جغرافیای طبیعی اسپانیا: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰: خط ۱۰:


این هفده ایالت خودمختار شامل پنجاه استان می‌باشند که با دو استان سِئوتا و ملیا مجموع استان‌های [[اسپانیا]] را به پنجاه و دو می‌رسانند، هر یک از این استان‌ها به چند شهر تقسیم می‌شود. جزایر قناری در بخشی از اقیانوس اطلس در نزدیکی سواحل آفریقا و جزایر بالِئار در دریای مدیترانه واقع هستند، این دو جزیره دو ایالتی به شمار می‌روند که در خارج از خاک‌های [[اسپانیا]] واقع شده‌اند<ref>برگرفته از - http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2878.htm</ref><ref name=":0">فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>.
این هفده ایالت خودمختار شامل پنجاه استان می‌باشند که با دو استان سِئوتا و ملیا مجموع استان‌های [[اسپانیا]] را به پنجاه و دو می‌رسانند، هر یک از این استان‌ها به چند شهر تقسیم می‌شود. جزایر قناری در بخشی از اقیانوس اطلس در نزدیکی سواحل آفریقا و جزایر بالِئار در دریای مدیترانه واقع هستند، این دو جزیره دو ایالتی به شمار می‌روند که در خارج از خاک‌های [[اسپانیا]] واقع شده‌اند<ref>برگرفته از - http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2878.htm</ref><ref name=":0">فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>.
جدول شماره 1. وسعت ایالت ها و شهرهای خودمختار و مقدار درصدی که از [[خاک اسپانیا]] را اشغال کرده اند


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''درصد'''
|درصد
|'''وسعت'''
|وسعت
|'''ایالات'''
|ایالات
|'''شماره'''
|شماره
|-
|-
|'''%6/18'''
|%6/18
|'''94.223 km²'''
|94.223 km²
|'''کاستیا و لئون'''
|کاستیا و لئون  


|'''''1'''''
|1
|-
|-
|'''%2/17'''
|%2/17
|'''87.597 km²'''
|87.597 km²
|'''اندلس'''
|اندلس  


|'''''2'''''
|2
|-
|-
|'''%7/15'''
|%7/15
|'''79.463  km²'''
|79.463  km²
|'''کاستیا لا مانچا'''
|کاستیا لا مانچا  


|'''''3'''''
|3
|-
|-
|'''%4/9'''
|%4/9
|'''47.720 km²'''
|47.720 km²
|'''آراگون'''
|آراگون  


|'''''4'''''
|4
|-
|-
|'''%2/8'''
|%2/8
|'''41.634  km²'''
|41.634  km²
|'''اکستِرِمادورا'''
|اکستِرِمادورا  


|'''''5'''''
|5
|-
|-
|'''%3/6'''
|%3/6
|'''32.114 km²'''
|32.114 km²
|'''کاتالونیا'''
|کاتالونیا  


|'''''6'''''
|6
|-
|-
|'''%8/5'''
|%8/5
|'''29.574  km²'''
|29.574  km²
|'''گالیسیا'''
|گالیسیا  


|'''''7'''''
|7
|-
|-
|'''%6/4'''
|%6/4
|'''23.255 km²'''
|23.255 km²
|'''والنسیا'''
|والنسیا  


|'''''8'''''
|8
|-
|-
|'''%2/2'''
|%2/2
|'''11.313  km²'''
|11.313  km²
|'''منطقه مورسیا'''
|منطقه مورسیا  


|'''''9'''''
|9
|-
|-
|'''%1/2'''
|%1/2
|'''10.604 km²'''
|10.604 km²
|'''آستوریاس'''
|آستوریاس  


|'''''10'''''
|10
|-
|-
|'''%1/2'''
|%1/2
|'''10.391  km²'''
|10.391  km²
|'''ناوارا'''
|ناوارا  


|'''''11'''''
|11
|-
|-
|'''%6/1'''
|%6/1
|'''8.028 km²'''
|8.028 km²
|'''مادرید'''
|مادرید  


|'''''12'''''
|12
|-
|-
|'''%5/1'''
|%5/1
|'''7.447  km²'''
|7.447  km²
|'''جزایر قناری'''
|جزایر قناری  


|'''13'''
|13
|-
|-
|'''%4/1'''
|%4/1
|'''7.234 km²'''
|7.234 km²
|'''باسک'''
|باسک  


|'''14'''
|14
|-
|-
|'''%0/1'''
|%0/1
|'''5.321  km²'''
|5.321  km²
|'''کانتابریا'''
|کانتابریا  


|'''15'''
|15
|-
|-
|'''%0/1'''
|%0/1
|'''5.045 km²'''
|5.045 km²
|'''لا ریوخا'''
|لا ریوخا  


|'''16'''
|16
|-
|-
|'''%0/1'''
|%0/1
|'''4.992  km²'''
|4.992  km²
|'''جزایر بالِئار'''
|جزایر بالِئار  


|'''17'''
|17
|-
|-
|'''%01/0'''
|%01/0
|'''33 km²'''
|33 km²
|'''ملیا و سئوتا'''
|ملیا و سئوتا  


|'''18'''
|18
|-
|-
|'''%100'''
|%100
|'''505.988  km²'''
|505.988  km²
|'''کل'''
|کل
|'''19'''
|19
|}
|}
'''وسعت ایالت ها و شهرهای خودمختار و مقدار درصدی که از [[خاک اسپانیا]] را اشغال کرده اند'''
=== '''ارتفاعات و ناهمواری‌ها''' ===
[[اسپانیا]] کشوری است کوهستانی و با متوسط ارتفاع حدود 650 متر پس از کشور سوئیس دومین کشور مرتفع اروپا محسوب می‌شود. رشته کوه پیرنه به طول 435 کیلومتر از دریای مدیترانه تا خلیج بیسکای امتداد یافته و این کشوررا به فرانسه و آندورا متصل می‌کند. بلندترین قله [[اسپانیا]] تِئیده در تِنِریف به ارتفاع 3715 متر می‌باشد و قله مولاثِن درگرانادا به ارتفاع 3479 بلندترین قله در خاک [[اسپانیا]] محسوب می‌شود<ref>برگرفته از
http://www.spanish-fiestas.com/spain-information/geography.htm</ref>.


==== '''فلات مرکزی''' ====
=== ارتفاعات و ناهمواری‌ها ===
فلات مرکزی(Meseta Central) فلاتی است داخلی به وسعت 210.000 کیلومتر مربع و میانگین ارتفاعی برابر با 660 متر که در شبه جزیره ایبری و در مرکز [[اسپانیا]] قرار گرفته است. این فلات با شیب ملایمی به سمت غرب امتداد یافته است که در این مسیر رودهایی از جمله دوئِرو(Duero)، تاخو(Tajo) و گوآدیانا [Guadiana]جریان دارند، در شمال این فلات کوه‌های کانتابریا قرار دارد و در شرق این فلات رشته کوه‌هایی پدید آمده است. این فلات به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود که بخش شمالی آن مرتفع تر بوده و بخش عمده آن شامل شهر کاستیا و لئون می‌شود و بخش جنوبی آن که کوتاه تر می‌باشد شهر‌های کاستیا لا مانچا و اِکستِرِمادورا را در بر گرفته و در جنوب شرقی این فلات منطقه‌ی لامانچا قرار گرفته است<ref>Rodríguez, Vicente, Enciclopedia Británica, 2012
[[اسپانیا]] کشوری است کوهستانی و با متوسط ارتفاع حدود 650 متر پس از کشور سوئیس دومین کشور مرتفع اروپا محسوب می‌شود. رشته کوه پیرنه به طول 435 کیلومتر از دریای مدیترانه تا خلیج بیسکای امتداد یافته و این کشوررا به فرانسه و آندورا متصل می‌کند. بلندترین قله [[اسپانیا]] تِئیده در تِنِریف به ارتفاع 3715 متر می‌باشد و قله مولاثِن درگرانادا به ارتفاع 3479 بلندترین قله در خاک [[اسپانیا]] محسوب می‌شود<ref>برگرفته از http://www.spanish-fiestas.com/spain-information/geography.htm</ref>.


برگرفته از (http://www.britannica.com/EBchecked/topic/376610/Meseta&#x20;Central)</ref><ref name=":0" />.
==== فلات مرکزی ====
فلات مرکزی(Meseta Central) فلاتی است داخلی به وسعت 210.000 کیلومتر مربع و میانگین ارتفاعی برابر با 660 متر که در شبه جزیره ایبری و در مرکز [[اسپانیا]] قرار گرفته است. این فلات با شیب ملایمی به سمت غرب امتداد یافته است که در این مسیر رودهایی از جمله دوئِرو(Duero)، تاخو(Tajo) و گوآدیانا [Guadiana]جریان دارند، در شمال این فلات کوه‌های کانتابریا قرار دارد و در شرق این فلات رشته کوه‌هایی پدید آمده است. این فلات به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود که بخش شمالی آن مرتفع تر بوده و بخش عمده آن شامل شهر کاستیا و لئون می‌شود و بخش جنوبی آن که کوتاه تر می‌باشد شهر‌های کاستیا لا مانچا و اِکستِرِمادورا را در بر گرفته و در جنوب شرقی این فلات منطقه‌ی لامانچا قرار گرفته است<ref>Rodríguez, Vicente, Enciclopedia Británica, 2012 برگرفته از (http://www.britannica.com/EBchecked/topic/376610/Meseta&#x20;Central)</ref><ref name=":0" />.
جدول شماره 2. نام و ارتفاع برخی کوه های [[اسپانیا]]
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|ارتفاع
|ارتفاع
خط ۱۸۱: خط ۱۷۹:
|پِنیا ترِبینکا
|پِنیا ترِبینکا
|گالیسیا
|گالیسیا
|}  
|}
 
'''نام و ارتفاع برخی کوه های [[اسپانیا]]'''


=== '''رودها''' ===
=== رودها ===
در [[اسپانیا]] نزدیک به 1800 رود وجود دارد که بسیاری از آن‌ها فصلی هستند، طویل‌ترین رود [[اسپانیا]] رود تاخو نام دارد که از کوه‌های شرق مادرید سرچشمه می‌گیرد و با عبور از مرز [[اسپانیا]] و پرتغال در نزدیکی لیسبون به اقیانوس اطلس می‌رسد، این رود حدود 1007 کیلومتر طول دارد و نقش مهمی در تأمین آب آشامیدنی [[اسپانیا]] خصوصاً شهر مادرید و کشور پرتغال دارد، همینطور در تأمین برق مصرفی این دو کشور نقش مهمی ایفا می‌کند، بیش از ده نیروگاه آبی در اطراف این رود ساخته شده است. به علت وجود گسل‌هایی پیرامون این رود تا کنون زلزله‌های بسیاری در این ناحیه به وقوع پیوسته است که بزرگترین آنها در سال‌های 1309،1531 و 1755 شکل گرفته است. تنها نود رود این کشور طولی بیش از 96 کیلومتر دارند، در این رودهای کوتاه حجم کمی از آب جریان دارد که در فصل‌هایی از سال خشک می‌شوند، اما در زمانی که جریان دارند سرعت آب در آن‌ها زیاد و سیلاب وار می‌باشد. اغلب رودهای اصلی [[اسپانیا]] از کوهستان‌ها سرچشمه می‌گیرند و جریانی به سمت غرب کشور دارند که با عبور از فلات از طریق پرتغال به اقیانوس اطلس میریزند؛ رودهای اصلی که به سمت غرب در جریانند شامل دوئرو، تاخو، گوادیانا و گوادالکیبیر (Guadalquivir)می‌باشند. رود گوادالکیبیر به طول 657 کیلومتر که پنجمین رود بلند [[اسپانیا]] به شمار می‌رود، نقش مهمی در [[اسپانیا]] دارد چرا که این رود موجب تشکیل دره‌های حاصلخیر در پیرامون خود شده و برای آبیاری زمین‌های کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، این رود از کانیادا دِ لوس فوئنتِس(Cañada de las Fuentes) سر چشمه گرفته و با عبور از شهرهای کُردوبا و سِبیا در دهکدهً ماهیگیری به نام بونانزا(Bonanza) خاتمه یافته و به خلیج کادیز(Cadiz) در اقیانوس اطلس می‌ریزد، اما یک رود مهم در [[اسپانیا]] وجود دارد که از این قاعده پیروی نمی‌کند، رود اِبرو (Ebro) به طول 910 کیلومتر که به سمت شرق جریان دارد و به دریای مدیترانه می‌ریزد، این رود دومین رود بلند [[اسپانیا]] محسوب شده و از ایالات کانتابریا، کاستیا و لئون، لاریوخا، نِوادا، آراگون و کاتالونیا عبور می‌کند. این رود از لحاظ حجم خروجی آب در [[اسپانیا]] در رتبه اول قرار دارد؛ در دلتای این رود گونه‌های زیادی از گیاهان و جانوران در حال انقراض وجود دارد که تلاش زیادی برای حفظ آنها در این منطقه صورت می‌گیرد. رودهایی که در منتهی الیه شمال غربی در جلگه های ساحلی باریک شمالی جریان دارند مستقیماً به اقیانوس اطلس می‌ریزند، اصلی‌ترین رود این ناحیه رود مینو(Minho) به طول 340 کیلومتر می‌باشد<ref>برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_rivers_of_Spain</ref><ref name=":0" />.  
در [[اسپانیا]] نزدیک به 1800 رود وجود دارد که بسیاری از آن‌ها فصلی هستند، طویل‌ترین رود [[اسپانیا]] رود تاخو نام دارد که از کوه‌های شرق مادرید سرچشمه می‌گیرد و با عبور از مرز [[اسپانیا]] و پرتغال در نزدیکی لیسبون به اقیانوس اطلس می‌رسد، این رود حدود 1007 کیلومتر طول دارد و نقش مهمی در تأمین آب آشامیدنی [[اسپانیا]] خصوصاً شهر مادرید و کشور پرتغال دارد، همینطور در تأمین برق مصرفی این دو کشور نقش مهمی ایفا می‌کند، بیش از ده نیروگاه آبی در اطراف این رود ساخته شده است. به علت وجود گسل‌هایی پیرامون این رود تا کنون زلزله‌های بسیاری در این ناحیه به وقوع پیوسته است که بزرگترین آنها در سال‌های 1309،1531 و 1755 شکل گرفته است. تنها نود رود این کشور طولی بیش از 96 کیلومتر دارند، در این رودهای کوتاه حجم کمی از آب جریان دارد که در فصل‌هایی از سال خشک می‌شوند، اما در زمانی که جریان دارند سرعت آب در آن‌ها زیاد و سیلاب وار می‌باشد. اغلب رودهای اصلی [[اسپانیا]] از کوهستان‌ها سرچشمه می‌گیرند و جریانی به سمت غرب کشور دارند که با عبور از فلات از طریق پرتغال به اقیانوس اطلس میریزند؛ رودهای اصلی که به سمت غرب در جریانند شامل دوئرو، تاخو، گوادیانا و گوادالکیبیر (Guadalquivir)می‌باشند. رود گوادالکیبیر به طول 657 کیلومتر که پنجمین رود بلند [[اسپانیا]] به شمار می‌رود، نقش مهمی در [[اسپانیا]] دارد چرا که این رود موجب تشکیل دره‌های حاصلخیر در پیرامون خود شده و برای آبیاری زمین‌های کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، این رود از کانیادا دِ لوس فوئنتِس(Cañada de las Fuentes) سر چشمه گرفته و با عبور از شهرهای کُردوبا و سِبیا در دهکدهً ماهیگیری به نام بونانزا(Bonanza) خاتمه یافته و به خلیج کادیز(Cadiz) در اقیانوس اطلس می‌ریزد، اما یک رود مهم در [[اسپانیا]] وجود دارد که از این قاعده پیروی نمی‌کند، رود اِبرو (Ebro) به طول 910 کیلومتر که به سمت شرق جریان دارد و به دریای مدیترانه می‌ریزد، این رود دومین رود بلند [[اسپانیا]] محسوب شده و از ایالات کانتابریا، کاستیا و لئون، لاریوخا، نِوادا، آراگون و کاتالونیا عبور می‌کند. این رود از لحاظ حجم خروجی آب در [[اسپانیا]] در رتبه اول قرار دارد؛ در دلتای این رود گونه‌های زیادی از گیاهان و جانوران در حال انقراض وجود دارد که تلاش زیادی برای حفظ آنها در این منطقه صورت می‌گیرد. رودهایی که در منتهی الیه شمال غربی در جلگه های ساحلی باریک شمالی جریان دارند مستقیماً به اقیانوس اطلس می‌ریزند، اصلی‌ترین رود این ناحیه رود مینو(Minho) به طول 340 کیلومتر می‌باشد<ref>برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_rivers_of_Spain</ref><ref name=":0" />.  


=== '''دریاچه‌ها، دریاها و خلیج ها''' ===
=== دریاچه‌ها، دریاها و خلیج ها ===
 
بزرگترین دریاچه [[اسپانیا]] دریاچه سانابریا(Sanabria) در شمال غربی شبه جزیره ایبری در استان سامورا(Zamora0) می‌باشد، مساحت این دریاچه 368/5 هکتار بوده و حجمی بیش از 108 میلیون متر مکعب را دارا می‌باشد، این دریاچه به همراه مناطق پیرامونی آن در سال 1978 به عنوان پارک طبیعی اعلام شد. متوسط عمق این دریاچه 27/7 متر می‌باشد که در عمیق‌ترین نقطه آن به 53 متر می‌رسد<ref>Carlos, Rodríguez, Zamora Agua Sedienta, Zamora, 2005, P.39</ref>.
بزرگترین دریاچه [[اسپانیا]] دریاچه سانابریا(Sanabria) در شمال غربی شبه جزیره ایبری در استان سامورا(Zamora0) می‌باشد، مساحت این دریاچه 368/5 هکتار بوده و حجمی بیش از 108 میلیون متر مکعب را دارا می‌باشد، این دریاچه به همراه مناطق پیرامونی آن در سال 1978 به عنوان پارک طبیعی اعلام شد. متوسط عمق این دریاچه 27/7 متر می‌باشد که در عمیق‌ترین نقطه آن به 53 متر می‌رسد<ref>Carlos, Rodríguez, Zamora Agua Sedienta, Zamora, 2005, P.39</ref>.


==== '''دریای مدیترانه''' ====
==== دریای مدیترانه ====
%88 پیرامون کشور [[اسپانیا]] را آب فرا گرفته است، دریای مدیترانه در جنوب و شرق این کشور قرار گرفته است که تأثیرات خاص خود را در اقلیم این منطقه گذاشته است. دریای مدیترانه از طریق تنگه جبل الطارق در غرب به اقیانوس اطلس متصل است. کانال سوئز به طول 163 کیلومتر در جنوب شرقی [[اسپانیا]]، دریای مدیترانه را به دریای سرخ متصل می‌کند، مناطق مدیترانه ای دارای تابستان‌های گرم و مرطوب و زمستان‌های ملایم و بارانی می‌باشند، محصولاتی همچون زیتون، انگور، پرتقال، نارنگی و پنبه در این مناطق به خوبی به عمل می‌آیند. با توجه به موقعیتی که دریای مدیترانه در جغرافیای جهانی دارد و محل ارتباط سه قاره اروپا، آفریقا و آسیا می‌باشد، این دریا نقش مهمی در تجارت و سفرهای دریایی در طول تاریخ داشته است، دریای مدیترانه مساحتی به اندازه 2.510.000 کیلومتر مربع داشته و متوسط عمقی حدود 1500 متر را دارا می‌باشد که در عمیق‌ترین نقطه به 5267 متر می‌رسد، در این دریا بیش از 3300 جزیره وجود دارد، شهرهای آلیکانته، بادالونا، بارسلونا، کارتاخِنا، مالاگا، پالما و والنسیا شهرهای مهم اسپانیا هستند که بخشی از مرز آبی 1660 کیلومتری مشترکِ میان [[اسپانیا]] با دریای مدیترانه را تشکیل می‌دهند، جزیره مایورکا که بخشی از جزایر بالِئار است با مساحتی برابر با 3640 کیلومتر و جمعیتی نزدیک به 900 هزار نفر در این دریا قرار گرفته است. به دلیل شرایط خاص آب و هوایی، سواحل زیبا و تاریخی غنی این منطقه یکی از پر طرفدارترین مناطق گردشگری برای توریست‌های سرتاسر دنیا بوده و مهمترین جزیره [[اسپانیا]] محسوب می‌شود. توریسم یکی ار منابع مهم کسب درآمد برای ساکنین این ناحیه از [[اسپانیا]] به شمار می‌آید، این موضوع موجب رونق اقتصاد شهرهای کوچک ساحلی [[اسپانیا]] که از مناطق متمرکز شهری دور مانده‌اند می‌شود. اگرچه صنعت توریسم نقش عمده ای را در آلودگی مناطق ساحلی و محیط دریایی ایفا می‌کند اما در عین حال تشویق دولت‌های مناطق مدیترانه ای در توسعه صنعت توریسم در منطقه به سبب منابع سرشار مالی آن همچنان ادامه دارد. دریای مدیترانه نقش ویژه ای در صنعت ماهیگیری [[اسپانیا]] ایفا می‌کند، تخمین زده شده است که سالیانه حدود 220.000 کشتی باری از دریای مدیترانه عبور می‌کند که هر کدام از آن‌ها بیش از صد تن بار را حمل می‌کنند، این حجم برابر است با یک سومِ کل مبادلات دریایی در یک سال، این موضوع به تنهایی نقش عمده ی این دریا را در مبادلات جهانی نشان می‌دهد<ref>Taupuer-Letage, Isabelle, Recent result and new idea about the Eurafrica Mediterranean Sea, 2004, p.20
%88 پیرامون کشور [[اسپانیا]] را آب فرا گرفته است، دریای مدیترانه در جنوب و شرق این کشور قرار گرفته است که تأثیرات خاص خود را در اقلیم این منطقه گذاشته است. دریای مدیترانه از طریق تنگه جبل الطارق در غرب به اقیانوس اطلس متصل است. کانال سوئز به طول 163 کیلومتر در جنوب شرقی [[اسپانیا]]، دریای مدیترانه را به دریای سرخ متصل می‌کند، مناطق مدیترانه ای دارای تابستان‌های گرم و مرطوب و زمستان‌های ملایم و بارانی می‌باشند، محصولاتی همچون زیتون، انگور، پرتقال، نارنگی و پنبه در این مناطق به خوبی به عمل می‌آیند. با توجه به موقعیتی که دریای مدیترانه در جغرافیای جهانی دارد و محل ارتباط سه قاره اروپا، آفریقا و آسیا می‌باشد، این دریا نقش مهمی در تجارت و سفرهای دریایی در طول تاریخ داشته است، دریای مدیترانه مساحتی به اندازه 2.510.000 کیلومتر مربع داشته و متوسط عمقی حدود 1500 متر را دارا می‌باشد که در عمیق‌ترین نقطه به 5267 متر می‌رسد، در این دریا بیش از 3300 جزیره وجود دارد، شهرهای آلیکانته، بادالونا، بارسلونا، کارتاخِنا، مالاگا، پالما و والنسیا شهرهای مهم اسپانیا هستند که بخشی از مرز آبی 1660 کیلومتری مشترکِ میان [[اسپانیا]] با دریای مدیترانه را تشکیل می‌دهند، جزیره مایورکا که بخشی از جزایر بالِئار است با مساحتی برابر با 3640 کیلومتر و جمعیتی نزدیک به 900 هزار نفر در این دریا قرار گرفته است. به دلیل شرایط خاص آب و هوایی، سواحل زیبا و تاریخی غنی این منطقه یکی از پر طرفدارترین مناطق گردشگری برای توریست‌های سرتاسر دنیا بوده و مهمترین جزیره [[اسپانیا]] محسوب می‌شود. توریسم یکی ار منابع مهم کسب درآمد برای ساکنین این ناحیه از [[اسپانیا]] به شمار می‌آید، این موضوع موجب رونق اقتصاد شهرهای کوچک ساحلی [[اسپانیا]] که از مناطق متمرکز شهری دور مانده‌اند می‌شود. اگرچه صنعت توریسم نقش عمده ای را در آلودگی مناطق ساحلی و محیط دریایی ایفا می‌کند اما در عین حال تشویق دولت‌های مناطق مدیترانه ای در توسعه صنعت توریسم در منطقه به سبب منابع سرشار مالی آن همچنان ادامه دارد. دریای مدیترانه نقش ویژه ای در صنعت ماهیگیری [[اسپانیا]] ایفا می‌کند، تخمین زده شده است که سالیانه حدود 220.000 کشتی باری از دریای مدیترانه عبور می‌کند که هر کدام از آن‌ها بیش از صد تن بار را حمل می‌کنند، این حجم برابر است با یک سومِ کل مبادلات دریایی در یک سال، این موضوع به تنهایی نقش عمده ی این دریا را در مبادلات جهانی نشان می‌دهد<ref>Taupuer-Letage, Isabelle, Recent result and new idea about the Eurafrica Mediterranean Sea, 2004, p.20برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Mediterranean_Sea</ref>.


برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Mediterranean_Sea</ref>.
==== اقیانوس اطلس ====
 
==== '''اقیانوس اطلس''' ====
[[اسپانیا]] مرز آبی به طول 710 کیلومتر با اقیانوس اطلس دارد، اروپا از طریق این اقیانوس به قاره [[آمریکا]] متصل می‌شود. این اقیانوس دومین اقیانوس پهناور دنیا پس از اقیانوس آرام محسوب می‌شود که مساحت آن برابر است با حدوداً 10.640.000 کیلومتر مربع که حدود %26 از آب های موجود در کره زمین و %20 از کل سطح کره زمین را پوشانده است. میانگین عمق آن 3339 متر است و عمیق ترین بخش آن گودال پُرتریکو به عمق 8605 متر می‌باشد<ref>The New Encyclopaedia Britannica, Volume 2, 1974. p.294
[[اسپانیا]] مرز آبی به طول 710 کیلومتر با اقیانوس اطلس دارد، اروپا از طریق این اقیانوس به قاره [[آمریکا]] متصل می‌شود. این اقیانوس دومین اقیانوس پهناور دنیا پس از اقیانوس آرام محسوب می‌شود که مساحت آن برابر است با حدوداً 10.640.000 کیلومتر مربع که حدود %26 از آب های موجود در کره زمین و %20 از کل سطح کره زمین را پوشانده است. میانگین عمق آن 3339 متر است و عمیق ترین بخش آن گودال پُرتریکو به عمق 8605 متر می‌باشد<ref>The New Encyclopaedia Britannica, Volume 2, 1974. p.294


برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Atlantic_Ocean</ref>.
برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Atlantic_Ocean</ref>.


==== '''خلیج بیسکای''' ====
==== خلیج بیسکای ====
خلیج بیسکای(بیسکایا) خلیجی در شمال شرقی اقیانوس اطلس است، [[اسپانیا]] از طریق مرزهای شمالی با این خلیج در ارتباط است، شهرهای مهم [[اسپانیا]] که با این خلیج هم مرز هستند شامل سان سباستیان(San Sebastián0)، بیلبائو، سانتاندر، خیخون و آبیلِس می‌باشند. در فصل زمستان طوفان‌های بزرگی در این ناحیه رخ می‌دهد و در اواخر بهار و اوایل تابستان در مناطق جنوب غربی خلیج پدیده مه تا کیلومترها این مناطق را دربر می‌گیرد، به دلیل شرایط خاص اقلیمی حاکم بر این خلیج، جانورانی همچون وال و دلفین در این ناحیه وجود دارد، این خلیج بهترین مکان برای مطالعه ی نوک نهنگان(Ziphiidae)می‌باشد<ref>برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Bay_of_Biscay</ref>.
خلیج بیسکای(بیسکایا) خلیجی در شمال شرقی اقیانوس اطلس است، [[اسپانیا]] از طریق مرزهای شمالی با این خلیج در ارتباط است، شهرهای مهم [[اسپانیا]] که با این خلیج هم مرز هستند شامل سان سباستیان(San Sebastián0)، بیلبائو، سانتاندر، خیخون و آبیلِس می‌باشند. در فصل زمستان طوفان‌های بزرگی در این ناحیه رخ می‌دهد و در اواخر بهار و اوایل تابستان در مناطق جنوب غربی خلیج پدیده مه تا کیلومترها این مناطق را دربر می‌گیرد، به دلیل شرایط خاص اقلیمی حاکم بر این خلیج، جانورانی همچون وال و دلفین در این ناحیه وجود دارد، این خلیج بهترین مکان برای مطالعه ی نوک نهنگان(Ziphiidae)می‌باشد<ref>برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Bay_of_Biscay</ref>.


==== '''خلیج کادیز''' ====
==== خلیج کادیز ====
خلیجی است به طول 11 کیلومتر و پهنای 7 کیلومتر که در جنوب غربی [[اسپانیا]] قرار گرفته است و رودهای گوآدالکیبیر و گوآدیانا به داخل آن می‌ریزند. بنادر روتا(Rota)، سانتاماریا(Santa Maria) و سانفرناندو(San Fernando) در اطراف آن قرار دارند که در این بنادر مراکز کشتی سازی و ماهی گیری وجود دارد<ref>Rodríguez, Vicente, Encyclopædia Britannica, Bay-of-Cadiz, 2012
خلیجی است به طول 11 کیلومتر و پهنای 7 کیلومتر که در جنوب غربی [[اسپانیا]] قرار گرفته است و رودهای گوآدالکیبیر و گوآدیانا به داخل آن می‌ریزند. بنادر روتا(Rota)، سانتاماریا(Santa Maria) و سانفرناندو(San Fernando) در اطراف آن قرار دارند که در این بنادر مراکز کشتی سازی و ماهی گیری وجود دارد<ref>Rodríguez, Vicente, Encyclopædia Britannica, Bay-of-Cadiz, 2012،برگرفته از<nowiki/>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/87940/Bay-of-Cadiz</ref><ref name=":0" />.
 
برگرفته از (http://www.britannica.com/EBchecked/topic/87940/Bay-of-Cadiz)</ref><ref name=":0" />.
 
=== '''[[پوشش گیاهی اسپانیا|پوشش گیاهی]]''' ===
نیمی از خاک [[اسپانیا]] را انواع مختلف گیاهان خودرو پوشانده است اما بخش کمی که عمدتاً به کوهستان‌ها محدود می‌شود به عنوان جنگل‌های متراکم شناخته می‌شود، کوهستان‌های شمال فلات مرکزی و کوه‌های بِتیکاس(Las cordilleras Béticas) از درختان بلوط پرتغالی پوشیده شده است، همچنین بخش‌های مرکزی پیرنه و رشته کوه ایبری از انواع مختلفی از کاج‌ها پوشیده می‌باشند. نیمه‌‌ی دیگر [[اسپانیا]] را گیاهان مدیترانه ای فرا گرفته است که شامل بلوط‌های همیشه سبز و گیاهان مقاوم در برابر خشکی و کم آبی می‌باشد. در جلگه‌های لا مانچا که در جنوب شرقی [[اسپانیا]] قرار دارد علف‌های پهن و بلندی به نام دوخ[Esparto] وجود دارد. اختلاف آشکاری میان [[پوشش گیاهی اسپانیا|پوشش گیاهی]] مناطق غربی که دارای صخره‌های کریستالی و خاک فقیر هستند و مناطق شرقی که دارای خاک آهکی هستند وجود دارد<ref>Smith, Catherine, Encyclopædia Britannica, Vegetation, 2012


برگرفته از www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70262/Plant-and-animal-life)</ref>.
=== [[پوشش گیاهی اسپانیا|پوشش گیاهی]] ===
[[پرونده:نمودار 1.jpg|بندانگشتی|نمودار 1]]
نیمی از خاک [[اسپانیا]] را انواع مختلف گیاهان خودرو پوشانده است اما بخش کمی که عمدتاً به کوهستان‌ها محدود می‌شود به عنوان جنگل‌های متراکم شناخته می‌شود، کوهستان‌های شمال فلات مرکزی و کوه‌های بِتیکاس(Las cordilleras Béticas) از درختان بلوط پرتغالی پوشیده شده است، همچنین بخش‌های مرکزی پیرنه و رشته کوه ایبری از انواع مختلفی از کاج‌ها پوشیده می‌باشند. نیمه‌‌ی دیگر [[اسپانیا]] را گیاهان مدیترانه ای فرا گرفته است که شامل بلوط‌های همیشه سبز و گیاهان مقاوم در برابر خشکی و کم آبی می‌باشد. در جلگه‌های لا مانچا که در جنوب شرقی [[اسپانیا]] قرار دارد علف‌های پهن و بلندی به نام دوخ[Esparto] وجود دارد. اختلاف آشکاری میان [[پوشش گیاهی اسپانیا|پوشش گیاهی]] مناطق غربی که دارای صخره‌های کریستالی و خاک فقیر هستند و مناطق شرقی که دارای خاک آهکی هستند وجود دارد<ref>Smith, Catherine, Encyclopædia Britannica, Vegetation, 2012برگرفته از https://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70262/Plant-&#x20;and-animal-life</ref>.
[[پرونده:نمودار 1.jpg|بندانگشتی|نمودار 1. اراضی پوشیده از درخت اسپانیا، برگرفته از فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)]]


=== '''جنگل‌ها''' ===
==== جنگل‌ها ====
[[پرونده:نمودار2.jpg|بندانگشتی|نمودار]]
[[پرونده:نمودار2.jpg|بندانگشتی|نمودار 2. اراضی جنگلی اسپانیا، بر گرفته از فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ [[اسپانیا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)]]
بنا بر آمار به‌دست آمده از انجمن جنگلداری [[اسپانیا]] در سال 2011، این کشور با داشتن 27/5 میلیون هکتار جنگل جایگاه دوم را در اروپا پس از کشور سوئیس به خود اختصاص داده است، 18/3 میلیون هکتار از این اراضی پوشیده از درخت است و هرساله %2/19 بر این اراضی افزوده می‌شود، این در حالی است که میانگین این رشد در قاره اروپا به %0/51 می‌باشد. [[اسپانیا]] از سال 1990 تا 2005 اراضی جنگلی خود را در اروپا افزایش داده است، جزایر قناری با %76 میزان بالایی از این اراضی جنگلی را به خود اختصاص داده است و ایالت باسک بیشترین اراضی پوشیده از درخت را دارا می‌باشد<ref>Briales, Eduardo, Los bosques en España, 2011,P.337</ref><ref name=":0" />.
بنا بر آمار به‌دست آمده از انجمن جنگلداری [[اسپانیا]] در سال 2011، این کشور با داشتن 27/5 میلیون هکتار جنگل جایگاه دوم را در اروپا پس از کشور سوئیس به خود اختصاص داده است، 18/3 میلیون هکتار از این اراضی پوشیده از درخت است و هرساله %2/19 بر این اراضی افزوده می‌شود، این در حالی است که میانگین این رشد در قاره اروپا به %0/51 می‌باشد. [[اسپانیا]] از سال 1990 تا 2005 اراضی جنگلی خود را در اروپا افزایش داده است، جزایر قناری با %76 میزان بالایی از این اراضی جنگلی را به خود اختصاص داده است و ایالت باسک بیشترین اراضی پوشیده از درخت را دارا می‌باشد<ref>Briales, Eduardo, Los bosques en España, 2011,P.337</ref><ref name=":0" />.


=== '''زندگی جانوری''' ===
=== زندگی جانوری ===
از یک سو نزدیکی کشور [[اسپانیا]] به قاره آفریقا موجب شباهت گونه‌های این دو منطقه شده است و از سویی دیگر وجود رشته کوه پیرنه سبب پیدایش گونه های بومی خاص [[اسپانیا]] گشته است.  
از یک سو نزدیکی کشور [[اسپانیا]] به قاره آفریقا موجب شباهت گونه‌های این دو منطقه شده است و از سویی دیگر وجود رشته کوه پیرنه سبب پیدایش گونه های بومی خاص [[اسپانیا]] گشته است.  


گرگ اروپای و خرس قهوه ای در مناطق شمال شرقی یافت می‌شوند، میمون بربری گونه‌ای بومی بوده است که گفته می‌شود از شمال آفریقا به این منطقه آمده، این میمون گونه ای تحت حفاظت است که در مناطق جبل الطارق یافت می‌شود. گراز وحشی، بز وحشی، گوزن سرخ و گوزن زرد اروپایی نیز در این سرزمین می‌زیند. بیش از نیمی از گونه‌های مختلف پرندگان موجود در اروپا در پارک ملی کوتودونیانا (Coto Doñana) در دهانه رود گوآدالکیبیر زندگی می‌کنند. عقاب سلطنتی [[اسپانیا]] و سایر گونه‌های پرندگان بزرگ از قبیل: شاه بوف و گونه‌های مختلف قرقاول در ارتفاعات پیرنه یافت می‌شوند، ملخ صحرایی نیز در جنوب [[اسپانیا]] وجود دارد که از شمال آفریقا به این منطقه آمده است.
گرگ اروپای و خرس قهوه ای در مناطق شمال شرقی یافت می‌شوند، میمون بربری گونه‌ای بومی بوده است که گفته می‌شود از شمال آفریقا به این منطقه آمده، این میمون گونه ای تحت حفاظت است که در مناطق جبل الطارق یافت می‌شود. گراز وحشی، بز وحشی، گوزن سرخ و گوزن زرد اروپایی نیز در این سرزمین می‌زیند. بیش از نیمی از گونه‌های مختلف پرندگان موجود در اروپا در پارک ملی کوتودونیانا (Coto Doñana) در دهانه رود گوآدالکیبیر زندگی می‌کنند. عقاب سلطنتی [[اسپانیا]] و سایر گونه‌های پرندگان بزرگ از قبیل: شاه بوف و گونه‌های مختلف قرقاول در ارتفاعات پیرنه یافت می‌شوند، ملخ صحرایی نیز در جنوب [[اسپانیا]] وجود دارد که از شمال آفریقا به این منطقه آمده است.


آب‌های کشور از گونه‌های مختلف ماهی و گوش ماهی خصوصاً در جنوب و جنوب شرقی جایی که دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس در دریای آلبوران(El mar de Alborán) به هم می‌رسند فراوانند، این گونه‌ها شامل شاه ماهی قرمز، ماهی خال مخالی، ماهی تن، اختاپوس، اَره ماهی، ساردین و موتوماهی می‌شود. در آب‌های شمال شرقی اسپانیا دلفین نواری و نهنگ باله بلند ساکن هستند و در دلتای رود اِبرو دلفین نوک پهن یافت می‌شود، اما صید بی رویه این آبزیان گونه‌های مختلف را در معرض خطر انقراض قرار داده است<ref>Smith, Catherine, Encyclopædia Britannica, Plant and Animal Life, 2012
آب‌های کشور از گونه‌های مختلف ماهی و گوش ماهی خصوصاً در جنوب و جنوب شرقی جایی که دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس در دریای آلبوران(El mar de Alborán) به هم می‌رسند فراوانند، این گونه‌ها شامل شاه ماهی قرمز، ماهی خال مخالی، ماهی تن، اختاپوس، اَره ماهی، ساردین و موتوماهی می‌شود. در آب‌های شمال شرقی اسپانیا دلفین نواری و نهنگ باله بلند ساکن هستند و در دلتای رود اِبرو دلفین نوک پهن یافت می‌شود، اما صید بی رویه این آبزیان گونه‌های مختلف را در معرض خطر انقراض قرار داده است<ref>Smith, Catherine, Encyclopædia Britannica, Plant and Animal Life, 2012،رگرفته از http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70264/Wildlife </ref>.
 
برگرفته از (http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70264/Wildlife )</ref>.
 
=== '''گونه‌های خاص منطقه''' ===


==== در شبه جزیره ایبری گونه‌های جانوری یافت می‌شوند که در دیگر مناطق اروپا منقرض شده است: ====
==== گونه‌های خاص منطقه ====
'''مرغ اندلس''': اختصاص به اندلس دارد، در سال بیش از 165 تخم مرغ تولید می‌کند که وزن هر یک از آن‌ها به 70 گرم می‌رسد<ref>Rodríguez, Vicente, Encyclopædia Britannica,Fish, 2012 www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70265/Fish)
در شبه جزیره ایبری گونه‌های جانوری یافت می‌شوند که در دیگر مناطق اروپا منقرض شده است:


برگرفته از http://www.infocarne.com/aves/raza_andaluza_azul.htm</ref>.
'''مرغ اندلس''': اختصاص به اندلس دارد، در سال بیش از 165 تخم مرغ تولید می‌کند که وزن هر یک از آن‌ها به 70 گرم می‌رسد<ref>برگرفته از http://www.infocarne.com/aves/raza_andaluza_azul.htm</ref>.


'''گاو سیاه اندلس''': این نوع گاو سیاه رنگ با داشتن وزنی بیش از 600 کیلوگرم و 1/4 متر ارتفاع برای شخم زنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
'''گاو سیاه اندلس''': این نوع گاو سیاه رنگ با داشتن وزنی بیش از 600 کیلوگرم و 1/4 متر ارتفاع برای شخم زنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.


'''خوکطلاییکادیز''': حیوان بومی اندلس است، این گونه تنها گونه از خوک‌های بورِ شبه جزیره اببریا است که در حال حاضر در [[اسپانیا]] یافت می‌شود. در مقایسه با دیگر خوک‌های شبه جزیره ایبری این گونه خیلی کوچک است. با مویی بور، پوزه ای خمیده، گوش‌ها و پاهایی کوتاه از جمله گونه‌های در خطر انقراض به شمار می‌رود<ref>La Voz de Ronda. Proyectan recuperar el cerdo rubio gaditano, 18 de noviembre de 2008</ref>.
'''خوک طلایی کادیز''': حیوان بومی اندلس است، این گونه تنها گونه از خوک‌های بورِ شبه جزیره اببریا است که در حال حاضر در [[اسپانیا]] یافت می‌شود. در مقایسه با دیگر خوک‌های شبه جزیره ایبری این گونه خیلی کوچک است. با مویی بور، پوزه ای خمیده، گوش‌ها و پاهایی کوتاه از جمله گونه‌های در خطر انقراض به شمار می‌رود<ref>La Voz de Ronda. Proyectan recuperar el cerdo rubio gaditano, 18 de noviembre de 2008</ref>.


'''بز سفید اندلس''': با تنه‌ی بلند و پهن، قفسه سینه ای کشیده و دنده‌های قوسی شکل یکی از بزهای بومی اندلس به شمار می‌رود. وزن گونه‌ی نر این بزها بین 100-85 کیلو گرم است، درحالی که وزن بزهای ماده بین 70- 60 کیلو گرم می‌باشد<ref>برگرفته از http://es.wikipedia.org/wiki/Cabra_blanca_andaluza</ref>.
'''بز سفید اندلس''': با تنه‌ی بلند و پهن، قفسه سینه ای کشیده و دنده‌های قوسی شکل یکی از بزهای بومی اندلس به شمار می‌رود. وزن گونه‌ی نر این بزها بین 100-85 کیلو گرم است، درحالی که وزن بزهای ماده بین 70- 60 کیلو گرم می‌باشد<ref>برگرفته از http://es.wikipedia.org/wiki/Cabra_blanca_andaluza</ref>.


'''گاو کاناریا''': این نوع گاو در جزایر قناری یافت می‌شود. حدود 600 کیلو گرم وزن دارد و پوست آن بور است. این گونه به‌صورت محافظت شده منحصراً در تِنِریف و گران کاناری وجود دارد<ref>http://www.gobiernodecanarias.org/agricultura/temas/ganaderia/razasautoctonas/vaca_canaria.htm</ref>.
'''گاو کاناریا''': این نوع گاو در جزایر قناری یافت می‌شود. حدود 600 کیلو گرم وزن دارد و پوست آن بور است. این گونه به‌صورت محافظت شده منحصراً در تِنِریف و گران کاناری وجود دارد<ref>برگرفته از<nowiki/>http://www.gobiernodecanarias.org/agricultura/temas/ganaderia/razasautoctonas/vaca_canaria.htm</ref>.


'''بز مورسیا-گرانادا''': عمدتاً در شهر‌های گرانادا، مورسیا و آلباثِته یافت می‌شود. رنگ قهوه ای مایل به قرمز دارد. وزن جنسیت نر این نژاد 70-50 کیلوگرم و وزن جنسیت ماده آن 55- 40 کیلوگرم می‌باشد، از ویژگی های این نوع نژاد می‌توان سری مثلثی شکل، گوش‌هایی کشیده، تنه ای پهن، دُمی کوتاه و پوستی لطیف و بدون مو را بر شمرد<ref name=":0" />.
'''بز مورسیا-گرانادا''': عمدتاً در شهر‌های گرانادا، مورسیا و آلباثِته یافت می‌شود. رنگ قهوه ای مایل به قرمز دارد. وزن جنسیت نر این نژاد 70-50 کیلوگرم و وزن جنسیت ماده آن 55- 40 کیلوگرم می‌باشد، از ویژگی های این نوع نژاد می‌توان سری مثلثی شکل، گوش‌هایی کشیده، تنه ای پهن، دُمی کوتاه و پوستی لطیف و بدون مو را بر شمرد<ref name=":0" />.


=== '''[[خاک اسپانیا|خاک]]''' ===
=== [[خاک اسپانیا|خاک]] ===
عمدتاً پنج نوع خاک در [[اسپانیا]] یافت می‌شود:
عمدتاً پنج نوع خاک در [[اسپانیا]] یافت می‌شود:


خط ۲۶۱: خط ۲۴۶:
فرسایش [[خاک اسپانیا|خاک]] به دلیل کاهش [[پوشش گیاهی اسپانیا|پوشش گیاهی]] که در طول 3000 سال در [[اسپانیا]] صورت گرفته است باعث توسعه زمین‌های لم یزرع، کاهش خاک‌های سطحی و آبرفت‌های بستر رود شده است. بیشترین تأثیر این پدیده را در مناطق مرکزی فلات و بخش‌های جنوبی و شرقی [[اسپانیا]] می‌توان مشاهده کرد، اگرچه ریشه برخی از زمین‌های غیر قابل کشتِ بخش‌های جنوب شرقی [[اسپانیا]] مانند گوآدیخ (Guadix) ممکن است به سبب شرایط [[آب و هوای اسپانیا|آب و هوا]]<nowiki/>یی در اوایل دوره کوآتِرنِری(The Quaternary Period) (2/6 میلیون سال پیش) باشد که امروزه به سبب پدیده بیابان زایی به یکی از مشکلات [[اسپانیا]]<nowiki/>ی مدرن تبدیل شده است که تقریباً نیمی از [[اسپانیا]] را به طور مستقیم و غیر مستقیم خصوصاً در زمین‌های خشک و بایر بخش شرقی در آلمریا و مورسیا تحت تاًثیر قرار داده است.
فرسایش [[خاک اسپانیا|خاک]] به دلیل کاهش [[پوشش گیاهی اسپانیا|پوشش گیاهی]] که در طول 3000 سال در [[اسپانیا]] صورت گرفته است باعث توسعه زمین‌های لم یزرع، کاهش خاک‌های سطحی و آبرفت‌های بستر رود شده است. بیشترین تأثیر این پدیده را در مناطق مرکزی فلات و بخش‌های جنوبی و شرقی [[اسپانیا]] می‌توان مشاهده کرد، اگرچه ریشه برخی از زمین‌های غیر قابل کشتِ بخش‌های جنوب شرقی [[اسپانیا]] مانند گوآدیخ (Guadix) ممکن است به سبب شرایط [[آب و هوای اسپانیا|آب و هوا]]<nowiki/>یی در اوایل دوره کوآتِرنِری(The Quaternary Period) (2/6 میلیون سال پیش) باشد که امروزه به سبب پدیده بیابان زایی به یکی از مشکلات [[اسپانیا]]<nowiki/>ی مدرن تبدیل شده است که تقریباً نیمی از [[اسپانیا]] را به طور مستقیم و غیر مستقیم خصوصاً در زمین‌های خشک و بایر بخش شرقی در آلمریا و مورسیا تحت تاًثیر قرار داده است.


دولت [[اسپانیا]] سیاست‌هایی را برای توسعه جنگل‌ها در پیش گرفته است چراکه متولیان امر اعتقاد می‌دارند که بازسازی طبیعت و [[پوشش گیاهی اسپانیا|پوشش گیاهی]] می‌تواند به روند حاصل‌خیزی [[اسپانیا]] کمک کند و منافع دراز مدت و پایدار کشور را تضمین نماید<ref>Rodríguez, Vicente, Encyclopædia Britannica,Soil, 2012
دولت [[اسپانیا]] سیاست‌هایی را برای توسعه جنگل‌ها در پیش گرفته است چراکه متولیان امر اعتقاد می‌دارند که بازسازی طبیعت و [[پوشش گیاهی اسپانیا|پوشش گیاهی]] می‌تواند به روند حاصل‌خیزی [[اسپانیا]] کمک کند و منافع دراز مدت و پایدار کشور را تضمین نماید<ref>Rodríguez, Vicente, Encyclopædia Britannica,Soil, 2012برگرفته از [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils) http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils)]</ref><ref name=":0" />.
 
برگرفته از [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils) http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils)]</ref><ref name=":0" />.


=== '''[[آب و هوای اسپانیا|آب و هوا]]''' ===
=== [[آب و هوای اسپانیا|آب و هوا]] ===
سه جریان غالب آب و هوایی در [[اسپانیا]] وجود دارد:
سه جریان غالب آب و هوایی در [[اسپانیا]] وجود دارد:


خط ۲۷۸: خط ۲۶۱:
آب و هوای مدیترانه‌ای [[اسپانیا]] دارای بادهای گرم و خشک شرقی و جنوب شرقی است که از شمال آفریقا می‌وزند، بخشی از این بادها گاه غبار صحرای بزرگ آفریقا را با خود به [[اسپانیا]] می‌آورند که باعث افزایش ناگهانی و کوتاه مدت دمای هوا می‌شود، همینطور بادهای شرقی که از کوه‌های اطلس واقع در شمال آفریقا می‌وزند و تاًثیر غالب را در آب و هوای مدیترانه‌ای دارند موجب معتدل و مرطوب شدن آب و هوای منطقه ی مدیترانه‌ای [[اسپانیا]] می‌شوند.
آب و هوای مدیترانه‌ای [[اسپانیا]] دارای بادهای گرم و خشک شرقی و جنوب شرقی است که از شمال آفریقا می‌وزند، بخشی از این بادها گاه غبار صحرای بزرگ آفریقا را با خود به [[اسپانیا]] می‌آورند که باعث افزایش ناگهانی و کوتاه مدت دمای هوا می‌شود، همینطور بادهای شرقی که از کوه‌های اطلس واقع در شمال آفریقا می‌وزند و تاًثیر غالب را در آب و هوای مدیترانه‌ای دارند موجب معتدل و مرطوب شدن آب و هوای منطقه ی مدیترانه‌ای [[اسپانیا]] می‌شوند.


آب و هوای اقیانوسی با شاخصه‌هایی همچون زمستان معتدل و تابستان آفتابی شناسایی می‌شوند. گرم‌ترین مناطق [[اسپانیا]] مربوط به مناطقی است که تحت تاًثیر آب وهوای نیمه خشک قرار دارد، همچنین این مناطق از میزان بارندگی پایینی برخوردار هستند. مناطق مدیترانه‌ای از مقدار تابش بالای آفتاب به اندازه شش ساعت در روزهای زمستانی و دوازده ساعت در روزهای تابستانی بهره‌مند هستند. مناطق مرکزی [[اسپانیا]] زمستانی معتدل تر نسبت به سایر مناطق دارد، بارندگی در ماه های ژوئن تا آگوست بسیار کم است اگرچه در سواحل شمالی مدیترانه ای بعضاً بارش های سنگینی در این زمان وجود دارد. میزان بارش برف در زمستان در مناطق مرکزی [[اسپانیا]] و مناطق تحت تاًثیر جریان اقیانوسی نسبت به سایر نواحی بالاتر است، این مناطق در تابستان بسیار گرم بوده خصوصاً در دره گوآدالکیبیر از شمال آندلس تا سویل که در این مناطق بالاترین درجه حرارت‌های [[اسپانیا]] ثبت شده است. میزان تابش بالای آفتاب در زمستان به پنج ساعت در روز و در تابستان به دوازده ساعت در روز می‌رسد. مناطق شمالی و شمال غربی [[اسپانیا]] که تحت تاًثیر جریان اقیانوسی هستند در فصل‌های پاییز و زمستان مرطوب‌ترین و ابری‌ترین بخش‌های [[اسپانیا]] محسوب می‌شوند، میزان تابش بالای آفتاب در این مناطق در زمستان حدود سه ساعت در روز و در تابستان به هشت ساعت در روز می‌رسد، در تابستان نیز این مناطق دمایی پایین‌تر نسبت به سایر مناطق [[اسپانیا]] دارند ولی غالباً آفتابی هستند<ref>برگرفته از [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils) http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils)]
آب و هوای اقیانوسی با شاخصه‌هایی همچون زمستان معتدل و تابستان آفتابی شناسایی می‌شوند. گرم‌ترین مناطق [[اسپانیا]] مربوط به مناطقی است که تحت تاًثیر آب وهوای نیمه خشک قرار دارد، همچنین این مناطق از میزان بارندگی پایینی برخوردار هستند. مناطق مدیترانه‌ای از مقدار تابش بالای آفتاب به اندازه شش ساعت در روزهای زمستانی و دوازده ساعت در روزهای تابستانی بهره‌مند هستند. مناطق مرکزی [[اسپانیا]] زمستانی معتدل تر نسبت به سایر مناطق دارد، بارندگی در ماه های ژوئن تا آگوست بسیار کم است اگرچه در سواحل شمالی مدیترانه ای بعضاً بارش های سنگینی در این زمان وجود دارد. میزان بارش برف در زمستان در مناطق مرکزی [[اسپانیا]] و مناطق تحت تاًثیر جریان اقیانوسی نسبت به سایر نواحی بالاتر است، این مناطق در تابستان بسیار گرم بوده خصوصاً در دره گوآدالکیبیر از شمال آندلس تا سویل که در این مناطق بالاترین درجه حرارت‌های [[اسپانیا]] ثبت شده است. میزان تابش بالای آفتاب در زمستان به پنج ساعت در روز و در تابستان به دوازده ساعت در روز می‌رسد. مناطق شمالی و شمال غربی [[اسپانیا]] که تحت تاًثیر جریان اقیانوسی هستند در فصل‌های پاییز و زمستان مرطوب‌ترین و ابری‌ترین بخش‌های [[اسپانیا]] محسوب می‌شوند، میزان تابش بالای آفتاب در این مناطق در زمستان حدود سه ساعت در روز و در تابستان به هشت ساعت در روز می‌رسد، در تابستان نیز این مناطق دمایی پایین‌تر نسبت به سایر مناطق [[اسپانیا]] دارند ولی غالباً آفتابی هستند<ref>برگرفته از [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils) http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils)]</ref><ref>Agencia Estatal de Meteorología,Atlas Climático Ibérico, 2011برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Climate_of_Spain</ref><ref name=":0" />.


Agencia Estatal de Meteorología,Atlas Climático Ibérico, 2011
=== [[بارندگی در اسپانیا|بارندگی]] ===
 
برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Climate_of_Spain</ref><ref name=":0" />.
 
=== '''[[بارندگی در اسپانیا|بارندگی]]''' ===
میزان بارش در [[اسپانیا]] سالیانه حدود 660 میلی‌متر است، این میزان از اندازگیری مقدار بارش بین سال‌های 1996-1930 بدست آمده است. میزان بارش سالیانه [[اسپانیا]] بسیار متغیر است برای نمونه میزان بارش در سال 1955 به مقدار 1955/2 میلی‌متر گزارش شده، درحالی که در سال 1981 تنها 355/8 میلی‌متر باران باریده است، به طور کل این میزانِ متغیر بارش در شبه جزیره ایبری نیز دیده می‌شود، بیشترین بارش را در شمال غرب پرتغال، شمال غرب ناوارا و مناطق ساحلی ریاس باخاس(Las Rías Bajas) در گالیسیا و کمترین میزان بارش را در جنوب شرق اسپانیا در آلمریا، مورسیا و جنوب آلیکانته شاهد هستیم. میزان بارش در سال‌های متوالی در مناطق معتدل و مرطوب [[اسپانیا]] حدود %20 و در نواحی خشک بعضاً تا %40 می تواند تغییر کند. اگرچه میزان بارش در [[اسپانیا]] حدود 660 میلی‌متر است ولی این مقدار در مناطق معتدل و مرطوب آن به 1000 میلیمتر در سال می‌رسد.
میزان بارش در [[اسپانیا]] سالیانه حدود 660 میلی‌متر است، این میزان از اندازگیری مقدار بارش بین سال‌های 1996-1930 بدست آمده است. میزان بارش سالیانه [[اسپانیا]] بسیار متغیر است برای نمونه میزان بارش در سال 1955 به مقدار 1955/2 میلی‌متر گزارش شده، درحالی که در سال 1981 تنها 355/8 میلی‌متر باران باریده است، به طور کل این میزانِ متغیر بارش در شبه جزیره ایبری نیز دیده می‌شود، بیشترین بارش را در شمال غرب پرتغال، شمال غرب ناوارا و مناطق ساحلی ریاس باخاس(Las Rías Bajas) در گالیسیا و کمترین میزان بارش را در جنوب شرق اسپانیا در آلمریا، مورسیا و جنوب آلیکانته شاهد هستیم. میزان بارش در سال‌های متوالی در مناطق معتدل و مرطوب [[اسپانیا]] حدود %20 و در نواحی خشک بعضاً تا %40 می تواند تغییر کند. اگرچه میزان بارش در [[اسپانیا]] حدود 660 میلی‌متر است ولی این مقدار در مناطق معتدل و مرطوب آن به 1000 میلیمتر در سال می‌رسد.


مناطق نیمه خشک [[اسپانیا]] متوسط بارشی برابر 300 میلی‌متر دارند و میزان بارش معمول در نواحی مدیترانه‌ای حدود 100 میلیمتر است که بعضاً تا 250 میلی‌متر نیز می‌رسد. بالاترین میزان بارندگی در این مناطق در سال 1957 در خاویا (Xavia)به میزان 878 میلی‌متر بوده است، سی سال بعد در سال 1987 در اولیوا[Oliva] 817 میلی‌متر، در آلبونول در سال 1973 600 میلی‌متر و در سال 1987 در کُفرِنتِس(Cofrentes) 626 میلی‌متر باران گزارش شده است، اما یک بارش چشمگیر در 1 جولای 2003 در روستایی واقع در شهر مانوئل از ایالت والنسیا اتفاق افتاد که در عرض یک ساعت 119 میلی‌متر باران بارید. بر خلاف انتظارات مرطوب‌ترین روستای [[اسپانیا]] در سواحل اقیانوس اطلس واقع نشده بلکه در گرازالِما(Grazalema) که در اندلس واقع می‌باشد که متوسط بارشی برابر با 2153 میلی‌متر در سال دارد. میزان بارش کشور [[اسپانیا]] در سال 2009 برابر 636 میلی‌متر بوده است، به طور کلی میزان بارش در مناطق جنوبی، شرقی و مرکزی [[اسپانیا]] بسیار پایین تر از مناطق غربی و شمالی است<ref>برگرفته از http://spainguides.com/rain.spain.html</ref><ref name=":0" />.
مناطق نیمه خشک [[اسپانیا]] متوسط بارشی برابر 300 میلی‌متر دارند و میزان بارش معمول در نواحی مدیترانه‌ای حدود 100 میلیمتر است که بعضاً تا 250 میلی‌متر نیز می‌رسد. بالاترین میزان بارندگی در این مناطق در سال 1957 در خاویا (Xavia)به میزان 878 میلی‌متر بوده است، سی سال بعد در سال 1987 در اولیوا[Oliva] 817 میلی‌متر، در آلبونول در سال 1973 600 میلی‌متر و در سال 1987 در کُفرِنتِس(Cofrentes) 626 میلی‌متر باران گزارش شده است، اما یک بارش چشمگیر در 1 جولای 2003 در روستایی واقع در شهر مانوئل از ایالت والنسیا اتفاق افتاد که در عرض یک ساعت 119 میلی‌متر باران بارید. بر خلاف انتظارات مرطوب‌ترین روستای [[اسپانیا]] در سواحل اقیانوس اطلس واقع نشده بلکه در گرازالِما(Grazalema) که در اندلس واقع می‌باشد که متوسط بارشی برابر با 2153 میلی‌متر در سال دارد. میزان بارش کشور [[اسپانیا]] در سال 2009 برابر 636 میلی‌متر بوده است، به طور کلی میزان بارش در مناطق جنوبی، شرقی و مرکزی [[اسپانیا]] بسیار پایین تر از مناطق غربی و شمالی است<ref>برگرفته از http://spainguides.com/rain.spain.html</ref><ref name=":0" />.


=== '''[[درجه حرارت کشور اسپانیا|درجه حرارت]]''' ===
=== [[درجه حرارت کشور اسپانیا|درجه حرارت]] ===
شمال و شمال غربی [[اسپانیا]] که تحت تأثیر جریان اقیانوسی است دارای باران بیشتری بوده و اغلب ابری می‌باشد، این مناطق در تابستان‌ها خنک‌تر و ابری‌تر از سایر مناطق است، میزان بارش از غرب [[اسپانیا]] به شرق و از شمال به جنوب کمتر می‌شود. میزان تابش آفتاب از 1700 ساعت در سال در سواحل کانتابریا تا 3000 ساعت در جزایر قناری متفاوت است. بیشترین درجه حرارت ثبت شده در [[اسپانیا]] مربوط به مورسیا با 47/2 درجه سانتی گراد بوده و سردترین درجه ثبت شده مربوط به دریاچه استانگنتو(Lago Estangento) در رشته کوه پیرنه با 32- درجه سانتی گراد می‌باشد. گزارش شده خشک ترین ناحیه اروپا کابودِگاتو(Cabo de Gata)واقع در استان آلمریا در ایالت اندلس می‌باشد<ref>برگرفته از  
شمال و شمال غربی [[اسپانیا]] که تحت تأثیر جریان اقیانوسی است دارای باران بیشتری بوده و اغلب ابری می‌باشد، این مناطق در تابستان‌ها خنک‌تر و ابری‌تر از سایر مناطق است، میزان بارش از غرب [[اسپانیا]] به شرق و از شمال به جنوب کمتر می‌شود. میزان تابش آفتاب از 1700 ساعت در سال در سواحل کانتابریا تا 3000 ساعت در جزایر قناری متفاوت است. بیشترین درجه حرارت ثبت شده در [[اسپانیا]] مربوط به مورسیا با 47/2 درجه سانتی گراد بوده و سردترین درجه ثبت شده مربوط به دریاچه استانگنتو(Lago Estangento) در رشته کوه پیرنه با 32- درجه سانتی گراد می‌باشد. گزارش شده خشک ترین ناحیه اروپا کابودِگاتو(Cabo de Gata)واقع در استان آلمریا در ایالت اندلس می‌باشد<ref>برگرفته از http://www.weather-in-spain.co.uk/pages/weather-news/weather-facts.php</ref><ref name=":0" />.
 
جدول شماره 3. میانگین یک ساله سردترین و گرمترین دما، میزان بارش و تعداد روز بارانی از سال 1971 تا سال 2000 در ده استان مهم کشور [[اسپانیا]]
http://www.weather-in-spain.co.uk/pages/weather-news/weather-facts.php</ref><ref name=":0" />.
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''تعداد  روز بارانی'''
|تعداد  روز بارانی
|'''میزان  بارش'''
|میزان  بارش
|'''گرم  ترین دما'''
|گرم  ترین دما
|'''سردترین  دما'''
|سردترین  دما
|'''نام  شهر'''
|نام  شهر
|'''نام  ایالت'''
|نام  ایالت
|-
|-
|'''81'''
|81
|'''536'''
|536
|'''6/24'''
|6/24
|'''7/10'''
|7/10
|'''کُردُبا'''
|کُردُبا
|'''اندلس'''
|اندلس
|-
|-
|'''72'''
|72
|'''640'''
|640
|'''20'''
|20
|'''1/13'''
|1/13
|'''بارسلونا'''
|بارسلونا
|'''کاتالونیا'''
|کاتالونیا
|-
|-
|'''95'''
|95
|'''436'''
|436
|'''4/19'''
|4/19
|'''7/9'''
|7/9
|'''مادرید'''
|مادرید
|'''مادرید'''
|مادرید
|-
|-
|'''79'''
|79
|'''318'''
|318
|'''4/20'''
|4/20
|'''5/9'''
|5/9
|'''زاراگوزا'''
|زاراگوزا
|'''آراگون'''
|آراگون
|-
|-
|'''70'''
|70
|'''454'''
|454
|3/22
|3/22
|'''4/13'''
|4/13
|'''والنسیا'''
|والنسیا
|'''والنسیا'''
|والنسیا
|-
|-
|'''85'''
|85
|'''523'''
|523
|'''4/21'''
|4/21
|'''8/10'''
|8/10
|'''کاسِرِس'''
|کاسِرِس
|'''اِکسترِمادورا'''
|اِکسترِمادورا
|-
|-
|'''166'''
|166
|'''1691'''
|1691
|'''1/19'''
|1/19
|'''4/10'''
|4/10
|'''پونتِبدرا'''
|پونتِبدرا
|'''گالیسیا'''
|گالیسیا
|-
|-
|'''161'''
|161
|'''1195'''
|1195
|'''1/19'''
|1/19
|'''4/9'''
|4/9
|'''بیلبائو'''
|بیلبائو
|'''باسک'''
|باسک
|-
|-
|'''100'''
|100
|'''382'''
|382
|'''9/17'''
|9/17
|'''5/5'''
|5/5
|'''سالامانکا'''
|سالامانکا
|'''کاستیا و لئون'''
|کاستیا و لئون
|-
|-
|'''33'''
|33
|'''134'''
|134
|'''8/23'''
|8/23
|'''7/17'''
|7/17
|'''گران کاناریا'''
|گران کاناریا
|'''جزایر قناری'''
|جزایر قناری
|}
|}
میانگین یک ساله سردترین و گرمترین دما، میزان بارش و تعداد روز بارانی از سال 1971 تا سال 2000 در ده استان مهم کشور [[اسپانیا]]


=== [[جاذبه ها و دیدنی های طبیعی اسپانیا|جاذبه ها و دیدنی های طبیعی]] ===
[[جاذبه ها و دیدنی های طبیعی اسپانیا]] عبارت است از:
[[جاذبه ها و دیدنی های طبیعی اسپانیا]] عبارت است از:


===[[جزایر قناری اسپانیا|جزایر قناری]]===
==== [[جزایر قناری اسپانیا|جزایر قناری]] ====
مجمع‌الجزایری مرکب از هفت جزیره در اقیانوس اطلس است و یکی از هفده ایالت خودمختار [[اسپانیا]] محسوب می‌شود، پایتخت آن لاس پالماس(Las palmas)می‌باشد، نام هفت جزیره این مجمع‌الجزایرتنریف(Tenerife)، گران کاناریا(Gran Canaria)، لانساروته(Lanzarote)، لاپالما(La Palma)، لا گومِرا(La Gomera)، اِل هیرو(El Hierro) و فوئرته ونتورا(Fuerteventura) می‌باشد. بر اساس مرکز مطالعات گردشگری [[اسپانیا]] در سال 2009، جزایر قناری  %3/28 جذب توریست داشته است، و جزیره تنریف جایگاه اول را در بین دیگر جزایر به خود اختصاص داده است<ref name=":0" />.
مجمع‌الجزایری مرکب از هفت جزیره در اقیانوس اطلس است و یکی از هفده ایالت خودمختار [[اسپانیا]] محسوب می‌شود، پایتخت آن لاس پالماس(Las palmas)می‌باشد، نام هفت جزیره این مجمع‌الجزایرتنریف(Tenerife)، گران کاناریا(Gran Canaria)، لانساروته(Lanzarote)، لاپالما(La Palma)، لا گومِرا(La Gomera)، اِل هیرو(El Hierro) و فوئرته ونتورا(Fuerteventura) می‌باشد. بر اساس مرکز مطالعات گردشگری [[اسپانیا]] در سال 2009، جزایر قناری  %3/28 جذب توریست داشته است، و جزیره تنریف جایگاه اول را در بین دیگر جزایر به خود اختصاص داده است<ref name=":0" />.


===[[جزایر بالئار اسپانیا|جزایر بالئار]]===
==== [[جزایر بالئار اسپانیا|جزایر بالئار]] ====
مجمع‌الجزایری واقع در غرب دریای مدیترانه و در نزدیکی سواحل شرقی شبه جزیره ایبری است که شامل جزیره‌های مایورکا(Mallorca)، مِنورکا(Menorca)، ایبیزا(Ibiza)، فورمنترا(Formentera)، کابرِرا(Cabrera) می‌باشد<ref name=":0" />.
مجمع‌الجزایری واقع در غرب دریای مدیترانه و در نزدیکی سواحل شرقی شبه جزیره ایبری است که شامل جزیره‌های مایورکا(Mallorca)، مِنورکا(Menorca)، ایبیزا(Ibiza)، فورمنترا(Formentera)، کابرِرا(Cabrera) می‌باشد<ref name=":0" />.


===[[جزیره مایورکا در اسپانیا|جزیره مایورکا]] ===
==== [[جزیره مایورکا در اسپانیا|جزیره مایورکا]] ====
جزیره ایست در دریای مدیترانه و شرق [[اسپانیا]] که مقصدبسیاری از گردشگران اروپایی می‌باشد، مساحت این جزیره ۳۶۴۰ کیلومترمربع است و بلندترین نقطه آن درارتفاع ۱۴۴۵ متری از سطح دریا قرارگرفته است، مایورکا پرجمعیت ترین جزیره از مجمع الجزایر بالئار، و دومین جزیره ی پر[[جمعیت اسپانیا]] پس از تنریف محسوب می‌شود<ref name=":0" />.
جزیره ایست در دریای مدیترانه و شرق [[اسپانیا]] که مقصدبسیاری از گردشگران اروپایی می‌باشد، مساحت این جزیره ۳۶۴۰ کیلومترمربع است و بلندترین نقطه آن درارتفاع ۱۴۴۵ متری از سطح دریا قرارگرفته است، مایورکا پرجمعیت ترین جزیره از مجمع الجزایر بالئار، و دومین جزیره ی پر[[جمعیت اسپانیا]] پس از تنریف محسوب می‌شود<ref name=":0" />.


===[[جزیره ایبیزا در اسپانیا|جزیره ایبیزا]]===
==== [[جزیره ایبیزا در اسپانیا|جزیره ایبیزا]] ====
ایبیزا(Ibiza)در ایالت بالِئار با وسعتی به اندازه 527 کیلومتر مربع قرار گرفته است، طبق گزارش مرکز آمار [[اسپانیا]] در سال 2009 جمعیت این جزیره 12956 نفر می‌باشد. طبیعت پیرامونی ایبیزا بیشترین اهمیت را در جذابیت این منطقه دارد، بدون شک جنگل‌های فراوان کاج مدیترانه ای عامل مهمی در ایجاد این جذابیت خاص محسوب می‌شوند، این درختان در سراسر سال قله‌ها و دشت‌های منطقه را سبزپوش می‌کنند. بر طبق مطالعات باستان شناسانه منظره ی این جزیره در طول هفت هزار سالِ گذشته به سبب وجود این درختان ثابت و بی‌تغییر مانده است، آب های نیلگون ساحل و جزایری که در امتداد افق از آب سر بر آورده اند جلوه ای خاص به این نواحی بخشیده است. پارک طبیعی سِس سالینس(Ses Salines)  و منطقه ی حفاظت شده اِسبردا از دیگر محل‌های جالب توجه این جزیره است<ref>برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/ibiza-nature/</ref><ref name=":0" />.  
ایبیزا(Ibiza)در ایالت بالِئار با وسعتی به اندازه 527 کیلومتر مربع قرار گرفته است، طبق گزارش مرکز آمار [[اسپانیا]] در سال 2009 جمعیت این جزیره 12956 نفر می‌باشد. طبیعت پیرامونی ایبیزا بیشترین اهمیت را در جذابیت این منطقه دارد، بدون شک جنگل‌های فراوان کاج مدیترانه ای عامل مهمی در ایجاد این جذابیت خاص محسوب می‌شوند، این درختان در سراسر سال قله‌ها و دشت‌های منطقه را سبزپوش می‌کنند. بر طبق مطالعات باستان شناسانه منظره ی این جزیره در طول هفت هزار سالِ گذشته به سبب وجود این درختان ثابت و بی‌تغییر مانده است، آب های نیلگون ساحل و جزایری که در امتداد افق از آب سر بر آورده اند جلوه ای خاص به این نواحی بخشیده است. پارک طبیعی سِس سالینس(Ses Salines)  و منطقه ی حفاظت شده اِسبردا از دیگر محل‌های جالب توجه این جزیره است<ref>برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/ibiza-nature/</ref><ref name=":0" />.  


===[[صحرای گران کاناریا]]===
==== [[صحرای گران کاناریا]] ====
این صحرا از شمال به جنوب دارای مناظر متفاوتی است، در این منطقه از صحرای لم یزرع و سنگلاخ‌ها تا ناهمواری‌ها و شکستگی‌ها به چشم می‌خورد، [[آب و هوای اسپانیا|آب و هو]]<nowiki/>ا نیز در شمال و جنوب این صحرا متفاوت است به گونه ای که اگر در شمال هوا ابری باشد در جنوبِ صحرا شاهد هوای مرطوب نخواهیم بود. در بخش جنوبی [[صحرای گران کاناریا]]  که در مجاورت دریا قرار گرفته است ناحیه‌ای نیمه بیابانی را شاهد هستیم که با توجه به نزدیکیش به شمال آفریقا امری طبیعی است، این منطقه نشان دهنده اهمیت بادهای شمالی است که در صورت عدم وزش این بادها اقلیم سراسر این منطقه همانند بخش جنوبی، به ناحیه ای نیمه بیابانی تبدیل می‌شود. بخش جنوبی به دلیل دارا بودن گیاهان خشک زی برای توریست‌ها جالب توجه می‌باشد<ref>برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/gran-canaria-desert/</ref><ref name=":0" />.
این صحرا از شمال به جنوب دارای مناظر متفاوتی است، در این منطقه از صحرای لم یزرع و سنگلاخ‌ها تا ناهمواری‌ها و شکستگی‌ها به چشم می‌خورد، [[آب و هوای اسپانیا|آب و هو]]<nowiki/>ا نیز در شمال و جنوب این صحرا متفاوت است به گونه ای که اگر در شمال هوا ابری باشد در جنوبِ صحرا شاهد هوای مرطوب نخواهیم بود. در بخش جنوبی [[صحرای گران کاناریا]]  که در مجاورت دریا قرار گرفته است ناحیه‌ای نیمه بیابانی را شاهد هستیم که با توجه به نزدیکیش به شمال آفریقا امری طبیعی است، این منطقه نشان دهنده اهمیت بادهای شمالی است که در صورت عدم وزش این بادها اقلیم سراسر این منطقه همانند بخش جنوبی، به ناحیه ای نیمه بیابانی تبدیل می‌شود. بخش جنوبی به دلیل دارا بودن گیاهان خشک زی برای توریست‌ها جالب توجه می‌باشد<ref>برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/gran-canaria-desert/</ref><ref name=":0" />.


=== [[صحرای تابرناس]]===
==== [[صحرای تابرناس]] ====
[[صحرای تابرناس]](El Desierto de Tabernas) در 30 کیلومتری شهر آلمریا قرار گرفته و مرتفع ترین بخش آن 404 متر از سطح زمین فاصله دارد. این صحرا تنها صحرای بایر اروپا است که حدود 2000 کیلومتر مربع را در برگرفته است، خورشید در این ناحیه هر ساله تقریباً حدود 3000 ساعت می‌تابد، از سال 1989 محافظت ویژه ای از این صحرا به عمل آمده است<ref>برگرفته از
[[صحرای تابرناس]](El Desierto de Tabernas) در 30 کیلومتری شهر آلمریا قرار گرفته و مرتفع ترین بخش آن 404 متر از سطح زمین فاصله دارد. این صحرا تنها صحرای بایر اروپا است که حدود 2000 کیلومتر مربع را در برگرفته است، خورشید در این ناحیه هر ساله تقریباً حدود 3000 ساعت می‌تابد، از سال 1989 محافظت ویژه ای از این صحرا به عمل آمده است<ref>برگرفته از<nowiki/>http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html</ref><ref name=":0" />.  
 
http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html</ref><ref name=":0" />.  


===[[غارهای سورباس]]===
==== [[غارهای سورباس]] ====
[[غارهای سورباس]](Cuevas de Sorbas)عبور آب‌های باران از دوره‌های باستان باعث به‌وجود آمدن فرو رفتگی‌هایی در منطقه سورباس شده است، این فرورفتگی‌ها به صورت هزاران غار زیرزمینی که در جهان منحصر به فرد است در آمده است. برخی از این غارها دارای دیوارهایی از سنگ مرمر بوده و در بسیاری از آنها قندیل های اِستالاگتیت و اِستالاگمیت به صورت بلورهای کریستالی وجود دارد که با بازتاب نور چراغ هایی که به کلاه توریست ها متصل است صحنه های جالبی را به وجود می‌آورند<ref>بر گرفته از   
[[غارهای سورباس]](Cuevas de Sorbas)عبور آب‌های باران از دوره‌های باستان باعث به‌وجود آمدن فرو رفتگی‌هایی در منطقه سورباس شده است، این فرورفتگی‌ها به صورت هزاران غار زیرزمینی که در جهان منحصر به فرد است در آمده است. برخی از این غارها دارای دیوارهایی از سنگ مرمر بوده و در بسیاری از آنها قندیل های اِستالاگتیت و اِستالاگمیت به صورت بلورهای کریستالی وجود دارد که با بازتاب نور چراغ هایی که به کلاه توریست ها متصل است صحنه های جالبی را به وجود می‌آورند<ref>بر گرفته از  http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html</ref><ref name=":0" />.


http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html</ref><ref name=":0" />.
==== [[پارک طبیعی آلمریا]] ====
در بخش غربی آلمریا در فاصله ی 30 دقیقه ای از شهر آلمریا در پایین سییِرا نِوادا در منطقه آلپوخاراس قرار دارد (آلپوخاراس(Alpujarra) میان دو استان آلمریا و گرانادا تقسیم شده است). در این ناحیه رودهای کوچک فصلی که معمولاً در فصل بهار در جریانند فراوان هستند. دهکده‌هایی که دارای خانه‌هایی با تزیین اندودِ گچ سفید هستند، بلوط‌های مدیترانه‌ای و تاکستان‌های موجود در این منطقه همه و همه ریشه در حضور اعراب در تاریخ گذشته این ناحیه دارد<ref>برگرفته از<nowiki/>http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html</ref><ref name=":0" />.


===[[پارک طبیعی آلمریا]]===
==== [[پارک کابودِ گاتانیخار]] ====
در بخش غربی آلمریا در فاصله ی 30 دقیقه ای از شهر آلمریا در پایین سییِرا نِوادا در منطقه آلپوخاراس قرار دارد (آلپوخاراس(Alpujarra) میان دو استان آلمریا و گرانادا تقسیم شده است). در این ناحیه رودهای کوچک فصلی که معمولاً در فصل بهار در جریانند فراوان هستند. دهکده‌هایی که دارای خانه‌هایی با تزیین اندودِ گچ سفید هستند، بلوط‌های مدیترانه‌ای و تاکستان‌های موجود در این منطقه همه و همه ریشه در حضور اعراب در تاریخ گذشته این ناحیه دارد<ref>برگرفته از  
[[پارک کابودِ گاتانیخار]](Cabo de Gata-Níjar) در سال 1987 به عنوان پارک طبیعی اعلام گردید و در سال 1997 به عنوان منطقه حفاظت شده در لیست یونسکو قرار گرفت. منطقه ای به وسعت 29000 هکتار در اندلس می‌باشد، در این پارک شاهد سواحل خیره کننده و جان پناه های ساحلی زیبایی هستیم به گونه ای که برخی از سواحل این منطقه منبع الهام برای نویسندگان و شاعران بزرگی ازجمله [[فدریکو گارسیا لورکا]] بوده‌اند<ref>برگرفته از<nowiki/>http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.htm</ref><ref name=":0" />.


http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html</ref><ref name=":0" />.
==== [[پارک طبیعی سییِرا ماریا لوس بِلِز]] ====
[[پارک طبیعی سییِرا ماریا لوس بِلِز]](Sierra María-Los Vélez) در شمال دورِ شهر آلمریا قرار گرفته است، گلزارهای این پارک مناظر باشکوهی را به‌وجود آورده‌اند، علاوه بر این در این پارک تا به امروز نقاشی‌های غاری و شواهد باستان شناسی بسیاری کشف شده است<ref>برگرفته از<nowiki/>http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html</ref><ref name=":0" />.


===[[پارک کابودِ گاتانیخار]]===
==== [[پارک طبیعی مونتگو]] ====
[[پارک کابودِ گاتانیخار]](Cabo de Gata-Níjar) در سال 1987 به عنوان پارک طبیعی اعلام گردید و در سال 1997 به عنوان منطقه حفاظت شده در لیست یونسکو قرار گرفت. منطقه ای به وسعت 29000 هکتار در اندلس می‌باشد، در این پارک شاهد سواحل خیره کننده و جان پناه های ساحلی زیبایی هستیم به گونه ای که برخی از سواحل این منطقه منبع الهام برای نویسندگان و شاعران بزرگی ازجمله [[فدریکو گارسیا لورکا]] بوده‌اند<ref>برگرفته از
[[پارک طبیعی مونتگو]] (El Montgó) این پارک در شمال شرقی آلیکانته در والنسیا به وسعت 2117/68 هکتار و با ارتفاعی در حدود 753 متر از سطح دریا واقع است، و در سال 1987 به عنوان پارک طبیعی اعلام گردید. بیش از 650 نوع گل دراین پارک یافت می‌شود، گونه‌های مختلفی از پرندگان از جمله کلاغ، زاغ، شاه بوف و کبک در این پارک وجود دارد<ref>برگرفته از http://parquesnaturales.gva.es/web/indice.aspx?nodo=2990&idioma=C</ref><ref name=":0" />.


http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.htm</ref><ref name=":0" />.
==== پارک ملی تِئیده ====
در جزیره تنِریف در مجمع الجزایر قناری قرار دارد، این پارک در سال 1954 به مساحت 135 کیلومتر مربع تأسیس گردید، که شامل دهانه‌های آتشفشان بزرگ به ارتفاع 2000 متر می‌باشد اما مخروط های آتشفشانی پیکو ویِخو(el Pico Viejo) و تِئیده در 1105 و 1715 متر بالاتر از این ارتفاع معمول قرار گرفته اند، این قلل از نظر زمین شناسی، گیاه شناسی و چشم اندازهای بدیع دارای ارزش فراوان است<ref>برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/las-canadas-tenerife/</ref><ref name=":0" />.


===[[پارک طبیعی سییِرا ماریا لوس بِلِز]]===
==== [[پارک ملی اُردِسا]] ====
[[پارک طبیعی سییِرا ماریا لوس بِلِز]](Sierra María-Los Vélez) در شمال دورِ شهر آلمریا قرار گرفته است، گلزارهای این پارک مناظر باشکوهی را به‌وجود آورده‌اند، علاوه بر این در این پارک تا به امروز نقاشی‌های غاری و شواهد باستان شناسی بسیاری کشف شده است<ref>برگرفته از  
[[پارک ملی اُردِسا]] (Ordesa) پارکی زیبا و طبیعی، مملو از عناصر خاص و مختص به منطقه است. این مقصد بهشتی است برای آن دسته از مسافرانی که علاقمند به نزدیکی با طبیعت هستند، تنوع گسترده ای از حیوانات در این منطقه وجود دارد، این پارک محل مناسبی برای تخلیه انرژی به اشکال مختلف از قبیل صخره نوردی و پیاده روی می‌باشد. بهترین زمان برای بازدید از این پارک بین ماه های می و نوامبر است، در ماه های جولای و آگوست که فصل تعطیلات است به علت ازدحام بازدید کنندگان، مسافران زیادی به چشم می‌خورند.
این پارک در محل تلاقی سه دره واقع شده است که شناخته شده ترین این دره‌ها، دره اوردِسا می‌باشد، این پارک در سال 1928 به دستور خاندان سلطنتی [[اسپانیا]] تأسیس شده و هدف اصلی از تأسیس این پارک حفاظت از یک گونه ی بز کوهی خاص این منطقه است، امروزه این پارک به صورت حفاظت گاهی از انواع دیگری از حیوانات و گیاهان در آمده است که شامل 170 نوع پرنده، 5 نوع دوزیست، 8 نوع خزنده و 32 پستاندار می‌باشد<ref>برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/parque-nacional-de-ordesa/</ref><ref name=":0" />.


http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html</ref><ref name=":0" />.
جدول شماره 4. تعداد پارک‌های طبیعی و ملی به تفکیک ایالت‌ها
 
===[[پارک طبیعی مونتگو]] ===
[[پارک طبیعی مونتگو]] (El Montgó) این پارک در شمال شرقی آلیکانته در والنسیا به وسعت 2117/68 هکتار و با ارتفاعی در حدود 753 متر از سطح دریا واقع است، و در سال 1987 به عنوان پارک طبیعی اعلام گردید. بیش از 650 نوع گل دراین پارک یافت می‌شود، گونه‌های مختلفی از پرندگان از جمله کلاغ، زاغ، شاه بوف و کبک در این پارک وجود دارد<ref>برگرفته از
 
http://parquesnaturales.gva.es/web/indice.aspx?nodo=2990&idioma=C</ref><ref name=":0" />.
 
===پارک ملی تِئیده===
در جزیره تنِریف در مجمع الجزایر قناری قرار دارد، این پارک در سال 1954 به مساحت 135 کیلومتر مربع تأسیس گردید، که شامل دهانه‌های آتشفشان بزرگ به ارتفاع 2000 متر می‌باشد اما مخروط های آتشفشانی پیکو ویِخو(el Pico Viejo) و تِئیده در 1105 و 1715 متر بالاتر از این ارتفاع معمول قرار گرفته اند، این قلل از نظر زمین شناسی، گیاه شناسی و چشم اندازهای بدیع دارای ارزش فراوان است<ref>برگرفته از
 
http://cheapholidaysinspain.net/las-canadas-tenerife/</ref><ref name=":0" />.
 
===[[پارک ملی اُردِسا]]===
[[پارک ملی اُردِسا]] (Ordesa) پارکی زیبا و طبیعی، مملو از عناصر خاص و مختص به منطقه است. این مقصد بهشتی است برای آن دسته از مسافرانی که علاقمند به نزدیکی با طبیعت هستند، تنوع گسترده ای از حیوانات در این منطقه وجود دارد، این پارک محل مناسبی برای تخلیه انرژی به اشکال مختلف از قبیل صخره نوردی و پیاده روی می‌باشد. بهترین زمان برای بازدید از این پارک بین ماه های می و نوامبر است، در ماه های جولای و آگوست که فصل تعطیلات است به علت ازدحام بازدید کنندگان، مسافران زیادی به چشم می‌خورند. این پارک در محل تلاقی سه دره واقع شده است که شناخته شده ترین این دره‌ها، دره اوردِسا می‌باشد، این پارک در سال 1928 به دستور خاندان سلطنتی [[اسپانیا]] تأسیس شده و هدف اصلی از تأسیس این پارک حفاظت از یک گونه ی بز کوهی خاص این منطقه است، امروزه این پارک به صورت حفاظت گاهی از انواع دیگری از حیوانات و گیاهان در آمده است که شامل 170 نوع پرنده، 5 نوع دوزیست، 8 نوع خزنده و 32 پستاندار می‌باشد<ref>برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/parque-nacional-de-ordesa/</ref><ref name=":0" />.
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''تعداد  پارک ملی'''
|تعداد  پارک ملی
|'''تعداد  پارک طبیعی'''
|تعداد  پارک طبیعی
|'''نام'''
|نام
|-
|-
|'''2'''
|2
|24
|24
| '''آندلس'''
| آندلس
|-
|-
|'''1'''
|1
|23
|23
|'''کاتالان'''
|کاتالان  
|-
|-
|'''------'''
| ------
|4
|4
|'''مادرید'''
|مادرید
|-
|-
|'''------'''
| ------  
|20
|20
|'''والنسیا'''
|والنسیا
|-
|-
|'''1'''
|1
| 6
| 6
|'''گالیسیا'''
|گالیسیا
|-
|-
| '''1'''
| 1
|10
|10
|'''کاستیا و لئون'''
|کاستیا و لئون
|-
|-
|'''------'''
| ------
|10
|10
| '''باسک'''
| باسک
|-
|-
|'''4'''
|4
|18
|18
|'''جزایر قناری'''
|جزایر قناری
|-
|-
|'''2'''
|2
|6
|6
|'''کاستیا لا مانچا'''
|کاستیا لا مانچا
|-
|-
|'''------'''
| ------
|7
|7
|'''مورسیا'''
|مورسیا  
|-
|-
|'''1'''
|1  
|4
|4
| '''آراگون'''
| آراگون
|-
|-
|'''1'''
|1
|6
|6
|'''جزایر بالِئار'''
|جزایر بالِئار
|-
|-
|'''1'''
|1
|2
|2
|'''اکستِراِمادورا'''
|اکستِراِمادورا
|-
|-
|'''1'''
|1
|5
|5
|'''آستوریاس'''
|آستوریاس
|-
|-
|'''------'''
| ------
|3
|3
|'''ناوارا'''
|ناوارا
|-
|-
|'''1'''
|1
|6
|6
|'''کانتابریا'''
|کانتابریا
|-
|-
|'''------'''
| ------
|1
|1
|'''لاریوخا'''
|لاریوخا
|}
'''تعداد پارک‌های طبیعی و ملی به تفکیک ایالت‌ها'''
 
{| class="wikitable"
| colspan="2" |'''کیلومتر'''
| colspan="3" |'''مرز'''
|
|-
|
| colspan="2" |
|
| colspan="2" | '''فرانسه'''
|-
|
| colspan="2" |
|
| colspan="2" |
|-
|12
| colspan="2" |
|
| colspan="2" |گیپوزکوآ
|-
|162
| colspan="2" |
|
| colspan="2" |ناوارا
|-
|171
| colspan="2" |
|
| colspan="2" |هوئِسکا
|-
|145
| colspan="2" |
|
| colspan="2" |لِریدا
|-
|188
| colspan="2" |
|
| colspan="2" |خیرونا
|-
|
| colspan="2" |
|
| colspan="2" |
|-
|'''678'''
| colspan="2" |
|
| colspan="2" |'''کل'''
|}
{| class="wikitable"
|
|
|
|'''آندورا'''
|-
|
|
|
|
|-
|'''34'''
|
|
|ییدا
|}
|}
{| class="wikitable"
|
|
|
|'''پرتغال'''
|-
|
|
|
|
|-
|77
|
|
|پونتِبِدرا
|-
|219
|
|
|اُرِنسه
|-
|179
|
|
|سامورا
|-
|170
209
207
171
|
|
|سالامانکا
کاسِرِس
باداخوز
اوئِلبا
|-
|'''1232'''
|
|
|'''کل'''
|}
{| class="wikitable"
|'''5849'''
|
|
|'''فضای شبه جزیره ای'''
|}
{| class="wikitable"
|
|
|
|'''مراکش'''
|-
|
|
|
|
|-
|'''8'''
'''10'''
|
|
|سِئوتا
مِلیا
|}
'''طول مرز مشترک کشور [[اسپانیا]] با همسایگانش به تفکیک شهرهای مرزی این کشور'''
==نیز نگاه کنید به==
==نیز نگاه کنید به==
[[جغرافیای طبیعی روسیه]]؛ [[جغرافیای طبیعی سودان]]؛ [[جغرافیای طبیعی اردن]]؛ [[جغرافیای انسانی ژاپن|جغرافیای طبیعی ژاپن]]؛ [[جغرافیای طبیعی کانادا]]؛ [[جغرافیای طبیعی کوبا]]؛ [[جغرافیای طبیعی در چین]]؛ [[جغرافیای طبیعی لبنان]]؛ [[جغرافیای طبیعی تونس]]؛ [[جغرافیای طبیعی مصر]]؛ [[جغرافیای طبیعی ساحل عاج]]؛ [[جغرافیای طبیعی مالی]]؛ [[جغرافیای طبیعی افغانستان]]؛ [[جغرافیای طبیعی فرانسه]]؛ [[جغرافیای طبیعی سوریه]]؛ [[جغرافیای طبیعی اوکراین]]؛ [[جغرافیای طبیعی تایلند]]؛ [[جغرافیای طبیعی آرژانتین]]؛ [[جغرافیای طبیعی قطر]]؛ [[جغرافیای طبیعی امارات متحده عربی]]؛ [[جغرافیای طبیعی سیرالئون]]؛ [[جغرافیای طبیعی اتیوپی]]؛ [[جغرافیایی طبیعی سنگال|جغرافیایی طبیعی سنگال؛]] [[جغرافیای طبیعی زیمبابوه]]
[[جغرافیای طبیعی روسیه]]؛ [[جغرافیای طبیعی سودان]]؛ [[جغرافیای طبیعی اردن]]؛ [[جغرافیای انسانی ژاپن|جغرافیای طبیعی ژاپن]]؛ [[جغرافیای طبیعی کانادا]]؛ [[جغرافیای طبیعی کوبا]]؛ [[جغرافیای طبیعی در چین]]؛ [[جغرافیای طبیعی لبنان]]؛ [[جغرافیای طبیعی تونس]]؛ [[جغرافیای طبیعی مصر]]؛ [[جغرافیای طبیعی ساحل عاج]]؛ [[جغرافیای طبیعی مالی]]؛ [[جغرافیای طبیعی افغانستان]]؛ [[جغرافیای طبیعی فرانسه]]؛ [[جغرافیای طبیعی سوریه]]؛ [[جغرافیای طبیعی اوکراین]]؛ [[جغرافیای طبیعی تایلند]]؛ [[جغرافیای طبیعی آرژانتین]]؛ [[جغرافیای طبیعی قطر]]؛ [[جغرافیای طبیعی امارات متحده عربی]]؛ [[جغرافیای طبیعی سیرالئون]]؛ [[جغرافیای طبیعی اتیوپی]]؛ [[جغرافیایی طبیعی سنگال|جغرافیایی طبیعی سنگال؛]] [[جغرافیای طبیعی زیمبابوه]]؛ [[جغرافیای طبیعی سریلانکا]]؛ [[جغرافیای طبیعی گرجستان]]؛ [[جغرافیای طبیعی تاجیکستان]]


==پاورقی==
==پاورقی==
[I] - شبه جزیره ایبری منطقه ای است در جنوب غربی اروپا که 85%  آن را کشور [[اسپانیا در راه کسب اقتدار|اسپانیا]] فرا گرفته است. کشور پرتغال و بخشی از فرانسه و آندورا نیز شامل این شبه جزیره می‌باشند.
<small>[I] - شبه جزیره ایبری منطقه ای است در جنوب غربی اروپا که 85%  آن را کشور [[اسپانیا در راه کسب اقتدار|اسپانیا]] فرا گرفته است. کشور پرتغال و بخشی از فرانسه و آندورا نیز شامل این شبه جزیره می‌باشند.</small>


[II] - (Vizcaya)بخش جنوبی این خلیج را [[اسپانیا]]<nowiki/>یی‌ها دریای کانتابریا می‌نامند.  
<small>[II] - (Vizcaya)بخش جنوبی این خلیج را [[اسپانیا]]<nowiki/>یی‌ها دریای کانتابریا می‌نامند.</small>


==کتابشناسی==
==کتابشناسی==


<references />
<references />

نسخهٔ ‏۳۱ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۵۳

اسپانیا در جنوب غربی قاره اروپا در شبه جزیره ایبری[I] قرار دارد، این کشور از شمال با فرانسه و آندورا و از غرب با کشور پرتغال هم مرز است، مرزهای آبی این کشور از سمت شرق به دریای مدیترانه و از غرب و شمال به اقیانوس اطلس میرسد، خلیج بیسکای[II] که در اقیانوس اطلس می‌باشد در شمال اسپانیا واقع شده و تنگه جبل الطارق در جنوب، اسپانیا را از شمال قاره آفریقا جدا می‌کند.

اسپانیا با مساحتی به اندازه 505.988 کیلومتر مربع پس از فرانسه دومین کشور بزرگ در اروپای غربی می باشد، پس از روسیه، اوکراین و فرانسه چهارمین سرزمین پهناور اروپا و در جغرافیای جهانی پنجاه و یکمین سرزمین وسیع دنیا محسوب می‌شود. 5240 کیلومتر مربع از این سرزمین را آب پوشانده است و قله آتشفشانی تِئیده(Teide)به ارتفاع 3715 متر واقع در جزایر قناری مرتفع ترین بخش این کشور محسوب می‌شود، این کشور در عرض 26 و 44 درجه شمالی و طول 19 درجه غربی و 5 درجه شرقی واقع شده است[۱].

پایتخت اسپانیا شهر مادرید است، این شهر با مساحتی به اندازه 604/3 کیلومتر مربع به بیست و یک بخش تقسیم شده که دومین شهر بزرگ اروپا پس از برلین محسوب می‌شود، جمعیت آن بدون احتساب مناطق پیرامونی درسال 2010 برابر با 3.298.004 بوده و جمعیت ایالت خودمختارِ مادرید 6.445.499 نفر می‌باشد، این شهر بعد از ایل دو فرانس(Île-de-France) و لندن در قاره اروپا در جایگاه سوم قرار می‌گیرد[۲].

شهرها و ایالات خودمختار اولین تقسیمات کشوری در اسپانیا محسوب می‌شوند، بر اساس قانون اساسی 1978 این حق که هر ملیت و ناحیه ای دولت خود را داشته باشد به رسمیت شناخته شد. هر ایالت از چند استان همجوار که از لحاظ فرهنگی، تاریخی، اقتصادی به هم نزدیک و وابسته هستند تشکیل شده است، بر این اساس اسپانیا دارای دو شهر خودمختار به نام‌های مِلیا و سِئوتا و هفده ایالت خودمختار می‌باشد شامل:

گالیسیا، آستوریاس، کانتابریا، باسک، ناوارا، آراگون، کاتالونیا، کاستیا و لئون، لاریوخا، والنسیا، مادرید، کاستیا لامانچا، اکستِرِمادورا، اندلس، مورسیا، جزایر قناری، جزایر بالِئار[۳].

این هفده ایالت خودمختار شامل پنجاه استان می‌باشند که با دو استان سِئوتا و ملیا مجموع استان‌های اسپانیا را به پنجاه و دو می‌رسانند، هر یک از این استان‌ها به چند شهر تقسیم می‌شود. جزایر قناری در بخشی از اقیانوس اطلس در نزدیکی سواحل آفریقا و جزایر بالِئار در دریای مدیترانه واقع هستند، این دو جزیره دو ایالتی به شمار می‌روند که در خارج از خاک‌های اسپانیا واقع شده‌اند[۴][۵].

جدول شماره 1. وسعت ایالت ها و شهرهای خودمختار و مقدار درصدی که از خاک اسپانیا را اشغال کرده اند

درصد وسعت ایالات شماره
%6/18 94.223 km² کاستیا و لئون 1
%2/17 87.597 km² اندلس 2
%7/15 79.463 km² کاستیا لا مانچا 3
%4/9 47.720 km² آراگون 4
%2/8 41.634 km² اکستِرِمادورا 5
%3/6 32.114 km² کاتالونیا 6
%8/5 29.574 km² گالیسیا 7
%6/4 23.255 km² والنسیا 8
%2/2 11.313 km² منطقه مورسیا 9
%1/2 10.604 km² آستوریاس 10
%1/2 10.391 km² ناوارا 11
%6/1 8.028 km² مادرید 12
%5/1 7.447 km² جزایر قناری 13
%4/1 7.234 km² باسک 14
%0/1 5.321 km² کانتابریا 15
%0/1 5.045 km² لا ریوخا 16
%0/1 4.992 km² جزایر بالِئار 17
%01/0 33 km² ملیا و سئوتا 18
%100 505.988 km² کل 19

ارتفاعات و ناهمواری‌ها

اسپانیا کشوری است کوهستانی و با متوسط ارتفاع حدود 650 متر پس از کشور سوئیس دومین کشور مرتفع اروپا محسوب می‌شود. رشته کوه پیرنه به طول 435 کیلومتر از دریای مدیترانه تا خلیج بیسکای امتداد یافته و این کشوررا به فرانسه و آندورا متصل می‌کند. بلندترین قله اسپانیا تِئیده در تِنِریف به ارتفاع 3715 متر می‌باشد و قله مولاثِن درگرانادا به ارتفاع 3479 بلندترین قله در خاک اسپانیا محسوب می‌شود[۶].

فلات مرکزی

فلات مرکزی(Meseta Central) فلاتی است داخلی به وسعت 210.000 کیلومتر مربع و میانگین ارتفاعی برابر با 660 متر که در شبه جزیره ایبری و در مرکز اسپانیا قرار گرفته است. این فلات با شیب ملایمی به سمت غرب امتداد یافته است که در این مسیر رودهایی از جمله دوئِرو(Duero)، تاخو(Tajo) و گوآدیانا [Guadiana]جریان دارند، در شمال این فلات کوه‌های کانتابریا قرار دارد و در شرق این فلات رشته کوه‌هایی پدید آمده است. این فلات به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود که بخش شمالی آن مرتفع تر بوده و بخش عمده آن شامل شهر کاستیا و لئون می‌شود و بخش جنوبی آن که کوتاه تر می‌باشد شهر‌های کاستیا لا مانچا و اِکستِرِمادورا را در بر گرفته و در جنوب شرقی این فلات منطقه‌ی لامانچا قرار گرفته است[۷][۵]. جدول شماره 2. نام و ارتفاع برخی کوه های اسپانیا

ارتفاع نام کوه نام ایالت
3.715 تئده جزایر قناری
3.478 مولاثِن اندلس
3.404 آنِتو آراگون
2.648 تورِ دِ ثِرِدو آستوریاس
2.430 پِنیالارا مادرید
2.425 کالبیتِرو اِکستِرِمادورا
2.262 قله لوبو کاستیا لا مانچا
2.262 سان لورِنزو ریوخا
2.124 پِنیا ترِبینکا گالیسیا

رودها

در اسپانیا نزدیک به 1800 رود وجود دارد که بسیاری از آن‌ها فصلی هستند، طویل‌ترین رود اسپانیا رود تاخو نام دارد که از کوه‌های شرق مادرید سرچشمه می‌گیرد و با عبور از مرز اسپانیا و پرتغال در نزدیکی لیسبون به اقیانوس اطلس می‌رسد، این رود حدود 1007 کیلومتر طول دارد و نقش مهمی در تأمین آب آشامیدنی اسپانیا خصوصاً شهر مادرید و کشور پرتغال دارد، همینطور در تأمین برق مصرفی این دو کشور نقش مهمی ایفا می‌کند، بیش از ده نیروگاه آبی در اطراف این رود ساخته شده است. به علت وجود گسل‌هایی پیرامون این رود تا کنون زلزله‌های بسیاری در این ناحیه به وقوع پیوسته است که بزرگترین آنها در سال‌های 1309،1531 و 1755 شکل گرفته است. تنها نود رود این کشور طولی بیش از 96 کیلومتر دارند، در این رودهای کوتاه حجم کمی از آب جریان دارد که در فصل‌هایی از سال خشک می‌شوند، اما در زمانی که جریان دارند سرعت آب در آن‌ها زیاد و سیلاب وار می‌باشد. اغلب رودهای اصلی اسپانیا از کوهستان‌ها سرچشمه می‌گیرند و جریانی به سمت غرب کشور دارند که با عبور از فلات از طریق پرتغال به اقیانوس اطلس میریزند؛ رودهای اصلی که به سمت غرب در جریانند شامل دوئرو، تاخو، گوادیانا و گوادالکیبیر (Guadalquivir)می‌باشند. رود گوادالکیبیر به طول 657 کیلومتر که پنجمین رود بلند اسپانیا به شمار می‌رود، نقش مهمی در اسپانیا دارد چرا که این رود موجب تشکیل دره‌های حاصلخیر در پیرامون خود شده و برای آبیاری زمین‌های کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، این رود از کانیادا دِ لوس فوئنتِس(Cañada de las Fuentes) سر چشمه گرفته و با عبور از شهرهای کُردوبا و سِبیا در دهکدهً ماهیگیری به نام بونانزا(Bonanza) خاتمه یافته و به خلیج کادیز(Cadiz) در اقیانوس اطلس می‌ریزد، اما یک رود مهم در اسپانیا وجود دارد که از این قاعده پیروی نمی‌کند، رود اِبرو (Ebro) به طول 910 کیلومتر که به سمت شرق جریان دارد و به دریای مدیترانه می‌ریزد، این رود دومین رود بلند اسپانیا محسوب شده و از ایالات کانتابریا، کاستیا و لئون، لاریوخا، نِوادا، آراگون و کاتالونیا عبور می‌کند. این رود از لحاظ حجم خروجی آب در اسپانیا در رتبه اول قرار دارد؛ در دلتای این رود گونه‌های زیادی از گیاهان و جانوران در حال انقراض وجود دارد که تلاش زیادی برای حفظ آنها در این منطقه صورت می‌گیرد. رودهایی که در منتهی الیه شمال غربی در جلگه های ساحلی باریک شمالی جریان دارند مستقیماً به اقیانوس اطلس می‌ریزند، اصلی‌ترین رود این ناحیه رود مینو(Minho) به طول 340 کیلومتر می‌باشد[۸][۵].

دریاچه‌ها، دریاها و خلیج ها

بزرگترین دریاچه اسپانیا دریاچه سانابریا(Sanabria) در شمال غربی شبه جزیره ایبری در استان سامورا(Zamora0) می‌باشد، مساحت این دریاچه 368/5 هکتار بوده و حجمی بیش از 108 میلیون متر مکعب را دارا می‌باشد، این دریاچه به همراه مناطق پیرامونی آن در سال 1978 به عنوان پارک طبیعی اعلام شد. متوسط عمق این دریاچه 27/7 متر می‌باشد که در عمیق‌ترین نقطه آن به 53 متر می‌رسد[۹].

دریای مدیترانه

%88 پیرامون کشور اسپانیا را آب فرا گرفته است، دریای مدیترانه در جنوب و شرق این کشور قرار گرفته است که تأثیرات خاص خود را در اقلیم این منطقه گذاشته است. دریای مدیترانه از طریق تنگه جبل الطارق در غرب به اقیانوس اطلس متصل است. کانال سوئز به طول 163 کیلومتر در جنوب شرقی اسپانیا، دریای مدیترانه را به دریای سرخ متصل می‌کند، مناطق مدیترانه ای دارای تابستان‌های گرم و مرطوب و زمستان‌های ملایم و بارانی می‌باشند، محصولاتی همچون زیتون، انگور، پرتقال، نارنگی و پنبه در این مناطق به خوبی به عمل می‌آیند. با توجه به موقعیتی که دریای مدیترانه در جغرافیای جهانی دارد و محل ارتباط سه قاره اروپا، آفریقا و آسیا می‌باشد، این دریا نقش مهمی در تجارت و سفرهای دریایی در طول تاریخ داشته است، دریای مدیترانه مساحتی به اندازه 2.510.000 کیلومتر مربع داشته و متوسط عمقی حدود 1500 متر را دارا می‌باشد که در عمیق‌ترین نقطه به 5267 متر می‌رسد، در این دریا بیش از 3300 جزیره وجود دارد، شهرهای آلیکانته، بادالونا، بارسلونا، کارتاخِنا، مالاگا، پالما و والنسیا شهرهای مهم اسپانیا هستند که بخشی از مرز آبی 1660 کیلومتری مشترکِ میان اسپانیا با دریای مدیترانه را تشکیل می‌دهند، جزیره مایورکا که بخشی از جزایر بالِئار است با مساحتی برابر با 3640 کیلومتر و جمعیتی نزدیک به 900 هزار نفر در این دریا قرار گرفته است. به دلیل شرایط خاص آب و هوایی، سواحل زیبا و تاریخی غنی این منطقه یکی از پر طرفدارترین مناطق گردشگری برای توریست‌های سرتاسر دنیا بوده و مهمترین جزیره اسپانیا محسوب می‌شود. توریسم یکی ار منابع مهم کسب درآمد برای ساکنین این ناحیه از اسپانیا به شمار می‌آید، این موضوع موجب رونق اقتصاد شهرهای کوچک ساحلی اسپانیا که از مناطق متمرکز شهری دور مانده‌اند می‌شود. اگرچه صنعت توریسم نقش عمده ای را در آلودگی مناطق ساحلی و محیط دریایی ایفا می‌کند اما در عین حال تشویق دولت‌های مناطق مدیترانه ای در توسعه صنعت توریسم در منطقه به سبب منابع سرشار مالی آن همچنان ادامه دارد. دریای مدیترانه نقش ویژه ای در صنعت ماهیگیری اسپانیا ایفا می‌کند، تخمین زده شده است که سالیانه حدود 220.000 کشتی باری از دریای مدیترانه عبور می‌کند که هر کدام از آن‌ها بیش از صد تن بار را حمل می‌کنند، این حجم برابر است با یک سومِ کل مبادلات دریایی در یک سال، این موضوع به تنهایی نقش عمده ی این دریا را در مبادلات جهانی نشان می‌دهد[۱۰].

اقیانوس اطلس

اسپانیا مرز آبی به طول 710 کیلومتر با اقیانوس اطلس دارد، اروپا از طریق این اقیانوس به قاره آمریکا متصل می‌شود. این اقیانوس دومین اقیانوس پهناور دنیا پس از اقیانوس آرام محسوب می‌شود که مساحت آن برابر است با حدوداً 10.640.000 کیلومتر مربع که حدود %26 از آب های موجود در کره زمین و %20 از کل سطح کره زمین را پوشانده است. میانگین عمق آن 3339 متر است و عمیق ترین بخش آن گودال پُرتریکو به عمق 8605 متر می‌باشد[۱۱].

خلیج بیسکای

خلیج بیسکای(بیسکایا) خلیجی در شمال شرقی اقیانوس اطلس است، اسپانیا از طریق مرزهای شمالی با این خلیج در ارتباط است، شهرهای مهم اسپانیا که با این خلیج هم مرز هستند شامل سان سباستیان(San Sebastián0)، بیلبائو، سانتاندر، خیخون و آبیلِس می‌باشند. در فصل زمستان طوفان‌های بزرگی در این ناحیه رخ می‌دهد و در اواخر بهار و اوایل تابستان در مناطق جنوب غربی خلیج پدیده مه تا کیلومترها این مناطق را دربر می‌گیرد، به دلیل شرایط خاص اقلیمی حاکم بر این خلیج، جانورانی همچون وال و دلفین در این ناحیه وجود دارد، این خلیج بهترین مکان برای مطالعه ی نوک نهنگان(Ziphiidae)می‌باشد[۱۲].

خلیج کادیز

خلیجی است به طول 11 کیلومتر و پهنای 7 کیلومتر که در جنوب غربی اسپانیا قرار گرفته است و رودهای گوآدالکیبیر و گوآدیانا به داخل آن می‌ریزند. بنادر روتا(Rota)، سانتاماریا(Santa Maria) و سانفرناندو(San Fernando) در اطراف آن قرار دارند که در این بنادر مراکز کشتی سازی و ماهی گیری وجود دارد[۱۳][۵].

پوشش گیاهی

نیمی از خاک اسپانیا را انواع مختلف گیاهان خودرو پوشانده است اما بخش کمی که عمدتاً به کوهستان‌ها محدود می‌شود به عنوان جنگل‌های متراکم شناخته می‌شود، کوهستان‌های شمال فلات مرکزی و کوه‌های بِتیکاس(Las cordilleras Béticas) از درختان بلوط پرتغالی پوشیده شده است، همچنین بخش‌های مرکزی پیرنه و رشته کوه ایبری از انواع مختلفی از کاج‌ها پوشیده می‌باشند. نیمه‌‌ی دیگر اسپانیا را گیاهان مدیترانه ای فرا گرفته است که شامل بلوط‌های همیشه سبز و گیاهان مقاوم در برابر خشکی و کم آبی می‌باشد. در جلگه‌های لا مانچا که در جنوب شرقی اسپانیا قرار دارد علف‌های پهن و بلندی به نام دوخ[Esparto] وجود دارد. اختلاف آشکاری میان پوشش گیاهی مناطق غربی که دارای صخره‌های کریستالی و خاک فقیر هستند و مناطق شرقی که دارای خاک آهکی هستند وجود دارد[۱۴].

نمودار 1. اراضی پوشیده از درخت اسپانیا، برگرفته از فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ اسپانیا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

جنگل‌ها

نمودار 2. اراضی جنگلی اسپانیا، بر گرفته از فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ اسپانیا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

بنا بر آمار به‌دست آمده از انجمن جنگلداری اسپانیا در سال 2011، این کشور با داشتن 27/5 میلیون هکتار جنگل جایگاه دوم را در اروپا پس از کشور سوئیس به خود اختصاص داده است، 18/3 میلیون هکتار از این اراضی پوشیده از درخت است و هرساله %2/19 بر این اراضی افزوده می‌شود، این در حالی است که میانگین این رشد در قاره اروپا به %0/51 می‌باشد. اسپانیا از سال 1990 تا 2005 اراضی جنگلی خود را در اروپا افزایش داده است، جزایر قناری با %76 میزان بالایی از این اراضی جنگلی را به خود اختصاص داده است و ایالت باسک بیشترین اراضی پوشیده از درخت را دارا می‌باشد[۱۵][۵].

زندگی جانوری

از یک سو نزدیکی کشور اسپانیا به قاره آفریقا موجب شباهت گونه‌های این دو منطقه شده است و از سویی دیگر وجود رشته کوه پیرنه سبب پیدایش گونه های بومی خاص اسپانیا گشته است.

گرگ اروپای و خرس قهوه ای در مناطق شمال شرقی یافت می‌شوند، میمون بربری گونه‌ای بومی بوده است که گفته می‌شود از شمال آفریقا به این منطقه آمده، این میمون گونه ای تحت حفاظت است که در مناطق جبل الطارق یافت می‌شود. گراز وحشی، بز وحشی، گوزن سرخ و گوزن زرد اروپایی نیز در این سرزمین می‌زیند. بیش از نیمی از گونه‌های مختلف پرندگان موجود در اروپا در پارک ملی کوتودونیانا (Coto Doñana) در دهانه رود گوآدالکیبیر زندگی می‌کنند. عقاب سلطنتی اسپانیا و سایر گونه‌های پرندگان بزرگ از قبیل: شاه بوف و گونه‌های مختلف قرقاول در ارتفاعات پیرنه یافت می‌شوند، ملخ صحرایی نیز در جنوب اسپانیا وجود دارد که از شمال آفریقا به این منطقه آمده است.

آب‌های کشور از گونه‌های مختلف ماهی و گوش ماهی خصوصاً در جنوب و جنوب شرقی جایی که دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس در دریای آلبوران(El mar de Alborán) به هم می‌رسند فراوانند، این گونه‌ها شامل شاه ماهی قرمز، ماهی خال مخالی، ماهی تن، اختاپوس، اَره ماهی، ساردین و موتوماهی می‌شود. در آب‌های شمال شرقی اسپانیا دلفین نواری و نهنگ باله بلند ساکن هستند و در دلتای رود اِبرو دلفین نوک پهن یافت می‌شود، اما صید بی رویه این آبزیان گونه‌های مختلف را در معرض خطر انقراض قرار داده است[۱۶].

گونه‌های خاص منطقه

در شبه جزیره ایبری گونه‌های جانوری یافت می‌شوند که در دیگر مناطق اروپا منقرض شده است:

مرغ اندلس: اختصاص به اندلس دارد، در سال بیش از 165 تخم مرغ تولید می‌کند که وزن هر یک از آن‌ها به 70 گرم می‌رسد[۱۷].

گاو سیاه اندلس: این نوع گاو سیاه رنگ با داشتن وزنی بیش از 600 کیلوگرم و 1/4 متر ارتفاع برای شخم زنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خوک طلایی کادیز: حیوان بومی اندلس است، این گونه تنها گونه از خوک‌های بورِ شبه جزیره اببریا است که در حال حاضر در اسپانیا یافت می‌شود. در مقایسه با دیگر خوک‌های شبه جزیره ایبری این گونه خیلی کوچک است. با مویی بور، پوزه ای خمیده، گوش‌ها و پاهایی کوتاه از جمله گونه‌های در خطر انقراض به شمار می‌رود[۱۸].

بز سفید اندلس: با تنه‌ی بلند و پهن، قفسه سینه ای کشیده و دنده‌های قوسی شکل یکی از بزهای بومی اندلس به شمار می‌رود. وزن گونه‌ی نر این بزها بین 100-85 کیلو گرم است، درحالی که وزن بزهای ماده بین 70- 60 کیلو گرم می‌باشد[۱۹].

گاو کاناریا: این نوع گاو در جزایر قناری یافت می‌شود. حدود 600 کیلو گرم وزن دارد و پوست آن بور است. این گونه به‌صورت محافظت شده منحصراً در تِنِریف و گران کاناری وجود دارد[۲۰].

بز مورسیا-گرانادا: عمدتاً در شهر‌های گرانادا، مورسیا و آلباثِته یافت می‌شود. رنگ قهوه ای مایل به قرمز دارد. وزن جنسیت نر این نژاد 70-50 کیلوگرم و وزن جنسیت ماده آن 55- 40 کیلوگرم می‌باشد، از ویژگی های این نوع نژاد می‌توان سری مثلثی شکل، گوش‌هایی کشیده، تنه ای پهن، دُمی کوتاه و پوستی لطیف و بدون مو را بر شمرد[۵].

خاک

عمدتاً پنج نوع خاک در اسپانیا یافت می‌شود:

1.خاک رسوبی و آبرفتی که در دره های اصلی و بزرگ و همچنین در دشت‌های ساحلی یافت می‌شود.

2. خاک جنگلی قهوه‌ای که محصور به مناطق مرطوب گالیسیا و کانتابریا می‌باشد.

3. خاک قهوه‌ای اسیدی که بیشتر در صخره‌های کریستالی بخش غرب فلات رایج است.

4. خاک خاکستری- قهوه‌ای یا شاه بلوطی که سرشار از آهک و قلیایی بوده و در شرق فلات و سراسر شرق اسپانیا وجود دارد.

5.خاک شور که در بستر رود اِبرو و مناطق پست ساحلی یافت می‌شود.

فرسایش خاک به دلیل کاهش پوشش گیاهی که در طول 3000 سال در اسپانیا صورت گرفته است باعث توسعه زمین‌های لم یزرع، کاهش خاک‌های سطحی و آبرفت‌های بستر رود شده است. بیشترین تأثیر این پدیده را در مناطق مرکزی فلات و بخش‌های جنوبی و شرقی اسپانیا می‌توان مشاهده کرد، اگرچه ریشه برخی از زمین‌های غیر قابل کشتِ بخش‌های جنوب شرقی اسپانیا مانند گوآدیخ (Guadix) ممکن است به سبب شرایط آب و هوایی در اوایل دوره کوآتِرنِری(The Quaternary Period) (2/6 میلیون سال پیش) باشد که امروزه به سبب پدیده بیابان زایی به یکی از مشکلات اسپانیای مدرن تبدیل شده است که تقریباً نیمی از اسپانیا را به طور مستقیم و غیر مستقیم خصوصاً در زمین‌های خشک و بایر بخش شرقی در آلمریا و مورسیا تحت تاًثیر قرار داده است.

دولت اسپانیا سیاست‌هایی را برای توسعه جنگل‌ها در پیش گرفته است چراکه متولیان امر اعتقاد می‌دارند که بازسازی طبیعت و پوشش گیاهی می‌تواند به روند حاصل‌خیزی اسپانیا کمک کند و منافع دراز مدت و پایدار کشور را تضمین نماید[۲۱][۵].

آب و هوا

سه جریان غالب آب و هوایی در اسپانیا وجود دارد:

1.آب و هوای مدیترانه ای که دارای تابستان‌های گرم و مرطوب می‌‌باشد، این جریان بر آب و هوای شبه جزیره چیرگی دارد.

2.آب و هوای اقیانوسی که در یک چهارمِ شمالی کشور تاًثیر دارد، خصوصاً در مناطق باسک، آستوریاس، کانتابریا و بخش‌هایی از گالیسا.

3. آب و هوای نیمه خشک که در مناطق جنوب شرقی کشور، خصوصاً در منطقه مورسیا تأثیر دارد ؛ مدت بارندگی در دره های رود اِبرو که در این ناحیه قرار گرفته است نسبت به آب وهوای مدیترانه ای کمتر می‌باشد.

به غیر از این جریان‌های اصلی، جریان های فرعی از جمله جریان آب و هوایی آلپی در رشته کوه پیرنه و سییرا نِوادا و جریان خاصی از آب و هوا که مختص به جزایر قناری است وجود دارد. آب و هوای جزایر قناری در بازه ای از 18  تا 24 درجه سانتیگراد در طول سال در نوسان است که این ویژگی آب و هوای مناسب را برای توریست‌ها در طول سال فراهم می‌سازد.

آب و هوای مدیترانه‌ای اسپانیا دارای بادهای گرم و خشک شرقی و جنوب شرقی است که از شمال آفریقا می‌وزند، بخشی از این بادها گاه غبار صحرای بزرگ آفریقا را با خود به اسپانیا می‌آورند که باعث افزایش ناگهانی و کوتاه مدت دمای هوا می‌شود، همینطور بادهای شرقی که از کوه‌های اطلس واقع در شمال آفریقا می‌وزند و تاًثیر غالب را در آب و هوای مدیترانه‌ای دارند موجب معتدل و مرطوب شدن آب و هوای منطقه ی مدیترانه‌ای اسپانیا می‌شوند.

آب و هوای اقیانوسی با شاخصه‌هایی همچون زمستان معتدل و تابستان آفتابی شناسایی می‌شوند. گرم‌ترین مناطق اسپانیا مربوط به مناطقی است که تحت تاًثیر آب وهوای نیمه خشک قرار دارد، همچنین این مناطق از میزان بارندگی پایینی برخوردار هستند. مناطق مدیترانه‌ای از مقدار تابش بالای آفتاب به اندازه شش ساعت در روزهای زمستانی و دوازده ساعت در روزهای تابستانی بهره‌مند هستند. مناطق مرکزی اسپانیا زمستانی معتدل تر نسبت به سایر مناطق دارد، بارندگی در ماه های ژوئن تا آگوست بسیار کم است اگرچه در سواحل شمالی مدیترانه ای بعضاً بارش های سنگینی در این زمان وجود دارد. میزان بارش برف در زمستان در مناطق مرکزی اسپانیا و مناطق تحت تاًثیر جریان اقیانوسی نسبت به سایر نواحی بالاتر است، این مناطق در تابستان بسیار گرم بوده خصوصاً در دره گوآدالکیبیر از شمال آندلس تا سویل که در این مناطق بالاترین درجه حرارت‌های اسپانیا ثبت شده است. میزان تابش بالای آفتاب در زمستان به پنج ساعت در روز و در تابستان به دوازده ساعت در روز می‌رسد. مناطق شمالی و شمال غربی اسپانیا که تحت تاًثیر جریان اقیانوسی هستند در فصل‌های پاییز و زمستان مرطوب‌ترین و ابری‌ترین بخش‌های اسپانیا محسوب می‌شوند، میزان تابش بالای آفتاب در این مناطق در زمستان حدود سه ساعت در روز و در تابستان به هشت ساعت در روز می‌رسد، در تابستان نیز این مناطق دمایی پایین‌تر نسبت به سایر مناطق اسپانیا دارند ولی غالباً آفتابی هستند[۲۲][۲۳][۵].

بارندگی

میزان بارش در اسپانیا سالیانه حدود 660 میلی‌متر است، این میزان از اندازگیری مقدار بارش بین سال‌های 1996-1930 بدست آمده است. میزان بارش سالیانه اسپانیا بسیار متغیر است برای نمونه میزان بارش در سال 1955 به مقدار 1955/2 میلی‌متر گزارش شده، درحالی که در سال 1981 تنها 355/8 میلی‌متر باران باریده است، به طور کل این میزانِ متغیر بارش در شبه جزیره ایبری نیز دیده می‌شود، بیشترین بارش را در شمال غرب پرتغال، شمال غرب ناوارا و مناطق ساحلی ریاس باخاس(Las Rías Bajas) در گالیسیا و کمترین میزان بارش را در جنوب شرق اسپانیا در آلمریا، مورسیا و جنوب آلیکانته شاهد هستیم. میزان بارش در سال‌های متوالی در مناطق معتدل و مرطوب اسپانیا حدود %20 و در نواحی خشک بعضاً تا %40 می تواند تغییر کند. اگرچه میزان بارش در اسپانیا حدود 660 میلی‌متر است ولی این مقدار در مناطق معتدل و مرطوب آن به 1000 میلیمتر در سال می‌رسد.

مناطق نیمه خشک اسپانیا متوسط بارشی برابر 300 میلی‌متر دارند و میزان بارش معمول در نواحی مدیترانه‌ای حدود 100 میلیمتر است که بعضاً تا 250 میلی‌متر نیز می‌رسد. بالاترین میزان بارندگی در این مناطق در سال 1957 در خاویا (Xavia)به میزان 878 میلی‌متر بوده است، سی سال بعد در سال 1987 در اولیوا[Oliva] 817 میلی‌متر، در آلبونول در سال 1973 600 میلی‌متر و در سال 1987 در کُفرِنتِس(Cofrentes) 626 میلی‌متر باران گزارش شده است، اما یک بارش چشمگیر در 1 جولای 2003 در روستایی واقع در شهر مانوئل از ایالت والنسیا اتفاق افتاد که در عرض یک ساعت 119 میلی‌متر باران بارید. بر خلاف انتظارات مرطوب‌ترین روستای اسپانیا در سواحل اقیانوس اطلس واقع نشده بلکه در گرازالِما(Grazalema) که در اندلس واقع می‌باشد که متوسط بارشی برابر با 2153 میلی‌متر در سال دارد. میزان بارش کشور اسپانیا در سال 2009 برابر 636 میلی‌متر بوده است، به طور کلی میزان بارش در مناطق جنوبی، شرقی و مرکزی اسپانیا بسیار پایین تر از مناطق غربی و شمالی است[۲۴][۵].

درجه حرارت

شمال و شمال غربی اسپانیا که تحت تأثیر جریان اقیانوسی است دارای باران بیشتری بوده و اغلب ابری می‌باشد، این مناطق در تابستان‌ها خنک‌تر و ابری‌تر از سایر مناطق است، میزان بارش از غرب اسپانیا به شرق و از شمال به جنوب کمتر می‌شود. میزان تابش آفتاب از 1700 ساعت در سال در سواحل کانتابریا تا 3000 ساعت در جزایر قناری متفاوت است. بیشترین درجه حرارت ثبت شده در اسپانیا مربوط به مورسیا با 47/2 درجه سانتی گراد بوده و سردترین درجه ثبت شده مربوط به دریاچه استانگنتو(Lago Estangento) در رشته کوه پیرنه با 32- درجه سانتی گراد می‌باشد. گزارش شده خشک ترین ناحیه اروپا کابودِگاتو(Cabo de Gata)واقع در استان آلمریا در ایالت اندلس می‌باشد[۲۵][۵]. جدول شماره 3. میانگین یک ساله سردترین و گرمترین دما، میزان بارش و تعداد روز بارانی از سال 1971 تا سال 2000 در ده استان مهم کشور اسپانیا

تعداد روز بارانی میزان بارش گرم ترین دما سردترین دما نام شهر نام ایالت
81 536 6/24 7/10 کُردُبا اندلس
72 640 20 1/13 بارسلونا کاتالونیا
95 436 4/19 7/9 مادرید مادرید
79 318 4/20 5/9 زاراگوزا آراگون
70 454 3/22 4/13 والنسیا والنسیا
85 523 4/21 8/10 کاسِرِس اِکسترِمادورا
166 1691 1/19 4/10 پونتِبدرا گالیسیا
161 1195 1/19 4/9 بیلبائو باسک
100 382 9/17 5/5 سالامانکا کاستیا و لئون
33 134 8/23 7/17 گران کاناریا جزایر قناری

جاذبه ها و دیدنی های طبیعی

جاذبه ها و دیدنی های طبیعی اسپانیا عبارت است از:

جزایر قناری

مجمع‌الجزایری مرکب از هفت جزیره در اقیانوس اطلس است و یکی از هفده ایالت خودمختار اسپانیا محسوب می‌شود، پایتخت آن لاس پالماس(Las palmas)می‌باشد، نام هفت جزیره این مجمع‌الجزایرتنریف(Tenerife)، گران کاناریا(Gran Canaria)، لانساروته(Lanzarote)، لاپالما(La Palma)، لا گومِرا(La Gomera)، اِل هیرو(El Hierro) و فوئرته ونتورا(Fuerteventura) می‌باشد. بر اساس مرکز مطالعات گردشگری اسپانیا در سال 2009، جزایر قناری %3/28 جذب توریست داشته است، و جزیره تنریف جایگاه اول را در بین دیگر جزایر به خود اختصاص داده است[۵].

جزایر بالئار

مجمع‌الجزایری واقع در غرب دریای مدیترانه و در نزدیکی سواحل شرقی شبه جزیره ایبری است که شامل جزیره‌های مایورکا(Mallorca)، مِنورکا(Menorca)، ایبیزا(Ibiza)، فورمنترا(Formentera)، کابرِرا(Cabrera) می‌باشد[۵].

جزیره مایورکا

جزیره ایست در دریای مدیترانه و شرق اسپانیا که مقصدبسیاری از گردشگران اروپایی می‌باشد، مساحت این جزیره ۳۶۴۰ کیلومترمربع است و بلندترین نقطه آن درارتفاع ۱۴۴۵ متری از سطح دریا قرارگرفته است، مایورکا پرجمعیت ترین جزیره از مجمع الجزایر بالئار، و دومین جزیره ی پرجمعیت اسپانیا پس از تنریف محسوب می‌شود[۵].

جزیره ایبیزا

ایبیزا(Ibiza)در ایالت بالِئار با وسعتی به اندازه 527 کیلومتر مربع قرار گرفته است، طبق گزارش مرکز آمار اسپانیا در سال 2009 جمعیت این جزیره 12956 نفر می‌باشد. طبیعت پیرامونی ایبیزا بیشترین اهمیت را در جذابیت این منطقه دارد، بدون شک جنگل‌های فراوان کاج مدیترانه ای عامل مهمی در ایجاد این جذابیت خاص محسوب می‌شوند، این درختان در سراسر سال قله‌ها و دشت‌های منطقه را سبزپوش می‌کنند. بر طبق مطالعات باستان شناسانه منظره ی این جزیره در طول هفت هزار سالِ گذشته به سبب وجود این درختان ثابت و بی‌تغییر مانده است، آب های نیلگون ساحل و جزایری که در امتداد افق از آب سر بر آورده اند جلوه ای خاص به این نواحی بخشیده است. پارک طبیعی سِس سالینس(Ses Salines) و منطقه ی حفاظت شده اِسبردا از دیگر محل‌های جالب توجه این جزیره است[۲۶][۵].

صحرای گران کاناریا

این صحرا از شمال به جنوب دارای مناظر متفاوتی است، در این منطقه از صحرای لم یزرع و سنگلاخ‌ها تا ناهمواری‌ها و شکستگی‌ها به چشم می‌خورد، آب و هوا نیز در شمال و جنوب این صحرا متفاوت است به گونه ای که اگر در شمال هوا ابری باشد در جنوبِ صحرا شاهد هوای مرطوب نخواهیم بود. در بخش جنوبی صحرای گران کاناریا که در مجاورت دریا قرار گرفته است ناحیه‌ای نیمه بیابانی را شاهد هستیم که با توجه به نزدیکیش به شمال آفریقا امری طبیعی است، این منطقه نشان دهنده اهمیت بادهای شمالی است که در صورت عدم وزش این بادها اقلیم سراسر این منطقه همانند بخش جنوبی، به ناحیه ای نیمه بیابانی تبدیل می‌شود. بخش جنوبی به دلیل دارا بودن گیاهان خشک زی برای توریست‌ها جالب توجه می‌باشد[۲۷][۵].

صحرای تابرناس

صحرای تابرناس(El Desierto de Tabernas) در 30 کیلومتری شهر آلمریا قرار گرفته و مرتفع ترین بخش آن 404 متر از سطح زمین فاصله دارد. این صحرا تنها صحرای بایر اروپا است که حدود 2000 کیلومتر مربع را در برگرفته است، خورشید در این ناحیه هر ساله تقریباً حدود 3000 ساعت می‌تابد، از سال 1989 محافظت ویژه ای از این صحرا به عمل آمده است[۲۸][۵].

غارهای سورباس

غارهای سورباس(Cuevas de Sorbas)عبور آب‌های باران از دوره‌های باستان باعث به‌وجود آمدن فرو رفتگی‌هایی در منطقه سورباس شده است، این فرورفتگی‌ها به صورت هزاران غار زیرزمینی که در جهان منحصر به فرد است در آمده است. برخی از این غارها دارای دیوارهایی از سنگ مرمر بوده و در بسیاری از آنها قندیل های اِستالاگتیت و اِستالاگمیت به صورت بلورهای کریستالی وجود دارد که با بازتاب نور چراغ هایی که به کلاه توریست ها متصل است صحنه های جالبی را به وجود می‌آورند[۲۹][۵].

پارک طبیعی آلمریا

در بخش غربی آلمریا در فاصله ی 30 دقیقه ای از شهر آلمریا در پایین سییِرا نِوادا در منطقه آلپوخاراس قرار دارد (آلپوخاراس(Alpujarra) میان دو استان آلمریا و گرانادا تقسیم شده است). در این ناحیه رودهای کوچک فصلی که معمولاً در فصل بهار در جریانند فراوان هستند. دهکده‌هایی که دارای خانه‌هایی با تزیین اندودِ گچ سفید هستند، بلوط‌های مدیترانه‌ای و تاکستان‌های موجود در این منطقه همه و همه ریشه در حضور اعراب در تاریخ گذشته این ناحیه دارد[۳۰][۵].

پارک کابودِ گاتانیخار

پارک کابودِ گاتانیخار(Cabo de Gata-Níjar) در سال 1987 به عنوان پارک طبیعی اعلام گردید و در سال 1997 به عنوان منطقه حفاظت شده در لیست یونسکو قرار گرفت. منطقه ای به وسعت 29000 هکتار در اندلس می‌باشد، در این پارک شاهد سواحل خیره کننده و جان پناه های ساحلی زیبایی هستیم به گونه ای که برخی از سواحل این منطقه منبع الهام برای نویسندگان و شاعران بزرگی ازجمله فدریکو گارسیا لورکا بوده‌اند[۳۱][۵].

پارک طبیعی سییِرا ماریا لوس بِلِز

پارک طبیعی سییِرا ماریا لوس بِلِز(Sierra María-Los Vélez) در شمال دورِ شهر آلمریا قرار گرفته است، گلزارهای این پارک مناظر باشکوهی را به‌وجود آورده‌اند، علاوه بر این در این پارک تا به امروز نقاشی‌های غاری و شواهد باستان شناسی بسیاری کشف شده است[۳۲][۵].

پارک طبیعی مونتگو

پارک طبیعی مونتگو (El Montgó) این پارک در شمال شرقی آلیکانته در والنسیا به وسعت 2117/68 هکتار و با ارتفاعی در حدود 753 متر از سطح دریا واقع است، و در سال 1987 به عنوان پارک طبیعی اعلام گردید. بیش از 650 نوع گل دراین پارک یافت می‌شود، گونه‌های مختلفی از پرندگان از جمله کلاغ، زاغ، شاه بوف و کبک در این پارک وجود دارد[۳۳][۵].

پارک ملی تِئیده

در جزیره تنِریف در مجمع الجزایر قناری قرار دارد، این پارک در سال 1954 به مساحت 135 کیلومتر مربع تأسیس گردید، که شامل دهانه‌های آتشفشان بزرگ به ارتفاع 2000 متر می‌باشد اما مخروط های آتشفشانی پیکو ویِخو(el Pico Viejo) و تِئیده در 1105 و 1715 متر بالاتر از این ارتفاع معمول قرار گرفته اند، این قلل از نظر زمین شناسی، گیاه شناسی و چشم اندازهای بدیع دارای ارزش فراوان است[۳۴][۵].

پارک ملی اُردِسا

پارک ملی اُردِسا (Ordesa) پارکی زیبا و طبیعی، مملو از عناصر خاص و مختص به منطقه است. این مقصد بهشتی است برای آن دسته از مسافرانی که علاقمند به نزدیکی با طبیعت هستند، تنوع گسترده ای از حیوانات در این منطقه وجود دارد، این پارک محل مناسبی برای تخلیه انرژی به اشکال مختلف از قبیل صخره نوردی و پیاده روی می‌باشد. بهترین زمان برای بازدید از این پارک بین ماه های می و نوامبر است، در ماه های جولای و آگوست که فصل تعطیلات است به علت ازدحام بازدید کنندگان، مسافران زیادی به چشم می‌خورند. این پارک در محل تلاقی سه دره واقع شده است که شناخته شده ترین این دره‌ها، دره اوردِسا می‌باشد، این پارک در سال 1928 به دستور خاندان سلطنتی اسپانیا تأسیس شده و هدف اصلی از تأسیس این پارک حفاظت از یک گونه ی بز کوهی خاص این منطقه است، امروزه این پارک به صورت حفاظت گاهی از انواع دیگری از حیوانات و گیاهان در آمده است که شامل 170 نوع پرنده، 5 نوع دوزیست، 8 نوع خزنده و 32 پستاندار می‌باشد[۳۵][۵].

جدول شماره 4. تعداد پارک‌های طبیعی و ملی به تفکیک ایالت‌ها

تعداد پارک ملی تعداد پارک طبیعی نام
2 24 آندلس
1 23 کاتالان
------ 4 مادرید
------ 20 والنسیا
1 6 گالیسیا
1 10 کاستیا و لئون
------ 10 باسک
4 18 جزایر قناری
2 6 کاستیا لا مانچا
------ 7 مورسیا
1 4 آراگون
1 6 جزایر بالِئار
1 2 اکستِراِمادورا
1 5 آستوریاس
------ 3 ناوارا
1 6 کانتابریا
------ 1 لاریوخا

نیز نگاه کنید به

جغرافیای طبیعی روسیه؛ جغرافیای طبیعی سودان؛ جغرافیای طبیعی اردن؛ جغرافیای طبیعی ژاپن؛ جغرافیای طبیعی کانادا؛ جغرافیای طبیعی کوبا؛ جغرافیای طبیعی در چین؛ جغرافیای طبیعی لبنان؛ جغرافیای طبیعی تونس؛ جغرافیای طبیعی مصر؛ جغرافیای طبیعی ساحل عاج؛ جغرافیای طبیعی مالی؛ جغرافیای طبیعی افغانستان؛ جغرافیای طبیعی فرانسه؛ جغرافیای طبیعی سوریه؛ جغرافیای طبیعی اوکراین؛ جغرافیای طبیعی تایلند؛ جغرافیای طبیعی آرژانتین؛ جغرافیای طبیعی قطر؛ جغرافیای طبیعی امارات متحده عربی؛ جغرافیای طبیعی سیرالئون؛ جغرافیای طبیعی اتیوپی؛ جغرافیایی طبیعی سنگال؛ جغرافیای طبیعی زیمبابوه؛ جغرافیای طبیعی سریلانکا؛ جغرافیای طبیعی گرجستان؛ جغرافیای طبیعی تاجیکستان

پاورقی

[I] - شبه جزیره ایبری منطقه ای است در جنوب غربی اروپا که 85%  آن را کشور اسپانیا فرا گرفته است. کشور پرتغال و بخشی از فرانسه و آندورا نیز شامل این شبه جزیره می‌باشند.

[II] - (Vizcaya)بخش جنوبی این خلیج را اسپانیایی‌ها دریای کانتابریا می‌نامند.

کتابشناسی

  1. ↑ برگرفته از Instituto Nacional de Estadística, Anuario Estadístico de España, 2004
  2. ↑ González, Miguel Ángel, Madrid Economy 2010, Madrid, 2010, P.6
  3. ↑ برگرفته از - http://en.wikipedia.org/wiki/Spain
  4. ↑ برگرفته از - http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2878.htm
  5. ↑ ۵٫۰۰ ۵٫۰۱ ۵٫۰۲ ۵٫۰۳ ۵٫۰۴ ۵٫۰۵ ۵٫۰۶ ۵٫۰۷ ۵٫۰۸ ۵٫۰۹ ۵٫۱۰ ۵٫۱۱ ۵٫۱۲ ۵٫۱۳ ۵٫۱۴ ۵٫۱۵ ۵٫۱۶ ۵٫۱۷ ۵٫۱۸ ۵٫۱۹ ۵٫۲۰ ۵٫۲۱ ۵٫۲۲ فاخری، مهدی(1392). جامعه و فرهنگ اسپانیا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
  6. ↑ برگرفته از http://www.spanish-fiestas.com/spain-information/geography.htm
  7. ↑ Rodríguez, Vicente, Enciclopedia Británica, 2012 برگرفته از (http://www.britannica.com/EBchecked/topic/376610/Meseta+Central)
  8. ↑ برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_rivers_of_Spain
  9. ↑ Carlos, Rodríguez, Zamora Agua Sedienta, Zamora, 2005, P.39
  10. ↑ Taupuer-Letage, Isabelle, Recent result and new idea about the Eurafrica Mediterranean Sea, 2004, p.20برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Mediterranean_Sea
  11. ↑ The New Encyclopaedia Britannica, Volume 2, 1974. p.294 برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Atlantic_Ocean
  12. ↑ برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Bay_of_Biscay
  13. ↑ Rodríguez, Vicente, Encyclopædia Britannica, Bay-of-Cadiz, 2012،برگرفته ازhttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/87940/Bay-of-Cadiz
  14. ↑ Smith, Catherine, Encyclopædia Britannica, Vegetation, 2012برگرفته از https://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70262/Plant-+and-animal-life
  15. ↑ Briales, Eduardo, Los bosques en España, 2011,P.337
  16. ↑ Smith, Catherine, Encyclopædia Britannica, Plant and Animal Life, 2012،رگرفته از http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70264/Wildlife
  17. ↑ برگرفته از http://www.infocarne.com/aves/raza_andaluza_azul.htm
  18. ↑ La Voz de Ronda. Proyectan recuperar el cerdo rubio gaditano, 18 de noviembre de 2008
  19. ↑ برگرفته از http://es.wikipedia.org/wiki/Cabra_blanca_andaluza
  20. ↑ برگرفته ازhttp://www.gobiernodecanarias.org/agricultura/temas/ganaderia/razasautoctonas/vaca_canaria.htm
  21. ↑ Rodríguez, Vicente, Encyclopædia Britannica,Soil, 2012برگرفته از http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils)
  22. ↑ برگرفته از http://www.britannica.com/EBchecked/topic/557573/Spain/70260/Soils)
  23. ↑ Agencia Estatal de Meteorología,Atlas Climático Ibérico, 2011برگرفته از http://en.wikipedia.org/wiki/Climate_of_Spain
  24. ↑ برگرفته از http://spainguides.com/rain.spain.html
  25. ↑ برگرفته از http://www.weather-in-spain.co.uk/pages/weather-news/weather-facts.php
  26. ↑ برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/ibiza-nature/
  27. ↑ برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/gran-canaria-desert/
  28. ↑ برگرفته ازhttp://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html
  29. ↑ بر گرفته از http://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html
  30. ↑ برگرفته ازhttp://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html
  31. ↑ برگرفته ازhttp://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.htm
  32. ↑ برگرفته ازhttp://www.unique-almeria.com/tourist-attractions-in-spain.html
  33. ↑ برگرفته از http://parquesnaturales.gva.es/web/indice.aspx?nodo=2990&idioma=C
  34. ↑ برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/las-canadas-tenerife/
  35. ↑ برگرفته از http://cheapholidaysinspain.net/parque-nacional-de-ordesa/
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=جغرافیای_طبیعی_اسپانیا&oldid=44191»