مفاخر فرهنگی اردن

مفاخر فرهنگی

جامعه کنونی اردن، ترکیبی از خاندان‌های مختلف با اصل و نَسَب‌های گوناگون است؛ از شرق اردن گرفته تا فلسطین، حجازی، سوری، اقلیت چرکسی، شیشانی، ارمنی، ترک و کرد. از ترکیب این قومیت‌ها افراد و مشاهیری به‌وجود آمدند که موجب پیشرفت کشور اردن در زمینه‌های مختلف ادبی، هنری، مهندسی، پزشکی، ورزشی، رسانه‌ای، اقتصادی، تکنولوژی، ‌آموزش، سیاست شده اند. اسامی برخی از مشاهیر فرهنگی اردن در ذیل خواهد آمد:

عیسی الناعوری

عیسی ابراهیم الدبابنــۀ در سال 1918 در روستای ناعور متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در روستای ناعور، راهنمایی را در قدس سپری نمود. سپس به مدت 5 سال به تدریس زبان و ادبیات عرب در فلسطین و اردن پرداخت. در طی سال‌های 1975-1954 به عنوان کارمند وزارت آموزش و پرورش مشغول به فعالیت شد و انجمن زبان عربی اردن را در سال 1976 تأسیس نمود و تا پایان عمر خود به عنوان دبیر آن فعالیت می‌کرد.

وی با بسیاری از مشاهیر ادبی عربی و ایتالیایی و برخی از مستشرقین ارتباط داشت و مدال‌هایی را نیز از روسای جمهور تونس و ایتالیا دریافت نمود و برای کنفرانس‌های انگلیسی و عربی و ایتالیایی به کشورهای مختلف دعوت می‌شد.

برخی آثار ادبی وی به زبان‌های انگلیسی، روسی، ایتالیایی، اسپانیایی، فرانسوی و... ترجمه شده است. وی مجله ادبی ماهانه القلم الجدید را در سال 1952 منتشر ساخت ولی فقط به مدت یکسال انتشار یافت.

اهم تألیفات وی در شعر: الربیع الذابل، اناشیدی، اخی الانسان، همسات الشلال و در قصه: طریق الشوک، خلی السیف یقول، عائد الی المیدان، بطولات عربیــة فی فلسطین، اقاصیص اردنیــة، حکایا جدیدة و در رمان: الشریط الاسود، جراح جدیدۀ، لیلــة فی القطار، بیت وراء الحدود است.

غالب هلسا

در سال 1932 در روستای ماعین/مادبا متولد شد. از همان کودکی نبوغ بالای خود را آشکار کرد به گونه‌ای که همیشه کم سال ترین دانش آموز کلاس بود.

در سن 14سالگی در مسابقه داستان کوتاه اردن و فلسطین رتبه اول را کسب کرد. زبان انگلیسی را به خوبی فراگرفت و برای تکمیل تحصیلات خود به دانشگاه آمریکایی بیروت سفر نمود ولی شرایط به گونه‌ای رقم خورد که نتوانست تحصیلات خود را در آنجا تکمیل کند.

سپس به بغداد رفته و به صفوف حزب کمونیسم عراق (1953-1951) پیوست. در سال 1952 عراق را به مقصد مصر ترک نمود و به مدت 25 سال در مصر سکنی گزید.

در سال 1977 به دلیل شرکت در تظاهراتی علیه رفتن سادات به اسرائیل، از مصر بیرون شد و به عراق پناه برد و از آنجا به بیروت رفته و به صفوف انقلابیون فلسطینی پیوست و مدت زیادی را درسنگرهای خط مقدم سپری کرد. پس از آن به همراه مبارزان به یمن و سپس به دمشق رفت و در سال 1989 درگذشت.

در سال 2010 انجمن نویسندگان اردن مبلغی جهت بازسازی منزل وی در ماعین اختصاص داد و آن را به مکانی برای بازدید علاقمندان تبدیل کرد. اهم تالیفات وی در قصه: ودیع و القدیســۀ میلاده و آخرون و در رمان: خماسین، الضحک، السوال، سلطانــۀ، الروائیون، البکاء علی الاطلال است.

حسنی زید الکیلانی

در سال 1910 در خانواده‌ای فقیر در شهر سلط متولد شد و در 6 سالگی پدرش را از دست داد و به همراه خانواده به کرک رفت و سپس به سلط بازگشت. وی اشعار بسیاری در برخی نشریات مانند مجله الرائد و المعرفــة و روزنامه الجزیره به چاپ رساند.

در دهه 1930 در شهر الخلیل به کارآموزی پرداخت. سپس به همراه مادرش در سال 1940 به عمان رفت. وی توانست ارتباط نزدیکی با ملک عبدالله بن حسین برقرار کند و او را در قصائدش مدح نمود. ملک حسین نیز سمتی در ارتش به وی اعطا کرد که 13 سال در آن منصب باقی ماند، اما به دلیل زیاده روی در استعمال دخانیات در سال 1960 در سن 50 سالگی بازنشسته شد و پای چپش را به دلیل بیماری دیابت از دست داد و در سال 1979 در شهر زرقاء دارفانی را وداع گفت.

اهم تالیفات وی در شعر اطیاف و اغارید است.

محمد سیف الدین الایرانی

در سال 1914در یافا متولد شد. زبان انگلیسی و فرانسه را به خوبی می‌دانست. در اوایل دهه 1940 به عمان رفت و به کار آموزگاری پرداخت. سپس به وزارت آموزش و پرورش منتقل شد و درسال 1971 به عنوان مشاور در وزارت رسانه‌ها انتخاب گردید و دبیری مجله رسالــۀ الاردن و سپس مجله الافکار را برعهده گرفت. وی در حوزه‌های داستان کوتاه، مقالات ادبی و اجتماعی در روزنامه‌های الدفاع، الجامعــة الاسلامیــة و فلسطین می‌نوشت. اول الشوط اولین مجموعه داستان‌های وی است که در سال 1937 به چاپ رسید. گرچه شهرت وی در زمینه داستان کوتاه است ولی بیشترین فعالیت او در حوزه ترجمه از زبان‌های دیگر می‌باشد. در سال 1974 از دنیا رفت. داستان‌های اول الشوط، مع الناس، متی ینتهی اللیل، ما اقل الثمن، اصابع فی الظلام از آثار اوست.

حسنی فریز

در سال 1907 در شهر سلط متولد شد. تحصیلات دبیرستان خود را در سال 1927 به پایان رساند و وزارت آموزش و پرورش او را برای ادامه تحصیل به دانشگاه آمریکایی بیروت فرستاد. وی پس از 5 سال لیسانس ادبیات خود را اخذ نمود. سپس در شهرهای سلط، عمان و کرک به تدریس ادبیات عرب، تاریخ و جغرافیا پرداخت. در سال 1944 مدیر دبیرستان سلط و پس از آن به عنوان بازرس در وزارت آموزش و پرورش مشغول به کار شد.

پس از بازنشستگی نیز به عنوان مشاور ادبی وزارت رسانه‌ها به فعالیت پرداخت و مقالات هفتگی در روزنامه الرأی منتشر می‌کرد. آخرین مقاله اش را یک روز قبل از وفات به چاپ رساند. اهم تألیفات وی در شعر بلادی، هیاکل الحب، غزل و زجل، الزهور و در قصه مغامرات حمار، مغامرات تائبــة، عروۀ و عفراء، قصص من بلدی، قصص و تمثیلیات، شجرة التفاح است.

محمد ادیب العامری

در سال 1907 در یافا متولد شد. تحصیلات خود را تا پایان دبیرستان در یافا گذراند و سپس برای اخذ لیسانس به دانشگاه آمریکایی بیروت رفت و در سال 1930 لیسانس خود را در رشته زیست، شیمی‌و فیزیک اخذ و به همراه برخی از هموطنانش انجمن دانشجویان را تأسیس نمود. در سال 1929 درخلال انقلاب البراق دستور بازداشت وی صادر شد، از این رو به اردن پناه برد و به عنوان معلم علوم تجربی در دبیرستان سلط مشغول به کار شد و طولی نکشید که اداره این مدرسه را برعهده گرفت. سپس به عنوان بازرس در وزارت آموزش و پرورش مشغول به کار شد. پس از آن عامری به فلسطین بازگشت و مشاور مدیر رادیو در قدس شد. پس از واقعه 1948 بار دیگر به اردن بازگشت و مدیر رادیوی اردن و نماینده اردن در کمیسیون آتش بس بین‌المللی شد.

وی در دهه‌های پنجاه و شصت نیز در مقامات عالی دولتی در وزارت خارجه، وزارت معارف، اداره واردات وصادرات، دیوان کارمندان و دیوان حسابرسی مشغول بود. پس از سال 1967 به ترتیب وزیر امور خارجه، سفیر اردن در مصر و وزیر فرهنگ و رسانه شد تا اینکه از مشاغل دولتی استعفا داد. در اواخر سال 1967 به عنوان رئیس انجمن نویسندگان اردن انتخاب شد و در سال 1978 درگذشت. وی مقالات زیادی را در روزنامه‌ها و مجلات به چاپ رساند. تألیفات وی در تاریخ شامل القدس العربیــة، عروبــة فلسطین فی التاریخ و در داستان، شعاع النور و قصص اخری است.

فؤاد الخطیب

در روستای شحیم لبنان در سال 1880 متولد شد. پدرش قاضی بود. تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه آمریکایی بیروت گذراند و به عنوان مدرس در دانشکده الزیر یافا مشغول و سپس به خرطوم رفته و استاد دانشکده غوردون شد. در سال 1915 سردبیری روزنامه القبله را برعهده گرفت. در سال 1926 امیر عبدالله بن حسین او را به عنوان مشاور خود به اردن فراخواند که تا سال 1939 در این منصب باقی ماند. در سال 1940 به لبنان بازگشت که ملک عبدالعزیز آل سعود او را فراخواند و به عنوان مشاور خود به کار گماشت. سپس سفیر عربستان در افغانستان گردید و در سال 1957 درگذشت. وی دارای دیوان شعر و مؤلف نمایشنامه‌ای با نام فتح الاندلس است.

محمد صبحی ابوغنیمــة

در سال 1902 در شهر اربد متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در اربد گذراند. سپس به دمشق رفته و برای تحصیل در مدرسه مهندسی به آستانه سفر کرد ولی وقوع جنگ جهانی سبب شد تا دوباره به دمشق برگردد و در آنجا ادامه تحصیل دهد. پس از آن به دانشگاه برلین رفته و در رشته پزشکی فارغ التحصیل شد. سپس به عمان رفته و در سال 1929 درمانگاه خود را افتتاح نمود و در کنار پزشکی به فعالیت‌های مطبوعاتی و سیاسی روی آورد. وی مجلات المیثاق و الحمامــة را منتشر ساخت. در سال 1947 به دمشق رفت و در سال 1960 دوباره به عمان برگشت. وی در سال 1964 به عنوان سفیر در دمشق مشغول به کار گردید و سپس در سال 1969 بازگشت و در سال 1970 در دمشق درگذشت. داستان اغانی اللیل از تألیفات اوست. هم چنین از آثار دیگر او می‌توان از من الایام، نظرة فی اعماق الانسان نام برد.

شکری شعشاعــۀ

درسال 1890 در غزة ‌هاشم در خانواده‌ای شریف و با اصالت متولد شد. تحصیلات ابتدایی خود را در زادگاهش گذراند و برای ادامه تحصیل به نابلس رفت. در کودکی زبان‌های انگلیسی و فرانسه را به خوبی فراگرفت. سپس در سال 1919 به شرق اردن رفت. وی مناصب زیادی را در عهد فیصلی و عهد امارت برعهده گرفت که آخرین آن‌ها وزیر دارایی و وزیر دفاع بود. هم چنین مقالات بسیاری در روزنامه‌ها و مجلات به چاپ رساند و در سال 1963 درگذشت. کتاب شعر النفثات و رمان‌های فی طریق الزمان، فی الحکومــة و الحیاة از آثار اوست. هم چنین از نوشته‌های دیگرش می‌توان از ابوصوفه، العودات، قطامی، ‌هاشم، همس الصور نام برد.

ندیم الملاح

در سال 1893 در طرابلس/لبنان متولد شد. تحصیلات اولیه خود را در آنجا گذراند و برای ادامه تحصیل در مقطع دانشگاه به الازهر رفت و در سال 1913 فارغ التحصیل شد. همچنین تحصیلات خود را در مؤسسه حقوق مقدسی در سال 1914 ادامه داد و توانست مدرک آن را دریافت نماید. وی در طول جنگ جهانی اول و پس از ورود استعمار فرانسه به کشورهای عربی سوریه و لبنان، به عنوان فرمانده در سپاه عثمانی خدمت کرد. فرانسویان که از حضور و دعوت ملاح احساس خطر کردند، به تعقیب او پرداختند، ازاین رو در سال 1920 به قدس رفت و به عنوان معلم ادبیات عرب و تعلیمات دینی مشغول به کار شد. در همین اوان انگلیسی‌ها عرصه را بر او تنگ نمودند که ناگزیر درسال 1925 به عمان رفت و به عنوان معلم در اربد، عمان و سلط به فعالیت پرداخت. وی در سال 1947 از اعضای مجلس اوقاف و در طی سالهای 1961-1955 نیز عضو هیئت عالی اسلامی‌ بود. سپس به عضویت مجلس اعیان درآمد و ندیم ملک عبدالله بن حسین در مجالس دینی و ادبی گردید.

کتاب‌های شعر المشاعر، دیوان شعر از آثار اوست.

ناصرالدین الاسد

در سال 1923 در عقبه متولد شد. تحصیلات خود را دررشته ادبیات ادامه داد و دوره لیسانس ادبیات را در سال 1947 و فوق لیسانس ادبیات در سال 1955 به اتمام رساند. دکترای وی نیز در رشته ادبیات است. وی دارای مدال افتخار درجه یک می‌باشد و مناصب فرهنگی بسیاری در دانشگاه‌ها ی عربی برعهده داشته است؛ رئیس دانشکده ادبیات در دانشگاه لیبی، نماینده اداره فرهنگی در دانشگاه کشورهای عربی، سفیر اردن در سوریه، رئیس دانشگاه اردن در سال‌های 1980-1978 و وزیر آموزش عالی در سال‌های 1989-1985 بوده است.

خالد عبدالعزیز سلیمان الکرکی

وی در تاریخ 1946/6/10 در شهر الکرک متولد شد. تحصیلات دبیرستان خود را درسال 1965 در شهرستان کرک به پایان رساند. لیسانس خود را در رشته زبان و ادبیات عرب در سال 1969 در دانشگاه اردن و فوق لیسانس خود را در دانشکده زبان عربی دانشگاه اردن در سال 1977 و دکترای خود را در رشته فلسفه در دانشگاه کمبریج انگلستان به پایان رساند. وی مناصب فرهنگی متعددی را از جمله استادیار گروه زبان و ادبیات عرب در دانشگاه اردن در سال‌های 1987-1980، استاد گروه زبان و ادبیات عرب در دانشگاه پترا در سال 2000، استاد گروه زبان و ادبیات عرب در دانشگاه جرش در سال 2002، استاد گروه زبان و ادبیات عرب در دانشگاه اردن در سال2007، معلم در وزارت آموزش و پرورش، عمان - اردن در سال‌های 1969 تا 1974، مشاور پادشاه اردن، عمان-اردن در سال‌های 1991 تا 1992، مشاور پادشاه اردن، عمان - اردن در سال‌های 1993 تا 1995، رئیس دانشگاه جرش در سال‌های 2006-2002، رئیس دانشگاه اردن در سال‌های 2010-2007 و نائب رئیس مجمع زبان عربی اردن عهده‌دار بوده است.

او همچنین وزیر فرهنگ در سال‌های 1989 تا 1991، وزیر فرهنگ و رسانه در سال 1991، وزیر فرهنگ و جوانان در سال 1991، وزیر فرهنگ و آموزش عالی در سال 1991، معاون نخست وزیر و وزیر رسانه در سال 1995 تا 1996 و معاون نخست وزیر و وزیر آموزش و پرورش در سال‌های 2010 تا 2011 بوده است. تحقیقات و پژوهش‌های وی شامل: ترجمه‌ی برخی اشعار عرار به انگلیسی، رموز جاهلی در شعر نو عربی، رموز قرآنی در شعر نو عربی، گفتمان جدید اردن، رمان در اردن و منابع و چگونگی تحقیق در زبان و ادبیات است.

صلاح محمد محمود جرار

در سال 1952 در منطقه کفرقود در جنین متولد شد. علاوه بر زبان عربی، زبان‌های اسپانیایی و انگلیسی را به خوبی فرا گرفت. لیسانس خود را در رشته زبان و ادبیات عرب در سال 1974 و فوق لیسانس خود را در رشته ادبیات اندلس در سال 1978 از دانشگاه اردن و دکترای خود را در رشته ادبیات اندلس از دانشگاه لندن در سال 1982 اخذ نمود. وی در سال‌های 2011- 2010 وزیر فرهنگ بود. وی در اتحادیه‌ها و انجمن‌های عربی و بین‌المللی بسیاری عضویت دارد و مدال استقلال درجه 2 را درسال 2002 دریافت نمود. وی طی سال‌ها ی 1982 تا 1999 و از سال 2002 تاکنون در دانشگاه اردن به تدریس اشتغال دارد. همچنین استاد دانشگاه آل البیت در سال‌های 1997 تا 1998 و 2006 تا 2007 بوده و در دانشگاه‌های عمان، دانشگاه زیتونه، دانشگاه فیلادلفیا، آکادمی‌ موسیقی اردن و در وزارت آموزش و پرورش در سال 1974 تا 1978 تدریس کرده است. همچنین معاون دانشگاه اردن 2007 تا 2010 بوده است. تحقیقات و پژوهش‌های وی در زمینه توجه سیوطی به تراث اندلس، تاریخ ادبیات عرب، خاطرات و سفرنامه‌ها، شیخ ابراهیم قطان و تاریخ ابن خلدون (بخش چهارم) است.

طلال ابوغزالــۀ

در 22 آوریل 1938 در منطقه یافا-فلسطین متولد شد. وی موسس و رئیس مجموعه طلال ابوغزاله است که در سال 1972 تأسیس شده و خدمات شغلی و آموزشی ارائه می‌دهد. این مرکز دارای 80 شعبه درسراسر جهان می‌باشد. وی ریاست مؤسسات و هیئت‌های زیر راعهده دار بوده است: انجمن ارکستر ملی اردن، دانشکده طلال ابوغزاله در بحرین (2012)، دانشکده بین‌المللی طلال ابوغزاله در لبنان (2012)، دانشکده طلال ابوغزاله در اردن(از سال2006)، اتاق بازرگانی بین‌المللی، فرانسه (2008-2006)، هیئت تجارت الکترونیک و فناوری اطلاعات و ارتباطات، اتاق بازرگانی بین‌المللی، فرانسه (2008-2001)، مجلس خاورمیانه، مرکز پژوهش‌های استراتژیک بین‌المللی، آمریکا (1997-1995)، کنفرانس آمریکا درباره توسعه آموزش حسابداری، آمریکا (1995)، وی همچنین مشاور سازمان بین‌المللی مالکیت فکری در مجمع عربی مالکیت فکری، آلمان (1987 تاکنون) و عضو افتخاری در هیئت امنای سازمان عربی مبارزه با فساد (2007 تاکنون)، هیئت امنای مرکز تحقیقات سرطان ملک حسین، اردن 2003 تا 2006)، هیئت امنای مرکز ملی موسیقی، اردن (2005-2003)، انجمن فکر عربی (1998- تاکنون )، هیئت امنای دانشگاه آمریکایی لبنان (1980 تا 1982) و جشنواره اندیشمندان، امارات (2011) می‌باشد. هم چنین وی در سال‌ها ی 2010 تا 2011 عضو مجلس سنا بود. وی دارای دکترای افتخاری در علوم انسانی از دانشگاه بیت لحم در سال 2014، دکترای افتخاری در ادبیات از دانشگاه کانیسیوس آمریکا در سال 1988 است.

همچنین دارای مدال افتخار جمهوری تونس از دست رئیس جمهور این کشور در سال 1985 و مدال استقلال اردن از دست ملک طلال حسین در سال 1968 است.‍

جریس سماوی

نام وی جریس حنا جریس سماوی است. وی در سال 1956 در عمان متولد شد و لیسانس خود را در سال 1988 در رشته زبان انگلیسی از دانشگاه اردن دریافت نمود. در سال‌های 1997-1992 تهیه کننده برنامه‌های فرهنگی برای شبکه‌های عربی و انگلیسی برای تلویزیون اردن بود. برنامه‌های فرهنگی متعددی برای شبکه‌های نون النسوة و ذاکرة النغم تهیه کرده است. در سال‌های 1997 تا 2001 نائب رئیس جشنواره فرهنگ و هنر جرش و پس از آن در سال‌های2001 تا 2006 مدیر جشنواره جرش بود و در سال 2011 وزیر فرهنگ اردن گردید. وی که در اتحادیه نویسندگان اردن عضویت دارد توانست جایزه‌ی نخست بهترین قصیده‌ی عربی از جنگ فلسطین را در سال 1987 به خود اختصاص دهد. کتاب شعر زلــة اخری للحکمــة از آثار اوست.

نیز نگاه کنید به

شخصیت های فرهنگی ژاپن؛ شخصیت های فرهنگی کوبا؛ شخصیت های فرهنگی تونس؛ مفاخر فرهنگی سنگال؛ شخصیت ها و مفاخر فرهنگی آرژانتین؛ شخصیت ها و مفاخر فرهنگی سوریه؛ شخصیت ها و مفاخر فرهنگی سودان؛ مفاخر فرهنگی زیمبابوه؛ شخصیت ها و مفاخر فرهنگی قطر؛ شخصیت ها و مفاخر فرهنگی اتیوپی