رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اتیوپی

رادیو

نظیر دیگر کشورهای قاره آفریقا رادیو مهم ترین ابزار رسانه ای و ارتباطی سرتاسر کشور به ویژه در مناطق روستایی و صحرایی کشور (که معمولا محروم از تلویزیون و نشریات مختلف می باشند) به شمار می رود و شبکه هاي رادیوئي از طرفداران بی شماري در بین طبقات مختلف شهري و خصوصا روستایی برخوردارند.

رادیو ملی اتیوپی

نخستین شبکه رادیویی دولتی کشور اتیوپی موسوم به رادیو ملی اتیوپی (Radio Ethiopia) درسال 1935 در آدیس آبابا افتتاح شد و بمدت چند دهه این کشور دارای تنها یك شبکه رادیوئی بود. رادیو ملی اتیوپی در دوره حاکمیت امپراطور هایلا سلاسی و سرهنگ منگیستو هایلا ماریام تحت نظارت کامل دولت قرار داشت و حاکمان مزبور بدلیل روحیه دیکتاتوري خود هیچ علاقه اي به افزایش شبکه هاي رادیوئي در این کشور نداشتند. با این حال بتدریج تعداد برنامه هاي این رادیو افزایش یافت به طوری که رادیو ملی اتیوپي هم اکنون برنامه های خود را به زبان های امهریك، ارومو، تیگره ای، عفاری، سومالی، عربی، انگلیسی و فرانسوی در اختیار شنوندگان قرار می دهد. رادیو ملی اتیوپی تقریبا 80% خاک این کشور را پوشش می دهد و پرطرفدار ترین شبکه رادیوئی کشور محسوب مي شود.

سایر شبکه های رادیویی

پس از روی کار آمدن جبهه دمکراتیك انقلابي خلق اتیوپی و ایجاد نوعي فضاي باز سیاسي در کشور ؛ دولت تاسیس شبکه هاي رادیوئی وابسته به خود را در سرتاسر اتیوپی و با هدف اطلاع رسانی گسترده به مردم آغاز کرد . در راستای این سیاست شبکه رادیوئی قدرتمند فانا در سال 1991 و متعاقب سرنگونی دولت هایلا ماریام تاسیس گردید. این رادیو ارگان رسمی حزب حاکم (جبهه دمکراتیك انقلابي خلق اتیوپي ) است.

شبکه های رادیویی محلی اتیوپی

دیگر شبکه هاي رادیوئی کشور که از زمان روي کار آمدن حزب حاکم جبهه دمکراتیك انقلابي خلق اتیوپی راه اندازي شده اند عمدتا وابسته به حکومت هاي محلي بوده و مناطق محدودي را تحت پوشش برنامه هاي خود قرار مي دهند:

1- رادیو اف ام آدیس : این ایستگاه رادیوئی توسط رادیوی ملی اتیوپی تاسیس شده و تحت نظر دولت فعالیت می کند. رادیو اف ام آدیس به پایتخت و حومه آن اختصاص دارد و در طول شبانه روز 18 ساعت برنامه پخش می کند.

2- ایستگاه رادیویی منطقه ای آدیس آبابا: این شبکه رادیوئی تحت نظارت فرمانداری کل آدیس آبابا اداره می شود .

3- رادیو امهارا اف ام : این ایستگاه رادیوئی به وسیله آژانس رسانه ای امهارا تأسیس شده و تحت کنترل حکومت محلی امهارا قرار دارد.

4- رادیو اف ام منطقه اي امهارا (Amhara Regional FM): این رادیو تحت نظر حکومت محلی امهارا قرار دارد و در طول شبانه روز چند ساعت برنامه پخش می کند.

5- ایستگاه رادیوئی حراره (Harrar Station):این شبکه رادیوئی شعبه کوچکی از رادیو ملی اتیوپی بشمار رفته و تحت نظارت دولت اداره مي شود .

6- ایستگاه رادیوئی متو (Metu Station): این شبکه رادیوئی نیز شعبه ای از رادیو ملی اتیوپی بوده و تحت نظر دولت اداره مي شود .

7- صدای ویانی (Voice of Weyanie): این ایستگاه رادیوئی وابسته به حزب حاکم (جبهه دمکراتیك انقلابي خلق اتیوپي ) است و در راستاي منافع دولت فعلی اتیوپی گام بر می دارد.

8- ایستگاه رادیویی دباب اف ام (Debub radio Station FM): این شبکه رادیوئی توسط حکومت مردمی جنوب اتیوپی تأسیس شده و تحت نظارت استاندار این ایالت قرار دارد.

9- ایستگاه رادیویی «دیره داوا اف ام» (Dire Dawa FM Station): این شبکه رادیوئی وابسته به حکومت محلی دیره داوا است.

آژانس رسانه های گروهی آموزشی اتیوپی (EMMA) وابسته به دولت مرکزی که برای دانش آموزان و دانشجویان در مناطق گوناگون اتیوپی، برنامه های آموزشی مختلفی پخش می کند نیز 11 ایستگاه رادیویی محلی کشور را تحت پوشش خود قرار مي دهد.

شبکه های رادیویی خصوصی اتیوپی

پس از ایجاد فضای باز سیاسي در اتیوپي از سال 1991 به بعد ؛ دولت بعد از چند سال و انجام مطالعات دقیق سرانجام با تاسیس شبکه هاي رادیوئي خصوصي (البته با رعایت اصول و موازین دولتي !) موافقت نمود. بر این اساس قانون راه اندازی شبکه هاي رادیویی خصوصی در سال 1999 تصویب گردید با این حال اجازه تاسیس شبکه هاي رادیوئي خصوصي تا سال 2005 میلادی بطول انجامید. رادیو صداي اتیوپي آزاد (Radio Voice of One Free Ethiopia)، رادیو ارتباطات عمومي زامي (Zami Public Connection)، رادیو هنرهاي عالي تینساي (Tinsaye Kinetbebat) و رادیو صداي انقلاب تیگراي (Voice of the Revolution of Tigray) از مهم ترین شبکه هاي رادیوئي خصوصي اتیوپي بشمار مي روند.

بخش عمده برنامه هاي رادیوهاي دولتي و خصوصي این کشور را موسیقي هاي محلي و غربي ، اخبار ، سخنراني مقامات دولتي و حزبي ، تفاسیر خبري ، نمایشنامه و مصاحبه با شخصیت هاي سیاسي فرهنگي و هنري تشکیل مي دهند. سیاست شبکه هاي رادیوئی دولتي معمولا محافظه کارانه و در راستاي حمایت از منافع دولت و حزب حاکم است و رادیوهای خصوصي نیز با رعایت محدوده قرمز دولت ؛ انتقاداتی نه چندان تند را متوجه دولت و رهبران حکومت هاي محلي مي نمایند.

علاوه بر رادیوهای دولتي و خصوصي اتیوپي ؛ شبکه های رادیویی بین المللی همچون صدای آمریکا، رادیو دویچه وله آلمان ، رادیو بی‌بی‌سی، رادیو قاهره و رادیو واتیکان نیز در اتیوپی از شنوندگان زیادی برخور دارند.

تلویزیون

هرچند کشور اتیوپی در زمره نخستین کشورهای آفریقایی منطقه زیر خط صحرای بزرگ بود که شبکه تلویزیونی آن در اواسط دهه 1960 میلادي راه اندازی شد با این حال تلویزیون در این کشور هنوز وسیله اي تجملاتي محسوب مي شود و صرفنظر از شهرنشینان که اکثرا دارای تلویزیون هاي رنگي ارزان قیمت ساخت چین مي باشند ؛ روستائیان و بیابان نشینان اتیوپی هنوز با این رسانه مهم ارتباطی ناآشنا می باشند. همانطور که اشاره شد اولین شبکه تلویزیون اتیوپی موسوم به «تلویزیون اتیوپی» (Ethiopan Television (ETV)) در سال 1964 در آدیس آبابا و توسط شرکت انگلیسی تامسون تأسیس شد. دلیل اصلی تأسیس «تلویزیون اتیوپی» نیز برجسته کردن فعالیت های سازمان وحدت آفریقا و پوشش دادن اخبار مربوط به نشست های سازمان وحدت آفریقا بود که در سال 1963 تاسیس شده و مقر آن در آدیس آبابا قرار داشت . شبکه تلویزیونی اتیوپی در سال 1983 و به یادبود بزرگداشت سالگرد تاسیس حزب کارگران اتیوپی از سیاه و سفید به رنگی ارتقاء یافت.

دومین شبکه تلویزیونی کشور «تلویزیون 2 اتیوپی» (Ethiopia Television 2. (ETV2)) نیز با تأخیری بسیار طولانی در سال 2000 در آدیس آبابا افتتاح گردید.

شبکه یك تلویزیون اتیوپی در طول شبانه روز 12 ساعت (و در روزهای پایان هفته 18 ساعت) به زبان های تیگرینیا،

ارومویی، امهریك و انگلیسی برنامه پخش می کند. بخش عمده ی برنامه های این شبکه تلویزیونی را فیلم های سینمایی غربی قدیمی، فیلم های سینمایی تولید نیجریه، اخبار، موسیقی و رقص های محلی تشکیل می دهد و برنامه های تولیدی آن کمتر از 5 درصد کل برنامه ها است. کانال شبکه دو تلویزیونی اتیوپی نیز در طول شبانه روز تنها دو ساعت برنامه پخش می کند و دامنه آن بیشتر محدود به آدیس آبابا و مناطق اطراف آن است. هر دو شبکه تلویزیونی اتیوپی تحت نظارت دولت اتیوپی بوده و در اخبار و برنامه های تحلیلی این دو شبکه تلویزیونی همواره سیاست های دولت تبلیغ و بزرگ نمایی می شود. لازم بذکر است در طی سال های اخیر و با به کارگیری تکنولوژی های پیشرفته ،کیفیت تصاویر شبکه هاي یك و دو تلویزیون اتیوپی بنحو قابل توجهی یافته با این حال تغییري در محتوای برنامه ها که عمدتا در راستای تبلیغ سیاست دولت ها مي باشند صورت نگرفته است.

مطبوعات

پیشینه مطبوعات در اریتره

نخستین روزنامه اتیوپی در دوره حاکمیت امپراطور منلیک دوم (دوران حاکمیت از سال 1889-1913) به مردم اتیوپی معرفی گردید. اولین نشریه اتیوپی هفته نامه ای به نام لاسا- مین د اتیوپی (Lasa- main d Ethiopie) بود که در سال 1890 به وسیله میسیونری فرانسوی به زبان فرانسه در آدیس آبابا منتشر گردید و در سال 1905 نام آن به «لسمور د اتیوپی» (Le semeur d ethiopie) تغییر یافت.[i]

نخستین روزنامه امهریک در سال 1895 موسوم به آمرو (Aemero) به صورت هفتگی و در چهار صفحه انتشار یافت. اولین شماره های این هفته نامه دست نویس بودند. بین سال های 1912 و 1915 هفته نامه های دیگر همچون «ملکت سلام» (Meleket selam) و «یتور ور» (Yetor wore (اخبار جنگ)) نیز به تدریج وارد فضای مطبوعاتی اتیوپی شدند.

نخستین شرکت انتشاراتی اتیوپی مؤسسه انتشاراتی «برهاننا سلام» (Berhanene selam) بود که در سال 1965 تأسیس شد و به طور کامل در کنترل دولت اتیوپی قرار داشت. این شرکت انتشاراتی نقش مؤثری در چاپ هفته نامه «آدیس زمن» (Addis zemen) (عصر جدید) به زبان امهریک و «اتیوپن ورلد» به زبان انگلیسی داشت.این دو هفته نامه برای سال ها کنترل افکار عمومی جامعه را از طریق چاپ اخبار و گزارشات مورد تأیید دولت اتیوپی در دست داشتند.

پس از کودتای نظامیان موسوم به درگ و آغاز حکمرانی سرهنگ منگیستو هایله ماریام بر اتیوپی؛ نشریات «مسکرم» (Meskerem) (سپتامبر)، سرتو آدر (Serto Ader) (کارگر) و وزارتیو اتیوپیا (Yezareyitu Ethiopia) (اتیوپی امروز) تحت نظارت حزب حاکم وقت فعالیت خود را در کنار دیگر نشریات موجود آغاز کردند.

پس از سرنگونی دولت منگیستو هایله ماریام، انقلابیون حاکم بر کشور با انتشار منشور آزادی مطبوعات به مردم این کشور به ویژه طبقات دانشگاهی و اندیشمندان قول دادند کلیه محدودیت هایی که تا آن زمان در فضای مطبوعاتی کشور وجود داشت برطرف شده و فضای شفافی را بر مطبوعات و رسانه های گروهی کشور به وجود آورند. به دنبال این امر که با استقبال گسترده مردم مواجه گشت مطبوعات خصوصی به تدریج فعالیت خود را در اتیوپی آغاز نمودند. ظهور نشریات خصوصی در اتیوپی از سال 1992 شدت گرفت به طوری که بر اساس آمار دولت، تنها بین سال 1992 تا 1997، 385 نشریه اعم از 265 روزنامه و 120 مجله فعالیت خود را در کشور آغاز کردند. هرچند در آمار ارائه شده از سوی دولت تردیدهای جدی وجود داشت با این حال در دهه 1990 اتیوپی شاهد پدید آمدن ده ها و صدها نشریه خصوصی در عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ورزشی بود. این وضعیت البته با مشکلاتی نیز همراه بود و تقریبا نیمی از نشریات خصوصی مدت کوتاهی پس از فعالیت به دلیل انبوه مشکلات اقتصادی و عدم حمایت و مانع تراشی دولت مجبور به تعطیلی شدند.

نشریات خصوصی در دهه 2000 میلادی نیز کماکان به فعالیت خود ادامه دادند و این در حالی بود که تنها نشریاتی توانستند به ادامه کار بپردازند که از بنیه اقتصادی لازم برخوردار بوده و تحت پوشش احزاب سیاسی، مؤسسات تجاری و شرکت های خصوصی قرار داشتند. علت این امر نیز هزینه های گزاف چاپ و فروش نسبتا پایین این نشریات و عدم سودآور بودن آگهی های منتشره طی دو دهه گذشته بوده است . در مقابل نشریات دولتی از کمک دولتی بهره مند بوده و بخشی از هزینه های خود را نیز از طریق درج آگهی تامین می کنند.

هرچند سطح کیفی نشریات دولتی و خصوصی اتیوپی در حد نسبتا قابل قبولی است با این حال هزینه بسیار بالای چاپ و انتشار، بالا بودن سطح بی سوادی در کشور، عدم توزیع مناسب نشریات در سرتاسر کشور (و منحصر گردیدن به چند شهر بزرگ) ، مشکلات اقتصادی و تنگناهایی که طی دهه 2000 میلادی و پس از آن از سوی دولت علیه برخی نشریات خصوصی مخالف به وجود آمده و ... در مجموع موجبات عدم پیشرفت هر چه بیشتر مطبوعات را در این کشور، با توجه به سابقه و پیشینه قدیمی آن، فراهم آورده است. جدای از آن کمبود روزنامه نگاران حرفه ای و متخصص در نشریات دولتی و خصوصی و پر شدن جای آنها با افرادی که اطلاعات اندکی از دانش روزنامه نگاری دارند نیز از مشکلات اساسی در بحث مطبوعات اتیوپی به شمار می رود.

نشریات خصوصی

هفته نامه های خصوصی امهریک و انگلیسی زبان که عمدتا دربرگیرنده موضوعاتی سیاسی و اجتماعی می باشند عبارتند از:

آدیس آدماس (Addis Adnas)

آدیس نگر (Addis Neger)

گزارشگر (Reporter)

کانال اتیوپی (Ethio chanel)

آورامبا تایمز (Awramba Times)

فیتیه (fitih)

منسازریا (Mesenazzeria)

هارامبه (Harambe)

اتیواسپورت (Ethio sport)

اینتراسپورت (Inter-sport)

لیگ اسپورت (League sport)

هتریک (Hatrick)

ورزش جهانی (World sport)

شایان ذکر است برخی از این هفته نامه ها به دلیل موج گسترده اعتراضات و مقالات انتقادی علیه دولت در جریان انتخابات سال 2005 تعطیل شده و بسیاری از روزنامه نگاران این نشریات نیز طی چند سال گذشته به دلیل درج اخبار محرمانه به وسیله پلیس فدرال اتیوپی دستگیر گردیده اند.

مهم ترین نشریات ادواری اتیوپی

مهم ترین روزنامه ها و هفته نامه های انگلیسی زبان اتیوپی اعم از خصوصی و دولتي که در حال حاضر منتشر مي شوند عبارتند از:

آدیس فورتون (Addis fortune) (تأسیس در سال 2000)

آدیس تریبیون (Addis Tribune) (تأسیس در سال 1992)

آورامبا تایمز (Awramba Times) (تأسیس در سال 2007) این نشریه به زبان امهریک نیز منتشر می گردد.

کپیتال اتیوپیا (Capital Ethiopia) (تأسیس در سال 1998)

دیلی مونیتور (Daily monitor) (تأسیس در سال 2000)

اتیوپین هرالد (Ethiopian Herald) (تأسیس در سال 1943)

اتیوپین رپورتر (Ethiopian Reporter) (تأسیس در سال 1995)

سان (sun) (تأسیس در سال 1996)

صدای اتیوپی (Voice of ethiopia) (زمان فعالیت از 69-1961)

فورتون (fortune)

کاپیتال (capital)

ساب صحرا انفورمر (Sub sahra informer)

دیلی اتیوپین هرالد (Daily Ethiopian herald)

تعداد نشریات انگلیسی زبان و خوانندگان این نشریات در مقایسه با روزنامه ها و هفته نامه های امهریک زبان بسیار کم است.

مشهورترین نشریات محلی اتیوپی طی حدود یکصد ساله گذشته - که برخی از آنها بدلیل مشکلات مختلف تعطیل شده اند عبارتند از:

برهاننا سلام (Berhanena salam) (تأسیس در سال 1925)

روزنامه اخبار جنگ [ii]

یاسافیو حزب (Yassafiw hezb) (تأسیس در سال 1974)

دموکراسیا (Democracia) (تأسیس در سال 1974)

سرتوآدر (Serto Ader) (تأسیس در سال 1980)

فته (feteh) (تأسیس در سال 1998)

آدیس نگر (Addis Neger) (تأسیس در سال 2007)

آدیس زمن (Addis zemen)

ماهنامه های تخصصی

مهم ترین ماهنامه های هنری و پزشکی اتیوپی عبارتند از:

کومنگار367

رز368

کالدیکان369

رویال 370

مدیکال مگزین371

ماهنامه های مهم اتیوپی که به مسیحیان ارتدوکس و پروتستان این کشور تعلق دارند عبارت می باشند از:

ارتدوکس بیلیورز372

هامر373

سیم تسیدیک374

ایمپکت375

کاریزما 376 گیسام377

مجلات و نشریات اسلامی در اتیوپی

مهم ترین روزنامه های متعلق به مسلمانان اتیوپی نیز عبارتند از:

kumnegar	367
Rose	368
kaldikan	369
Royal	370
Medical magazine	371
Orthodox Believers	372
Hamer	373
Sime Tsidik	374
Impect	375
charisma	376
Gesame	377

278

الکیدوس378

النجاش379

برخی از مجلات خاص گردشگری اتیوپی که عمدتا دربرگیرنده مطالبی در مورد جاذبه های توریستی این کشور می باشند نیز عبارتند از: آدیس چه خبر380 راهنمای آدیس381 سلامتا 392

www.subi2000.com/Ethiopian Mass Media /2012

انجمن های خبری

انجمن رسمی متعلق به خبرنگاران اتیوپی، اتحادیه روزنامه نگاران اتیوپی است که دارای مناسبات صمیمی و دوستانه ای با مقامات دولتی اتیوپی است و رئیس این انجمن معمولا ریاست دفتر اخبار و رسانه های دولت را نیز بر عهده دارد.این اتحادیه به دلیل منافع خود معمولا در کنار دولت قرار گرفته و از روابط خوبی با روزنامه های خصوصی کشور برخوردار نیست.

Al-kidus 378

Nejash	379
Whats up Addis	380
Addis guide	381
selamta	382

279

انجمن روزنامه نگاران آزاد اتیوپی که عموما دربرگیرنده شخصیت های مطبوعاتی و روزنامه نگاران مخالف دولت است تنها سازمان پوشش دهنده روزنامه های غیردولتی است با این حال این انجمن به دلیل کمبود امکانات و عدم ارتباط با شخصیت های کلیدی دولت از نفوذ چندانی در حل مشکلات خبرنگاران محبوس برخوردار نیست.

) http://www.pressreference.com/co-fa/Ethiopia 11-2-5-

آزادی مطبوعات

براساس قانون اساسی اتیوپی آزادی مطبوعات در این کشور محترم شمرده شده است با این حال طی چند دهه گذشته دولت ها همواره این بند از قانون اساسی اتیوپی را نقض نموده و به شدت عمل علیه روزنامه ها و هفته نامه های خصوصی که وارد محدوده قرمز آنها شده اند پرداخته اند. بر طبق گزارش شورای حقوق بشر اتیوپی تنها طی دو دهه گذشته صدها تن از روزنامه نگاران مخالف که به افشاء اخبار و گزارشات محرمانه علیه دولت پرداخته و سوء استفاده های کلان مقامات دولتی از خزانه عمومی را آشکار ساخته اند به حبس های طویل المدت توأم با شکنجه محکوم شده اند. برخی از آنها نیز مفقودالاثر شده و خانواده هایشان تأکید دارند که توسط مقامات امنیتی اتیوپی به قتل رسیده اند. 383

خبرگزاری ها و سازمان های رسانه ای

383 - اعمال فشار بر رسانه ها و مطبوعات خصوصی، به طور پیوسته از سال 1990 میلادی با دستگیری تعداد زیادی از روزنامه نگاران به اتهام انتشار اطلاعات و اخبار دروغ و غلط و همین طور مقررات خصمانه قانون مطبوعات، مصوب سال 1992، تداوم یافته است. این قانون به مقامات دولتی و قضایی اجازه می دهد حکم بازداشت روزنامه نگاران و اصحاب مطبوعات را بدون تفهیم اتهام به آنها صادر کنند.

خبرگزاری رسمی اتیوپی آژانس خبری اتیوپی 38 نام دارد. این خبرگزاری که در سال 1942 با نام «اگنز دیرکیسون»385

فعالیت خود را آغاز کرد و در سال 1968 آژانس خبری اتیوپی نام گرفت عالی ترین مرکز خبررسانی رسمی در اتیوپی به شمار می رود. آژانس خبری اتیوپی دارای نمایندگی هایی در شهرهای مختلف کشور است. به موازات این مرکز، سرویس اطلاع رسانی والتا386 نیز که متعلق به حزب حاکم است از اوایل دهه 1990 وظیفه جمع آوری اخبار و ارائه اطلاعات خبری به روزنامه ها و نشریات کشور را بر عهده دارد.

لازم بذکر است روزنامه های آدیس زمن و اتیوپین هرالد و هفته نامه های بریسا (به زبان ارومو) و العالم ( به زبان عربی) توسط خبرگزاری دولتی اتیوپی چاپ و منتشر می گردند. (www.everynation.org/Ethiopia)

صنعت چاپ و نشر کتاب

کهن‌ترین دست نوشته های مکتوب این سرزمین نوشته‌هایی بر سطوح سخت، کوه‌ها و صخره‌ها و نوشته‌های مذهبي بر ظرف‌هاي سفالي، ابزارهاي آهني، سکه‌هاي طلا، نقره، برنز و آهنی بوده است که در دوران ماقبل تاریخ بخشی از فرهنگ و سنت های این کشور را به نسل های بعد منتقل ساخته است. کشور باستانی اتیوپی در گذشته های دور دارای الفبا و خطي کاملا بومی بود که پیشینه آن به سده پنجم ق.م. باز می‌گردد . الفباي باستاني مزبور نخست سبائي بود و بعدها به زبان و خط گیز (زبان مناجاتی) تکامل یافت. الفبای گیز پیش از

384 Ethiopian News Agency

Agenze Direczion

Walta Information service

281

385 386

مسیحیت محدود به معبد و دربار بود و پس از آن مختص کلیسا و دربار شد و این وضعیت تا اوایل سده بیستم ادامه یافت. پس از ورود مسیحیت به این کشور در سده چهارم میلادي ، کتاب انجیل از یونانی به گیز ترجمه شد و رفته رفته دیگر متون مذهبی نیز از یوناني، قبطي، و عربي به گیز ترجمه گردیدند مجموعه‌های خطی ارزشمند این سرزمین باستانی ( به زبان گیزی ) نیز با توسعه و پیشرفت مسیحیت به اوج شکوفایی رسیدند . انواع گوناگونی از این مجموعه‌های خطی هنوز در ده‌ها هزار کلیسا و صومعه سراسر این کشور، که عمدتا در بخش شمالی و جنوب شوا قرار دارند، یافت می‌شوند. ارزش کامل این متون، با وجود تلاش‌های یونسکو و طرح‌هاي دیگری که برای تهیه میکروفیلم و فهرست نویسی آنها صورت گرفته هنوز ناشناخته مانده است. موضوع این آثار صرفا مذهبی نیست بلکه در میان آنها مطالب مهم ادبی، تاریخی و سایر موضوعات نیز یافت می‌شود. مجموعه‌های سلطنتی نیز در آن دوره اهمیت زیادی داشتند و برخی از امپراتوران از مجموعه‌داران و پشتیبانان بزرگ نسخه‌هاي خطي و مراکز علمي و هنري محسوب می شدند . در قرون هجده و نوزده میلادی و با ورود اروپایی ها به این کشور ؛ صدها نسخه خطی اتیوپی به‌دست ماجراجویان مصادره شد و به وسیله سیاستمداران، مبلغان مذهبی، و سربازان خارجی به کتابخانه‌های اروپا راه یافت. در میان پادشاهان این

کشور یوهانس چهارم (1871-1889)، منلیك (1889-1913) و هایلا

سلاسي (1930-1974) از معدود امپراطورانی بودند که کار گردآوری و نگهداری این مجموعه‌های ارزشمند را به انجام رساندند. در این بین اقدامات منلیک بسیار ارزشمند بود . وی با نسخه‌برداری از نسخه‌هاي خطي باستاني کشف شده در صومعه جزیره زوي و گردآوری و نگهداری آنها در قصر خویش و تهیه برخی نسخه‌ها از اروپا و شیوه‌های دیگر، مصممانه به

282

حفظ این مجموعه های خطی همت گماشت. در آدیس‌آبابا نیز سراي نگارش مناسبی در قصر وجود داشت که وطیفه نسخه برداری از این مجموعه ها را برعهده داشت.

نخستین کتب رسمی که به مردم اتیوپی معرفی شدند متونی بودند که در قرن پانزدهم به زبان گیز (زبان پیشین این کشور) نوشته شده بودند.این کتاب ها در آن زمان بیشتر مورد استفاده درباریان، خاندان سلطنتی و روحانیون قرار می گرفتند.

پیش از ورود دستگاه چاپ به اتیوپی در سده نوزدهم ، کتاب‌هایی به زبان‌های امهریک و گیز در اروپا چاپ شده بود. کتابی از مزامیر به زبان گیز از مهم ترین این کتب بود که در قرن شانزدهم میلادی توسط چاپخانه‌داری آلمانی از کولون و با کمک مؤثر راهبان اتیوپی به چاپ رسید.

روحانیان فرهیخته ای همچون آباتس‌فاتشن از اهالی مالابسو از جمله افرادی بودند که در تهیه حروف چاپی برای راه‌اندازي دستگاه‌های چاپ کوچك در این کشور بسیار مؤثر بودند. این افراد توجه و کنجکاوی اروپائیان را نسبت به مطالعه در مورد این کشور برانگیختند و خود نیز سهمی در مطالعات علمی داشتند بطوری که از آن پس آثار زبان شناختی و ادبی متعددي در مورد اتیوپی در اروپا و عمدتا در رم به چاپ رسید. در دوره حاکمیت امپراطور منلیک دوم تعدادی ماشین های چاپ وارد اتیوپی شدند اسقف لورنزو بیانچری در سال 1863 دستگاه چاپ کوچکی را وارد این کشورکرد.این دستگاه نخستین دستگاه چاپ در سرزمین اتیوپی بود . دستگاه چاپ بیانچری در سال 1867 آغاز به‌کار کرد. بعدها دستگاه‌های چاپ دیگری توسط گروه تبشیري سوئدي در امکولوو و هیئت کاتولیك رومي در حرار آغاز به کار کردند. نخستین دستگاه چاپ دولتی در 1906 از اروپا وارد این کشور گردید و دیری نپایید که دستگاه‌های

283

چاپ خصوصی در شهرهای مختلف کشور شروع به فعالیت کرده و به تولید متون مورد نیاز روزنامه‌ها، فرمان‌های دولتي، مقررات، متون دیني، متون درسي، مجلات و جزوات پرداختند. صنعت چاپ در اتیوپی در اوایل قرن بیستم به تدریج وارد دوران رونق خود شد و از اوایل دهه 1920 کتبی به زبان امهریک در این کشور چاپ شدند.از اوایل دهه 1930 نیز چاپ کتاب رفته رفته در دستور کار چاپخانه ها قرار گرفت و بر اثر ورود این کتاب ها به مراکز آموزشی علاقه عمومی به

387

سوادآموزی و دانش افزایش نیز بتدریج افزایش یافت.

در دوره اشغال کوتاه مدت اتیوپی توسط ایتالیایی ها نیز کتب متعددی به زبان های امهریک و ایتالیایی در این کشور منتشر گردیدند . با این حال انتشار کتاب ها در مضامین متعدد پس از پایان جنگ جهانی دوم و از اوایل دهه 1950 میلادی وارد مرحله نوینی شد و چند چاپخانه دولتی و خصوصی فعالیت خود را به صورت حرفه ای آغاز کردند. بخش عمده اقدامات این شرکت های انتشاراتی در دهه های 1950 و 1960 در ارتباط با چاپ کتب درسی و کتب مذهبی به ویژه انجیل بود ولی به تدریج و از اوایل دهه 1970 انتشار کتاب های مختلف نیز در دستور کار این مؤسسات قرار گرفت.

صنعت چاپ در دوره حاکمیت هایله ماریام وارد افول خود شد و دولتمردان سانسور شدیدی را بر کتب و نشریات کشور وارد آوردند و معدود کتاب هایی که در طول سال منتشر می شدند تحت نظارت دستگاه سانسور دولت قرار داشتند. پس از سقوط دولت هایله ماریام و به ویژه طی سال های 1991 تا 1995 ده ها کتاب در مورد جنایات نظامیان حاکم بر اتیوپی و قتل و کشتار مردم این کشور خصوصا در دوران موسوم به 387 - Mengste , Adhana( )" Ibid

284

ترور سرخ (1978-1977) انتشار یافتند ولی پس از آن به تدریج چاپ و انتشار کتب تحت نظارت دولت قرار گرفت و آزادی موجود در فضای فرهنگی کشور به نحو بارزی کاهش یافت.

(Yonas, 2008:38)

در حال حاضر هر سال کتب متعددی در داخل کشور به زبان های امهریک و انگلیسی منتشر می شوند با این حال با توجه به مشکلات فراوان اقتصادی این کشور، می توان گفت صنعت چاپ و نشر کتاب در اتیوپی (همچون دیگر کشورهای قاره آفریقا) با مشکلات فراوانی مواجه است.

www.Britannica online encyclopedia.com/2012

شبکه های ماهواره ای

در قانون کشور اتیوپی منعی در استفاده از شبکه های ماهواره ای و یا استفاده از گیرنده های ماهواره های کوچک وجود ندارد. از این روی برخی از متمولین این کشور که علاقه ای به مشاهده برنامه های عمدتا خسته کننده و فرمایشی دو کانال تلویزیونی دولتی اتیوپی ندارند طی دو دهه اخیر به گیرنده های ماهواره ای کوچک روی آورده اند. در راستای این امر که طی یک دهه گذشته در آدیس آبابا و چند شهر بزرگ دیگر کشور شتاب فوق العاده ای یافته است تعداد قابل ملاحظه ای از متمولین و افراد متعلق به طبقه متوسط رو به بالا به مشاهده شبکه های ماهواره ای روی آورده اند که این امر در مناطق مرفه آدیس ابابا کاملا مشهود است. شبکه های ماهواره ای مورد علاقه اتیوپیایی ها عبارتند از سی ان ان ، بی بی سی ، ام نت آفریقای جنوبی و برخی از شبکه های فرانسوی و

285

آمریکایی که از طریق ساتلایت های عرب سات ، نیل سات و ... قابل دریافت می باشند.

لازم بذکر است طی چند سال گذشته دولت اتیوپی اقداماتی را برای ماهواره ای کردن شبکه اصلی تلویزیونی خود اغاز کرده است با این حال هزینه های بالای این امر و برخی مشکلات فنی مانع تحقق این امر شده است.

اینترنت

کشور اتیوپی از جمله کشورهای آفریقایی به شمار می‌رود که میزان رشد جمعیت آن با توسعه اینترنت به هیچ عنوان قابل قیاس نیست.این کشور در حال حاضر دربرگیرنده بیش از 622 هزار نفر کاربر اینترنت است که گویای ضریب 0.7 درصدی بهره گیری از اینترنت در این کشور می باشد.

فناوری اینترنت در اواسط دهه 1990 میلادی وارد این کشور شد و بتدریج شرکت های اینترنتی در اتیوپی توسعه یافتند. میزان کاربران اینترنتی در اتیوپی در اوایل دهه 2000 میلادی بنحو قابل ملاحظه ای گسترش یافت بطوری که این کشور در اواخر سال 2000 از حدود 10 هزار کاربر اینترنت بهره مند بود که با رشد بیش از 60 برابری در طول 12 سال گذشته هم‌اکنون به بیش از 622 هزار کاربر رسیده است. طبق بررسی های مؤسسات آمارسنجی بین المللی و با درنظر گرفتن جمعیت و کاربران اینترنتی این کشور؛ در حال حاضراتیوپی در حدود 0.4 درصد از کل کاربران اینترنت در آفریقا را به خود اختصاص داده است. طبق آمار سال 2012 میلادی کاربران شبکه اجتماعی فیس‌بوک نیز در این کشور در حدود 598 هزار و پانصد نفر می باشند.

ارتباطات مخابراتی در اتیوپی تا چند سال گذشته بطور کامل در انحصار شرکت ارتباطات اتیوپی بود با این حال 286

از حدود پنج سال قبل شرکت مخابراتی اتیوتلکام388 ارائه تمامی خدمات تلفن و اینترنت را درسرتاسر کشور به خود اختصاص داده است. بر اساس اطلاعات موجود تا سال 2007 میزبان‌های اینترنت در این کشور 89 پایگاه بوده است که این تعداد تا سال 2012 به نزدیک به یکصد هاست افزایش یافته است.

لازم بذکر است اتیوپی جزو بیست کشور جهان بشمار می رود که از ژانویه 2011 مسیری معکوس را در راستای آزادی اینترنت پیموده است. این امر که نشان‌دهنده به کارگیری سانسور اطلاعاتی در این کشور است بر اساس برخی گمانه‌زنی‌ها بیشتر ناشی از هراس دولت اتیوپی از نقش موثر اینترنت در نهضت های بیداری اسلامی در مصر و تونس و الجزایر بوده است که بنوبه خود موجب شده تا این کشور نیز به سمت محدودیت در دسترسی به اطلاعات پیش برود. دامنه اینترنتی این کشور et ‌است.

نیز نگاه کنید به

• رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی آرژانتین
• رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اردن
• رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اسپانیا
• رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اوکراین
• رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تایلند
• رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی زیمبابوه

پاورقی

[i] - برخی معتقدند پیش از لوسور و اتیوپی، فردی به نام گبره اگزابهر324 در سال 1900 میلادی نوشته جاتی را در قالب روزنامه تهیه و توزیع می کرد.

[ii] - روزنامه اخبار جنگ از قدیمی ترین روزنامه های اتیوپی محسوب می شود که در جریان جنگ جهانی اول و با حمایت متفقین در اتیوپی چاپ و منتشر می شد و هدف عمده آن تضعیف روحیه آلمانی ها و نیروهای وفادار به آنها در این کشور بود.

[iii] -

[iv] -