مباحث مهم ایران‌شناسی در تایلند: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی « ==== مباحث مهم ایران‌شناسی در تایلند ==== ==== الف. شیخ احمد قمی ==== موضوع ایرانی‌بودن شیخ احمد قمی از دوران رامای چهارم مطرح شده است؛ با توجه به این که یکی از خانواده‌های بزرگ و درباری تایلند، به‌نام بوناگ، تبار خود را به او می‌رسانند، در سال‌ها...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
موضوع ایرانی‌بودن شیخ احمد قمی از دوران رامای چهارم مطرح شده است؛ با توجه به این که یکی از خانواده‌های بزرگ و درباری [[تایلند]]، به‌نام بوناگ، تبار خود را به او می‌رسانند، در سال‌های اخیر پژوهش‌های فراوانی دربارهٔ وی صورت‌گرفته است؛ از آنجا که، او را نماد ایرانیان و تشیع در [[تایلند]] می‌دانند، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نیز از این‌گونه پژوهش‌ها حمایت می‌کند و در معرفی بیشتر او به مردم [[تایلند]] می‌کوشد. در این‌زمینه تاکنون سمینارها و همایش‌های گوناگونی برگزار شده است. | |||
نخستین‌بار در اردیبهشت ۱۳۷۳ همایشی باعنوان «شیخ احمد قمی و تاریخ سیام» در مرکز مطالعات تاریخی در شهر [[آیوتایا]] که محل زندگی و مزار اوست، با ۱۸ مقاله برگزار شد؛ کتابی به انگلیسی و تایلندی در این زمینه انتشار یافت که مقالات آن بیشتر بر محور زندگی او و ایرانیان و مسلمانان آیوتایا، نفوذ هنر پارسی در این‌شهر، تبار خاندان بوناگ و موضوعاتی از این‌دست قرار داشت<ref>تمهیدی، محمد (1379). [[تایلند]] سرزمین طلایی با تأکید بر نقش مسلمانان به‌انضمام سمینار شیخ احمد قمی و تاریخ سیام. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص.۱۱۱ تا ۱۹۱.</ref>. در این همایش پژوهشگرانی از اندونزی و مالزی نیز شرکت داشتند. در ۱۲ آذر ۱۳۸۴، از سوی رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران «همایش بین‌المللی شیخ احمد قمی و نقش او در فرایند تحولات و مناسبات چهارصدساله ایران و تایلند» با حضور اساتید و پژوهشگران ایران و [[تایلند]] در [[بانکوک]] برگزار شد، «دکتر چولپس پزنگ استاد و باستان‌شناس تایلندی با نمایش اسناد و مدارک تاریخی به تشریح خدمات فرهنگی و سیاسی شیخ احمد در حکومت سیام و تأثیرگذاری آن در عرصه‌های هنری، معماری، زبان و اجتماع، به‌ویژه در دربار حاکمان وقت پرداخت. دکتر ول لوپ معاون استاندار [[بانکوک]]، شیخ احمد قمی را اسطورهٔ تاریخی مشترک دوکشور عنوان کرد و ادامه راه و اندیشهٔ او را ضروری دانست»<ref>پاک‌آئین، محسن(1388).چهل ماه در سرزمین طلایی.تهران:فرهنگ سبز،ص.۳۲۹-۳۳۰.</ref>. | |||
همایش یک‌روزه‌ای نیز باعنوان «نقش شیخ احمد قمی در تأثیر تمدن ایرانی بر فرهنگ تایلندی» روز 29 اردیبهشت 1386 در دانشگاه چولالونکورن تایلند برگزار شد که درآن اندیشمندان و صاحب‌نظران تایلندی حضور داشتند. | |||
بنیاد شیخ احمد قمی: «بنیاد شیخ احمد قمی در ۱۹۶۷م، با حضور همهٔ بازماندگان او با هدف کمک به فقرا و تأمین کمک‌هزینهٔ آموزشی برای دانشجویان و کمک به پیشبرد صلح و دوستی و تفاهم بیشتر میان [[ادیان در تایلند]] تأسیس شد. مدیریت این‌بنیاد را ژنرال بنجب و معاون ایشان آقای «اکراتان جون» برعهده دارند. بنیاد شیخ احمد قمی، با تشکیل جلسات منظم به فرزندان او می‌آموزد که به پادشاه و سرزمین تایلند احترام گذارند و به پیشبرد اهداف کشور کمک کنند»<ref>گزارش رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در بانکوک .http://bangkok.icro.ir.</ref>.[[پرونده:روابط.jpg|بندانگشتی|روابط ایران و تایلند.برگرفته از سایت فرهنگ و ارتباطات اسلامی ، قابل بازیابی از<nowiki/>https://www.icro.ir/]] | |||
===جایزهٔ فرهنگی شیخ احمد قمی=== | |||
رایزنی فرهنگی ج. ا، ایران، از ۱۳۸۸خ برای بزرگداشت شیخ احمد قمی، هرساله جایزه‌ای به نام وی و به مبلغ 70/000 بات با همکاری بنیاد شیخ احمد قمی در [[تایلند]]، به آثار و اشخاصی که خدمات مهمی برای گسترش روابط میان ایران و [[تایلند]] یا شناخت هرچه بیشتر فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران انجام داده باشند، اهدا می‌کند. لوح یادبود این جایزه ترکیبی است از طلا و نقره که روی آن نشان آرامگاه شیخ احمد قمی است و در پشت آن عبارت «شیخ احمد قمی» حک شده است. | |||
=====[[تاریخچه و نقش خاندان بوناگ در تایلند|بررسی تاریخچه و نقش خاندان بوناگ در تایلند]]===== | |||
خانوادهٔ تایلندی بوناگ، به‌سبب انتساب به شیخ احمد قمی خود را ایرانی‌تبار می‌دانند. این خانوادهٔ اصیل و قدیمی نقش بزرگی در استقرار خاندان سلطنتی چاکری بر تخت سلطنت [[تایلند]] داشته است؛ از میان آن‌ها تاکنون افراد بسیاری به مقامات عالی [[تایلند]]، از جمله به نیابت سلطنت رامای چهارم و رامای پنجم (با خطاب والاحضرت) و به نخست‌وزیری رسیده‌اند. بررسی تاریخچه و شجره‌شناسی این خانواده، امروزه یکی از مباحث رایج ایران‌شناسی در [[تایلند]] است. | |||
خاندان بوناگ از شاخهٔ بودایی بازماندگان شیخ احمد قمی شمرده می‌شوند و گویا نسبت آن‌ها به «سون» یکی از فرزندان «چای» می‌رسد که در ۱۷۵۰م، با عنوان «پیاپت پی چای» (Paya Petpichai) در معبد «پراپوت هاپات» (Pra Putthabat) به‌همراه گروه کثیری از بازماندگان مهاجر ایرانی در [[آیوتایا]] از تشیع به آئین بودایی‌گرویدند تا اشتغال آن‌ها در دستگاه‌های دولتی منعی نداشته باشد<ref>محمدربیع بن محمدابراهیم (۱۳۵۶). سفینه سلیمانی (سفرنامه سفیر ایران به سیام). تصحیح و تحشیه عباس فاروقی. تهران: [https://press.ut.ac.ir/ دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات]،زیرنویس.280.</ref>. | |||
برای نخستین‌بار در ۱۹۰۵م کتابی با عنوان خاندان‌های دولتی بزرگ ([[تایلند]]) که جلد اول آن به خانواده‌های اشرافی تایلند اختصاص داشت، به‌زبان تایی و به قلم کولاپ (K.S.R.Kulap) در [[بانکوک]] منتشر شد. این کتاب پژوهش کاملی در این‌زمینه شمرده می‌شود و گویا در آن به برخی از اجداد خاندان بوناگ سیام که تبار ایرانی داشته‌اند، اشاره شده است. در سال‌های بعد نیز پژوهش‌های دیگری در این‌زمینه به زبان تایلندی منتشر شده است. | |||
=====داستان‌های حماسی ایران===== | |||
در میان قصه‌های قدیمی سیام مجموعه‌ای به نام «ایران آریاتام» موجود است که درواقع داستان‌های حکمت‌آموز پادشاهان ایرانی و ترجمهٔ داستان‌هایی از شاهنامه و گلستان است و با کمی تغییرات و افزودن برخی داستان‌های دیگر از منابع فارسی به «ایران راچاتام» یا قصه پادشاهان دادگستر ایران معروف شده است. | |||
به‌نظر می‌رسد این‌مجموعه را در اواسط سدهٔ هفدهم میلادی و در زمان سلطنت نارای کبیر، پادشاه ایران‌دوست سیام، فردی ایرانی از روی شاهنامهٔ فردوسی به زبان تایی ترجمه کرده است. می‌دانیم که درزمان این‌پادشاه، ایرانیان حضور وسیعی در همهٔ شئون سیام داشتند و در دربار وی قصه‌های شاهنامه و داستان امیرحمزه را روایت می‌کردند<ref name=":32">الهی، امیرسعید (۱۳۸۲).«[[ایران‌شناسی در تایلند]]». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش ۷۵ و ۷۶(دی و بهمن)، ص.۷۶</ref>. | |||
=====[[قصه دوازده زاویه در تایلند|قصهٔ دوازده زاویه یا دوازده داستان ایرانی]]===== | |||
مبدأ حضور این قصه‌ها در جامعهٔ [[تایلند]] به حدود ۴۰۰ سال پیش برمی‌گردد و موضوع آن مربوط به دوران انوشیروان پادشاه ساسانی است. براساس این قصه‌ها، پس از مرگ انوشیروان فرزند وی در ۱۲سمت و زاویهٔ مزار او، دوازده داستان عبرت‌آموز و شنیدنی که حاوی نکات اخلاقی و شیوهٔ مدیریت و کشورداری بود، حک کرد. براساس این‌داستان، مأمون خلیفهٔ عباسی بر آرامگاه انوشیروان (و شاید طاق کسری) وارد شد و این داستان‌ها را یافت.گویا این‌داستان در دورهٔ [[آیوتایا]] به زبان ادبی قدیم سیام ترجمه شده است و نسخهٔ قدیمی آن به زبان تایی «اوک» خوانده می‌شود. | |||
در | در اوایل سدهٔ نوزدهم به‌فرمان رامای یکم، یکی از نوادگان شیخ احمد قمی این داستان‌ها را به‌صورت کتابی تدوین کرد که این کتاب حاوی نکات آموزنده و اخلاقی و راه و روش حکومت‌داری پادشاهان بزرگ و خوشنام ایرانی است. چه‌بسا این نکات را ایرانیان مقیم سیام در آن‌دوره، رواج داده باشند، از داستان‌های این‌کتاب می‌توان از فریدون‌شاه، بهرام‌شاه و دو داستان از انوشیروان ساسانی و داوری‌های او نام برد<ref name=":32" />. | ||
=====[[کتاب سفینه سلیمانی|روابط تاریخی ایران و سیام]]===== | |||
کتاب سفینهٔ سلیمانی که سند بزرگ روابط تاریخی ایران و سیام ([[تایلند]]) است، هنوز هم اطلاعات جامعی از فرهنگ، تاریخ، اجتماع، اقتصاد و سیاست و جامعهٔ سیام دارد. بررسی بخش‌های گوناگون این‌کتاب یکی از [[مباحث مهم ایران‌شناسی در تایلند]] به‌شمار می‌رود. اقامتگاه ابراهیم‌بیک نخستین ایلچی ایران و آثار تاریخی مربوط به حضور ایرانیان در شهر قدیمی «لوو» یا [[لوپ بوری]] فعلی (۱۷۰ کیلومتری شمال [[بانکوک]]) و نیز در [[آیوتایا]]، بررسی شده است. | |||
=====[[جامعه ایرانیان مقیم آیوتایا|جامعهٔ ایرانیان مقیم آیوتایا در سده هفدهم میلادی]]===== | |||
در سدهٔ هفدهم میلادی جماعت بزرگی از ایرانیان در [[آیوتایا]] پایتخت قدیم [[تایلند]]، زندگی می‌کردند که نقش بزرگی در سیاست و کشورداری آن دوره داشتند؛ وزرای برجسته‌ای چون عبدالرزاق گیلانی و آقا محمد استرآبادی (وزرای اعظم نارای کبیر) از میان آن‌ها برخاستند. این‌گروه بسیاری از جنبه‌های فرهنگ ایرانی مانند معماری، آداب‌ورسوم، کشورداری، پوشاک، خوراک و ... را در جامعهٔ سیام رواج دادند و امروزه بررسی تاریخچه این‌گروه از دیدگاه‌های گوناگون، یکی از مباحث اصلی ایران‌شناسی در [[تایلند]] است. | |||
به‌گفتهٔ دکتر «سیساک والی پدوم»، اولین گروه از ایرانیان [که به [[آیوتایا]] آمدند] حدود سی‌نفر بودند. آن‌ها به‌علت سود سرشار از تجارت در دورهٔ قبل از روی‌کارآمدن شاه نارای در ۱۶۵۶م، به [[آیوتایا]] پایتخت سابق [[تایلند]] آمدند و در آنجا ساکن شدند و هرکدام از این ایرانیان احترام خاصی داشتند. به‌آن‌ها خانه‌ای داده شد و همه در مشاغل دولتی به‌خدمت گرفته شدند. دکتر پول‌پان استاد دانشگاه [[تایلند]] نیز نفوذ ایرانیان در [[آیوتایا]] را در معماری، هنر، غذا و شیرینی‌جات، مهم ارزیابی کرده است و می‌گوید: «طاق‌های ساختمان‌های قدیمی در [[آیوتایا]] نمونه‌ای از طاق‌ها به‌سبک اسلامی است و درب ورودی کاخ شاه نارای در شهر لوپ‌بوری و معابد وراچ تارام (Worachttharam) و «یای چای مونگ‌کل(Yaichaimongkol)» در آیوتایا نیز به‌سبک گنبدهای ایرانی ساخته شده‌اند<ref>همایش «نقش شیخ احمد قمی در تأثیر تمدن ایرانی بر فرهنگ تایلندی» گزارش رایزنی فرهنگی ج.ا. ایران در بانکوک در: .http://bangkok.icro.ir.</ref>. در آن‌زمان ایرانیان را «مردم مغولیه» می‌گفتند! | |||
=====[[نفوذ فارسی در زبان تایی]]===== | |||
باتوجه به پیشینهٔ حضور مؤثر ایرانیان در سیام، بسیاری از واژه‌های زبان فارسی رفته‌رفته وارد زبان تایی شده است. برای نمونه واژه‌های فارسی مانند پوست، گلاب، نم (آب)، صابو (صابون)، کاروان، فرنگ، شولا (شعله)، صرای (صراحی)، خاکی، چتر، کُرما (خرما)، کلم درک (گل کلم)، کلم پلی (گل کلم)، فارنگ (فرنگ)، انگور و دیوان در زبان تایی بسیار رایج است. از میان پژوهشگران این رشته باید از دکتر اسماعیل مارسینکوفسکی، استاد آلمانی‌تبار «مؤسسهٔ فهم و تمدن اسلامی مالزی» نام برد<ref>الهی، امیر سعید(1391). جامعه و فرهنگ [[تایلند]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین‌المللی الهدی]،ص.329-336.</ref>. | |||
== نیز نگاه کنید به == | |||
[[روابط تایلند با ج.ا.ایران|روابط تایلند با ج.ا.ایران؛]] [[ایران‌شناسی و ایران‌شناسان در تایلند]]؛ [[ایران‌شناسی در تایلند]] | |||
== کتابشناسی == | |||
<references /> | |||
[[رده:منابع ایران شناسی در سایر کشورها]] | |||
[[رده:منابع مطالعات و آموزش ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:خدمات و فعالیت های نمایندگی های فرهنگی ایران در زمینه ایران شناسی]] | |||
== | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۰
موضوع ایرانی‌بودن شیخ احمد قمی از دوران رامای چهارم مطرح شده است؛ با توجه به این که یکی از خانواده‌های بزرگ و درباری تایلند، به‌نام بوناگ، تبار خود را به او می‌رسانند، در سال‌های اخیر پژوهش‌های فراوانی دربارهٔ وی صورت‌گرفته است؛ از آنجا که، او را نماد ایرانیان و تشیع در تایلند می‌دانند، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نیز از این‌گونه پژوهش‌ها حمایت می‌کند و در معرفی بیشتر او به مردم تایلند می‌کوشد. در این‌زمینه تاکنون سمینارها و همایش‌های گوناگونی برگزار شده است.
نخستین‌بار در اردیبهشت ۱۳۷۳ همایشی باعنوان «شیخ احمد قمی و تاریخ سیام» در مرکز مطالعات تاریخی در شهر آیوتایا که محل زندگی و مزار اوست، با ۱۸ مقاله برگزار شد؛ کتابی به انگلیسی و تایلندی در این زمینه انتشار یافت که مقالات آن بیشتر بر محور زندگی او و ایرانیان و مسلمانان آیوتایا، نفوذ هنر پارسی در این‌شهر، تبار خاندان بوناگ و موضوعاتی از این‌دست قرار داشت[۱]. در این همایش پژوهشگرانی از اندونزی و مالزی نیز شرکت داشتند. در ۱۲ آذر ۱۳۸۴، از سوی رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران «همایش بین‌المللی شیخ احمد قمی و نقش او در فرایند تحولات و مناسبات چهارصدساله ایران و تایلند» با حضور اساتید و پژوهشگران ایران و تایلند در بانکوک برگزار شد، «دکتر چولپس پزنگ استاد و باستان‌شناس تایلندی با نمایش اسناد و مدارک تاریخی به تشریح خدمات فرهنگی و سیاسی شیخ احمد در حکومت سیام و تأثیرگذاری آن در عرصه‌های هنری، معماری، زبان و اجتماع، به‌ویژه در دربار حاکمان وقت پرداخت. دکتر ول لوپ معاون استاندار بانکوک، شیخ احمد قمی را اسطورهٔ تاریخی مشترک دوکشور عنوان کرد و ادامه راه و اندیشهٔ او را ضروری دانست»[۲].
همایش یک‌روزه‌ای نیز باعنوان «نقش شیخ احمد قمی در تأثیر تمدن ایرانی بر فرهنگ تایلندی» روز 29 اردیبهشت 1386 در دانشگاه چولالونکورن تایلند برگزار شد که درآن اندیشمندان و صاحب‌نظران تایلندی حضور داشتند.
بنیاد شیخ احمد قمی: «بنیاد شیخ احمد قمی در ۱۹۶۷م، با حضور همهٔ بازماندگان او با هدف کمک به فقرا و تأمین کمک‌هزینهٔ آموزشی برای دانشجویان و کمک به پیشبرد صلح و دوستی و تفاهم بیشتر میان ادیان در تایلند تأسیس شد. مدیریت این‌بنیاد را ژنرال بنجب و معاون ایشان آقای «اکراتان جون» برعهده دارند. بنیاد شیخ احمد قمی، با تشکیل جلسات منظم به فرزندان او می‌آموزد که به پادشاه و سرزمین تایلند احترام گذارند و به پیشبرد اهداف کشور کمک کنند»[۳].
جایزهٔ فرهنگی شیخ احمد قمی
رایزنی فرهنگی ج. ا، ایران، از ۱۳۸۸خ برای بزرگداشت شیخ احمد قمی، هرساله جایزه‌ای به نام وی و به مبلغ 70/000 بات با همکاری بنیاد شیخ احمد قمی در تایلند، به آثار و اشخاصی که خدمات مهمی برای گسترش روابط میان ایران و تایلند یا شناخت هرچه بیشتر فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران انجام داده باشند، اهدا می‌کند. لوح یادبود این جایزه ترکیبی است از طلا و نقره که روی آن نشان آرامگاه شیخ احمد قمی است و در پشت آن عبارت «شیخ احمد قمی» حک شده است.
بررسی تاریخچه و نقش خاندان بوناگ در تایلند
خانوادهٔ تایلندی بوناگ، به‌سبب انتساب به شیخ احمد قمی خود را ایرانی‌تبار می‌دانند. این خانوادهٔ اصیل و قدیمی نقش بزرگی در استقرار خاندان سلطنتی چاکری بر تخت سلطنت تایلند داشته است؛ از میان آن‌ها تاکنون افراد بسیاری به مقامات عالی تایلند، از جمله به نیابت سلطنت رامای چهارم و رامای پنجم (با خطاب والاحضرت) و به نخست‌وزیری رسیده‌اند. بررسی تاریخچه و شجره‌شناسی این خانواده، امروزه یکی از مباحث رایج ایران‌شناسی در تایلند است.
خاندان بوناگ از شاخهٔ بودایی بازماندگان شیخ احمد قمی شمرده می‌شوند و گویا نسبت آن‌ها به «سون» یکی از فرزندان «چای» می‌رسد که در ۱۷۵۰م، با عنوان «پیاپت پی چای» (Paya Petpichai) در معبد «پراپوت هاپات» (Pra Putthabat) به‌همراه گروه کثیری از بازماندگان مهاجر ایرانی در آیوتایا از تشیع به آئین بودایی‌گرویدند تا اشتغال آن‌ها در دستگاه‌های دولتی منعی نداشته باشد[۴].
برای نخستین‌بار در ۱۹۰۵م کتابی با عنوان خاندان‌های دولتی بزرگ (تایلند) که جلد اول آن به خانواده‌های اشرافی تایلند اختصاص داشت، به‌زبان تایی و به قلم کولاپ (K.S.R.Kulap) در بانکوک منتشر شد. این کتاب پژوهش کاملی در این‌زمینه شمرده می‌شود و گویا در آن به برخی از اجداد خاندان بوناگ سیام که تبار ایرانی داشته‌اند، اشاره شده است. در سال‌های بعد نیز پژوهش‌های دیگری در این‌زمینه به زبان تایلندی منتشر شده است.
داستان‌های حماسی ایران
در میان قصه‌های قدیمی سیام مجموعه‌ای به نام «ایران آریاتام» موجود است که درواقع داستان‌های حکمت‌آموز پادشاهان ایرانی و ترجمهٔ داستان‌هایی از شاهنامه و گلستان است و با کمی تغییرات و افزودن برخی داستان‌های دیگر از منابع فارسی به «ایران راچاتام» یا قصه پادشاهان دادگستر ایران معروف شده است.
به‌نظر می‌رسد این‌مجموعه را در اواسط سدهٔ هفدهم میلادی و در زمان سلطنت نارای کبیر، پادشاه ایران‌دوست سیام، فردی ایرانی از روی شاهنامهٔ فردوسی به زبان تایی ترجمه کرده است. می‌دانیم که درزمان این‌پادشاه، ایرانیان حضور وسیعی در همهٔ شئون سیام داشتند و در دربار وی قصه‌های شاهنامه و داستان امیرحمزه را روایت می‌کردند[۵].
قصهٔ دوازده زاویه یا دوازده داستان ایرانی
مبدأ حضور این قصه‌ها در جامعهٔ تایلند به حدود ۴۰۰ سال پیش برمی‌گردد و موضوع آن مربوط به دوران انوشیروان پادشاه ساسانی است. براساس این قصه‌ها، پس از مرگ انوشیروان فرزند وی در ۱۲سمت و زاویهٔ مزار او، دوازده داستان عبرت‌آموز و شنیدنی که حاوی نکات اخلاقی و شیوهٔ مدیریت و کشورداری بود، حک کرد. براساس این‌داستان، مأمون خلیفهٔ عباسی بر آرامگاه انوشیروان (و شاید طاق کسری) وارد شد و این داستان‌ها را یافت.گویا این‌داستان در دورهٔ آیوتایا به زبان ادبی قدیم سیام ترجمه شده است و نسخهٔ قدیمی آن به زبان تایی «اوک» خوانده می‌شود.
در اوایل سدهٔ نوزدهم به‌فرمان رامای یکم، یکی از نوادگان شیخ احمد قمی این داستان‌ها را به‌صورت کتابی تدوین کرد که این کتاب حاوی نکات آموزنده و اخلاقی و راه و روش حکومت‌داری پادشاهان بزرگ و خوشنام ایرانی است. چه‌بسا این نکات را ایرانیان مقیم سیام در آن‌دوره، رواج داده باشند، از داستان‌های این‌کتاب می‌توان از فریدون‌شاه، بهرام‌شاه و دو داستان از انوشیروان ساسانی و داوری‌های او نام برد[۵].
روابط تاریخی ایران و سیام
کتاب سفینهٔ سلیمانی که سند بزرگ روابط تاریخی ایران و سیام (تایلند) است، هنوز هم اطلاعات جامعی از فرهنگ، تاریخ، اجتماع، اقتصاد و سیاست و جامعهٔ سیام دارد. بررسی بخش‌های گوناگون این‌کتاب یکی از مباحث مهم ایران‌شناسی در تایلند به‌شمار می‌رود. اقامتگاه ابراهیم‌بیک نخستین ایلچی ایران و آثار تاریخی مربوط به حضور ایرانیان در شهر قدیمی «لوو» یا لوپ بوری فعلی (۱۷۰ کیلومتری شمال بانکوک) و نیز در آیوتایا، بررسی شده است.
جامعهٔ ایرانیان مقیم آیوتایا در سده هفدهم میلادی
در سدهٔ هفدهم میلادی جماعت بزرگی از ایرانیان در آیوتایا پایتخت قدیم تایلند، زندگی می‌کردند که نقش بزرگی در سیاست و کشورداری آن دوره داشتند؛ وزرای برجسته‌ای چون عبدالرزاق گیلانی و آقا محمد استرآبادی (وزرای اعظم نارای کبیر) از میان آن‌ها برخاستند. این‌گروه بسیاری از جنبه‌های فرهنگ ایرانی مانند معماری، آداب‌ورسوم، کشورداری، پوشاک، خوراک و ... را در جامعهٔ سیام رواج دادند و امروزه بررسی تاریخچه این‌گروه از دیدگاه‌های گوناگون، یکی از مباحث اصلی ایران‌شناسی در تایلند است.
به‌گفتهٔ دکتر «سیساک والی پدوم»، اولین گروه از ایرانیان [که به آیوتایا آمدند] حدود سی‌نفر بودند. آن‌ها به‌علت سود سرشار از تجارت در دورهٔ قبل از روی‌کارآمدن شاه نارای در ۱۶۵۶م، به آیوتایا پایتخت سابق تایلند آمدند و در آنجا ساکن شدند و هرکدام از این ایرانیان احترام خاصی داشتند. به‌آن‌ها خانه‌ای داده شد و همه در مشاغل دولتی به‌خدمت گرفته شدند. دکتر پول‌پان استاد دانشگاه تایلند نیز نفوذ ایرانیان در آیوتایا را در معماری، هنر، غذا و شیرینی‌جات، مهم ارزیابی کرده است و می‌گوید: «طاق‌های ساختمان‌های قدیمی در آیوتایا نمونه‌ای از طاق‌ها به‌سبک اسلامی است و درب ورودی کاخ شاه نارای در شهر لوپ‌بوری و معابد وراچ تارام (Worachttharam) و «یای چای مونگ‌کل(Yaichaimongkol)» در آیوتایا نیز به‌سبک گنبدهای ایرانی ساخته شده‌اند[۶]. در آن‌زمان ایرانیان را «مردم مغولیه» می‌گفتند!
نفوذ فارسی در زبان تایی
باتوجه به پیشینهٔ حضور مؤثر ایرانیان در سیام، بسیاری از واژه‌های زبان فارسی رفته‌رفته وارد زبان تایی شده است. برای نمونه واژه‌های فارسی مانند پوست، گلاب، نم (آب)، صابو (صابون)، کاروان، فرنگ، شولا (شعله)، صرای (صراحی)، خاکی، چتر، کُرما (خرما)، کلم درک (گل کلم)، کلم پلی (گل کلم)، فارنگ (فرنگ)، انگور و دیوان در زبان تایی بسیار رایج است. از میان پژوهشگران این رشته باید از دکتر اسماعیل مارسینکوفسکی، استاد آلمانی‌تبار «مؤسسهٔ فهم و تمدن اسلامی مالزی» نام برد[۷].
نیز نگاه کنید به
روابط تایلند با ج.ا.ایران؛ ایران‌شناسی و ایران‌شناسان در تایلند؛ ایران‌شناسی در تایلند
کتابشناسی
- ↑ تمهیدی، محمد (1379). تایلند سرزمین طلایی با تأکید بر نقش مسلمانان به‌انضمام سمینار شیخ احمد قمی و تاریخ سیام. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.۱۱۱ تا ۱۹۱.
- ↑ پاک‌آئین، محسن(1388).چهل ماه در سرزمین طلایی.تهران:فرهنگ سبز،ص.۳۲۹-۳۳۰.
- ↑ گزارش رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در بانکوک .http://bangkok.icro.ir.
- ↑ محمدربیع بن محمدابراهیم (۱۳۵۶). سفینه سلیمانی (سفرنامه سفیر ایران به سیام). تصحیح و تحشیه عباس فاروقی. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات،زیرنویس.280.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ الهی، امیرسعید (۱۳۸۲).«ایران‌شناسی در تایلند». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش ۷۵ و ۷۶(دی و بهمن)، ص.۷۶
- ↑ همایش «نقش شیخ احمد قمی در تأثیر تمدن ایرانی بر فرهنگ تایلندی» گزارش رایزنی فرهنگی ج.ا. ایران در بانکوک در: .http://bangkok.icro.ir.
- ↑ الهی، امیر سعید(1391). جامعه و فرهنگ تایلند. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات بین‌المللی الهدی،ص.329-336.