آثار باستانی و تاریخی بنگلادش: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
(صفحه‌ای تازه حاوی «آثار باستانی و تاریخی از معماري نيمه مخروبه و يا مخروبه دوران قديم، يك نكته را مي توان دريافت و آن طبيعت توسعه فرهنگ بنگالي است كه به دورة تمدن كشاورزي باز مي گردد.   آثار بر جاي مانده ازقرن دوم قبل از ميلاد در واقع بيانگر تمدن در دورة پالئوتيك...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
آثار باستانی و تاریخی
از معماری نیمه مخروبه و یا مخروبه دوران قدیم، یک نکته را می‌توان دریافت و آن طبیعت توسعه فرهنگ بنگالی است که به دوره تمدن کشاورزی باز می‌گردد.[[پرونده:آثار باستانی در بنگلادش.jpg|بندانگشتی|338x338پیکسل|آثار باستانی در بنگلادش، قابل بازیابی از https://www.travelmate.com.bd/top-10-historical-places-in-bangladesh/]]آثار بر جای مانده از قرن دوم قبل از میلاد در واقع بیانگر تمدن در دوره پالئوتیک (Paleothic) است که ذکر منطقه «وارندرا» (Varen dra) در ادبیات «ودیک» (Vedic) را نشان می‌دهد. زمانی که آریایی‌ها در شمال هند استقرار یافتند، مردم این منطقه را «نیشادا» (Nishada) می‌خواندند. باستان‌شناسان این مردم را «آسترواشیاتیک» (Austro-Asiatic) معرفی کرده‌اند. «نیشاداها» با فرهنگ «نئولتیک=نوسنگی» (Neolithic)، آشنایی داشتند و بعد‌ها با مردمی‌ که از نظر فرهنگی پیشرفته‌تر از آن‌ها بودند آمیزش یافتند. اینان بدنه اصلی جمعیت بنگال را تشکیل می‌دهند.


از معماري نيمه مخروبه و يا مخروبه دوران قديم، يك نكته را مي توان دريافت و آن طبيعت توسعه فرهنگ بنگالي است كه به دورة تمدن كشاورزي باز مي گردد.
آریایی کردن بنگال، فرهنگ «ودائی» با سیستم طبقاتی را در بنگال حاکم کرد و مردم بومی‌ آنجا جزو کاست «شودرا» (Soudras) شدند. همین موضوع، زمینه را برای حضور بودیسم و اسلام و مذاهب دیگر، بدون هیچگونه مقاومت و یا مخالفتی فراهم کرد.


  آثار بر جاي مانده ازقرن دوم قبل از ميلاد در واقع بيانگر تمدن در دورة پالئوتيك [10] است كه ذكر منطقة « وارندرا»[11] در ادبيات «وديك » [12] را نشان مي دهد. زماني كه آريايي ها در شمال          هند    استقرار  يافتند، مردم اين منطقه را « نيشادا» [13]مي خواندند. باستان شناسان اين مردم را               « آسترواشياتيك » [14] معرفي كرده اند. « نيشاداها » با فرهنگ « نئولتيك = نوسنگي » [15]، آشنایی داشتند و بعد ها با مردمی که از نظر فرهنگی پیشرفته تر از آن ها بودند آمیزش یافتند. اینان بدنة اصلي جمعیت بنگال را تشكيل مي دهند.
در قرن چهاردهم قبل از میلاد، اسکندر مقدونی، به شمال هند هجوم برد و در نتیجه یونانیان با مردم منطقه ادغام شدند. مورخین یونانی چون پلینی (Pliny) و بطلمیوس (Betelmuse) معتقدند که منطقه دلتایی به نام «گانگاریدا» (Gangaridai)، مشتق از کلمه گنگ است.


  آريايي كردن بنگال، فرهنگ « ودائي » با سيستم طبقاتي را در بنگال حاكم کرد و مردم بومي آنجا جزو کاست « شودرا» [16] شدند. همين موضوع، زمينه را براي حضور بوديسم و اسلام و مذاهب ديگر، بدون هيچگونه مقاومت و يا مخالفتي فراهم کرد.
یونانیان نزد مردم منطقه به نام «یاوران» که به معنی کافر است، شناخته می‌شدند. فرهنگ ودایی، فرهنگ مذهبی دیگر چون اسلام و مسیحیت را نجس خواند؛ لذا حکومت آن‌ها قبول واقع شد.


    در قرن چهاردهم قبل از ميلاد، اسكندر مقدوني، به شمال هند هجوم برد و در نتیجه يونانيان با مردم منطقه ادغام شدند. مورخين يوناني چون پليني[17] و بطلميوس[18] معتقدند كه منطقة دلتايي به نام « گانگاريدا»[19]، مشتق از كلمة گنگ است.
آشوکا (Ashoka) فرمانروای بزرگ موریاها، بودیسم را در کل هند گسترش داد به گونه‌ای که دامنه آن تا [[چین]] و برمه نیز کشیده شد. مشهور است که وی 8004 معبد در سرتاسر هند ساخت؛ از جمله در بنگال. به طور مثال، «شل بان بیهار» (Shaiban) در کومیلا به عنوان یک معبد بودایی شناخته می‌شود.


  يونانيان نزد مردم منطقه به نام « ياوران » كه به معني كافر است، شناخته مي شدند. فرهنگ ودايي،  فرهنگ مذهبي ديگر چون اسلام و مسيحيت را نجس خواند؛ لذا حكومت آن ها قبول واقع شد.
از قرن دوم قبل از میلاد تا قرن هشتم بعد ازمیلاد، دو سلسله «گوپتا» و «پالا» در بنگال حکومت کردند که مذهب مردم در همین دوره نیز بودایی بود. در واقع این دوره را دوره طلایی بنگال باستان خوانده‌اند.


  آشوكا  [20] فرمانروای بزرگ موریاها، بوديسم را در كل هند گسترش داد به گونه ای كه دامنة آن تا چين و برمه نيز كشيده شد. مشهور است كه وي 8004 معبد در سرتاسر هند ساخت؛ از جمله در بنگال. به طور مثال، «شل بان بيهار » [21] در كوميلا به عنوان يك معبد بودايي شناخته می شود.
از معروف‌ترین بناهای این دوره، ساختمان «پوندرانگار» (Pundranagar) در مهاستانگره واقع در «بوگرا» و «پهرپور» (Paharpur) در [[راجشاهی]] است. پهرپور، یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین مراکز معابد در شبه قاره هند است. دارماپالا از سلسله پالا، این معبد را که به نام «سوماپوراویهارا» (Somapura Vihara) شناخته شده است، بنا کرد. اما دردوره «شاشانکا» و «سلسله سن» (Sena)، جو قالب در بنگال با فرهنگ هندوئی بود و در این دو دوره معابد بسیاری بنا شد. به جز معبد مهاستانگره، معابد و یا آثاری از این دوره بر جای نمانده و فقط نامی‌ از آن‌ها در منابع آمده است.
*دوره هندوها، از قرن هشتم میلادی شروع شد و تا قرن دوازدهم ادامه داشت؛


    از قرن دوم قبل از ميلاد تا قرن هشتم بعد ازميلاد، دو سلسله « گوپتا» و « پالا» در بنگال حكومت كردند كه مذهب مردم در همين دوره نيز بودايي بود. در واقع اين دوره را دورة طلايي بنگال باستان خوانده اند.
*دوره پادشاهان و سلاطین، از اوایل قرن سیزدهم شروع شد و تا 1576 ادامه یافت؛


    ازمعروفترين بناهای اين دوره، ساختمان «پوندرانگار »[22] در مهاستانگره واقع در « بوگرا» و «پهرپور»[23] درراجشاهي است. پهرپور، يكي از بزرگترين ومعروفترين مراكز معابد در شبه قارة هند است. دارماپالا از سلسلة پالا، اين معبد را كه به نام «سوماپوراويهارا» [24] شناخته شده است، بنا کرد. اما دردورة « شاشانكا» [25] و « سلسله سن» [26] ، جو قالب در بنگال با فرهنگ هندوئي بود و در اين دو دوره معابد بسیاري بنا شد. به جز معبد مهاستانگره، معابد و يا آثاري از اين دوره بر جاي نمانده و فقط نامي از آن ها در منابع آمده است.
*دوره مغول از 1576 تا 1757 ادامه طول کشید؛


دورة هندوها، ا زقرن هشتم ميلادي شروع شد و تا قرن دوازدهم ادامه داشت.
*دوره استعمار از 1757 تا 1947 ادامه داشت؛


دورة پادشاهان و سلاطين، از اوايل قرن سيزدهم شروع شد و تا 1576 ادامه یافت.
*دوره پاکستان از 1947 شروع شد و تا 1971 که سال استقلال بنگلادش است، ادامه یافت؛


دورة مغول از 1576 تا 1757 ادامه طول کشید.
*[[بنگلادش|کشور بنگلادش]] در 1971 به منزله واحد سیاسی مستقل، شناخته شد و پا به عرصه بین المللی گذاشت.
از مهم‌ترین آثار باستانی این کشور تا پیش از استقلال، دخیل دروازه (1465م)، گل مسجد (1434م)، مناره فیروز (1488م)، مسجد چوتی ستاره (1510م)، مسجد باروسونا چمکتی و قدم رسول (1510م)، مسجد آدینه در پاندورا (1864م)، گنبد «اکلاخی» (Eklakhi) در پاندورا، مسجد گلدی در سونارگان، مسجد باغا در پابنا، مسجد بابا آدم در داکا و مسجد کوزمیا در راجشاهی (1559م) هستند.


دورة استعمار از 1757 تا 1947 ادامه داشت.
«مسجد آدینه» در پاندورا توسط اسکندر شاه در سال 1344 ساخته شده است که یکی از مساجد جامع می‌باشد. از مهم‌ترین آثار باستانی این دوره، همان گنبد است اکلاخی که سلطان جلال الدین محمد شاه آن را ساخ و از نظر معماری، نوع آوری در هنر اسلامی‌ به حساب می‌آید.


دورة پاكستان از 1947 شروع شد و تا 1971 که سال استقلال بنگلادش است، ادامه یافت.
مهم‌ترین فردی که در زمینه معماری و ساخت بناهای قدیمی‌ شهرت داشت، فردی به نام «خان جهان علی» بود که صدها اثر از خود بر جای گذاشته است ؛ از آن جمله می‌توان به مسجد «شصت گنبد» (1450م)، که در واقع از بزرگ‌ترین مساجد بنگال است، نام برد. این اثر از جانب یونسکو، اثری جهانی شناخته شده است<ref>The Independent Year book , Bangladesh,1999 , Dhaka</ref>.


  كشور بنگلادش در 1971 به منزله واحد سياسي مستقل، شناخته شد و پا به عرصة بين المللي گذاشت.
به طور کلی میراث فرهنگی [[بنگلادش]] را می‌توان به چند بخش شامل بناهای تاریخی، مجسمه‌ها، ظروف سفالی و فلزی، ابزار جنگی، کتیبه‌ها، نقاشی، آثار خطاطی و صنایع دستی تقسیم کرد.


    از مهم ترين آثار باستاني این کشور تا پیش از استقلال،  دخيل دروازه ( 1465م )، گل مسجد (1434 م )، مناره فيروز ( 1488 م )، مسجد چوتي ستاره ( 1510 م )، مسجد باروسونا چمكتي و قدم رسول (1510م )، مسجد آدينه در پاندورا (1864م )، گنبد «اكلاخي»[27] در پاندورا، مسجد گلدي در سونارگان، مسجد باغا در پابنا، مسجد بابا آدم در داكا و مسجد كوزميا در راجشاهي (1559م)  هستند.
بناهای تاریخی و باستانی که در [[بنگلادش]] وجود دارد شامل معابد هندوها، معابد بودایی‌ها، معابد ادیان دیگر، مساجد، مزارها، قلعه‌ها، کاخ‌ها و ساختمانهای اشراف قدیمی‌است. این آثار در سراسر کشور بویژه در چندین مرکز مهم از جمله داکا، سونارگان، راجشاهی، ناتور، مایناماتی، پاهار پر، ماهاستان، باقرهات، چیتاگنگ و [[سیلهت]] وجود دارند. مجسمه‌ها که قدیمی‌ترین آثار باستانی این سرزمین هستند، اغلب یا تندیس خدایان هندو یا تجسم بودا است. البته بعضی از مجسمه‌ها که تنها جنبه انسانی دارند و نه مذهبی نیز به دست آمده‌اند. در مناطق مختلف از جمله داکا، سونارگان و راجشاهی موزه‌های مختلف بنا شده‌اند، که غیر از موزه ملی در داکا و چندین موزه دیگر اکثریت این بناها، جزو بناهای تاریخی محسوب می‌شوند.


  « مسجد آدينه » در پاندورا توسط اسكندر شاه در سال 1344 ساخته شده است كه يكي از مساجد جامع مي باشد. از مهمترين آثار باستاني اين دوره، همان گنبد است اكلاخي كه سلطان جلال الدين محمد شاه آن را ساخ و از نظر معماري، نوع آوري در هنر اسلامي به حساب مي آيد.
یکی از مراکز باستانی [[بنگلادش]] در ماهاستان واقع در شهرستان بوگرا در شمال بنگلادش است که از زیر خاک کشف شده است. این محوطه باستانی از خرابه‌ها و نیمه خرابه‌های بناهای مذهبی بودایی‌ها است که شامل بناهای قرن چهارم وپنجم و بعضی از آن‌ها متعلق به قرن یازدهم میلادی است. این بناها شامل معبد و راهبه خانه هستند. کتیبه‌های سنگی نیز به دست آمده است که با خط آسوکا براهمی، که الان رایج نیست، نوشته شده است. مجسمه‌های کوچک سفالی، ظرف‌های نقش دار سنگی، مهر سفالی، ستون‌های سنگی و قالب‌های جواهر سازی و مجسمه سنگی بودا نیز در این بناها کشف شده است.


    مهمترين فردي كه در زمينة معماري و ساخت بناهاي قديمي شهرت داشت، فردي به نام «خان جهان علي » بود كه صدها اثر از خود بر جاي گذاشته است ؛ از آن جمله مي توان به مسجد «شصت گنبد» (1450 م )، كه در واقع از بزرگترين مساجد بنگال است، نام برد. اين اثر از جانب يونسكو،  اثری جهاني شناخته شده است (1999 , Book Year Independent The ).      
در پاهارپور از توابع شهرستان راجشاهی واقع در غرب کشور بناهای بودائی از زیر خاک کشف شده که مربوط به قرن هشتم الی نهم میلادی و شامل معبد و مجسمه‌های سفالی و برنجی است.


  به طور كلي ميراث فرهنگي بنگلادش را مي توان به چند بخش شامل بناهاي تاريخي، مجسمه ها، ظروف سفالي و فلزي، ابزار جنگي، كتيبه ها، نقاشي، آثار خطاطي و صنايع دستي تقسيم کرد.
یکی دیگر از محوطه‌های باستانی که از زیر خاک کشف شده در منطقه بیسوبیهار در شهرستان بوگرا واقع است که متعلق به قرن دهم و یازدهم است. در مایناماتی در شهرستان کومیلا واقع در شرق بنگلادش معابد و راهبه خانه متعلق به بودائی‌ها و آثار زیادی از مجسمه‌های برنجی، سنگی و سفالی و اشیای دیگری از جمله سکه‌های طلایی کشف شده‌اند. بعضی از این سکه‌ها مربوط به دوره یکی از خلفای عباسی است.


  بناهاي تاريخي و باستاني كه در بنگلادش وجود دارد شامل معابد هندوها، معابد بودايي ها، معابد اديان ديگر، مساجد، مزارها، قلعه ها، كاخ ها و ساختمانهاي اشراف قديمي است. اين آثار در سراسر كشور بويژه در چندين مركز مهم از جمله داكا، سونارگان، راجشاهي، ناتور، مايناماتي، پاهار پر، ماهاستان، باقرهات، چيتاگنگ و سيلهت وجود دارند. مجسمه ها كه قديمي ترين آثار باستاني اين سرزمين هستند، اغلب يا تندیس خدايان هندو يا تجسم بودا است. البته بعضي از مجسمه ها كه تنها جنبه انساني دارند و نه مذهبي نيز به دست آمده اند. در مناطق مختلف از جمله داكا، سونارگان و راجشاهي موزه های مختلف بنا شده اند، که غير از موزه ملي در داكا و چندين موزه ديگر اكثريت این بناها، جزو بناهای تاريخي محسوب مي شوند.
از جمله بناهای تاریخی در [[بنگلادش]] آثار معماری سلطان غیاث الدین اعظم شاه (1409م) در سونارگاون پایتخت قدیمی‌ بنگال است که به صورت موزه در آمده و اشیای تاریخی، هنری و. .. در آن نگهداری می‌شود.


    يكي از مراكز باستاني بنگلادش در ماهاستان واقع در شهرستان بوگرا در شمال بنگلادش است كه از زير خاك كشف شده است.  این محوطه باستانی از خرابه ها و نيمه خرابه هاي بناهاي مذهبي بودايي ها است كه شامل بناهاي قرن چهارم وپنجم و بعضي از آن ها متعلق به قرن يازدهم ميلادي است. اين بناها شامل معبد و راهبه خانه هستند. كتيبه هاي سنگي نيز به دست آمده است كه با خط آسوكا براهمي، كه الان رايج نيست، نوشته شده است. مجسمه هاي كوچك سفالي، ظرف هاي نقش دار سنگي،  مهر سفالي، ستون هاي سنگي و قالب هاي جواهر سازي و مجسمه سنگي بودا نيز در اين بناها كشف شده است.
قلعه لال باغ واقع در شهر داکا شهرت فراوانی دارد. این قلعه را شاهزاده محمد اعظم فرزند شاه عالمگیر دهلی ساخته است. در داخل این قلعه مزار پری بی بی و مسجد پری بی بی وجود دارد. این ساختمان تبدیل به موزه شده است. قلعه لال باغ در سال 1678 م ساخته شد. در همین قرن دو قلعه دیگر در شهرستان نارایان گنج نزدیک داکا ساخته شدند که به قلعه حاجی گنج و قلعه سوناکاندا شهرت دارند.


  در پاهارپور از توابع شهرستان راجشاهي واقع در غرب كشور بناهاي بودائي از زير خاك كشف شده كه مربوط به قرن هشتم الي نهم ميلادي  و شامل معبد و مجسمه هاي سفالي و برنجي است.
در بین بناهای قدیمی‌ در داکا، باراکاترا و سوتاکاترا جایگاه ویژه‌ای دارند. کاترا به معنی خانه‌های بسیار در بنایی است که بین آن‌ها فاصله‌ای نباشد. خصوصیات این دو ساختمان این است که روی خیابان ساخته شده و طبقه همکف برای رفت آمد و وسایل نقلیه کاملاً باز گذاشته می‌شود. آن را می‌توان دروازه ورودی شهر نامگذاری کرد. باراکاترا (یعنی کاترای بزرگ) در سال 1644 ساخته شد و هنوز کاملاً سالم است.


    يكي ديگر از محوطه های باستاني كه از زير خاک كشف شده در منطقه بيسوبيهار در شهرستان بوگرا واقع است كه متعلق به قرن دهم و يازدهم است.
از بین بناهای تاریخی و قابل دیدنی داکا که قدمت نسبتاً کمتری دارد، «احسن منزل» است که در سال 1872 م ساخته شد. اخیراً این ساختمان تبدیل به موزه شده است. خوابگاه دانشجویان دانشگاه داکا بنام خوابگاه لرد کارجون که در سال 1904 م ساخته شده نیز دیدنی است. ساختمان‌های دادگاه عالی بنگلادش و کاخ ریاست جمهوری که به سبک معماری اسلامی‌ و دارای چندین گنبد می‌باشد، میراث فرهنگی بنگلادش بوده و اهمیت خاصی دارند. کاخ مهاراجا در ناتور، خانه‌های تاگور در شیلائداح و شاهزادپور، خانه‌های تابستانی شاهزاده شجاع (برادر شاه عالمگیر) شاعر در کائور واقع در راجشاهی از قرن هفدهم، حمام و محل پذیرایی در داخل قلعه لال باغ در داکا، دروازه قدم حضرت رسول(ص) واقع در گنج از شهرستان نارایان گنج نزدیک داکا مربوط به قرن هیجدهم که دارای چهار طبقه است و سایر بناهای تاریخی دیگر در بنگلادش مانند مزار عرفای بزرگ، ذکر کردنی هستند. اغلب این عرفا از عربستان، یمن، ایران و آسیای میانه به این سرزمین آمدند و مبلغ اسلام بودند. از بین این مزارها آن‌هایی که شهرت خاصی دارند و می‌شود آن‌ها را زیارت کرد ودید، عبارت‌اند از مزار شاه جلال مجرد یمنی در سیلهت، پیرکله شهید شاه صوفی گیسو دراز در آخاتورا در شهرستان کومیلا، شاه مخدوم روپوش در راجشاهی، شاه نعمت الله در گائور، الوگ خان جهان معروف به خان جهان علی خان در باغرهات، مزار شاه علی بغدادی در داکا؛ همچنین در شهرستان چیتاگنگ مزار بایزید بسطامی‌ و مزار شاه امانت وجود دارد؛ البته از نظر بعضی از مورخان وی به بنگال نیامده بود و یکی از شاگردان وی، این مزار را برای یاد بود ساخته است.


  در مايناماتي در شهرستان كوميلا واقع در شرق بنگلادش معابد و راهبه خانه متعلق به بودائي ها و آثار زيادي از مجسمه هاي برنجي، سنگي و سفالي و اشيای ديگري از جمله سكه هاي طلايي كشف شده اند. بعضی از اين سكه ها مربوط به دوره يكي از خلفای عباسي است.
دربین معابد هندو‌ها، بناهای دیدنی فراوانی وجود دارد، هرچند قدمت آن‌ها خیلی زیاد نیست. از بین آن‌ها دو بنا در آیودیای در [[کولنا]] و ماتورا پور در فریدپور وجود دارد که هر دو متعلق به قرن هفدهم است. معبد رامنات در دیناج پور ساخته 1752، بسیار زیبا است. در پوتیا از توابع راجشاهی سه معبد هندو مربوط به قرن نوزدهم وجود دارد که ازنظر معماری هر کدام ویژگی‌های خاص و دیدنی دارد. در سونارگاون یک معبد ساخته سال 1843 است که دو منار بسیار بلند دارد. در کاکس بازار واقع در جنوب شرقی کشور در بالای کوه، معبدی وجود دارد که متعلق به بودایی‌هاست و در سال 1800 ساخته شده است. در شهرک رامو در شهرستان کاکس بازار خانه‌ای است که مرکز مردم بودایی است. در جزیره ماهشکالی نزدیک چیتاگنگ معبدی است متعلق به بودائی‌ها که بسیار زیبا می‌باشد.


  از جمله بناهاي تاريخي در بنگلادش آثار معماري سلطان غياث الدين اعظم شاه (1409 م ) در سونارگاون پايتخت قدیمی بنگال است كه به صورت موزه در آمده و اشیای تاريخي، هنري و ... در آن نگهداري مي شود.
از بین بناهای قدیمی‌ پل پانام در سونارگاون که در قرن پانزدهم ساخته شده و پل پاگلابه شرق شهر داکا که در سال 1661 م ساخته شده اهمیت خاصی دارند. هر دو پل هنوز سالم هستند. از بناهای مدرن بسیار جالب، «یادبود ملی» (شهید منار) در سوار، نزدیک داکا، است.


    قلعه لال باغ واقع در شهر داكا شهرت فراوانی دارد. اين قلعه را شاهزاده محمد اعظم فرزند شاه عالمگير دهلي ساخته است. در داخل اين قلعه مزار پري بي بي و مسجد پري بي بي وجود دارد. اين ساختمان تبديل به موزه شده است. قلعه لال باغ در سال 1678 م ساخته شد. در همين قرن دو قلعه ديگر در شهرستان نارايان گنج نزديك داكا ساخته شدند كه به قلعه حاجي گنج و قلعه سوناكاندا شهرت دارند.
مجسمه‌ها ودیگر اشیای تاریخی و باستانی که در [[بنگلادش]] وجود دارد، در موزه‌های مختلف در کشور جمع آوری شده است؛ به طور خلاصه می‌توان گفت که برخلاف اینکه به علت مرطوب بودن آب وهوا و بی توجهی به میراث فرهنگی مردم در طول 190 سال حکومت انگلیس در این سرزمین، بسیاری از میراث فرهنگی از بین رفته یا به انگلستان برده شده است؛ این میراث شامل تندیس‌های براهما، ویشنو، شیوا، شری کریشنا، گانشا، کالی و. ..؛ همچنین تعداد فراوانی از مجسمه‌های دیگر است. از طرف دیگر آثار و اشیای بسیاری از زمان حکومت مسلمانان حفظ شده است؛ از جمله این آثار، قرآن کریم نسخه خطی مربوط به قرن هفدهم، نمونه‌های اشعار بنگالی که با حروف عربی در قرن نوزدهم نوشته شده، کتیبه‌های عربی و فارسی از دوران مختلف و نمونه‌های زیادی از خطاطی به زبان عربی و فارسی در موزه ملی وجود دارند.


  در بين بناهاي قديمي در داكا، باراكاترا و سوتاكاترا جايگاه ويژه اي دارند. كاترا به معني خانه هاي بسیار در بنایی است كه بين آن ها فاصله اي نباشد. خصوصيات اين دو ساختمان اين است كه روي خيابان ساخته شده و طبقه همكف براي رفت آمد و وسایل نقليه كاملاً باز گذاشته مي شود. آن را مي توان دروازه ورودي شهر نامگذاري كرد. باراكاترا ( يعني كاتراي بزرگ ) در سال 1644 ساخته شد و هنوز كاملاً سالم است.
در زمینه [[صنایع دستی در بنگلادش|صنایع دستی]] باید گفت گرچه به مرور زمان اشیای کهن مردمان این کشور تحت تأثیر عواملی گوناگون از بین رفته‌اند، اما اکثریت آن‌ها محفوظ مانده است.


  از بين بناهاي تاريخي و قابل ديدني داكا كه قدمت نسبتاً كمتري دارد، « احسن منزل » است كه در سال 1872 م ساخته شد. اخيراً اين ساختمان تبديل به موزه شده است. خوابگاه دانشجويان دانشگاه داكا بنام خوابگاه لرد كارجون كه در سال 1904 م ساخته شده نيز ديدنی است. ساختمان هاي دادگاه عالي بنگلادش و كاخ رياست جمهوري كه به سبك معماري اسلامي و داراي چندين گنبد مي باشد، ميراث فرهنگي بنگلادش بوده و اهميت خاصي دارند. كاخ مهاراجا در ناتور، خانه هاي تاگور در شيلائداح و شاهزادپور، خانه هاي تابستاني شاهزاده شجاع ( برادر شاه عالمگير ) شاعر در كائور واقع در راجشاهي از قرن هفدهم، حمام و محل پذيرايي در داخل قلعه لال باغ در داكا، دروازه قدم حضرت رسول(ص) واقع در گنج از شهرستان نارايان گنج نزديك داكا مربوط به قرن هيجدهم که داراي چهار طبقه است و ساير بناهاي تاريخي ديگر در بنگلادش مانند مزار عرفای بزرگ، ذکر کردنی هستند. اغلب اين عرفا از عربستان، يمن، ايران و آسياي ميانه به اين سرزمين آمدند و مبلغ اسلام بودند. از بين اين مزارها آن هايي كه شهرت خاصي دارند و می شود آن ها را زيارت کرد وديد، عبارت اند از مزار شاه جلال مجرد يمني در سيلهت، پيركله شهيد شاه صوفي گيسو دراز در آخاتورا در شهرستان كوميلا، شاه مخدوم روپوش در راجشاهي، شاه نعمت الله در گائور، الوگ خان جهان معروف به خان جهان علي خان در باغرهات، مزار شاه علي بغدادي در داكا؛ همچنین در شهرستان چيتاگنگ مزار بايزيد بسطامي و مزار شاه امانت  وجود دارد؛ البته از نظر بعضي از مورخان وي به بنگال نيامده بود و يكي از شاگردان وي، این مزار را برای ياد بود ساخته است.
تا زمانی که سرزمین بنگال توسط استعمارگران انگلیس اشغال نشده بود، این سرزمین در آن عصر یکی از غنی‌ترین کشورها محسوب می‌شد و بازرگانان سراسر دنیا به ویژه بازرگانان همه کشورهای اروپایی به بنگال می‌آمدند. در آن زمان جذابیت بنگال دو چیز بود: کشاورزی و [[صنایع دستی در بنگلادش|صنایع دستی]]<ref>توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ [[بنگلادش]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](در دست انتشار)</ref>.


  دربین معابد هندو ها، بناهاي ديدني فراوانی وجود دارد، هرچند قدمت آن ها خيلي زياد نیست. از بين آن ها دو بنا در آيودياي در كولنا و ماتورا پور در فريدپور وجود دارد که هر دو متعلق به قرن هفدهم است. معبد رامنات در ديناج پور ساخته 1752، بسيار زيبا است. در پوتيا از توابع راجشاهي سه معبد هندو مربوط به قرن نوزدهم وجود دارد كه ازنظر معماري هر كدام ويژگي هاي خاص و ديدني دارد. در سونارگاون يك معبد ساخته سال 1843 است كه دو منار بسيار بلند دارد. در كاكس بازار واقع در جنوب شرقي كشور در بالاي كوه، معبدي وجود دارد كه متعلق به بودايي هاست و در سال 1800 ساخته شده است. در شهرك رامو در شهرستان كاكس بازار خانه اي است كه مركز مردم بودايي است. در جزيره ماهشکالي نزديك چيتاگنگ معبدي است متعلق به بودائي ها كه بسيار زيبا مي باشد.
== نیز نگاه کنید به ==
 
[[تاریخ بنگلادش]]؛ [[تاریخ دوره باستان و میانی بنگلادش]]؛ [[تاریخ فرهنگ و تمدن بنگلادش]]
  از بين بناهاي قديمي پل پانام در سونارگاون كه در قرن پانزدهم ساخته شده و پل پاگلابه شرق شهر داكا كه در سال 1661 م ساخته شده اهميت خاصي دارند. هر دو پل هنوز سالم هستند.
== کتابشناسی ==
 
<references />
  از بناهاي مدرن بسيار جالب، « يادبود ملي » ( شهید منار) در سوار، نزديك داكا، است.
[[رده:ابنیه و معماری تاریخی]]
 
  مجسمه ها ودیگر اشيای تاريخي و باستاني كه در بنگلادش وجود دارد، در موزه هاي مختلف در كشور جمع آوري شده است؛ به طور خلاصه مي توان گفت كه برخلاف اينكه به علت مرطوب بودن آب وهوا و بي توجهي به ميراث فرهنگي مردم در طول 190 سال حكومت انگليس در اين سرزمين، بسياري از ميراث فرهنگي از بين رفته يا به انگلستان برده شده است؛ این میراث شامل تندیس های براهما، ویشنو، شيوا، شري كريشنا، گانشا، كالي و ...؛ همچنین تعداد فراواني از مجسمه هاي ديگر است. از طرف ديگر آثار و اشیای بسیاري از زمان حكومت مسلمانان حفظ شده است؛ از جمله اين آثار، قرآن کریم نسخه خطی مربوط به قرن هفدهم، نمونه هاي اشعار بنگالي كه با حروف عربي در قرن نوزدهم نوشته شده، كتيبه هاي عربي و فارسي از دوران مختلف و نمونه هاي زيادي از خطاطي به زبان عربي و فارسي در موزه ملي وجود دارند.
 
    در زمينه صنايع دستي بايد گفت گرچه به مرور زمان اشیای کهن مردمان این کشور تحت تأثير عواملي گوناگون از بين رفته اند، اما اكثريت آن ها محفوظ مانده است.
 
    تا زماني كه سرزمين بنگال توسط استعمارگران انگليس اشغال نشده بود، اين سرزمين در آن عصر يكي از غني ترين كشورها محسوب مي شد و بازرگانان سراسر دنيا به ويژه بازرگانان همه كشورهاي اروپايي به بنگال مي آمدند. در آن زمان جذابيت بنگال دو چيز بود: كشاورزي وصنايع دستي.

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۲

از معماری نیمه مخروبه و یا مخروبه دوران قدیم، یک نکته را می‌توان دریافت و آن طبیعت توسعه فرهنگ بنگالی است که به دوره تمدن کشاورزی باز می‌گردد.

آثار باستانی در بنگلادش، قابل بازیابی از https://www.travelmate.com.bd/top-10-historical-places-in-bangladesh/

آثار بر جای مانده از قرن دوم قبل از میلاد در واقع بیانگر تمدن در دوره پالئوتیک (Paleothic) است که ذکر منطقه «وارندرا» (Varen dra) در ادبیات «ودیک» (Vedic) را نشان می‌دهد. زمانی که آریایی‌ها در شمال هند استقرار یافتند، مردم این منطقه را «نیشادا» (Nishada) می‌خواندند. باستان‌شناسان این مردم را «آسترواشیاتیک» (Austro-Asiatic) معرفی کرده‌اند. «نیشاداها» با فرهنگ «نئولتیک=نوسنگی» (Neolithic)، آشنایی داشتند و بعد‌ها با مردمی‌ که از نظر فرهنگی پیشرفته‌تر از آن‌ها بودند آمیزش یافتند. اینان بدنه اصلی جمعیت بنگال را تشکیل می‌دهند.

آریایی کردن بنگال، فرهنگ «ودائی» با سیستم طبقاتی را در بنگال حاکم کرد و مردم بومی‌ آنجا جزو کاست «شودرا» (Soudras) شدند. همین موضوع، زمینه را برای حضور بودیسم و اسلام و مذاهب دیگر، بدون هیچگونه مقاومت و یا مخالفتی فراهم کرد.

در قرن چهاردهم قبل از میلاد، اسکندر مقدونی، به شمال هند هجوم برد و در نتیجه یونانیان با مردم منطقه ادغام شدند. مورخین یونانی چون پلینی (Pliny) و بطلمیوس (Betelmuse) معتقدند که منطقه دلتایی به نام «گانگاریدا» (Gangaridai)، مشتق از کلمه گنگ است.

یونانیان نزد مردم منطقه به نام «یاوران» که به معنی کافر است، شناخته می‌شدند. فرهنگ ودایی، فرهنگ مذهبی دیگر چون اسلام و مسیحیت را نجس خواند؛ لذا حکومت آن‌ها قبول واقع شد.

آشوکا (Ashoka) فرمانروای بزرگ موریاها، بودیسم را در کل هند گسترش داد به گونه‌ای که دامنه آن تا چین و برمه نیز کشیده شد. مشهور است که وی 8004 معبد در سرتاسر هند ساخت؛ از جمله در بنگال. به طور مثال، «شل بان بیهار» (Shaiban) در کومیلا به عنوان یک معبد بودایی شناخته می‌شود.

از قرن دوم قبل از میلاد تا قرن هشتم بعد ازمیلاد، دو سلسله «گوپتا» و «پالا» در بنگال حکومت کردند که مذهب مردم در همین دوره نیز بودایی بود. در واقع این دوره را دوره طلایی بنگال باستان خوانده‌اند.

از معروف‌ترین بناهای این دوره، ساختمان «پوندرانگار» (Pundranagar) در مهاستانگره واقع در «بوگرا» و «پهرپور» (Paharpur) در راجشاهی است. پهرپور، یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین مراکز معابد در شبه قاره هند است. دارماپالا از سلسله پالا، این معبد را که به نام «سوماپوراویهارا» (Somapura Vihara) شناخته شده است، بنا کرد. اما دردوره «شاشانکا» و «سلسله سن» (Sena)، جو قالب در بنگال با فرهنگ هندوئی بود و در این دو دوره معابد بسیاری بنا شد. به جز معبد مهاستانگره، معابد و یا آثاری از این دوره بر جای نمانده و فقط نامی‌ از آن‌ها در منابع آمده است.

  • دوره هندوها، از قرن هشتم میلادی شروع شد و تا قرن دوازدهم ادامه داشت؛
  • دوره پادشاهان و سلاطین، از اوایل قرن سیزدهم شروع شد و تا 1576 ادامه یافت؛
  • دوره مغول از 1576 تا 1757 ادامه طول کشید؛
  • دوره استعمار از 1757 تا 1947 ادامه داشت؛
  • دوره پاکستان از 1947 شروع شد و تا 1971 که سال استقلال بنگلادش است، ادامه یافت؛
  • کشور بنگلادش در 1971 به منزله واحد سیاسی مستقل، شناخته شد و پا به عرصه بین المللی گذاشت.

از مهم‌ترین آثار باستانی این کشور تا پیش از استقلال، دخیل دروازه (1465م)، گل مسجد (1434م)، مناره فیروز (1488م)، مسجد چوتی ستاره (1510م)، مسجد باروسونا چمکتی و قدم رسول (1510م)، مسجد آدینه در پاندورا (1864م)، گنبد «اکلاخی» (Eklakhi) در پاندورا، مسجد گلدی در سونارگان، مسجد باغا در پابنا، مسجد بابا آدم در داکا و مسجد کوزمیا در راجشاهی (1559م) هستند.

«مسجد آدینه» در پاندورا توسط اسکندر شاه در سال 1344 ساخته شده است که یکی از مساجد جامع می‌باشد. از مهم‌ترین آثار باستانی این دوره، همان گنبد است اکلاخی که سلطان جلال الدین محمد شاه آن را ساخ و از نظر معماری، نوع آوری در هنر اسلامی‌ به حساب می‌آید.

مهم‌ترین فردی که در زمینه معماری و ساخت بناهای قدیمی‌ شهرت داشت، فردی به نام «خان جهان علی» بود که صدها اثر از خود بر جای گذاشته است ؛ از آن جمله می‌توان به مسجد «شصت گنبد» (1450م)، که در واقع از بزرگ‌ترین مساجد بنگال است، نام برد. این اثر از جانب یونسکو، اثری جهانی شناخته شده است[۱].

به طور کلی میراث فرهنگی بنگلادش را می‌توان به چند بخش شامل بناهای تاریخی، مجسمه‌ها، ظروف سفالی و فلزی، ابزار جنگی، کتیبه‌ها، نقاشی، آثار خطاطی و صنایع دستی تقسیم کرد.

بناهای تاریخی و باستانی که در بنگلادش وجود دارد شامل معابد هندوها، معابد بودایی‌ها، معابد ادیان دیگر، مساجد، مزارها، قلعه‌ها، کاخ‌ها و ساختمانهای اشراف قدیمی‌است. این آثار در سراسر کشور بویژه در چندین مرکز مهم از جمله داکا، سونارگان، راجشاهی، ناتور، مایناماتی، پاهار پر، ماهاستان، باقرهات، چیتاگنگ و سیلهت وجود دارند. مجسمه‌ها که قدیمی‌ترین آثار باستانی این سرزمین هستند، اغلب یا تندیس خدایان هندو یا تجسم بودا است. البته بعضی از مجسمه‌ها که تنها جنبه انسانی دارند و نه مذهبی نیز به دست آمده‌اند. در مناطق مختلف از جمله داکا، سونارگان و راجشاهی موزه‌های مختلف بنا شده‌اند، که غیر از موزه ملی در داکا و چندین موزه دیگر اکثریت این بناها، جزو بناهای تاریخی محسوب می‌شوند.

یکی از مراکز باستانی بنگلادش در ماهاستان واقع در شهرستان بوگرا در شمال بنگلادش است که از زیر خاک کشف شده است. این محوطه باستانی از خرابه‌ها و نیمه خرابه‌های بناهای مذهبی بودایی‌ها است که شامل بناهای قرن چهارم وپنجم و بعضی از آن‌ها متعلق به قرن یازدهم میلادی است. این بناها شامل معبد و راهبه خانه هستند. کتیبه‌های سنگی نیز به دست آمده است که با خط آسوکا براهمی، که الان رایج نیست، نوشته شده است. مجسمه‌های کوچک سفالی، ظرف‌های نقش دار سنگی، مهر سفالی، ستون‌های سنگی و قالب‌های جواهر سازی و مجسمه سنگی بودا نیز در این بناها کشف شده است.

در پاهارپور از توابع شهرستان راجشاهی واقع در غرب کشور بناهای بودائی از زیر خاک کشف شده که مربوط به قرن هشتم الی نهم میلادی و شامل معبد و مجسمه‌های سفالی و برنجی است.

یکی دیگر از محوطه‌های باستانی که از زیر خاک کشف شده در منطقه بیسوبیهار در شهرستان بوگرا واقع است که متعلق به قرن دهم و یازدهم است. در مایناماتی در شهرستان کومیلا واقع در شرق بنگلادش معابد و راهبه خانه متعلق به بودائی‌ها و آثار زیادی از مجسمه‌های برنجی، سنگی و سفالی و اشیای دیگری از جمله سکه‌های طلایی کشف شده‌اند. بعضی از این سکه‌ها مربوط به دوره یکی از خلفای عباسی است.

از جمله بناهای تاریخی در بنگلادش آثار معماری سلطان غیاث الدین اعظم شاه (1409م) در سونارگاون پایتخت قدیمی‌ بنگال است که به صورت موزه در آمده و اشیای تاریخی، هنری و. .. در آن نگهداری می‌شود.

قلعه لال باغ واقع در شهر داکا شهرت فراوانی دارد. این قلعه را شاهزاده محمد اعظم فرزند شاه عالمگیر دهلی ساخته است. در داخل این قلعه مزار پری بی بی و مسجد پری بی بی وجود دارد. این ساختمان تبدیل به موزه شده است. قلعه لال باغ در سال 1678 م ساخته شد. در همین قرن دو قلعه دیگر در شهرستان نارایان گنج نزدیک داکا ساخته شدند که به قلعه حاجی گنج و قلعه سوناکاندا شهرت دارند.

در بین بناهای قدیمی‌ در داکا، باراکاترا و سوتاکاترا جایگاه ویژه‌ای دارند. کاترا به معنی خانه‌های بسیار در بنایی است که بین آن‌ها فاصله‌ای نباشد. خصوصیات این دو ساختمان این است که روی خیابان ساخته شده و طبقه همکف برای رفت آمد و وسایل نقلیه کاملاً باز گذاشته می‌شود. آن را می‌توان دروازه ورودی شهر نامگذاری کرد. باراکاترا (یعنی کاترای بزرگ) در سال 1644 ساخته شد و هنوز کاملاً سالم است.

از بین بناهای تاریخی و قابل دیدنی داکا که قدمت نسبتاً کمتری دارد، «احسن منزل» است که در سال 1872 م ساخته شد. اخیراً این ساختمان تبدیل به موزه شده است. خوابگاه دانشجویان دانشگاه داکا بنام خوابگاه لرد کارجون که در سال 1904 م ساخته شده نیز دیدنی است. ساختمان‌های دادگاه عالی بنگلادش و کاخ ریاست جمهوری که به سبک معماری اسلامی‌ و دارای چندین گنبد می‌باشد، میراث فرهنگی بنگلادش بوده و اهمیت خاصی دارند. کاخ مهاراجا در ناتور، خانه‌های تاگور در شیلائداح و شاهزادپور، خانه‌های تابستانی شاهزاده شجاع (برادر شاه عالمگیر) شاعر در کائور واقع در راجشاهی از قرن هفدهم، حمام و محل پذیرایی در داخل قلعه لال باغ در داکا، دروازه قدم حضرت رسول(ص) واقع در گنج از شهرستان نارایان گنج نزدیک داکا مربوط به قرن هیجدهم که دارای چهار طبقه است و سایر بناهای تاریخی دیگر در بنگلادش مانند مزار عرفای بزرگ، ذکر کردنی هستند. اغلب این عرفا از عربستان، یمن، ایران و آسیای میانه به این سرزمین آمدند و مبلغ اسلام بودند. از بین این مزارها آن‌هایی که شهرت خاصی دارند و می‌شود آن‌ها را زیارت کرد ودید، عبارت‌اند از مزار شاه جلال مجرد یمنی در سیلهت، پیرکله شهید شاه صوفی گیسو دراز در آخاتورا در شهرستان کومیلا، شاه مخدوم روپوش در راجشاهی، شاه نعمت الله در گائور، الوگ خان جهان معروف به خان جهان علی خان در باغرهات، مزار شاه علی بغدادی در داکا؛ همچنین در شهرستان چیتاگنگ مزار بایزید بسطامی‌ و مزار شاه امانت وجود دارد؛ البته از نظر بعضی از مورخان وی به بنگال نیامده بود و یکی از شاگردان وی، این مزار را برای یاد بود ساخته است.

دربین معابد هندو‌ها، بناهای دیدنی فراوانی وجود دارد، هرچند قدمت آن‌ها خیلی زیاد نیست. از بین آن‌ها دو بنا در آیودیای در کولنا و ماتورا پور در فریدپور وجود دارد که هر دو متعلق به قرن هفدهم است. معبد رامنات در دیناج پور ساخته 1752، بسیار زیبا است. در پوتیا از توابع راجشاهی سه معبد هندو مربوط به قرن نوزدهم وجود دارد که ازنظر معماری هر کدام ویژگی‌های خاص و دیدنی دارد. در سونارگاون یک معبد ساخته سال 1843 است که دو منار بسیار بلند دارد. در کاکس بازار واقع در جنوب شرقی کشور در بالای کوه، معبدی وجود دارد که متعلق به بودایی‌هاست و در سال 1800 ساخته شده است. در شهرک رامو در شهرستان کاکس بازار خانه‌ای است که مرکز مردم بودایی است. در جزیره ماهشکالی نزدیک چیتاگنگ معبدی است متعلق به بودائی‌ها که بسیار زیبا می‌باشد.

از بین بناهای قدیمی‌ پل پانام در سونارگاون که در قرن پانزدهم ساخته شده و پل پاگلابه شرق شهر داکا که در سال 1661 م ساخته شده اهمیت خاصی دارند. هر دو پل هنوز سالم هستند. از بناهای مدرن بسیار جالب، «یادبود ملی» (شهید منار) در سوار، نزدیک داکا، است.

مجسمه‌ها ودیگر اشیای تاریخی و باستانی که در بنگلادش وجود دارد، در موزه‌های مختلف در کشور جمع آوری شده است؛ به طور خلاصه می‌توان گفت که برخلاف اینکه به علت مرطوب بودن آب وهوا و بی توجهی به میراث فرهنگی مردم در طول 190 سال حکومت انگلیس در این سرزمین، بسیاری از میراث فرهنگی از بین رفته یا به انگلستان برده شده است؛ این میراث شامل تندیس‌های براهما، ویشنو، شیوا، شری کریشنا، گانشا، کالی و. ..؛ همچنین تعداد فراوانی از مجسمه‌های دیگر است. از طرف دیگر آثار و اشیای بسیاری از زمان حکومت مسلمانان حفظ شده است؛ از جمله این آثار، قرآن کریم نسخه خطی مربوط به قرن هفدهم، نمونه‌های اشعار بنگالی که با حروف عربی در قرن نوزدهم نوشته شده، کتیبه‌های عربی و فارسی از دوران مختلف و نمونه‌های زیادی از خطاطی به زبان عربی و فارسی در موزه ملی وجود دارند.

در زمینه صنایع دستی باید گفت گرچه به مرور زمان اشیای کهن مردمان این کشور تحت تأثیر عواملی گوناگون از بین رفته‌اند، اما اکثریت آن‌ها محفوظ مانده است.

تا زمانی که سرزمین بنگال توسط استعمارگران انگلیس اشغال نشده بود، این سرزمین در آن عصر یکی از غنی‌ترین کشورها محسوب می‌شد و بازرگانان سراسر دنیا به ویژه بازرگانان همه کشورهای اروپایی به بنگال می‌آمدند. در آن زمان جذابیت بنگال دو چیز بود: کشاورزی و صنایع دستی[۲].

نیز نگاه کنید به

تاریخ بنگلادش؛ تاریخ دوره باستان و میانی بنگلادش؛ تاریخ فرهنگ و تمدن بنگلادش

کتابشناسی

  1. ↑ The Independent Year book , Bangladesh,1999 , Dhaka
  2. ↑ توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=آثار_باستانی_و_تاریخی_بنگلادش&oldid=55885»