مطبوعات چین در دوران حاکمیت حزب کمونیست

روزنامه های چینی

پس از روی کار آمدن حزب کمونیست در چین، رابطه ­ی مطبوعات و روزنامه­ ها با دولت و حاکمیت در این کشور، 5 مرحله و فاز مختلف و گوناگون را پشت سر گذاشته که هر یک از این مراحل ویژگی­ های خاص خود را دارند.

1-مرحله ­ی نخست از دوران تأسیس جمهوری خلق چین در سال1949 آغاز و تا سال 1966(آغاز دوران انقلاب فرهنگی) ادامه داشت. در این دوران مالکیت خصوصی از تمام مطبوعات و روزنامه­ ها سلب و به تدریج همه ­ی رسانه ­ها به ارگان حزب کمونیست تبدیل شدند. سلطه­ ی حزب و دولت بر مطبوعات در دوران تخیلی«جهش بزرگ به جلو»(1959 تا1962) که بیش از حد به جایگاه طبقاتی تأکید و انحراف از واقعیت ها حاکم بود، بیش از پیش سایه انداخت.

2-مرحله ­ی دوم از سال 1966 آغاز و تا سال 1978(پایان دوران انقلاب فرهنگی و حاکمیت اندیشه ­های مائو و باند چهار نفره) ادامه یافت. در این مرحله انتشار تقریبا تمام روزنامه­ ها، به غیر از 43 روزنامه­ ی متعلق به حزب، متوقف گردید. تمام روزنامه ­های استانی نیز دقیقا مطالب منتشره از سوی روزنامه ­ی خلق که ارگان رسمی و سخنگوی حزب کمونیست و دولت بوده و هنوز هم هست، را کپی کرده و تمام تیترها، سوتیترها، مطالب، اخبار و مقالات آن را عینا منتشر می ­کردند. در آن دوران مردم اخبار و مطالب این رسانه­ ها را تماما دروغ، مبالغه آمیز و توخالی می­ پنداشتند.

مطبوعات چینی

3-مرحله ­ی سوم از سال 1978(آغاز دوران اصلاحات) شروع و تا سال 1989(تظاهرات خشونت آمیز میدان تیَن اَن مِن) ادامه یافت. دورانی که در یازدهمین اجلاس کمیته­ ی مرکزی حزب کمونیست اندیشه­ های اصلاح طلبانه و سیاست درهای باز دِنگ شیائو پینگ به تصویب و به مورد اجرا گذاشته شد. سیاست اصلاحات بار دیگر زمینه را برای شکوفایی مطبوعات و رسانه ­ها فراهم کرد. مهم­ترین هدف رسانه ­ها در این دوران تلاش برای به دست آوردن آزادی مطبوعات بود. توقف سوبسیدهای دولتی به مطبوعات و افزایش درآمدها از طریق چاپ آگهی و تبلیغات شرکت ­ها و پرداختن به سایر فعالیت­ های اقتصادی در این مدت، راه را برای استقلال بیشتر مطبوعات فراهم و در نتیجه، خودمختاری مدیران و سردبیران افزایش و رسانه ­های چین شاهد سریع­ترین رشدها بودند.

4-آغاز جنبش دانشجویی میدان تیَن اَن­مِن در سال1989 و سرکوب خشونت آمیز آن، فاز چهارم مطبوعات چین به ­شمار می ­آید. در این دوران، روزنامه نگاران و سردبیران مطبوعات با شرکت در تظاهرات، گزارش ­های مستقل و آزادی از رویدادها و حوادث و جریان اعتراضات مردمی و دموکراسی خواهی آنان منتشر و به اعتراضات مردمی پیوسته بودند. آن­ ها با حمل پلاکارت­ هایی با مضمون«ما را باور نکنید، ما دروغ می ­گوییم» همبستگی خود را با جریانات سیاسی و اجتماعی روز اعلام می ­کرده و مستقلا به تحلیل مسایل سیاسی روز می ­پرداختند. با سرکوب تظاهرات دانشجویی، بهار مطبوعات نیز خیلی زود به پایان رسید و پاییز سختی آغاز شد. رهبران و مقامات حزبی، مطبوعات و رسانه­ ها را به همراهی با عوامل بورژوا متهم و آن­ها را تحت فشار شدید قرار دادند. بدین­ گونه بود که گفتمان امید بخش قانونی شدن فعالیت و آزادی مطبوعات سریعا فروکش کرد.

5-با محدود شدن فضای باز سیاسی به روی مطبوعات پس از جریان میدان تیان اَن­مِن، مطبوعات شاهد عقبگرد از صحنه ­ی سیاسی و پیش گرفتن رویکردی اقتصادی و بازاری که اجازه می ­دهد رسانه­ ها هرچه بیشتر به تجاری شدن روی آورده و سریع رشد و گسترش یابند[i]، و همزمان با محدودیت­ های فراوانی در زمینه ­های سیاسی و اجتماعی مواجه شوند.

در این روند ترکیبی از«منطق حزبی و منطق شدید بازار» که از ویژگی­ های امروز مطبوعات و رسانه ­های چینی است، اعمال می ­شود.

نیز نگاه کنید به

رسانه و وسايل ارتباط جمعی چین؛ رسانه ها و مطبوعات در چین؛ رسانه های چین؛ مطبوعات در چین؛ دسته بندی مطبوعات در چین

پاورقی

[i] - طبق آمار، در سال1997میلادی، تعداد روزنامه ها و مجلات در چین از 27هزار عنوان فراتر رفت.