نظام آموزشی چین

نظام کلی آموزشی چین، شامل آموزش پایه، آموزش فنی و حرفه ای، آموزش عالی و آموزش بزرگسالان است. آموزش پایه شامل پیش دبستانی، ابتدایی، راهنمایی (سیکل اول)، و دبیرستان (سیکل دوم) می باشد.

  آموزش پایه(پیش دبستانی) در چین

آموزش پیش دبستانی در چین

منظور از آموزش «پیش دبستانی» آموزش کودکان از آغاز تولد تا شش سالگی در کودکستان و آمادگی است. وزارت آموزش و پرورش، با در نظر گرفتن توانایی جسمی و روحی کودکان در این سن، برنامه­ ی مناسب آموزشی برای آن­ ها تنظیم کرده است. در این پایه، کودکان سه تا شش ساله می­ توانند وارد کودکستان شوند. درحال حاضر در چین بیش از 150 هزار کودکستان و مهد کودک وجود دارد و تنها کمی بیش از 30 درصد از کودکانی که سن آن­ ها به حد تحصیل در مدرسه نرسیده است، در این مقطع تحت آموزش هستند و بقیه با توجه به سن و مسائل اقتصادی و خانوادگی، تحت مراقبت والدین قرار دارند.

کودکستان ­ها و مراکز پیش دبستانی چین، به دو گروه دولتی و خصوصی تقسیم می­ شوند. کودکستان ­های دولتی با هزینه­ ی دولت دایر است و مبلغ کمی نیز از والدین دریافت می­ کنند، درحالی­که کودکستان ­های غیردولتی تمام هزینه ­های آموزشی را از والدین کودکان می ­گیرند. با توجه به رشد اقتصادی و اشتغال پدر و مادر، در سال­ های اخیر تعداد کودکستان ­های خصوصی با برنامه ­های متنوع آموزشی، از جمله فراگیری زبان انگلیسی، و هزینه های آن­ ها به شدت درحال افزایش است.

سرمایه گذاری­ های بخش خصوصی و خارجی در حوزه ی آموزش پیش دبستانی در دو دهه ­ی گذشته موجب رشد فزاینده ­ی این بخش از آموزش شده و مؤسسات و مراکز مراقبتی کودکان خارجی و بین المللی هم­چون بِی­بی ­کِر ( Baby Care)، فان­ دازِل (Fun Dazzle)، کودکان شرق (Eastern Kids)، و... با ارائه­ ی برنامه ­های مختلف به­ صورت تمام وقت، پاره وقت و یا پانسیونی و اجرای طرح هایی مثل «معلمان در نقش والدین» (Teachers as Parents) و راه اندازی مراکز مشاوره ­ای درخصوص تغذیه و بهداشت و سلامت کودکان، در جهت رشد بدنی، اخلاقی، فکری و زیبایی شناسی کودکان و کسب آمادگی لازم جهت بهره برداری از آموزش ضابطه مند، فراهم سازی محیط مناسب جهت ایجاد شرایط و فرصت­ هایی جهت مواجه کودک با مسائل و مشکلات واقعی زندگی و تقویت درک معانی، استفاده از سرگرمی ­های آموزنده، با میلیون­ ها دلار سرمایه گذاری، نقش مهمی در این فرایند ایفا می­ کنند. درحال­ حاضر، در کشور چین بیش از 20 میلیون خانواده­ ی برخوردار از کودکان رده­ های سنی 3-1 سال وجود دارند که هم­چنان به این رقم افزوده می­ شود. به اعتقاد کارشناسان، در کشوری که هر خانواده از حق برخورداری از 1 فرزند بهره مند است، 30 درصد هزینه ­های خانواده متعلق به کودک خانواده است که این رقم خود به جذب سرمایه­ های گسترده در بخش آموزش پیش دبستانی منتهی می­ گردد. در عین حال، از آن­جا که اغلب روش­ های آموزشی و ارزش­ های تربیتی به ­کار گرفته شده در این­ گونه مراکز از کشورهای غربی برگرفته شده و با فرهنگ سنتی چینی سازگار نیست، چالش بزرگی برای خانواده ­ها، دولت و مدیران این مراکز فراهم آورده است.

توسعه ­ی فراگیری زبان انگلیسی در دوره­ های آموزش پیش دبستانی بخش خصوصی، و روند رو به افزایش علاقه­ ی والدین به آماده سازی فرزندان خود برای آینده، منجر به استفاده از معلمان خارجی، به­ ویژه انگلیسی، آمریکایی و کانادایی جهت تدریس در مراکز پیش دبستانی شده است. بنابر آمار منتشره، هم اینک بیش از 3 هزار مؤسسه­ ی آموزش زبان خارجی در کشور چین فعالیت دارند که درآمد آن­ ها به بیش از 15 میلیارد یوان (معادل 2 میلیارد دلار آمریکا) می ­رسد که اغلب بایستی توسط والدین پرداخت شود و هزینه ­های آموزشی در این مقطع را بالا می ­برد. همین مسائل موجب شده تا در کنار افزایش هزینه ­ها، به دلیل اجرای برخی از برنامه های پرهزینه و غیرضرور، کیفیت آموزشی کودکان در این مراکز با افت قابل توجهی مواجه شود.

آموزش پایه(دوره ابتدایی)درچین

آموزش ابتدایی در چین

در چین کودکان از سن شش سالگی باید تحصیلات خود را از دبستان آغاز کنند. طبق مقررات قانون آموزش و پرورش اجباری چین، دولت برای کودکانی که به سن تحصیل رسیده اند، سیستم آموزش اجباری بدون دریافت شهریه را اجرا می­ کند. با این حال والدین باید هزینه­ ی کتاب و نوشت افزار را که سالانه تقریباً به چند صد یوان می ­رسد، پرداخت کنند.

دوران آموزش مقطع ابتدایی در چین عموماً بین پنج تا شش سال است. دروس این مقطع عمدتاً عبارتند از: زبان چینی، ریاضیات، علوم، زبان خارجی، آموزش ­های اخلاقی، موسیقی، و ورزش. با توجه به تعداد زیاد کاراکترهای چینی، در این مقطع بیشتر روی فراگیری کاراکترها تأکید می­ شود. جدیدترین آمارها نشان می­ دهد که درحال حاضر در چین، 120 میلیون دانش آموز دوره ­ی ابتدایی در بیش از 400 هزار دبستان به تحصیل اشتغال داشته و میزان ثبت نام و تحصیل کودکان این مقطع بیش از ۹۹/۴۹ درصد جمعیت سنی این گروه را تحت پوشش قرار داده است.

از آن­جا که آموزش دوره ­ی ابتدایی تحت سیستم آموزش اجباری 9 ساله قرار دارد، اکثریت مطلق مدارس ابتدایی چین زیر نظر دولت (مرکزی-محلی) اداره می­ شود و دانش آموزان با توجه به محل سکونت خود نزدیک ترین مدرسه به محل سکونت را انتخاب می­ کنند. درعین حال، در برخی از نواحی روستایی که دارای جمعیت پراکنده است و امکان تأسیس مدرسه به دلیل کم بودن تعداد دانش آموزان وجود ندارد، آموزش متمرکز اجرا شده و کودکان منطقه برای استفاده از امکانات تحصیلی بهتر، در مدارس متمرکز شبانه روزی که دارای شرایط نسبتا خوبی هستند تحصیل می­ کنند. دوره ­ی یکساله ­ی تحصیلی در مقطع ابتدایی به 38 هفته­ ی آموزشی (پنج روز در هر هفته) با چند هفته رزرو و 13 هفته تعطیلی تقسیم می­ شود و در این مقطع دانش آموز بایستی حتما در آزمون پایان سال در دروس زبان چینی و ریاضیات نمره­ ی قبولی کسب کند تا بتوانند به مقطع بالاتر بروند.

بر اساس برنامه ریزی درسی انجام شده برای طول دوره ­ی 5 تا 6 ساله ­ی ابتدایی، دانش آموز بایستی مجموعاً 4800 ساعت آموزش در کلاس داشته باشد که به ترتیب اهمیت بیش از یک سوم این میزان (1666 ساعت) برای فراگیری زبان و ادبیات چینی، و حدود یک چهارم (986 ساعت) برای ریاضیات، (544 ساعت) ورزش، موسیقی و هنر (هرکدام 404 ساعت)، علوم طبیعی (272 ساعت)، علوم اجتماعی و اخلاق (هرکدام 204 ساعت) و کار و دانش (136 ساعت) را به خود اختصاص داده ­اند.

طبق آمار منتشره از سوی وزارت آموزش و پرورش چین، در سال 2010 میلادی، تعداد کودکان در سن مدرسه­ ی این کشور بالغ بر ۹۵۰۱/۵۰۰/۰۰۰ نفر بوده که از این تعداد جمعاً ۹۵۰۱/۳۰۰/۰۰۰ نفر (۹۹/۷ درصد) در مدارس ثبت نام کرده اند.

آموزش مقطع راهنمایی(سیکل اول)درچین

آموزش مقطع راهنمایی(سیکل اول)درچین، جزو آموزش اجباری 9 ساله ­ی کشور است. از این جهت تحصیل در این مقطع برای دانش آموزان رایگان و بدون پرداخت هزینه است، ولی مانند مقطع ابتدایی، باید والدین هزینه ­های کتاب و نوشت ­افزار را خود بپردازند. دوران آموزش در مقطع راهنمایی حداکثر 3 سال است و عمده دروس آن شامل: زبان چینی، ریاضیات، زبان خارجی، فیزیک، شیمی، تعلیمات ایدئولوژیکی، آموزش ­های اخلاقی و اطلاعات عمومی است. جدید ترین آمارها نشان می­ دهد که در حال­ حاضر، در سرتاسر چین بیش از 60 هزار مدرسه­ ی راهنمایی (شامل 300 مدرسه­ ی راهنمایی فنی و حرفه ای) دایر و 60 میلیون دانش آموز در این مقطع تحصیل می­ کنند. میزان ورودی دانش آموزان این مقطع به بیش از 98 درصد جمعیت گروه سنی را تحت پوشش قرار داده و اغلب مدارس دوره ­ی راهنمایی (سیکل اول) توسط دولت اداره می­ شود.

آموزش دوره ­ی راهنمایی، جزو آموزش اجباری 9 ساله است و دانش آموزان می­ توانند بدون شرکت در آزمون ویژه، مستقیماً از دبستان وارد مقطع راهنمایی شوند. دانش آموزان این مقطع نیز در نزدیک ­ترین مدارس به محل زندگی خود ثبت نام می­ کنند. در عین­ حال، در برخی از مناطق روستایی آموزش متمرکز اجرا می­ شود و دانش آموزان در مدارس مرکزی که از امکانات و شرایط بهتری آموزشی و خوابگاه شبانه روزی دارند به تحصیل می ­پردازند. دولت هم­چنین، در برخی از مناطق برای کمک به توسعه ­ی آموزش تلاش می­ کند سیستم آموزش از راه دور را توسعه دهد تا به اهداف گسترش آموزش در مناطق مختلف دست یابد.

یک سال تحصیلی در مقطع راهنمایی به 39 هفته­ ی آموزشی (پنج روز در هفته) با چند هفته کم و زیاد و 12 هفته­ ی تعطیلی تقسیم می­ شود.

آموزش مقطع دبیرستانی(سیکل دوم)درچین

دانش‌آموزان دبیرستانی در چین

آموزش مقطع دبیرستانی(سیکل دوم)درچین، ادامه­ ی آموزش دوران راهنمایی به ­شمار می ­رود که شامل انواع دوره­ ها­ی دبیرستان عمومی، دبیرستان آموزش حرفه ای، مدرسه­ ی متوسطه­ ی فنی و غیره می­ شود. آموزش مقطع دبیرستانی(سیکل دوم)درچین اجباری نیست. از این ­جهت، دانش آموزان موظف به پرداخت شهریه هستند. میزان شهریه با توجه به وضعیت اقتصادی مناطق مختلف متفاوت است. که معمولاً سالانه به چند هزار یوان می ­رسد. آموزش مقطع دبیرستانی(سیکل دوم)درچین عموماً سه ساله است و عمده دروس آن عبارتند از: زبان و ادبیات چینی، ریاضیات، زبان خارجی، فیزیک، شیمی، علوم تجربی و اطلاع رسانی. دبیرستان­ ها در چین عمدتاً از سوی دولت اداره می­ شوند ولی از آن­جا که آموزش در این مرحله اجباری نیست، لذا درسال­ های اخیر، بخش غیردولتی نیز در امر آموزشی این مقطع فعال شده است. دانش آموزان پس از پایان تحصیل در دوره ­ی راهنمایی، برای ورود به مقطع دبیرستان باید در آزمون شرکت کنند و آموزشگاه ­ها با توجه نتایج آزمون دانش آموزان ممتاز را برای ادامه­ ی تحصیل در مقطع دبیرستان گزینش کرده و از آن­ ها ثبت نام می­ کنند. موضوعات امتحانی برای ورود به مقطع دبیرستان و میزان نمرات قبولی توسط ادارات آموزش و پرورش مناطق مختلف تعیین می­ شود. جدید­ترین آمارها نشان می ­دهند که در حال­ حاضر، در چین بیش از 31300 دبیرستان دایر است که 30 میلیون دانش آموز دبیرستانی در آن­ ها مشغول به تحصیل هستند و این میزان معادل 66 درصد جمعیت واجد شرایط از نظر سنی برای ادامه­ ی تحصیل دراین مقطع است.

یک سال تحصیلی در دوره ­ی دبیرستان شامل 40 هفته­ ی آموزشی (پنج روز در هفته) با چند هفته کم و زیاد و 11 هفته­ ی تعطیلی می گردد.

آمار تعداد دانش آموزان و معلمان مدارس دولتی و غیردولتی مقاطع پیش دبستانی تا دبیرستان (2010)

	تعداد مدرسه	تعداد فارغ التحصیل	ورودی جدید	کل شاغلان به تحصیل	تعداد کارکنان	تعداد معلمان
پیش دبستانی دولتی	150420	10575502	17003581	29766695	1849301	1144225
پیش دبستانی غیردولتی	102289	3889350	7116312	13994694	1168429	680404
دوره ابتدایی دولتی	290597	19279332	16917007	101353616	6175629	5645777
دوره ابتدایی غیردولتی	5351	864287	947235	5376255	313927	229480
راهنمایی دولتی	56479	18130799	17165815	53423332		3529728
راهنمایی غیردولتی	4259	1298601	1532080	4421129
دبیرستان دولتی	28635	14626302	17043787	46705958	7080290	2389122
دبیرستان غیردولتی	5622	1709986	1941400	5370649	629281	447069

سیلابس های درسی دانش آموزان مقاطع ابتدایی و راهنمایی در چین

وزارت آموزش و پرورش چین برای نخستین بار در سال 1950، سیلابس­ های درسی استانداردی را برای تدریس در مدارس ابتدایی و راهنمایی سراسر کشور تعیین و کتب درسی لازم را منتشر و در اختیار دانش آموزان تمام مناطق قرار داد. این سیلابس ­ها چهار بار در سال­ های 1956، 1963، 1978 و 1986، اصلاح شده و تغییر پیدا کرد و به روزرسانی شد و بر مبنای آن­ ها، 8 گروه کتاب درسی تهیه و تدوین و از سوی انتشارات آموزشی خلق چاپ و منتشر شد. از آن­جا که کشور چین از نظر جغرافیایی گسترده و دارای تنوع قومی و زبانی و مذهبی است، انتظار می ­رفت که متون آموزشی در مناطق مختلف این کشور بر اساس نیازها و تنوع فرهنگی ساکنان این مناطق باشد. لذا، در سال 1986، کمیسیون آموزشی کشور تصمیم گرفت برای تولید کتب درسی، سیاست ویژه ­ای را اعمال کند تا بتواند پاسخگوی نیازهای متنوع مناطق مختلف از نظر فرهنگی و قومی باشد. در مناطقی که شرایط اجازه می ­داد، ادارات آموزشی منطقه، مؤسسات آموزشی، متخصصان، محققان و معلمان و اشخاص را ترغیب کردند تا کتب درسی مقاطع ابتدایی و راهنمایی این مناطق را بر اساس نیاز شرایط محیطی و فرهنگی و اقلیمی خاص خود را در چهارچوب سیاست آموزش اجباری 9 ساله ­ی کشور تهیه و تدوین نمایند. در نتیجه، کتاب­ های آموزشی مختلفی در رقابت با کتب استاندارد آموزش سراسری و طبق نیازها و شرایط منطقه­ ای تدوین و منتشر شد که تأثیر بسزایی در تحقق اهداف توسعه ­ی آموزش در این مناطق داشت. بر این اساس، تا سال 1998، بیش از 2000 عنوان کتاب آموزشی تألیف و منتشر گردید. افزون بر کتاب­ های درسی، کتاب­ های مختلف کمک آموزشی، کتاب­ های مرجع، کتابچه ­های تصویری، اطلس­ های آموزشی، جدول ­ها و لوحه ­های دیواری، اسلاید و فیلم، مشق در خانه، نرم افزارهای کامپیوتری و...، مطابق با تنوع و ذائقه­ ی فرهنگی دانش آموزان و راهنمای روش تدریس برای اساتید و معلمان تألیف و منتشر گردیده است. هم­چنین، برنامه ­های متنوع آموزشی خارج از مدرسه در زمینه­ های مختلف هم­چون موسیقی، ورزش، نقاشی، کامپیوتر، تئاتر، طراحی و مدل­سازی، صنایع دستی و اختراعات و ابداعات تهیه و تدارک دیده شده است که در مراکزی مانند کاخ دانش ­آموزان، باشگاه­ های دانش­ آموزی، مراکز علمی و تکنولوژیکی دانش­ آموزی، مراکز فعالیت­ های کودکان و نوجوانان که تعدادشان به بیش از 10 هزار مرکز می ­رسد، در نظر گرفته شده که هرچه بیشتر به شکوفایی استعدادها و خلاقیت­ های علمی-آموزشی دانش آموزان کمک می­ کند.

مدارس ویژه ی دانش آموزان ناتوان و کم توان ذهنی و جسمی در چین

طبق آمار منتشره از سوی دولت چین، در این کشور بیش از 6 میلیون دانش آموز کم ­توان و معلول از نظر جسمی و ذهنی وجود دارد که تحت پوشش آموزشی قرار دادن این بخش از دانش آموزان مورد توجه دولت قرار گرفته است. وزارت آموزش و نهادهای مسئول نگهداری و مراقبت از این گونه افراد، برای تضمین تحصیلات و آموزش آن­ ها برنامه ­ها و سیاست­ های مختلفی را بر اساس شرایط جسمانی آنان تدوین و به مورد اجرا گذاشته ­اند. این قشر از دانش آموزان بین 7 تا 9 سال از امکانات و تسهیلات در نظر گرفته شده برای آموزش پایه بهره ­مند می­ شوند. در سال 1985، با برنامه ریزی ­های به عمل آمده از سوی دولت چین، زمینه ­ی ادامه­ ی تحصیل در مقاطع بالاتر و دانشگاه­ ها هم برای این افراد فراهم شد. در حال­ حاضر، 4 کالج ویژه برای تحصیلات این گونه دانشجویان راه اندازی شده و بقیه در سایر دانشگاه­ های کشور به ادامه­ ی تحصیل می ­پردازند.

هم­چنین، بیش از 1000 مرکز آموزشی فنی و حرفه ای برای کارآموزان کم توان و ناتوان راه اندازی شده و افزون بر این مراکز، شرایط برای کارآموزی این حرفه ­آموزان در 2200 مرکز حرفه و فن عادی دیگر نیز فراهم گردیده و از داوطلبان ثبت نام به عمل می ­آید. تاکنون بیش از ۲/۶ میلیون نفر در این آموزشگاه ­ها و مراکز فنی و حرفه ای موفق به گذراندن دوره­ های آموزشی شده اند. هم­چنین، وزارت آموزش با تدوین قانون و مقررات لازم، این­ گونه دانش آموزان و فارغ التحصیلان را از نظر آموزشی و شغلی تحت پوشش و حمایت قانونی قرار داده است.

آموزش های فنی و حرفه ای در چین

آموزش ­های فنی و حرفه ای در 3 سطح: راهنمایی، دبیرستان و آموزش عالی فنی و حرفه ای صورت می­ گیرد. افزون بر این موارد، آموزش ­های فنی و حرفه ای شامل آموزش کار­محور و آموزش شغلی نیز می­ شود. این نوع از آموزش ­ها نقش مهمی در مؤسسات آموزش عالی فنی حرفه ای، مدارس راهنمایی تکنیکی، مدارس مهارت افزایی، مراکز آموزش شغلی، مدارس آموزش تکنیکی بزرگسالان و سایر نهادهای آموزش اجتماعی در طول حیات افراد ایفا می­ کند.

نخستین قانون آموزش فنی و حرفه ای چین در سال 1996 تدوین و به مورد اجرا گذاشته شد و زمینه ­ی قانونی توسعه ­ی این نوع از آموزش را فراهم ساخت. آموزش فنی و حرفه ای افزون بر آموزش تئوریک در کلاس شامل برخی از آموزش ­های عملی مورد نیاز نیز می­ گردد. مراکز آموزش فنی و حرفه ای عمدتاً از سوی دولت راه اندازی و مدیریت می­ شود ولی بخش هایی از جامعه نیز برای مشارکت و سرمایه گذاری در این زمینه تشویق به همکاری می­ شوند.

سیستم آزمون سراسری ورود به دبیرستان در چین

دانش ­آموزان مقطع راهنمایی در چین در پایان تحصیلات این مقطع و برای ورود به مقطع دبیرستان بایستی در یک آزمون ویژه شرکت نمایند. با توجه به اینکه کم­تر از 60 درصد دانش آموزان دوره ­ی راهنمایی می­ توانند مقطع دبیرستان به ادامه­ ی تحصیل بپردازند، و لذا رقابت برای ورود به دبیرستان خیلی سخت و آزمون ورود به دبیرستان یکی از مشکل­ ترین آزمون­ های دوران تحصیلات متوسطه است.

سؤالات و مواد درسی این آزمون توسط ادارات آموزش و پرورش مناطق مختلف تعیین می ­شود. در رشته­ های عمومی موضوعات امتحانی عبارتند از: زبان و ادبیات چینی، زبان خارجی، ریاضیات، فیزیک، شیمی و سایر دروس. این آزمون معمولاً همه ساله در ماه ژوئن برگزار و دانش آموزان درصورت کسب نمره­ ی قبولی می­ توانند برای ادامه­ ی تحصیل وارد دبیرستان شوند. در این­صورت، از شانس بیشتری برای ورود به دانشگاه و یافتن شغل مناسب برخوردار خواهند شد. در غیر این­صورت، فرصت ادامه­ ی تحصیل در دبیرستان را نخواهند داشت. از این جهت بسیاری از دانش ­آموزان چینی­، آزمون متوسطه را امتحان تعیین سرنوشت می­ نامند.

آزمون سراسری کنکور در چین

آزمون ورود به دانشگاه در چین

آزمون کنکور در کشور چین هم مثل سایر کشورهای جهان به امتحاناتی اطلاق می­ شود که برای ورود به دانشگاه و آموزشگاه ­های عالی برگزار می­ شود. بر اساس برنامه­ ی امتحانی منتشره از سوی وزارت آموزش و پرورش، موضوعات آزمون کنکور توسط ادارات آموزش و پرورش در سطوح دولتی و یا استانی تعیین می­ شود. تاریخ برگزاری این امتحانات 7 ژوئن هر سال بوده و مدت آن دو تا سه روز است.

در دوران انقلاب فرهنگی (1966 تا 1976 میلادی)، تعداد زیادی از جوانان چینی به خاطر سیاست غلط دولت و باند چهار نفره، به دلیل تعطیلی دانشگاه­ ها و مراکز آموزش عالی، فرصت ادامه­ ی تحصیلات عالیه را از دست دادند. در سال 1977 که برای نخستین بار پس از انقلاب فرهنگی آزمون جامع کنکور سراسری برگزار شد، بیش از ۵/۷ میلیون نفر برای ورود به دانشگاه و به دست آوردن شانس ادامه­ ی تحصیل به رقابت پرداختند که از این تعداد، تنها 270 هزار نفر موفق به ورود به دانشگاه شدند. از این رقابت فشرده، به عنوان اولین نشانه­ های اصلاحات در آموزش نام برده می­ شود. این در حالی است که بر اساس آمار منتشره از سوی وزارت آموزش چین، در سال 2008، بیش از ۱۰/۵ میلیون نفر در آزمون کنکور شرکت کردند که حدود 50 درصد آنان (۵/۹۹ میلیون نفر) موفق به ثبت نام در یکی از دانشگاه­ های چین شدند. در واقع، این آزمون رقابتی برای جوانان چینی، به منزله­ ی تلاش هزاران سرباز از یک پل کوچک است که اغلب سربازان در رقابت با یکدیگر از روی پل به رودخانه افتاده و موفق به عبور نمی­ شوند.

در حال­ حاضر، موضوعات امتحانی کنکور در چین، به«3 باضافه ­ی ایکس» معروف است. مقصود از «سه»، آزمون زبان و ادبیات چینی، ریاضیات و زبان خارجی است و منظور از «ایکس» رشته­ های مورد نظر در امتحانات سراسری کشور و استان­ های مختلف است. در برخی از مناطق «ایکس» یعنی امتحانات جامع رشته­ ی علوم انسانی و علوم طبیعی است. به عبارت دیگر، دانش آموزانی ­که برای شرکت در رشته­ های علوم انسانی ثبت نام ­کنند، می­ توانند در امتحان جامع علوم انسانی شرکت و دانش آموزانی ­که در رشته­ ی علوم طبیعی ثبت نام کنند، در آزمون جامع علوم طبیعی شرکت خواهند کرد.

ولی در برخی از مناطق «ایکس» نه تنها شامل آزمون جامع علوم انسانی و علوم طبیعی است، بلکه امتحانات یک رشته ­ای نیز معنا می­ دهد. دانش آموزانی که برای شرکت درامتحانات ثبت نام می­ کنند با توجه به رشته­ ی تخصصی مورد نظر خود و خواست دانشگاه مد نظر، در آزمون فیزیک، شیمی، بیولوژی و تاریخ نیز شرکت می­ کنند. آزمون کنکور در چین همواره مورد توجه فراوان مردم بوده ولی در سال­ های اخیر، به ­دنبال افزایش شمار داوطلبان و نسبت قبولی، از فشار آن بر داوطلبان و والدین تا اندازه­ ای کاسته شده است. با این حال آزمون کنکور همه ساله یکی از دغدغه ­های مهم و مورد توجه والدین و دانش ­آموزان در چین است.

احداث مدارس با سرمایه گذاری مشترک چيني و خارجی

به­ رغم گرایش شدید نسل جدید چینی برای تحصیل در خارج کشور، به نظر می ­رسد که هنوز بسیاری از مردم این کشور هم­چنان مایل به تحصیل در داخل کشور، بویژه در مدارس مشترک چینی و خارجی هستند که تعداد آن­ ها مانند قارچ در سرتاسر چین در حال افزایش است. این مدارس اغلب توسط دانشگاه­ ها، مؤسسات و یا سازمـان­ های بین المللی آموزشـی تأسیس و اداره می­ شوند. پس از عضویت چین در سازمان تجارت جهانی و افزایش نیازهای این کشور به افراد متخصص و تحصیل کرده در رشته­ های مختلف از یک سو، و عدم پاسخگویی سرمایه­ های داخلی و سیستم سنتی گذشته آموزشی به این نیازها از سوی دیگر، دولت چین برای رفع این نیاز اساسی، طبق شرایط و مقررات خاصی به سرمایه گذاران خارجی مجوز فعالیت در عرصه ­ی آموزشی این کشور را داد. کشور چین پس از ورود به سازمان تجارت جهانی، بازار تعلیم و تربیت خود را به روی سرمایه گذاران اعم از حقیقی و حقوقی با محدودیت ­های نسبتاً کمتری گشود.

چین معتقد است که دارای بزرگ ترین بازار بالقوه ­ی آموزش و پرورش در جهان است و آمـار نشـان می ­دهـد که پکنـی­ ها برای بهبود زبان انگلیسـی خود سالانه بیش از 300 میلیون دلار هـزینه می­ کنند. هزینه­ ی سالانه ­ی آموزش و پرورش در چین هنوز نزدیک به ۱/۴ درصد از هزینه­ ی تعلیم و تربیت عمـومـی در جهان توسعه یافته پایین­ تر است. لذا، با عنایت به بهبود شرایط زندگی جامعه و تمایل والدین به هزینه کردن برای آموزش هرچه بهتر تک فرزند خانواده، سرمایه گذاری بخش غیردولتی و خارجی در بخش آموزش به سرعت رشد کرد. در حال­ حاضر تنها در شهرهای بزرگی مانند پکن و شانگهای صدها مدرسه­ ی مشترک چینی و خارجی به فعالیت آموزشی اشتغال داشته و ده ­ها هزار دانش آموز در این گونه مدارس به تحصیل می ­پردازند. این مدارس توسط چینی ­های خارج از کشور و سازمان ­ها و دانشگاه­ های بین المللی مانند مؤسسه­ ی زبان و تجارت شهر سیدنی، مؤسسات و مراکز دانشگاهی ژاپن، آمریکا، کانادا، انگلیس، هنگ­ کنگ، مالزی و... اداره می­ شوند. آنچه قابل توجه است، هزینه ­های تقریباً سنگین شهریه­ ی این مدارس است که اغلب والدین در یک رقابت و چشم و هم چشمی تنگاتنگ این هزینه ­ها را می ­پردازند.

طرح تقویت ساختار اخلاقی كودكان و دانش آموزان چینی

در فوریه­ ی سال 2000 میلادی، پروژه ­ای تحت عنوان «ساختار اخلاقی شهروندان خردسال چینی» به­ صورت مشترک توسط فدراسیون زنان چین، کمیته ­ی مرکزی لیگ جوانان حزب کمونیست و وزارت آموزش و پرورش چین به مورد اجرا گذاشته شد. در حال­ حاضر، این پروژه در میان کودکان و دانش آموزان سراسر چین با جدیت پی گیری و برنامه­ ی فوق تحت عنوان فعالیت­ هایی هم­چون «من شهروند شایسته­ ی خردسال می­ شوم» به مورد اجرا گذاشته می­ شود. اجرای چنین فعالیت­ هایی به تأمین سلامت روحی و اخلاقی صدها میلیون دانش آموز چینی منجر شده است. این طرح برای مقابله با تأثیرات منفی و عوامل فرهنگی نادرست داخلی و خارجی و رشد فکری و اخلاقی کودکان چینی به اجرا درآمده است. در پروژه­ ی فوق، از کودکان رده­ های سنی 3 تا 18 سال سراسر چین خواسته می شود که به­ صورت داوطلبانه در برنامه ­های اخلاقی و آموزشی «من شهروند شایسته­ ی خردسال می­ شوم» شرکت نموده و عادات نیک و اخلاق پسندیده ­ی خود را طبق فرهنگ سنتی چین پرورش دهند. از جمله مهم ترین اهداف پروژه­ ی فوق می­ توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1- تبدیل کودکان به دستیاران خردسال خانواده و اطاعت از پدر و مادر و توجه به خویشاوندان؛

2- تبدیل کودکان به نمونه ­های کوچکی از افراد میهن پرست، مؤدب، صادق، وفادار و منضبط جامعه؛

3- تبدیل کودکان به نمونه ­های کوچکی از انسان دوستی، کمـک به یکدیگر، احترام به حقوق دیگران و علاقـه مند به همکـاری با سایرین؛

4- تبدیل کودکان به نگهبانان کوچک اموال دولتی و عمومی، مراقب بهداشت، محافظ محیط زیست و نظم و انظباط اجتماعی؛

5- تبدیل کودکان به افرادی راست گو، درستکار، زحمتکش و با شهامت.

با توجه به این­که کشور چین دارای بیش از 300 میلیون کودک و دانش آموز است، اجرای پروژه­ ی «تقویت ساختار اخلاقی شهروندان خردسال چینی» از مهم ­ترین اقدامات بخش آموزش برای پرورش اخلاقی نسل جوان این کشور به ­شمار می ­آید.

میزان سرمایه گذاری در توسعه ی آموزش در چین

در سال 2001 میلادی، دولت چین بالغ بر ۳۵/۵ میلیارد دلار در زمینه ­ی توسعه ­ی بخش آموزش این کشور سرمایه گذاری کرد که ۱۶/۴۸ درصد نسبت به سال 1997 افزایش داشته است. به گزارش وزارت آموزش و پرورش این مبلغ عمدتاً در جهت توسعه ­ی آموزش و پرورش در مدارس ابتدایی و سایر نهادهای آموزشی برای بهبود و ارتقای شیوه ­های تدریس هزینه شده است. طبق این گزارش، بودجه­ ی اختصاص یافته به بخش آموزش در سال2002 شامل 55/2 درصد از رشد تولید ناخالص داخلی کشور بوده که ۰/۰۶ درصد بیشتر از سال 1997 بوده است. از آغاز قرن بیست و یکم، دولت چین توسعه ­ی بخش ‎آموزشی و ارتقای سطح تعلیم و تربیت در این کشور را در دستور کار خود قرار داده و از آن به­ عنوان مهم ­ترین برنامه­ ی توسعه ­ی ملی کشور نام می ­برد.

کشور چین در نخستین دهه از قرن 21، به دستاوردهای چشمگیری در عرصه ­ی آموزش و پرورش نائل شده و به طراحی نظام آموزشی با ویژگی خاص این کشور پرداخته است که از آن جمله می­ توان به افزایش نرخ سرمایه گذاری در بخش اموزش به میزان190/3 درصد از رشد تولید ناخالص کشور اشاره کرد. به طور کلی می­ توان گفت که نرخ سرمایه گذاری آموزشی طی سال­ های2003 تاکنون سالانه افزایش قابل توجهی داشته است. بر اساس گزارش منتشره از سوی وزارت آموزش چین مجموع هزینه ­های بخش آموزش در سال 2003 مبلغ 549 میلیارد دلار، در سال 2004 مبلغ 632 میلیارد دلار، در سال 2005 مبلغ 742 میلیارد دلار، در سال 2006 مبلغ 896 میلیارد دلار و در سال 2007 بالغ بر یک تریلیون و 158 میلیارد دلار بوده است. بدین ترتیب طی 5 سال، سرمایه گذاری در این بخش تقریباً دو برابر شده است. اگرچه این کشور هنوز تا رسیدن به نرخ جهان پیشرفته که 6 درصد از تولید ناخالص ملی است، فاصله دارد.

نیز نگاه کنید به

• نظام آموزش، تحقیقات و فناوری چین
• نظام آموزش و پرورش در چین معاصر