آموزش و منابع زبان فارسی در یمن: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
بازنویسی و ویرایش نرگس شکوری | بازنویسی و ویرایش نرگس شکوری | ||
[[رده:آموزش زبان و ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:منابع آموزشی و مطالعاتی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۶
زبان فارسی در یمن هرگز جایگاه آموزشی گسترده نداشته، اما در بسترهایی خاص—از جمله روابط فرهنگی با ایران، علاقهمندیهای مذهبی شیعیان زیدی، و همکاریهای دانشگاهی—بهعنوان زبان دوم یا زبان مطالعاتی مطرح بوده است[۱][۲]. آموزش زبان فارسی در یمن بیشتر از طریق نهادهای فرهنگی ایرانی، مراکز ترجمه، دورههای آزاد، و آموزش غیرحضوری شکلگرفته و در سالهای اخیر با چالشهای جدی روبهرو شده است.
نهادهای آموزشی و مراکز تدریس زبان فارسی[1]
در سال ۲۰۱۶، گروه زبان فارسی در دانشکدهٔ زبانهای دانشگاه صنعا با همکاری رایزنی فرهنگی ایران تأسیس شد؛ اما به دلیل استقبال اندک، فعالیت آن در سال ۲۰۲۴ متوقف شد. تنها چهار دانشجو در سال ۲۰۲۳ در این گروه ثبتنام کرده بودند که نشاندهندهٔ افت علاقهمندی بود[۱]. افزون بر این، مرکز آموزش زبانها در دانشگاه صنعا واحد آموزش زبان فارسی (CCTLT) را از سال ۲۰۲۰ فعال کرد و دورههایی در سطح مقدماتی و پیشرفته با صدور گواهی معتبر برگزار نمود[۳].
آموزش خط و خوشنویسی فارسی
خوشنویسی فارسی یکی از جلوههای آموزش زبان در یمن بوده و در مراکز فرهنگی وابسته به ایران، آموزش خطهای نسخ، نستعلیق و شکستهنستعلیق ارائه شده است[۴]. هرچند شمار هنرمندان بومی در این حوزه اندک بوده، اما آثار محدودی از خط فارسی در آرایههای مساجد زیدی در صنعا و صعده مشاهده شده است.
منابع آموزشی زبان فارسی
منابع مورد استفاده شامل کتابهای آموزشی کلاسیک مانند «فارسی برای دانشجویان عربزبان»[۵]، جزوات رایزنی فرهنگی، ترجمههای عربی اشعار حافظ، فردوسی، سعدی، و متون عرفانی بوده است. بسیاری از این منابع بهصورت چاپی یا فایلهای PDF در اختیار مراکز آموزش زبان فارسی قرار گرفتند، و برخی در کتابخانههای عمومی مانند دارالمخطوطات صنعا نگهداری میشوند[۶] (Islamic Encyclopaedia, 2015).
آموزش مجازی و دورههای غیرحضوری
در پی کاهش فعالیتهای حضوری پس از بحرانهای امنیتی، آموزش زبان فارسی عمدتاً به فضای مجازی منتقل شد. استفاده از واتساپ، تلگرام، و اپلیکیشنهای رایگان آموزش واژگان و مکالمه فارسی رواج یافت[۷]. همچنین برخی استادان یمنی آموزشدیده در قم، دورههای ترجمه و تدریس مجازی را سامان دادند.
چالشها و موانع آموزش زبان فارسی
آموزش زبان فارسی در یمن با چالشهای چندوجهی مواجه است:
- زیرساخت آموزشی ضعیف: تنها حدود ۱۲٪ مدارس یمن به اینترنت پایدار دسترسی دارند که آموزش مجازی را محدود کرده است[۸] همچنین بر اساس گزارش بروکن چاک( Broken Chalk)، بیش از ۱۴۰۰ مدرسه در یمن آسیب دیده یا تخریب شدهاند که ۵۸٪ آنها مستقیماً در اثر جنگ نابود شدهاند[۹][۱۰]؛
- فقدان نیروی انسانی آموزشی: در مناطق جنگزده یمن، ۶۷٪ معلمان فاقد آموزش رسمی هستند و این ضعف به کیفیت تدریس زبانهای خارجی از جمله فارسی لطمه زده است[۱۱]؛
- کاهش استقبال عمومی و نخبگانی: حتی در میان هواداران گروههای شیعی، استقبال از آموزش زبان فارسی بسیار پایین گزارش شده است؛ بهطوریکه در سال ۲۰۲۳ فقط ۴ دانشجو در گروه زبان فارسی دانشگاه صنعا ثبتنام کردند[۱]. این رقم در سالهای قبل نیز همینطور پایین بوده و در مقایسه با زبانهای دیگر نظیر انگلیسی و فرانسوی بسیار ناچیز است.
- تقابل فرهنگی و سیاسی: در نگاه بخشی از جامعه یمنی، زبان فارسی نه صرفاً به عنوان زبان علم، بلکه به عنوان ابزار سیاسی نفوذ ایران تلقی میشود؛ همین مسئله موجب سردی فضای عمومی نسبت به یادگیری این زبان شده است[۱۲][۱۳]؛
- نبود فرصتهای شغلی برای فارسیدانان: در غیاب بازار کار و مسیرهای پژوهشی، انگیزه تحصیل زبان فارسی به حداقل رسیده است. گزارش بنیاد ارتباطات زبانی( Language Connects Foundation) نشان میدهد که در سراسر جهان کمتر از ۳۰۰۰ دانشجو مشغول تحصیل زبان فارسیاند و در یمن این عدد در حد تکرقمی باقی مانده است[۱۴].
نتیجهگیری
آموزش زبان فارسی در یمن اگرچه در بسترهای خاصی رشد کرده، اما بهدلیل چالشهای زیرساختی، فرهنگی، و سیاسی، موفق به تثبیت نشده است. نهادهای ایرانی و دانشگاههای محلی تلاشهایی در زمینه تأسیس مراکز و تدوین منابع انجام دادهاند، اما استقبال محدود، عدم استمرار سازمانی، و نگاه سیاسی به زبان فارسی باعث شده چشمانداز آموزش این زبان در یمن نیازمند بازنگری جدی باشد.
نیز نگاه کنید به
آموزش زبان فارسی در دانشگاه های کانادا؛ زبان فارسی در ژاپن؛ آموزش زبان فارسی در لبنان؛ زبان فارسی در دانشگاه های مصر؛ زبان فارسی در چین؛ آموزش زبان فارسی در سنگال؛ زبان و ادبیات فارسی در مصر؛ زبان فارسی در فرانسه؛ زبان و ادبیات فارسی در اوكراین؛ زبان فارسی در اسپانیا؛ زبان فارسی در قطر؛ زبان فارسی در کوبا؛ زبان و ادبیات فارسی در بنگلادش؛ زبان و ادبیات فارسی در تایلند؛ زبان فارسی در افغانستان؛ آموزش زبان فارسی در فضای مجازی در یمن
پاورقی
[1]. سند رسمی «وثيقة برنامج اللغة الفارسية» منتشرشده از سوی دانشگاه صنعا در سال ۲۰۱۹، برنامه آموزشی زبان فارسی را در دانشکده زبانها شامل اهداف، ساختار درسی و رویکردهای مهارتی مشخص میکند. این فایل را میتوان بهعنوان مرجع سیاستگذاری آموزشی زبان فارسی در یمن معرفی کرد. دسترسی به این سند از طریق لینک زیر فراهم است:
https://su.edu.ye/ce/wp-content/uploads/sites/13/2023/03/
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Al-Mashareq. (2023, July 20). Iran's efforts to teach Persian, promote culture fail to resonate in Yemen. Retrieved from https://almashareq.com
- ↑ Wenner, M. W., & Burrowes, R. D. (2025). Yemen: Cultural and educational exchanges. Encyclopaedia Britannica. Retrieved from https://britannica.com
- ↑ Sana’a University. (2023). Report on Persian Language Department and CCTLT Unit activities. Internal publication. University archives.
- ↑ حسینی بایان، م.(Hosseini-Bayan, M).(2024)، ایرانیان و خط فارسی در یمن. تهران: انتشارات صدفیاب.
- ↑ Alzahra University. (2025). Persian language curriculum for non-native speakers: Regional challenges and adaptations. Tehran: Center for Persian Language Studies.
- ↑ زبان فارسی در یمن. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ Language Connects Foundation. (2024). Global Persian language learners report. Retrieved from https://languageconnectsfoundation.org
- ↑ UNICEF. (2023). Education – Yemen. Retrieved from https://www.unicef.org/yemen/education
- ↑ Çınar, M. (2023). Damaged schools and post-war education: Yemen analysis. Broken Chalk Reports.
- ↑ Broken Chalk. (2023, April). Educational Challenges in Yemen: How the Conflict Puts Education at Risk. Retrieved from https://brokenchalk.org
- ↑ Ahmed, H. A. (2024). Teacher shortages and conflict-related challenges in Yemeni education. Academia.edu.
- ↑ Al-Sharaabi, N. (2023). Cultural barriers in Iranian–Yemeni educational outreach. Sana’a Review.
- ↑ Ismail, H. (2023). Linguistic identity and resistance: Persian language reception in Yemen. Arab Studies Quarterly.
- ↑ LCF. (2024). Report on Persian learners worldwide. Language Connects Foundation.
نویسنده مقاله
غلامرضا لایقی
بازنویسی و ویرایش نرگس شکوری