارتباطی و منابع آموزشی، قابل بازیابی از https://www.saadifoundation.ir/fa/educationalresources
  15. ↑ بنیاد سعدی. (بی‌تا). سطح‌بندی منابع آموزشی زبان فارسی بر اساس چارچوب CEFR. قابل بازیابی‌ از https://books.saadifoundation.ir
  16. ↑ بنیاد سعدی. (بی‌تا). فارسی‌آموزی. قابل بازیابی‌ از https://saadifoundation.ir/fa/page/400
  17. ↑ . Lebedeva, M., Veselovskaya, T., Kupriychenko, O., & Lapushina, A. (2021). Corpus-based evaluation of textbook content: A case of Russian language primary school textbooks for migrants. In J. Rokita-Jaskow & A. Wolanin (Eds.), Facing diversity in child foreign language education (pp. 215–233). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-66022-2_12
  18. ↑ . Postoutenko, K. (2022). Soviet communication and Soviet society (1917–1953): Alignments and tensions. In K. Postoutenko, A. Tikhomirov, & D. Zakharine (Eds.), Media and communication in the Soviet Union (1917–1953). Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-88367-6_1
  19. ↑ سازمان امور دانشجویان. (۱۴۰۳). دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه ۱۷ تفاهم‌نامه امضا کردند. قابل بازیابی از https://www.saorg.ir/portal/home/?news/235224/240980/265584
  20. ↑ Arifdjanov, Z. T. (2023). The role of technology in teaching Persian: Language learning programs, interactive online learning platforms. International Islamic Academy of Uzbekistan. Retrieved from https://media.neliti.com/media/publications/601165-the-role-of-technology-in-teaching-persi-ba90b78b.pdf
  21. ↑ Abbasi, Z., Ameri, H., & Mardanloo Moghadam, H. (2020). Identifying and classifying the challenges of Persian language instructors to non-Persian speakers in multicultural classes. Language Related Research, 11(4), 567–604, Available for https://lrr.modares.ac.ir/article-14-23138-en.html
  22. ↑ Ibn Sina Foundation. (2022). Participation in the 6th Annual Forum of Persian Language and Iranian Studies. Retrieved from https://ibnsina.ru/en/2022/06/09/ibn-sina-foundation-participated-in-the-6th-annual-forum-of-persian-language-and-iranian-studies/

نویسنده مقاله

پرویز قاسمی

بازنویسی نرگس شکوری

برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=منابع_آموزش_زبان_فارسی_در_روسیه&oldid=79800»