مجسمه سازان اسپانیایی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
||
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
مشاهیر هنری کشور اسپانیا در زمینه هنر مجسمه سازی شامل [[خوان مارتینث مونتانیس|خوان مارتینِث مونتانیِس]]، [[آلونسو بروگته|آلونسو بروگِته]]، [[فرانسیسکو سالزیلو ای آلکاثار]]، [[آلونسو کانو]]، [[خوان میرو]] است که در ذیل معرفی شده است: | |||
[[ | |||
=== | === [[خوان مارتینث مونتانیس|خوان مارتینِث مونتانیِس]] === | ||
[[پرونده: | [[پرونده:خوان مارتینث مونتانیس، مجسمه ساز اسپانیایی.jpg|بندانگشتی|خوان مارتینث مونتانیس، برگرفته از فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)]][[خوان مارتینث مونتانیس|خوان مارتینِث مونتانیِس]] (Juan Martínez Montañés)، در 16 مارس 1568 در روستای آلکالا لا رئال (Alcala la Real) واقع در شهر خائن متولد شد. مهارت او در کار با چوب سبب شد که به او لقب خدای چوب (Dios de la Madera) را بدهند. واقع گرایی در آثار او مثال زدنی است. وی بیشتر دورهی تعلیم خود را در سویل و گرانادا سپری کرد و از چهرههای شاخص مکتب مجسمه سازی سویل محسوب میشود. | ||
استاد اصلی او پابلو دِ رُخاس (Pablo de Rojas) بود. وی از سال 1588 در سویل مستقر شد. در سال 1635 برای تهیه مدلی از سرِ شاه از سوی دربار به مادرید فراخوانده شد این مدل برای ساخت مجسمهای که شاه فلیپ چهارم را سوار بر اسب نشان میداد نزد پیترو تاچا (Pietro Tacca) پیکره تراش ایتالیایی فرستاده شد. | |||
در این سفر بلاثکث نقاش نامیاسپانیایی، پرترهای از او کشید. از سایر آثار معروف او میتوان به مجسمه قدیس جان تعمید دهنده (Saint John the Baptist) که امروزه در موزه هنری متروپولیتن نگهداری میشود اشاره کرد. از شاگردان نامی او میتوان به خوان دِ مِسا (Juan de Mesa) مجسمه ساز شهیر کُردوبایی اشاره کرد. مارتینز در جریان طاعون سال 1649 که نیمیاز جمعیت سویل را از بین برد در 8 ژوئن درگذشت<ref>برگرفته از http://www.spainisculture.com/en/artistas_creadores/juan_martinez_montanes.html</ref>. | |||
== | === [[آلونسو بروگته|آلونسو بروگِته]] === | ||
[ | [[پرونده:آلونسو بروگته، مجسمهساز اسپانیایی.jpg|بندانگشتی|آلونسو بروگته، برگرفته از فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)]][[آلونسو بروگته|آلونسو بروگِته]] (Alonso Berruguete)، نقاش، مجسمه ساز و معمار بزگ اسپانیایی که بیشترین شهرتش بواسطه مجسمههای او است. وی بزرگترین مجسمه ساز عصر رنسانس اسپانیا محسوب میشود. توانایی او در نمایش احساسات پیکرههایش برای بیان خلسه مذهبی و عذاب حاصل از آن بی همتاست. او در سال 1488 در شهر پارِدِس دِ نابا (Paredes de Nava) که در پالنسیا واقع است به دنیا آمد. وی فرزند پدرو بِروگِته نقاش نامیبود، از اینرو تعلیمات او تحت نظر پدرش صورت میگرفت. | ||
پس از مرگ پدر به ایتالیا سفر کرد و در بین سالهای 1504 تا 1527 در آنجا به سر بُرد<ref>برگرفته از http://www.britannica.com/EBchecked/topic/62705/Alonso-Berruguete</ref>. در فلورانس و رم با آثار بزرگانی همچون میکل آنژ (Michelangelo) آشنا شد. الهاماتی که وی از آثار میکل آنژ گرفت سبب آفرینش تابلو سالومه (Salome) شد. با توجه به نوع پیچ و تاب پیکرهها او در زمره هنرمندان شیوه گرا قرار گرفت. | |||
در سال 1518 به اسپانیا بازگشت و به سِمتِ نقاش و مجسمه ساز سلطنتی در دربار شاه چارلز پنجم منصوب گشت. از این دوره به بعد وی خود را به طور کامل وقف هنر مجسمه سازی کرد. آلونسو در سال 1561 در حالیکه بر روی ساخت مقبرهای برای کاردینال تابِرا کار میکرد درگذشت. اثر معروف دیگر او مذبح کالج ایرلندی (altar piece at the Irish college) در سالامانکا است<ref>برگرفته از http://www.spainisculture.com/en/artistas_creadores/alonso_berruguete.html</ref>. | |||
[ | === [[فرانسیسکو سالزیلو ای آلکاثار]] === | ||
[[پرونده:فرانسیسکو سالزیلو ای آلکاثر.jpg|بندانگشتی|268x268پیکسل|فرانسیسکو سالزیلو ای آلکاثر، برگرفته از فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)]][[فرانسیسکو سالزیلو ای آلکاثار]] (Francisco Salzillo y Alcaraz)، در 21 میسال 1707 در مورسیا متولد شد. فرانسیسکو فرزند نیکولاس سالزیلو (Nicola Salzillo) مجسمه ساز ناپلی بود و از مجسمه سازان نامی [[سبک باروک اسپانیا]] محسوب میشود. همانند بیشتر هم عصران خود در اغلب آثارش به مذهب توجه داشت. | |||
او در جوانی به تحصیل در حوزه هنر پرداخت اما در بیست سالگی در پی مرگ پدرش در سال 1727 مجبور به ترک تحصیل و کار در کارگاه مجسمه سازی پدر شد<ref>برگرفته از http://www.spainisculture.com/en/artistas_creadores/francisco_salzillo.html</ref>. به سال 1765 آکادمیکوچکی را تأسیس کرد، صدها اثر از او در ناحیه مورسیا و شهرهای همجوار موجود است. | |||
[ | در طی جنگهای داخلی [[اسپانیا]] از 1936 تا 1939 برخی از آثار او از بین رفت. وی در آثارش اصراری بر ایجاد کشش و پیچ و تابهای اغراق شده برای بیان احساسی از رنج و مذهب نداشت، بلکه تأکید او بر طبیعی جلوه دادن پیکرهها بوده است؛ از اینرو نقش مهمیدر گذر اسپانیا از عصر باروک و ورود به عصر روکوکو ایفا کرده است. | ||
از آثار معروف او میتوان به شام آخر (The Last Supper)، بوسه یهودا (The Kiss of Judas) و قدیسه ورونیکا (The Holy Woman Veronica) اشاره کرد. امروزه از او به عنوان بزرگترین مجسمه ساز قرن هجدهم اسپانیا یاد میکنند و موزهای به نام وی در شهر مورسیا وجود دارد. او تمام طول عمر خود را در مورسیا سپری کرد و در 2 مارس 1783 از دنیا رفت<ref>برگرفته از http://www.britannica.com/EBchecked/topic/520170/Francisco-Salzillo</ref>. | |||
[ | === [[آلونسو کانو]] === | ||
[[پرونده:آلونسو کانو.jpg|بندانگشتی|205x205پیکسل|آلونسو کانو، برگرفته از فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)]][[آلونسو کانو]] (Alonso Cano)، در 19 مارس 1601 در گرانادا متولد شد. وی در سنین کودکی به یادگیری فنون معماری در نزد پدرش پرداخت. در سیزده سالگی به سویل رفت و در آنجا نقاشی را نزد فرانسیسکو پاچکو فرا گرفت. کانو همچنین مجسمه سازی را نزد [[خوان مارتینث مونتانیس]] آموخت. مجسمهای از دوره فعالیت کانو در سویل باقی نمانده است. پس از دوئلی که با یانو ای والدس (llano y valdes) نقاش سویلی انجام داد و او را مجروح ساخت به مادرید گریخت و در آنجا پادشاه فیلیپ چهارم او را به عنوان نقاش و معمار سلطنتی استخدام کرد، به سبب موقعیتی که داشت با تنی چند از استادان رنسانس ایتالیا آشنا شد، این تأثیر سبب خلق یکی از بزرگترین آثار او یعنی تابلو معجزه در چشمه (miracle at the well) شد<ref>برگرفته از http://www.all-art.org/baroque/cano1.html</ref>. | |||
کانو در 1644 به اتهام قتل همسرش مجبور به گریز از مادرید شد، ابتدا به والنسیا گریخت و بعد در 1652 به گرانادا بازگشت. اوج خلاقیت خود را در معماری و نقاشی مجسمه سازی در کلیسای جامع آن شهر اجرا کرد. این هنرمند یکی از بداقبال ترین هنرمندان اسپانیا در خصوص بقای آثارش است چراکه بسیاری از تابلوها و مجسمههای او در طول انقلاب و جنگ از بین رفت. این هنرمند تند مزاج که لقب میکل آنژ اسپانیا را با خود یدک میکشید د ر سال 1667 در گذشت<ref>برگرفته از http://www.newadvent.org/cathen/03250d.htm</ref>. | |||
=== [[خوان میرو]] === | |||
[[پرونده:خوان میرو.jpg|بندانگشتی|خوان میرو، برگرفته از فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)]][[خوان میرو]] (Juan Miro)، در 20 آوریل 1893 در بارسلونا متولد شد این نقاش و مجسمه ساز شهیر، فرزند یک پدر ساعتساز و یک مادر طلاساز است. هنر در میرو خیلی زود شکوفا شد. برخی از نقاشیهای او که امروزه موجود است مربوط به سال 1901 یعنی زمانی که تنها هشت سال سن داشت میشود. | |||
او با پیوستن به مدرسه هنرهای زیبای بارسلونا تحصیل در این زمینه را تا سال 1910 ادامه داد، در این مدت وی تحت تعلیم استادانی از جمله مودست گورخِل (Modest Urgell) و ژوزِپ پاسکو (Josep Pasco) قرار گرفت. | |||
پس از غلبه بر تب تیفوئید که در سال 1911 دامنگیرش شد تصمیم گرقت تا زندگیش را وقف نقاشی کند و به این منظور به عضویت مدرسه هنرهای زیبای لونخا در بارسلونا در آمد. اولین نمایشگاه انفرادی از آثارش را در سال 1918 در گالری دالمائو (Dalmau) برپا کرد. آثار او تا سال 1920. پیش از سفرش به [[پاریس]] بیانگر گرایشاتی متفاوت در اوست. | |||
استفاده از رنگهای خالص و درخشان خاص فوویست (Fauvism)، فرمهاو شکلهای سبک کوبیسم، تأثیر پذیری از هنر فولکولوریک کاتالان و فرسکهای رومیموجود در کلیساها از شاخصههای آثار اوست. وی با سفرش به پاریس تحت تأثیر هنرمندان سورئال به این سبک گرایش پیدا کرد. | |||
در 1928 با گروهی از سورئالیستها نمایشگاهی در گالری پی یِر بر پا کرد. میرو در هنر سورئال نیز با احترام کامل به ایدههای گروه، سبک و کیفیت خاص خود را داشت. در سالهای 1929 و 1930 میرو بیشتر بر روی آثار کولاژ (colaj) متمرکز شد، این مسئله مقدمهای بر پرداخت وی روی مجسمههای سورئال بود. او در طول عمرش سبکهایی از جمله فوویسم، رئالیسم جادویی و سورئالیسم را تجربه کرد. وی در سال 1980 مدال طلای هنرهای زیبای اسپانیا را کسب کرد و سه سال بعد در 25 دسامبر 1983 بر اثر بیماری قلبی درگذشت<ref>برگرفته از http://joanmiro.com/joan-miro-biography</ref><ref>فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)</ref>. | |||
== نیز نگاه کنید به == | |||
[[مجسمه سازی در روسیه]]؛ [[مجسمه سازی در افغانستان]]؛ [[مجسمه سازی در تونس]]؛ [[مجسمه سازی در ژاپن]]؛ [[مجسمه سازی در کوبا]]؛ [[مجسمه سازی در لبنان]]؛ [[مجسمه سازی در مصر]]؛ [[مجسمه سازی در سنگال]]؛ [[نقاشی و مجسمهسازی آرژانتین]]؛ [[مجسمه سازی در مالی]]؛ [[مجسمه سازی در زیمبابوه]]؛ [[مجسمهسازی در تایلند]]؛ [[مجسمه سازی در اردن]]؛ [[مجسمهسازی در اتیوپی]]؛ [[مجسمه سازی در سیرالئون]] | |||
== کتابشناسی == | == کتابشناسی == |
نسخهٔ کنونی تا ۸ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۰۶
مشاهیر هنری کشور اسپانیا در زمینه هنر مجسمه سازی شامل خوان مارتینِث مونتانیِس، آلونسو بروگِته، فرانسیسکو سالزیلو ای آلکاثار، آلونسو کانو، خوان میرو است که در ذیل معرفی شده است:
خوان مارتینِث مونتانیِس
خوان مارتینِث مونتانیِس (Juan Martínez Montañés)، در 16 مارس 1568 در روستای آلکالا لا رئال (Alcala la Real) واقع در شهر خائن متولد شد. مهارت او در کار با چوب سبب شد که به او لقب خدای چوب (Dios de la Madera) را بدهند. واقع گرایی در آثار او مثال زدنی است. وی بیشتر دورهی تعلیم خود را در سویل و گرانادا سپری کرد و از چهرههای شاخص مکتب مجسمه سازی سویل محسوب میشود.
استاد اصلی او پابلو دِ رُخاس (Pablo de Rojas) بود. وی از سال 1588 در سویل مستقر شد. در سال 1635 برای تهیه مدلی از سرِ شاه از سوی دربار به مادرید فراخوانده شد این مدل برای ساخت مجسمهای که شاه فلیپ چهارم را سوار بر اسب نشان میداد نزد پیترو تاچا (Pietro Tacca) پیکره تراش ایتالیایی فرستاده شد.
در این سفر بلاثکث نقاش نامیاسپانیایی، پرترهای از او کشید. از سایر آثار معروف او میتوان به مجسمه قدیس جان تعمید دهنده (Saint John the Baptist) که امروزه در موزه هنری متروپولیتن نگهداری میشود اشاره کرد. از شاگردان نامی او میتوان به خوان دِ مِسا (Juan de Mesa) مجسمه ساز شهیر کُردوبایی اشاره کرد. مارتینز در جریان طاعون سال 1649 که نیمیاز جمعیت سویل را از بین برد در 8 ژوئن درگذشت[۱].
آلونسو بروگِته
آلونسو بروگِته (Alonso Berruguete)، نقاش، مجسمه ساز و معمار بزگ اسپانیایی که بیشترین شهرتش بواسطه مجسمههای او است. وی بزرگترین مجسمه ساز عصر رنسانس اسپانیا محسوب میشود. توانایی او در نمایش احساسات پیکرههایش برای بیان خلسه مذهبی و عذاب حاصل از آن بی همتاست. او در سال 1488 در شهر پارِدِس دِ نابا (Paredes de Nava) که در پالنسیا واقع است به دنیا آمد. وی فرزند پدرو بِروگِته نقاش نامیبود، از اینرو تعلیمات او تحت نظر پدرش صورت میگرفت.
پس از مرگ پدر به ایتالیا سفر کرد و در بین سالهای 1504 تا 1527 در آنجا به سر بُرد[۲]. در فلورانس و رم با آثار بزرگانی همچون میکل آنژ (Michelangelo) آشنا شد. الهاماتی که وی از آثار میکل آنژ گرفت سبب آفرینش تابلو سالومه (Salome) شد. با توجه به نوع پیچ و تاب پیکرهها او در زمره هنرمندان شیوه گرا قرار گرفت.
در سال 1518 به اسپانیا بازگشت و به سِمتِ نقاش و مجسمه ساز سلطنتی در دربار شاه چارلز پنجم منصوب گشت. از این دوره به بعد وی خود را به طور کامل وقف هنر مجسمه سازی کرد. آلونسو در سال 1561 در حالیکه بر روی ساخت مقبرهای برای کاردینال تابِرا کار میکرد درگذشت. اثر معروف دیگر او مذبح کالج ایرلندی (altar piece at the Irish college) در سالامانکا است[۳].
فرانسیسکو سالزیلو ای آلکاثار
فرانسیسکو سالزیلو ای آلکاثار (Francisco Salzillo y Alcaraz)، در 21 میسال 1707 در مورسیا متولد شد. فرانسیسکو فرزند نیکولاس سالزیلو (Nicola Salzillo) مجسمه ساز ناپلی بود و از مجسمه سازان نامی سبک باروک اسپانیا محسوب میشود. همانند بیشتر هم عصران خود در اغلب آثارش به مذهب توجه داشت.
او در جوانی به تحصیل در حوزه هنر پرداخت اما در بیست سالگی در پی مرگ پدرش در سال 1727 مجبور به ترک تحصیل و کار در کارگاه مجسمه سازی پدر شد[۴]. به سال 1765 آکادمیکوچکی را تأسیس کرد، صدها اثر از او در ناحیه مورسیا و شهرهای همجوار موجود است.
در طی جنگهای داخلی اسپانیا از 1936 تا 1939 برخی از آثار او از بین رفت. وی در آثارش اصراری بر ایجاد کشش و پیچ و تابهای اغراق شده برای بیان احساسی از رنج و مذهب نداشت، بلکه تأکید او بر طبیعی جلوه دادن پیکرهها بوده است؛ از اینرو نقش مهمیدر گذر اسپانیا از عصر باروک و ورود به عصر روکوکو ایفا کرده است.
از آثار معروف او میتوان به شام آخر (The Last Supper)، بوسه یهودا (The Kiss of Judas) و قدیسه ورونیکا (The Holy Woman Veronica) اشاره کرد. امروزه از او به عنوان بزرگترین مجسمه ساز قرن هجدهم اسپانیا یاد میکنند و موزهای به نام وی در شهر مورسیا وجود دارد. او تمام طول عمر خود را در مورسیا سپری کرد و در 2 مارس 1783 از دنیا رفت[۵].
آلونسو کانو
آلونسو کانو (Alonso Cano)، در 19 مارس 1601 در گرانادا متولد شد. وی در سنین کودکی به یادگیری فنون معماری در نزد پدرش پرداخت. در سیزده سالگی به سویل رفت و در آنجا نقاشی را نزد فرانسیسکو پاچکو فرا گرفت. کانو همچنین مجسمه سازی را نزد خوان مارتینث مونتانیس آموخت. مجسمهای از دوره فعالیت کانو در سویل باقی نمانده است. پس از دوئلی که با یانو ای والدس (llano y valdes) نقاش سویلی انجام داد و او را مجروح ساخت به مادرید گریخت و در آنجا پادشاه فیلیپ چهارم او را به عنوان نقاش و معمار سلطنتی استخدام کرد، به سبب موقعیتی که داشت با تنی چند از استادان رنسانس ایتالیا آشنا شد، این تأثیر سبب خلق یکی از بزرگترین آثار او یعنی تابلو معجزه در چشمه (miracle at the well) شد[۶].
کانو در 1644 به اتهام قتل همسرش مجبور به گریز از مادرید شد، ابتدا به والنسیا گریخت و بعد در 1652 به گرانادا بازگشت. اوج خلاقیت خود را در معماری و نقاشی مجسمه سازی در کلیسای جامع آن شهر اجرا کرد. این هنرمند یکی از بداقبال ترین هنرمندان اسپانیا در خصوص بقای آثارش است چراکه بسیاری از تابلوها و مجسمههای او در طول انقلاب و جنگ از بین رفت. این هنرمند تند مزاج که لقب میکل آنژ اسپانیا را با خود یدک میکشید د ر سال 1667 در گذشت[۷].
خوان میرو
خوان میرو (Juan Miro)، در 20 آوریل 1893 در بارسلونا متولد شد این نقاش و مجسمه ساز شهیر، فرزند یک پدر ساعتساز و یک مادر طلاساز است. هنر در میرو خیلی زود شکوفا شد. برخی از نقاشیهای او که امروزه موجود است مربوط به سال 1901 یعنی زمانی که تنها هشت سال سن داشت میشود.
او با پیوستن به مدرسه هنرهای زیبای بارسلونا تحصیل در این زمینه را تا سال 1910 ادامه داد، در این مدت وی تحت تعلیم استادانی از جمله مودست گورخِل (Modest Urgell) و ژوزِپ پاسکو (Josep Pasco) قرار گرفت.
پس از غلبه بر تب تیفوئید که در سال 1911 دامنگیرش شد تصمیم گرقت تا زندگیش را وقف نقاشی کند و به این منظور به عضویت مدرسه هنرهای زیبای لونخا در بارسلونا در آمد. اولین نمایشگاه انفرادی از آثارش را در سال 1918 در گالری دالمائو (Dalmau) برپا کرد. آثار او تا سال 1920. پیش از سفرش به پاریس بیانگر گرایشاتی متفاوت در اوست.
استفاده از رنگهای خالص و درخشان خاص فوویست (Fauvism)، فرمهاو شکلهای سبک کوبیسم، تأثیر پذیری از هنر فولکولوریک کاتالان و فرسکهای رومیموجود در کلیساها از شاخصههای آثار اوست. وی با سفرش به پاریس تحت تأثیر هنرمندان سورئال به این سبک گرایش پیدا کرد.
در 1928 با گروهی از سورئالیستها نمایشگاهی در گالری پی یِر بر پا کرد. میرو در هنر سورئال نیز با احترام کامل به ایدههای گروه، سبک و کیفیت خاص خود را داشت. در سالهای 1929 و 1930 میرو بیشتر بر روی آثار کولاژ (colaj) متمرکز شد، این مسئله مقدمهای بر پرداخت وی روی مجسمههای سورئال بود. او در طول عمرش سبکهایی از جمله فوویسم، رئالیسم جادویی و سورئالیسم را تجربه کرد. وی در سال 1980 مدال طلای هنرهای زیبای اسپانیا را کسب کرد و سه سال بعد در 25 دسامبر 1983 بر اثر بیماری قلبی درگذشت[۸][۹].
نیز نگاه کنید به
مجسمه سازی در روسیه؛ مجسمه سازی در افغانستان؛ مجسمه سازی در تونس؛ مجسمه سازی در ژاپن؛ مجسمه سازی در کوبا؛ مجسمه سازی در لبنان؛ مجسمه سازی در مصر؛ مجسمه سازی در سنگال؛ نقاشی و مجسمهسازی آرژانتین؛ مجسمه سازی در مالی؛ مجسمه سازی در زیمبابوه؛ مجسمهسازی در تایلند؛ مجسمه سازی در اردن؛ مجسمهسازی در اتیوپی؛ مجسمه سازی در سیرالئون
کتابشناسی
- ↑ برگرفته از http://www.spainisculture.com/en/artistas_creadores/juan_martinez_montanes.html
- ↑ برگرفته از http://www.britannica.com/EBchecked/topic/62705/Alonso-Berruguete
- ↑ برگرفته از http://www.spainisculture.com/en/artistas_creadores/alonso_berruguete.html
- ↑ برگرفته از http://www.spainisculture.com/en/artistas_creadores/francisco_salzillo.html
- ↑ برگرفته از http://www.britannica.com/EBchecked/topic/520170/Francisco-Salzillo
- ↑ برگرفته از http://www.all-art.org/baroque/cano1.html
- ↑ برگرفته از http://www.newadvent.org/cathen/03250d.htm
- ↑ برگرفته از http://joanmiro.com/joan-miro-biography
- ↑ فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ اسپانیا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)