کابل

در حال حاضر، کابل بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهر در افغانستان است.جمعیت کابل در سال ۲۰۰۵، به بیش از ۵/۳ میلیون نفر و طبق برآوردهای سال ۲۰۱۲، به بیش از ۵ میلیون نفر رسید. کابل شهری قدیمی است و در شاهنامه فردوسی از آن منطقه به نام کابلستان، که شامل کابل، جلال‌آباد، میدان شهر، وردک و سایر مناطق شرقی این کشور است، یاد شده است. کابل بین رشته‌کوه‌های هندوکش در دره‌های نسبتا پهن در ارتفاع ۱۸۰۰ متری از سطح دریا و در بستر جنوبی رود کابل و پنجشیر قرار دارد. رشته‌کوه‌های بلند و پست به‌مثابه حصاری طبیعی برای شهر است. آب شهر از کوه‌های پغمان و از ارتفاع ۴۵۰۰ متری تأمین می‌شود. رودهای منتهی به کابل نیز قابل توجه است و از قدیم در آن منطقه زراعت آبی وجود داشته است. در دوران قدیم، کاروان‌های تجاری بین شبه‌قاره هند و آسیای مرکزی از کابل و وادی رود کابل رفت‌وآمد می‌کردند؛ شهر کابل استراحتگاه کاروان‌های تجاری و از مراکز مهم تجارت بود. تیمور اولین قدم را در راه توسعه کابل برداشت، پس از مرگ احمدشاه درانی پسرش تیمور، پایتخت را در سال ۱۷۷۳ یا ۶- ۱۷۷۵ از قندهار به کابل انتقال داد و از آن زمان تاکنون، کابل پایتخت افغانستان بوده است. انتقال پایتخت از قندهار به کابل به چند دلیل بود: ۱- عدم اطمینان تیمور به بزرگان درانی در قندهار و نگرانی از اقدامات توطئه‌آمیز آنها؛ ۲-آب‌وهوای بهتر کابل از قندهار؛ ۳- نزدیکی کابل به پیشاور و امکان اداره بهتر متصرفات درانی در پنجاب.

کابل شهری خوش آب‌وهواست؛ رودی به همین نام در درون آن جریان دارد. دره‌های پر آب غوربند و پنجشیر در دو سوی آن قرار گرفته و آب آنها وارد رود کابل می‌شود. پغمان و پنجشیر از مناطق ییلاقی و تفرجگاهی زیبا در نزدیکی کابل است.

شهر کهنه در جنوب رود کابل است و بالاحصار و مکان‌های تاریخی در آن قرار دارد، سلاطین درانی و شاهزادگان آنها معمولا در بالاحصار اقامت می‌کردند؛ قسمت شمالی رود کابل جدید است و پارک‌ها، کاخ سلطنتی و مکان‌های دیپلماتیک در آن واقع شده است، شهر شیرپور، که شیرعلی خان آن را بنا کرد، در بخش شمالی رود کابل واقع است. منطقه‌های مسکونی کوهستان و کوهدامن در شمال کابل واقع‌اند. خیرخانه، محمدشاه مینه، نادرشاه مینه، وزیر اکبر خان مینه و خوشحال خان مینه از بخش‌های معروف شهر کابل است، شهر به دو قسمت جدید و قدیم تقسیم شده است.

در کابل اقوام مختلف افغانستان، به‌ویژه تاجیک‌ها و هزاره‌ها و بعد تا حدی پشتون‌ها ساکن‌اند. از سایر اقوام نیز در این شهر سکونت دارند، مذاهب مختلف نیز درکنار هم زندگی می‌کنند. شیعیان در همه جای کابل حضور دارند؛ ولی در ده مزنگ، کارته پنج، کوته سنگی و برخی جاهای دیگر بیشترند.

شهر کابل از چند مشکل بزرگ، که هرروزه بزرگ‌تر هم می‌شود، به‌سختی رنج می‌برد:

۱ - کمبود زمین برای ساخت‌وساز و تأمین مسکن برای جمعیت با سرعت در حال افزایش است؛ زیرا علاوه بر افزایش جمعیت خود شهر بر اثر رشد سریع جمعیت، عده کثیری مهاجر نیز از سراسر افغانستان و نیز مهاجران افغان مقیم سایر کشورها به کابل بازمی‌گردند. رشد جمعیت کابل ۴ تا ۵/۴ درصد برآورد شده است؛ ازاین‌رو چنین نرخ رشدی، مشکلات عظیم شهری و شهرسازی را به دنبال می‌آورد؛ ۲- کمبود آب شرب بهداشتی برای جمعیت؛ اغلب مردم از آب چاه‌های سطحی برای آشامیدن و شستشو استفاده می‌کنند که به‌تازگی غیربهداشتی شده یا در حال آلوده‌شدن هستند؛

۳- ترافیک سنگین؛ شهر فاقد خیابان‌کشی‌های لازم و متناسب با جمعیت و وسایل نقلیه فعلی است؛ هرروز بر تعداد وسایل نقلیه افزوده می‌شود و خیابان‌ها و کوچه‌ها، که اغلب قدیمی و تنگ، جوابگوی ترافیک جدید نیست؛

۴- آلودگی شدید هوا؛ هوای کابل به علت تردد تعداد زیاد وسایل نقلیه دودزا و سایر عوامل، دچار آلودگی شدید شده و جریان هوا به علت ارتفاعات زیاد، کند است. هوا هرروزه آلوده‌تر نیز می‌شود و تابه‌حال چاره‌ای برای آن اندیشیده نشده است؛ ۵- کمبود امکانات شهری، مانند برق، وسایل نقلیه عمومی.