خط در تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۵۴

پیش از پیدایی خط، تنها وسیله‌ای که برای نقل و انتقال اندیشه‌ها به نظر می‌رسید، نقش اشیاء بود. بدین معنی که برای بیان هر یک از اشیاء، ناگزیر دست به دامن نشانه‌هایی می‌شدند. هنر نگارگری و خط نگاری در سرزمین تاجیک‌ها همانند سایر مناطق ایران رواج داشته و اگر پیش از مردم دیگر نقاط، آغاز دبیری و خط نگاری نکرده‌اند، همزمان با آن‌ها در ابداع خط تصویری گام برداشته اند^[۱].

خط نگاری و نگارگری در قلمرو تاجیکان با کاوش‌های باستان شناختی هم آهنگی دارد. زبان تاجیکی در تاریخ پیدایی خود، پس از خط تصویری خط میخی را انتخاب کرده بود، یعنی نشانه‌هایی از نقش‌هایی که به شکل میخ بوده و به گونه‌های افقی یا عمودی به کار گرفته می‌شد، ترکیب یافته است. در دوران هخامنشی نیز خط تاجیک‌ها، همانند دیگر نقاط ایران، میخی بود که در کتیبه‌های پادشاهان هخامنشی دیده می‌شود. دوم، خط پهلوی یا هزوارش است که در زمان اشکانیان و ساسانیان رواج داشته و در سکه و نقش‌های آن زمان دیده می‌شود. سوم، خط اوستایی است که برپایه خط پهلوی تنظیم گردیده و اوستا با این خط نگارش شده است.

تاجیکان در روزگار باستان از الفبای سغدی نیز استفاده می‌کردند. ولی پس از ورود عرب‌ها به قلمرو تاجیک‌ها، خط و دین آنان رایج گشت. البته خط عرب‌ها به خوبی مورد پذیرش عرب‌ها قرار نگرفت. زیرا در مدت نزدیک هزار سال آثار زیادی به خط پهلوی، پارتی، سغدی و خوارزمی انشاء شده بود. ولی پس از اینکه علی رغم میل خود، خط عربی را پذیرفتند، نخست به آن تغییراتی دادند تا موافق زبان‌شناسان شود. سپس گونه‌های تازه به تازه آن را مانند نسخ، نستعلیق، دیوانی و ریحانی و ... آفریدند^[۲].

از سال ۱۳۰۲ تلاش‌ها برای تغییر خط در جمهوری سوسیالیستی تاجیکستان توسط شوروی آغاز شد و نهایتاً در فروردین ۱۳۰۷ (آوریل ۱۹۲۸ میلادی) خط استانداردشده لاتین برای زبان‌های ترکی در تاجیکستان خط رسمی شد در حالی که فارسی شاخه‌ای از زبان‌های ترکی نیست^[۳].

نیز نگاه کنید به

خط ژاپنی؛ خط روسی؛ زبان و خط کوبایی؛ زبان و خط تونسی؛ خط افغانی ؛ خط چینی؛ خط سنگالی؛ زبان و خط فرانسوی؛ زبان و خط آرژانتینی؛ زبان و خط رسمی مالی؛ زبان و خط رسمی ساحل عاج؛ زبان و خط رسمی تایلند؛ زبان و خط رسمی اردن؛ زبان و خط رسمی سیرالئون؛ زبان و خط رسمی قطر؛ خط در سوریه

کتابشناسی

↑ بهنام، عیسی (1320)، صنایع و تمدن مردم فلات ایران پیش از تاریخ، تهران: چاپ مجلسی، ص. 103
↑ کریم‌اف، اردشیر(1372)، زبان و خط، گاهنامه مردم‌گیاه، سال اول، شماره اول، دوشنبه تاجیکستان، ص. 14
↑ زهریی، حسن(1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص. 42-43

[1] بهنام، عیسی (1320)، صنایع و تمدن مردم فلات ایران پیش از تاریخ، تهران: چاپ مجلسی، ص. 103

[2] کریم‌اف، اردشیر(1372)، زبان و خط، گاهنامه مردم‌گیاه، سال اول، شماره اول، دوشنبه تاجیکستان، ص. 14

[3] زهریی، حسن(1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص. 42-43

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''خط'''
+پیش از پیدایی خط، تنها وسیله‌ای که برای نقل و انتقال اندیشه‌ها به نظر می‌رسید، نقش اشیاء بود. بدین معنی که برای بیان هر یک از اشیاء، ناگزیر دست به دامن نشانه‌هایی می‌شدند. هنر نگارگری و خط نگاری در سرزمین تاجیک‌ها همانند سایر مناطق ایران رواج داشته و اگر پیش از مردم دیگر نقاط، آغاز دبیری و خط نگاری نکرده‌اند، همزمان با آن‌ها در ابداع خط تصویری گام برداشته اند<ref>بهنام، عیسی (1320)، صنایع و تمدن مردم فلات ایران پیش از تاریخ، تهران: چاپ مجلسی، ص. 103</ref>.
-پیش از پیدایی خط، تنها وسیله ای که برای نقل و انتقال اندیشه ها به نظر می رسید، نقش اشیاء بود. بدین معنی که برای بیان هر یک از اشیاء، ناگزیر دست به دامن نشانه هایی می شدند. هنر نگارگری و خط نگاری در سرزمین تاجیک ها همانند سایر مناطق ایران رواج داشته و اگر پیش از مردم دیگر نقاط، آغاز دبیری و خط نگاری نکرده اند، همزمان با آنها در ابداع خط تصویری گام برداشته اند(بهنام، 1320: 103).
+خط نگاری و نگارگری در قلمرو تاجیکان با کاوش‌های باستان شناختی هم آهنگی دارد. [[زبان تاجیکی]] در تاریخ پیدایی خود، پس از خط تصویری خط میخی را انتخاب کرده بود، یعنی نشانه‌هایی از نقش‌هایی که به شکل میخ بوده و به گونه‌های افقی یا عمودی به کار گرفته می‌شد، ترکیب یافته است. در دوران هخامنشی نیز خط تاجیک‌ها، همانند دیگر نقاط ایران، میخی بود که در کتیبه‌های پادشاهان هخامنشی دیده می‌شود. دوم، خط پهلوی یا هزوارش است که در زمان اشکانیان و ساسانیان رواج داشته و در سکه و نقش‌های آن زمان دیده می‌شود. سوم، خط اوستایی است که برپایه خط پهلوی تنظیم گردیده و اوستا با این خط نگارش شده است.
-خط نگاری و نگارگری در قلمرو تاجیکان با کاوش های باستان شناختی هم آهنگی دارد. زبان تاجیکی در تاریخ پیدایی خود، پس از خط تصویری خط میخی را انتخاب کرده بود، یعنی نشانه هایی از نقش هایی که به شکل میخ بوده و به گونه های افقی یا عمودی به کار گرفته می شد.، ترکیب یافته است. در دوران هخامنشی نیز خط تاجیک ها، همانند دیگر نقاط ایران، میخی بود که در کتیبه های پادشاهان هخامنشی دیده می شود. دوم، خط پهلوی یا هزوارش است که در زمان اشکانیان و ساسانیان رواج داشته و در سکه و نقش های آن زمان دیده می شود. سوم، خط اوستایی است که برپایه خط پهلوی تنظیم گردیده و اوستا با این خط نگارش شده است.
+تاجیکان در روزگار باستان از الفبای سغدی نیز استفاده می‌کردند. ولی پس از ورود عرب‌ها به قلمرو تاجیک‌ها، خط و دین آنان رایج گشت. البته خط عرب‌ها به خوبی مورد پذیرش عرب‌ها قرار نگرفت. زیرا در مدت نزدیک هزار سال آثار زیادی به خط پهلوی، پارتی، سغدی و خوارزمی انشاء شده بود. ولی پس از اینکه علی رغم میل خود، خط عربی را پذیرفتند، نخست به آن تغییراتی دادند تا موافق زبان‌شناسان شود. سپس گونه‌های تازه به تازه آن را مانند نسخ، نستعلیق، دیوانی و ریحانی و ... آفریدند<ref>کریم‌اف، اردشیر(1372)، زبان و خط، گاهنامه مردم‌گیاه، سال اول، شماره اول، [[شهر دوشنبه|دوشنبه تاجیکستان]]، ص. 14</ref>.
+از سال ۱۳۰۲ تلاش‌ها برای تغییر خط در جمهوری سوسیالیستی [[تاجیکستان]] توسط شوروی آغاز شد و نهایتاً در فروردین ۱۳۰۷ (آوریل ۱۹۲۸ میلادی) خط استانداردشده لاتین برای زبان‌های ترکی در [[تاجیکستان]] خط رسمی شد در حالی که فارسی شاخه‌ای از زبان‌های ترکی نیست<ref>زهریی، حسن(1391). جامعه و فرهنگ [https://dmelal.ir/%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 تاجیکستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص. 42-43</ref>.
+== نیز نگاه کنید به ==
+[[خط ژاپنی]]؛ [[خط روسی]]؛ [[زبان و خط کوبایی]]؛ [[زبان و خط تونسی]]؛ [[خط افغانی]] ؛ [[خط چینی]]؛ [[خط سنگالی]]؛ [[زبان و خط فرانسوی]]؛ [[زبان و خط آرژانتینی]]؛ [[زبان و خط رسمی مالی]]؛ [[زبان و خط رسمی ساحل عاج]]؛ [[زبان و خط رسمی تایلند]]؛ [[زبان و خط رسمی اردن]]؛ [[زبان و خط رسمی سیرالئون]]؛ [[زبان و خط رسمی قطر]]؛ [[خط در سوریه]]
+== کتابشناسی ==