اقوام و اقلیت های نژادی مسلمان در چین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
همچنانکه پیشتر اشاره شد، | همچنانکه پیشتر اشاره شد، [[چین|کشور چین]] را می توان موزاییکی از [[اقلیت های قومی در چین|اقلیت های قومی]] دانست. در این کشور افزون بر نژاد خَن که اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می دهند(بیش از 92 درصد)، 55 [[اقلیت های قومی در چین|اقلیت قومی و نژادی]] دیگر نیز زندگی می کنند که مجموعا حدود 8 درصد ساکنان این سرزمین را به خود اختصاص داده اند. از میان 55 اقلیت قومی چین، 10 اقلیت نژادی مربوط به مسلمانان است که اطلاعات مربوط به هریک از این اقلیت های مسلمان را به ترتیب اهمیت در پی می خوانید. | ||
=== | === [[مسلمانان قوم هویی(خویی) در چین|'''قوم''' خو'''یی''']] === | ||
[[پرونده:Image.png|بندانگشتی]] | [[پرونده:Image.png|بندانگشتی]] | ||
[[مسلمانان قوم هویی(خویی) در چین|مسلمانان قوم هویی در چین]] بزرگترین اقلیت مسلمان این کشور را تشکیل می دهند. به دلیل اهمیت و جایگاهی که [[مسلمانان قوم هویی(خویی) در چین|مسلمانان خویی]] در طول [[تاریخ چین|تاریخ در سرزمین چین]] داشته اند، اسلام هم با کلمه ی«خویی» مترادف شناخته شده است. منشأ نام خویی از اصطلاح «خویی خویی» که همان مسلمانان چینی است شمرده شده است، اگرچه برای این نام مفاهیم دیگری نیز ذکر شده است. این قوم از آمیختگی و ارتباط میان مسلمانان ایرانی و عرب و آسیای مرکزی تبار با چینیان پدید آمده است. به عبارت دیگر، قوم خویی یک قوم نژادی خاص به مفهوم اصطلاحی آن نیست، بلکه مفهوم آن بیشتر اعتقادی و فرهنگی است تا نژادی و تاریخی. فرزندانی که از ازدواج مسلمانان خارجی با زنان و دختران چینی به وجود می آمد، موجب پیدایش [[مسلمانان قوم هویی(خویی) در چین|قوم خویی]] شده است، یعنی از پدری مسلمان و غیر چینی و مادری چینی که بر اثر ازدواج با یک مسلمان اسلام را پذیرفته است. از ویژگی های این قوم پراکندگی حضور آنان در [[چین|سرتاسر چین]] و پذیرش زبان، [[آداب و رسوم عامیانه ی مردم چین|آداب و رسوم اجتماعی]] و برخی از [[فرهنگ چینی|فرهنگ سنتی چینی]] که مغایر با اعتقادات اسلامی نبوده است می باشد. با این حال، ساختار اصلی فرهنگی این قوم مخلوطی از فرهنگ اسلامی، ایرانی و [[فرهنگ چینی|چینی]] است. تجمع جمعیت خویی در استان خود مختار خویی نینگ شیا، و استان های گنسو، چینگ خَی، خِه نان، خِه بِی، شَندونگ و یوننن، بیش از سایر مناطق است. براساس سرشماری سال 2009 [[چین]]، جمعیت [[مسلمانان قوم هویی(خویی) در چین|قوم هویی]] درحال حاضر 10 میلیون نفر است. | |||
=== | === [[قوم اویغور در چین|قوم اویغور]] === | ||
[[پرونده:نتاندتا.png|بندانگشتی]] | [[پرونده:نتاندتا.png|بندانگشتی]] | ||
اویغورها، از | [[قوم اویغور در چین|اویغورها،]] از قدیمی ترین اقوام ترک زبان مناطق مغولستان و آسیای مرکزی هستند که درحال حاضر بیشتر در منتهاالیه شمال و شمال غربی سرزمین [[چین]] و منطقه ی سین کیانگ در واحه های جنوبی رشته کوه های تیَن شَن ساکنند. این قوم پیش از اسلام از خط نوشتاری خویخه استفاده می کردند، ولی پس از گرویدن به اسلام در قرن یازدهم میلادی، خط نوشتاری خود را به حروف الفبای فارسی و عربی تغییر داده است. اگرچه این خط نوشتاری در اوایل تأسیس [[چین]] نوین برای مدت کوتاهی(10 سال) جای خود را به حروف لاتین داد، ولی در دهه 1980 مجددا به الفبای فارسی و عربی بازگشت و درحال حاضر تنها منطقه ی ترک زبان در جهان است که خط نوشتاری خود را با همان الفبای فارسی-عربی حفظ کرده است. زبان اویغوری از ادبیات غنی برخوردار است وتأثیر ادبیات فارسی در آن کاملا مشهود می باشد. براساس تحقیقات صورت گرفته در دانشگاه سین کیانگ، حدود 35 درصد واژه های زبان اویغوری را کلمات فارسی تشکیل می دهند. | ||
=== | از شخصیت های مهم ادبی و علمی اویغور می توان از محمود کاشغری صاحب دیوان اللغات الترک، و یوسف خاص حاجب نویسنده اثر مشهور ادبی قوتاد غوبلیک نام برد. موسیقی کلاسیک 12 مقام اویغوری نیز که از سوی [https://www.unesco.org/en یونسکو] به عنوان اثر غیرمادی بشری به ثبت رسیده است، کاملا تحت تأثیر مقام های موسیقی ایرانی است. براساس سرشماری سال 2009 میلادی، شمار جمعیت [[قوم اویغور در چین|قوم اویغور]] 9 میلیون نفر است. | ||
=== [[قوم قزاق در چین|قوم قزاق]] === | |||
[[پرونده:Image1.png|بندانگشتی]] | [[پرونده:Image1.png|بندانگشتی]] | ||
[[قوم قزاق در چین|قزاق ها]] عمدتا در بخش هایی از استان سین کیانگ زندگی می کنند و بخش کوچکی از [[قوم قزاق در چین|قزاق ها]] نیز در استان های گَنسو، مغولستان و چینگ خَی سکونت دارند. [[قوم قزاق در چین|قزاق ها]] که قبلا از خط نوشتاری خوی خو استفاده می کردند، به تبعیت از [[قزاقستان]] از سال 1959 میلادی زبان نوشتاری خود را به حروف لاتین تغییر دادند. درحال حاضر، طبق سرشماری سال 2009، جمعیت [[قوم قزاق در چین]] حدود 1میلیون و هفتصد هزار نفر است. | |||
=== [[قوم دونگ شیانگ در چین|قوم دونگ شیانگ]] === | |||
محل سکونت این قوم بیشتر در استان گَنسو متمرکز است، ولی تعدادی از آنان نیز در بخش هایی از سین کیانگ اقامت دارند. زبان [[قوم دونگ شیانگ در چین|قوم دونگ شیانگ]] شاخه ای از زبان آلتایی و گروه مغولی است که زبان نوشتاری ندارد. آنها اغلب به [[زبان چینی]] هم تکلم کرده و از کاراکترهای چینی استفاده می کنند. این قوم از نوع لباسی که می پوشند از سایرین متمایز می شوند.زنان [[قوم دونگ شیانگ در چین|دونگ شیانگ]] از پوشش اسلامی استفاده کرده و گروه های سنی زنان از رنگ های مختلف لباس آنان قابل تشخیص هستند. مردان نیز اغلب کلاه سفیدی بر سر می گذارند. طبق سرشماری سال 2009میلادی، جمعیت [[قوم دونگ شیانگ در چین|قوم دونگ شیانگ]] درحال حاضر حدود 550 هزار نفر است. | |||
=== '''[[قوم قرقیز در چین|قوم قرقیز]]''' === | |||
[[قوم قرقیز در چین|قرقیزهای چین]] اغلب در جنوب استان سین کیانگ و در بخش خودمختار قرقیز قزل سو سکونت دارند. زبان قرقیزی جزو گروه زبان های ترکی آلتایی است. در زبان نوشتاری آنان از الفبای فارسی-عربی استفاده می شود. [[قوم قرقیز در چین|قرقیزهای]] جنوب سین کیانگ به زبان اویغوری و در شمال به زبان قزاقی صحبت می کنند. [[قوم قرقیز در چین|قرقیزها]] پیشتر پیرو آیین های شمنی و [[آیین بودا|بودیسم]] تبتی بودند ولی بعدها با گسترش اسلام در منطقه به دین اسلام گرویدند. طبق آخرین سرشماری جمعیت در سال 2009 میلادی، جمعیت آنان یک میلیون و 500 هزار نفر بوده است. | |||
=== [[قوم سالار در چین|قوم سالار]] === | |||
بیشتر جمعیت [[قوم سالار در چین|قوم سالار]] در منطقه ی چینگ خَی- تبت زندگی می کنند و تعداد اندکی نیز در استان گَنسو سکونت دارند. زبان [[قوم سالار در چین|قوم سالار]] متعلق به گروه زبان های ترکی آلتایی است واغلب آنان به [[زبان چینی|زبان های چینی]] و تبتی نیز تکلم می کنند. [[قوم سالار در چین|سالارها]] زبان نوشتاری خاصی ندارند و بیشتر از زبان نوشتاری چینی استفاده می کنند. معروف است که نیاکان [[قوم سالار در چین|قوم سالار]] از آسیای میانه کوچ کرده و همراه با شتر سفیدی که قرآن دست نویس نفیسی بر پشت او بوده وارد [[چین]] شده و طبق سفارش بزرگان خود، در محلی که این شتر خوابیده سکونت اختیار کرده اند. در میان [[قوم سالار در چین|قوم سالار]] جشن های نیمه شعبان(شب برات) و تولد حضرت فاطمه(س) با شکوه فراوان برگزار می شود. براساس سرشماری سال 2009میلادی، جمعیت [[قوم سالار در چین|قوم سالار]] 150 هزار نفر بوده است. | |||
=== | === [[قوم تاجیک در چین|قوم تاجیک]] === | ||
[[قوم تاجیک در چین|تاجیک]] عمدتا در بخش خودمختار تاجیک نشین تاشغورقان در استان سین کیانگ زندگی می کنند و زبان آنان شاخه ای از [[زبان تاجیکی]](سرکوهی) متعلق به زبان های ایرانی هندو-اروپایی است. در گذشته [[قوم تاجیک در چین|تاجیک ها]] زبان نوشتاری نداشته و [[ادبیات چینی|ادبیات]] آن به صورت شفاهی و سینه به سینه به نسل های بعدی منتقل شده است. اکثر قریب به اتفاق [[قوم تاجیک در چین|تاجیک ها]] از [[شیعیان اسماعیلیه در چین|شیعیان اسماعیلیه]] بوده و از نظر فرهنگی وهنری شباهت خیلی زیادی به فرهنگ و هنر ایرانی دارند. طبق سرشماری اخیر، جمعیت [[قوم تاجیک در چین|تاجیک ها]] 50 هزار نفر بوده است. | |||
=== | === '''[[قوم ازبک در چین|قوم ازبک]]''' === | ||
بیشتر جمعیت [[قوم ازبک در چین|ازبک ها]] در مناطقی همچون ارومچی، کاشغر و اینینگ سکونت داشته و برخی نیز در [[چین|سرتاسر چین]] پراکنده هستند. زبان ازبکی بخشی از زبان ترکی آلتایی است و اغلب به زبان اویغوری نیز صحبت می کنند. فرهنگ عمومی آنها متأثر از فرهنگ اسلامی است و اسلام در تمامی زمینه های زندگی فردی و اجتماعی [[قوم ازبک در چین|ازبک ها]] حضوری پر رنگ دارد. طبق آخرین سرشماری انجام شده جمعیت [[قوم ازبک در چین|ازبکها]] 295 هزار نفر بوده است. | |||
=== | === '''[[قوم بائوآن در چین|قوم بائو آن]]''' === | ||
جمعیت [[قوم بائوآن در چین|قوم بائو آن]] اغلب به صورت پراکنده در استان های گَنسو و چینگ خَی زندگی می کنند. آنها به زبان خاص خود که شاخه ای از زبان های آلتایی مغولی صحبت می کنند و به [[زبان چینی]] هم آشنا هستند. برگزاری آیین نوروزی در میان این قوم احتمال این که اصالتی ایرانی داشته باشند را تقویت می کند. طبق آخرین سرشماری صورت گرفته، جمعیت این قوم حدود 12 هزار نفر بوده است. | |||
=== | === [[قوم تاتار در چین|قوم تاتار]] === | ||
[[قوم تاتار در چین|تاتارها]] در سرتاسر استان سین کیانگ پراکنده بوده و به زبان تاتاری از گروه زبان های ترکی آلتایی صحبت می کنند. به خاطر اختلاط این قوم با [[قوم اویغور در چین|اویغورها]] و [[قوم قزاق در چین|قزاق ها]]، این دو زبان نیز میان [[قوم تاتار در چین|تاتارها]] رواج دارد. [[قوم تاتار در چین|قوم تاتار]] از باسوادترین [[اقلیت های قومی در چین|اقلیت های چینی]] به شمار می روند که این پیشرفت مرهون تلاش رهبران آنها در قرن نوزدهم است. [[آداب و رسوم عامیانه ی مردم چین|آداب و رسوم فرهنگی و اجتماعی]] [[قوم تاتار در چین|تاتارها]] متأثر از فرهنگ اسلامی است. تعداد جمعیت [[قوم تاتار در چین|تاتارها]] طبق سرشماری اخیر حدود 8 هزار نفر بوده است<ref>China Encyclopedia.hinese Intercontinental press. Bijing. 2008</ref><ref>سابقی، علی محمد(1392).جامعه و فرهنگ چین.تهران:موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی،جلد2، ص840</ref> | |||
==== | == نیز نگاه کنید به == | ||
* [[اسلام در چین]] | |||
* [[ورود اسلام به چین]] | |||
* [[اقلیت های قومی در چین]] | |||
== کتابشناسی == | == کتابشناسی == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۱۸
همچنانکه پیشتر اشاره شد، کشور چین را می توان موزاییکی از اقلیت های قومی دانست. در این کشور افزون بر نژاد خَن که اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می دهند(بیش از 92 درصد)، 55 اقلیت قومی و نژادی دیگر نیز زندگی می کنند که مجموعا حدود 8 درصد ساکنان این سرزمین را به خود اختصاص داده اند. از میان 55 اقلیت قومی چین، 10 اقلیت نژادی مربوط به مسلمانان است که اطلاعات مربوط به هریک از این اقلیت های مسلمان را به ترتیب اهمیت در پی می خوانید.
قوم خویی
مسلمانان قوم هویی در چین بزرگترین اقلیت مسلمان این کشور را تشکیل می دهند. به دلیل اهمیت و جایگاهی که مسلمانان خویی در طول تاریخ در سرزمین چین داشته اند، اسلام هم با کلمه ی«خویی» مترادف شناخته شده است. منشأ نام خویی از اصطلاح «خویی خویی» که همان مسلمانان چینی است شمرده شده است، اگرچه برای این نام مفاهیم دیگری نیز ذکر شده است. این قوم از آمیختگی و ارتباط میان مسلمانان ایرانی و عرب و آسیای مرکزی تبار با چینیان پدید آمده است. به عبارت دیگر، قوم خویی یک قوم نژادی خاص به مفهوم اصطلاحی آن نیست، بلکه مفهوم آن بیشتر اعتقادی و فرهنگی است تا نژادی و تاریخی. فرزندانی که از ازدواج مسلمانان خارجی با زنان و دختران چینی به وجود می آمد، موجب پیدایش قوم خویی شده است، یعنی از پدری مسلمان و غیر چینی و مادری چینی که بر اثر ازدواج با یک مسلمان اسلام را پذیرفته است. از ویژگی های این قوم پراکندگی حضور آنان در سرتاسر چین و پذیرش زبان، آداب و رسوم اجتماعی و برخی از فرهنگ سنتی چینی که مغایر با اعتقادات اسلامی نبوده است می باشد. با این حال، ساختار اصلی فرهنگی این قوم مخلوطی از فرهنگ اسلامی، ایرانی و چینی است. تجمع جمعیت خویی در استان خود مختار خویی نینگ شیا، و استان های گنسو، چینگ خَی، خِه نان، خِه بِی، شَندونگ و یوننن، بیش از سایر مناطق است. براساس سرشماری سال 2009 چین، جمعیت قوم هویی درحال حاضر 10 میلیون نفر است.
قوم اویغور
اویغورها، از قدیمی ترین اقوام ترک زبان مناطق مغولستان و آسیای مرکزی هستند که درحال حاضر بیشتر در منتهاالیه شمال و شمال غربی سرزمین چین و منطقه ی سین کیانگ در واحه های جنوبی رشته کوه های تیَن شَن ساکنند. این قوم پیش از اسلام از خط نوشتاری خویخه استفاده می کردند، ولی پس از گرویدن به اسلام در قرن یازدهم میلادی، خط نوشتاری خود را به حروف الفبای فارسی و عربی تغییر داده است. اگرچه این خط نوشتاری در اوایل تأسیس چین نوین برای مدت کوتاهی(10 سال) جای خود را به حروف لاتین داد، ولی در دهه 1980 مجددا به الفبای فارسی و عربی بازگشت و درحال حاضر تنها منطقه ی ترک زبان در جهان است که خط نوشتاری خود را با همان الفبای فارسی-عربی حفظ کرده است. زبان اویغوری از ادبیات غنی برخوردار است وتأثیر ادبیات فارسی در آن کاملا مشهود می باشد. براساس تحقیقات صورت گرفته در دانشگاه سین کیانگ، حدود 35 درصد واژه های زبان اویغوری را کلمات فارسی تشکیل می دهند.
از شخصیت های مهم ادبی و علمی اویغور می توان از محمود کاشغری صاحب دیوان اللغات الترک، و یوسف خاص حاجب نویسنده اثر مشهور ادبی قوتاد غوبلیک نام برد. موسیقی کلاسیک 12 مقام اویغوری نیز که از سوی یونسکو به عنوان اثر غیرمادی بشری به ثبت رسیده است، کاملا تحت تأثیر مقام های موسیقی ایرانی است. براساس سرشماری سال 2009 میلادی، شمار جمعیت قوم اویغور 9 میلیون نفر است.
قوم قزاق
قزاق ها عمدتا در بخش هایی از استان سین کیانگ زندگی می کنند و بخش کوچکی از قزاق ها نیز در استان های گَنسو، مغولستان و چینگ خَی سکونت دارند. قزاق ها که قبلا از خط نوشتاری خوی خو استفاده می کردند، به تبعیت از قزاقستان از سال 1959 میلادی زبان نوشتاری خود را به حروف لاتین تغییر دادند. درحال حاضر، طبق سرشماری سال 2009، جمعیت قوم قزاق در چین حدود 1میلیون و هفتصد هزار نفر است.
قوم دونگ شیانگ
محل سکونت این قوم بیشتر در استان گَنسو متمرکز است، ولی تعدادی از آنان نیز در بخش هایی از سین کیانگ اقامت دارند. زبان قوم دونگ شیانگ شاخه ای از زبان آلتایی و گروه مغولی است که زبان نوشتاری ندارد. آنها اغلب به زبان چینی هم تکلم کرده و از کاراکترهای چینی استفاده می کنند. این قوم از نوع لباسی که می پوشند از سایرین متمایز می شوند.زنان دونگ شیانگ از پوشش اسلامی استفاده کرده و گروه های سنی زنان از رنگ های مختلف لباس آنان قابل تشخیص هستند. مردان نیز اغلب کلاه سفیدی بر سر می گذارند. طبق سرشماری سال 2009میلادی، جمعیت قوم دونگ شیانگ درحال حاضر حدود 550 هزار نفر است.
قوم قرقیز
قرقیزهای چین اغلب در جنوب استان سین کیانگ و در بخش خودمختار قرقیز قزل سو سکونت دارند. زبان قرقیزی جزو گروه زبان های ترکی آلتایی است. در زبان نوشتاری آنان از الفبای فارسی-عربی استفاده می شود. قرقیزهای جنوب سین کیانگ به زبان اویغوری و در شمال به زبان قزاقی صحبت می کنند. قرقیزها پیشتر پیرو آیین های شمنی و بودیسم تبتی بودند ولی بعدها با گسترش اسلام در منطقه به دین اسلام گرویدند. طبق آخرین سرشماری جمعیت در سال 2009 میلادی، جمعیت آنان یک میلیون و 500 هزار نفر بوده است.
قوم سالار
بیشتر جمعیت قوم سالار در منطقه ی چینگ خَی- تبت زندگی می کنند و تعداد اندکی نیز در استان گَنسو سکونت دارند. زبان قوم سالار متعلق به گروه زبان های ترکی آلتایی است واغلب آنان به زبان های چینی و تبتی نیز تکلم می کنند. سالارها زبان نوشتاری خاصی ندارند و بیشتر از زبان نوشتاری چینی استفاده می کنند. معروف است که نیاکان قوم سالار از آسیای میانه کوچ کرده و همراه با شتر سفیدی که قرآن دست نویس نفیسی بر پشت او بوده وارد چین شده و طبق سفارش بزرگان خود، در محلی که این شتر خوابیده سکونت اختیار کرده اند. در میان قوم سالار جشن های نیمه شعبان(شب برات) و تولد حضرت فاطمه(س) با شکوه فراوان برگزار می شود. براساس سرشماری سال 2009میلادی، جمعیت قوم سالار 150 هزار نفر بوده است.
قوم تاجیک
تاجیک عمدتا در بخش خودمختار تاجیک نشین تاشغورقان در استان سین کیانگ زندگی می کنند و زبان آنان شاخه ای از زبان تاجیکی(سرکوهی) متعلق به زبان های ایرانی هندو-اروپایی است. در گذشته تاجیک ها زبان نوشتاری نداشته و ادبیات آن به صورت شفاهی و سینه به سینه به نسل های بعدی منتقل شده است. اکثر قریب به اتفاق تاجیک ها از شیعیان اسماعیلیه بوده و از نظر فرهنگی وهنری شباهت خیلی زیادی به فرهنگ و هنر ایرانی دارند. طبق سرشماری اخیر، جمعیت تاجیک ها 50 هزار نفر بوده است.
قوم ازبک
بیشتر جمعیت ازبک ها در مناطقی همچون ارومچی، کاشغر و اینینگ سکونت داشته و برخی نیز در سرتاسر چین پراکنده هستند. زبان ازبکی بخشی از زبان ترکی آلتایی است و اغلب به زبان اویغوری نیز صحبت می کنند. فرهنگ عمومی آنها متأثر از فرهنگ اسلامی است و اسلام در تمامی زمینه های زندگی فردی و اجتماعی ازبک ها حضوری پر رنگ دارد. طبق آخرین سرشماری انجام شده جمعیت ازبکها 295 هزار نفر بوده است.
قوم بائو آن
جمعیت قوم بائو آن اغلب به صورت پراکنده در استان های گَنسو و چینگ خَی زندگی می کنند. آنها به زبان خاص خود که شاخه ای از زبان های آلتایی مغولی صحبت می کنند و به زبان چینی هم آشنا هستند. برگزاری آیین نوروزی در میان این قوم احتمال این که اصالتی ایرانی داشته باشند را تقویت می کند. طبق آخرین سرشماری صورت گرفته، جمعیت این قوم حدود 12 هزار نفر بوده است.
قوم تاتار
تاتارها در سرتاسر استان سین کیانگ پراکنده بوده و به زبان تاتاری از گروه زبان های ترکی آلتایی صحبت می کنند. به خاطر اختلاط این قوم با اویغورها و قزاق ها، این دو زبان نیز میان تاتارها رواج دارد. قوم تاتار از باسوادترین اقلیت های چینی به شمار می روند که این پیشرفت مرهون تلاش رهبران آنها در قرن نوزدهم است. آداب و رسوم فرهنگی و اجتماعی تاتارها متأثر از فرهنگ اسلامی است. تعداد جمعیت تاتارها طبق سرشماری اخیر حدود 8 هزار نفر بوده است[۱][۲]