ازدواج در قزاقستان
در قزاقستان بر اساس سرشماری سال ۱۹۹۹، نشان می‌دهد که این کشور ۳/۱ میلیون زوج متاهل وجود داشته است ولی در عرض ۱۰ سال، تعداد خانواده‌ها کاهش یافته است، در سال ۱۹۸۹ - ۳/۵ میلیون خانوار وجود داشت و بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۹ تعداد خانواده ۴۰۲۲۳۸۸ بوده است.
قانون سن ازدواج را برای کسانی که ازدواج می‌کنند ۱۸ سال تعیین کرده است۶۱. ولی در صورت وجود عذر موجه به دولت محلی و دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌اجازه داده شده است که ازدواج افراد زیر سن قانونی که به شانزده سال رسیده‌اند مجاز باشد.
سن ازدواج شاخص رفتار زناشویی می‌باشد. سن میانگین ازدواج برای مردان و زنان به تدریج افزایش یافته است. در قزاقستان با توجه به آمار، سن میانگین ازدواج در یک دهه از سال ۱۹۹۹ تا سال ۲۰۰۹ از ۲۵,۹ تا ۲۶,۸ سالگی افزایش یافته است. به تاخیر انداختن ازدواج به سنین بالاتر و افزایش سن میانگین ازدواج نشانگر تغییرات مهم در رفتار زناشویی می‌باشد. با توجه به رشد تعداد کل ازدواج واقع شده در بین جمعیت در طول سالهای دهه گذشته، روند به تاخیر افتادن ازدواج جوانان به سنین بالاتر ادامه یافته است که در نتیجه بالا رفتن سن ازدواج باروری و زاد و ولد را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و وزن افراد به دلیل تأخیر در ازدواج بالا می‌رود و ناهنجاری‌های جسمی‌را باعث می‌گردد. در طول ۲۰ سال گذشته نسبت جمعیت ازدواج کرده کاهش زیادی یافته است: مردان- از ۶۶,۸% در سال ۱۹۸۹ به ۶۲،۴% در سال ۱۹۹۹ و به ۵۷،۱% در سال ۲۰۰۹، زنان به ترتیب - از % ۶۰,۴ به % ۵۵,۶ و %۵۲,۲. در میان جمعیت قزاقستان در سنین ۱۵ ساله و بالاتر، با توجه به آخرین آمار، نسبت مردان مجرد از %۶۱،۰ در سال ۱۹۹۹ به ۵۶،۹% و زنان از ۵۷،۰% به ۵۳،۷% کاهش یافت. نسبت مردان - قزاق در سن ۳۹-۲۵ ساله که هرگز ازدواج نکرده‌انددر حال حاضر از کل جمعیت در این گروه سنی به ۲۷،۷% رسیده (که در سال ۱۹۹۹، %۱۸,۴ بوده است)، و بین زنان قزاق در سن ۳۵-۲۰ ساله از ۲۷،۵% در پایان قرن گذشته به ۳۸% رسیده است. بنا بر اطلاعات سازمان آمار قزاقستان سن میانگین زنان ساکن قزاقستان که در سال ۲۰۱۱ ازدواج نموده‌اند۲۴،۳ سال می‌باشد. در سال ۲۰۱۳ حدود ۳۳،۱ هزار دختران (%۲۴،۴) تا ۲۰ ساله تشکیل خانواده داده‌اند. اکثر زنان قزاقستان اولین ازدواج را از ۲۱ تا ۲۵ ساله - ۷۵/۷ هزار زنان (%۵۵،۸) انجام می‌دهند. ضمنا زنان قزاقستان که سنشان بیش از ۲۶ ساله است کمتر ازدواج کرده‌اند- فقط ۲۶،۹ هزار نفر(۱۹،۸%).
به گفته مقامات دولتی قزاقستان، افزایش قابل توجهی در میانگین سن عروس‌ها مشاهده نمی‌شود. چنانکه در سال ۲۰۰۹ سن میانگین زنان که بار اول به پیوند زناشویی اقدام نموده‌اند۲۴،۲ سال بوده است. در ماه می‌سال ۲۰۱۴، گزارش شده است که در قزاقستان سالانه سه هزار دختر زیر سن قانونی شوهر داده می‌شوند. ضمنا اشاره شده از آنجا که زوج جوانان نمی‌تواند قبل از ۱۸ سالگی ازدواج خود را در دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌ثبت کنند تعدادی از مزدوجین زیرسن قانونی برای اجرای صیقه عقد به امامان مساجد مراجعه می‌کنند که با این وجودشمارش چنین ازدواج‌ها در سراسر کشور غیرممکن می‌باشد و آمار دقیقی از آن در دست نیست[۱].
به نظر می‌رسد دلایل این تغییرات ریشه در تغییر در طرز فکر و تصور جوانان دارد. قابل ملاحظه است که گرایش به استانداردهای رفتار غربی که در آن روابط و انتخاب شریک زندگی بسیار آزاد و ازدواج دیر هنگام رایج است تغییرات عمده در روابط زناشویی ایجاد می‌کند. و روابط ثبت نشده که به آن ازدواج ازمایشی می‌گویند گسترش یافته است.
در قزاقستان از سال ۱۹۹۲ ضریب کلی ازدواج به شدت کاهش می‌یابد و در سالهای ۱۹۹۷-۱۹۹۶ تثبیت می‌شود، سپس در سال ۱۹۹۹ کاهش بیشتر شاخص تا یک نقطه بحرانی صورت می‌گیرد، سپس افزایش تدریجی مشاهده می‌شود. در واقع ضریب کلی ازدواج در جمهوری قزاقستان در یک دهه از دهه نود قرن .XX به یک سوم کاهش یافت. تفاوت شاخص در جمعیت شهری و روستایی نشان می‌دهد که جمعیت شهری به تغییرات در جامعه سریع‌تر واکنش نشان می‌دهند.تغییر شدت ازدواج در جمعیت روستایی آهسته‌تر رخ می‌دهد.
قانون خانواده برای ازدواج شرایط مثبت و منفی را برقرار می‌کند. در بند ۱ ماده ۹ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان دو شرط مثبت برای ازدواج مقرر شده است: رضایت داوطلبانه متقابل طرفین و رسیدن به سن ازدواج افراد براساس ماده ۱۱ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان ازدواج بین افراد ذیل مجاز نیست:
- افرادی که حداقل یک نفر از آنها در حال حاضر با فرد دیگر در ازدواج است (افراد متأهل)؛
- بستگان نزدیک مانند والدین و فرزندان، پدربزرگ، مادربزرگ و نوه‌ها، برادران و خواهرانی که پدر یا مادر مشترک دارند؛
- پدر و مادر خوانده و افرادی که به فرزندی گرفته شده اند؛
- افرادی که حداقل یک نفر از آنها به دلیل بیماری روانی یا زوال عقل توسط دادگاه ناکارآمد شناخته شده است.
جهت به رسمیت شناخته شدن اتحاد زن و مرد به عنوان یک ازدواج، باید آن را در دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌ثبت نمود. حقوق و تعهدات همسران تنها پس از ثبت دولتی ازدواج بوجود می‌آیند و دولت این اتحاد را به عنوان ازدواج به رسمیت می‌شناسد و آن را تحت حفاظت خود در می‌آورد. در ماده ۱۳ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان فاصله بین ارائه درخواست ازدواج و ثبت آن مدت یک ماه الزامی‌در نظر گرفته شده است: ازدواج می‌تواند در روز ارائه درخواست ثبت شود. با در نظر گرفتن اهمیت خاص ازدواج به عنوان مهم‌ترین واقعه زندگی انسان، ثبت ازدواج را می‌توان طبق درخواست عروس و داماد در طی مراسم با شکوهی انجام داد.
اگر در هنگام ازدواج یکی از شرایط ازدواج نقض شده باشد و یا موانع دیگری وجود داشته است، ازدواج ممکن است توسط دادگاه باطل اعلام گردد.
مبانی ازدواج و خانواده در قوانین جمهوری قزاقستان
ازدواج و خانواده، مادر و پدر شدن و دوران کودکی کودک تحت حمایت دولت قرار دارند و قوانینی برای ازدواج، طلاق و تنظیم روابط خانوادگی وضع شده است که قوانین ازدواج و خانواده در جمهوری قزاقستان بر اصول زیر استوار شده است:
- ازدواج داوطلبانه مرد و زن؛
- برابری حقوق زن و شوهر در خانواده؛
- قابل قبول نبودن دخالت خودسرانه توسط هر کسی در امور خانواده؛
- حل و فصل مسائل مربوط به خانواده با موافقت متقابل؛
- اولویت تربیت خانوادگی کودکان و مراقبت از رشد و رفاه آنان؛
- حفاظت اولویت دار از حقوق و منافع اعضای خانواده مانند افراد زیر سن قانونی، افراد مسن و از کار افتاده؛
- تضمین اجرای بلامانع خقوق خود برای اعضای خانواده و مکان حفاظت قضایی از این حقوق؛
- حفظ یک زندگی سالم برای همه اعضای خانواده؛
- فقط ازدواجی که توسط مقامات دولتی ثبت شده است به رسمیت شناخته می‌شود. ازدواجی که طبق مناسک و مراسم مذهبی انجام شده با ازدواجی که در دفاتر دولتی ثبت شده است برابر نیست و پیامدهای قانونی مربوطه را ندارد. زندگی مشترک مرد و زن بدون ثبت دولتی و افراد هم جنس به عنوان ازدواج به رسمیت شناخته نمی‌شود.
- هر گونه محدودیت حقوق شهروندان در ازدواج و روابط خانوادگی به دلیل نصب، موقعیت اجتماعی، رسمی‌و دارایی، نژاد، ملیت، زبان، مذهب و یا هر امر دیگر ممنوع می‌باشد. حقوق شهروندان در روابط ازدواج و خانواده (زناشویی و خانواده) فقط توسط قانون و تا حدی که برای حفاظت از قانون اساسی، نظم عمومی، حقوق بشر و آزادی، سلامتی و اخلاق اجتماعی لازم است می‌تواند محدود شود[۲].
میزان پایبندی به خانواده و وضعیت طلاق در قزاقستان
در جامعه سنتی و روستایی معمولا درصد پایبندی به حفظ کیان خانواده از مناطق شهری بیشتر است ولی در شهرها و مناطق پیشرفته به دلیل رفاه و آسایش بیشتر، الگو گیری از روابط اجتماعی غربی و پایبندی کمتر به آداب و سنت‌های ملی و مذهبی پایه‌های خانواده متزلزل و ناپایدار است، ازدواج بر اساس دوستی‌ها و روابط عاشقانه زودگذر شکل می‌گیرد، به دلیل سهولت در انتخاب همسر به ملاک‌ها و معیارهای زندگی مشترک توجه نمی‌شود، با توجه به انتخاب همسر بر اساس احساسات، کوچک‌ترین اختلاف موجب بر هم خوردن زندگی زناشویی و خانوادگی می‌گردد و همچنین سهولت در طلاق از جمله عواملی است که موجب ناپایداری خانواده و زندگی زناشویی می‌شود به همین دلیل دولت قزاقستان برای تحکیم پایه‌های خانواده تلاش‌های زیادی کرده است و برای تیین راهکارهای تدوین برنامه و وضع قوانین مورد نیاز برای استحکام خانواده در ۴ مارس ۲۰۱۲ مطابق با سه شنبه ۱۵ اسفند ۱۳۹۱در شهر آلماتی پایتخت قزاقستان در دانشگاه تربیت مدرس بانوان (ژیمپو) با حضور جمع کثیری از سازمان‌های مختلف منجمله کمیته ملی بانوان، سازمان سیاست‌های آماری خانواده تحت نظارت نهاد ریاست جمهوری، مرکز مذاهب قزاقستان و سازمان اجتماعی «بانوان هدفمند قزاقستان» فروم بین المللی «بانوان و ادیان» را بمنظور ایجاد محیطی مناسب برای تبادل نظر میان بانوان با دیدگاه‌های مختلف، روابط متقابل بانوان و مذاهب از دیدگاه جامعه و سیاست، جنبه‌های مختلف روابط دین و زنان در موقعیت‌های علوم اجتماعی و سیاسی، راهنمایی صحیح جوانان و اطلاع رسانی درست درباره ی مذاهب و نحوه ی صحیح درک ادیان و همچنین آگاهی دینی در سنت‌ها و فرهنگ بر اساس هنجارهای جامعه سکولار، برگزار کرد.
به گزارش آژانس آمار، از ماه ژانویه تا نوامبر سال ۲۰۱۳ تعداد ازدواج‌های ثبت شده ۱۵۵۳۰۰ مورد (افزایش ۱,۵ درصد) بوده است ولی تعداد طلاق - ۴۷۳۰۰ مورد (تا ۴,۹ درصد افزایش یافته است). "افزایش در تعداد مطلق ازدواج و طلاق در سالهای اخیر عمدتا به دلیل رشد جمعیت است. در گروه سنی از ۲۵ تا ۳۵ سال در کل جمعیت[۳]. "
شاخص‌های متداول طلاق در قزاقستان عبارتند از: یک طلاق برای چهار ازدواج ثبت شده. بنا به گزارش سال ۲۰۰۵ در قزاقستان در ازاء هر ۱۰۰ ازدواج ۲۶ طلاق ثبت شده است: در سال ۲۰۱۲،از بین۱۶۴۷۰۰ ازدواج، ۴۸۵۰۰ مورد به طلاق منجر شده است. بنا بر این تقریبا در مقابل هر سه ازدواج یک مورد طلاق رخ داده است (۲۹%). شاخص‌های طلاق از جمعیت شهری سه برابر بیشتر از بین کسانی است که در روستاها طلاق می‌گیرند. در مجموع، این مشخصه پویایی شدید‌تر از فرآیندهای ازدواج و طلاق در شهرستان است: همانطور که تعداد بالایی از طلاق در طول سن باروری رخ می‌دهد. درنتیجه کاهش نرخ تولد، کاهش در اندازه متوسط در خانواده و افزایش خانواده‌های تک والد که در آن رشد کودکان است[۴].
قوانین طلاق
قانون جمهوری قزاقستان مربوط به " ازدواج و خانواده"به هر کدام از زن و شوهر حق طلاق می‌دهد، به جز در مواردی که در بند ۲،ماده ۱۵ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان ارائه شده است. و آن اینکه ارائه درخواست طلاق توسط شوهر بدون موافقت همسر در طی بارداری آن و در طول یک سال پس از تولد بچه قابل قبول نیست. این محدودیت هم در هنگام دادخواست شوهر به دادگاه و هم در هنگام ارائه درخواست طلاق توسط آن به دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌اعتبار دارد. فسخ نکاه در دفتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌و یا در دادگاه در مواردی که در قوانین "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان مقرر شده است، انجام می‌شود. با توجه به ماده ۱۶ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان فسخ نکاح در دفاتر ثبت احوال و اسناد رسمی‌در موارد زیر انجام می‌شود:
- موافقت متقابل همسران از طلاق که فرزند مشترک زیر سن قانونی ندارند
- ارائه درخواست طلاق توسط یکی از همسران صرف نظر از اینکه فرزند مشترک زیر سن قانونی دارند اگر طرف متقابل:
- توسط دادگاه مفقودالاثر اعلام شده است؛
- توسط دادگاه ناکارآمد اعلام شده است؛
- به علت ارتکاب جرم به مدت بیش از سه سال محکوم به حبس شده است.
در صورت عدم موافقت متقابل از طلاق و یا داشتن فرزند مشترک زیر سن قانونی ترتیب طلاق در دادگاه حل می‌شود. در این مورد دادگاه حق دارد به آشتی دادن زن وشوهر و به تعویق انداختن رسیدگی به پرونده با تعیین دوره آشتی ظرف سه ماه اقدام نماید. فسخ نکاح در صورتی که اقدامات برای آشتی دادن زن و شوهر ناموفق بودند و همسران (یکی از آنها) اصرار بر طلاق دارند انجام می‌شود.
طبق بند ۲، ماده ۲۱ قانون "ازدواج و خانواده" جمهوری قزاقستان هنگام بررسی پرونده طلاق توسط دادگاه می‌توان مسائل زیر نیز حل و فصل شود:
- فرزندان نابالغ پس از طلاق با چه کسی از والدین زندگی خواهند کرد؛
- نفقه فرزندان از چه کسی از والدین و چه مقداری باید اخذ شود؛
- به درخواست زن و شوهر (یا یکی از آنها) به تقسیم اموال مشترک اقدام می‌شود؛
- تعیین نمودن مقدار هزینه زندگی به درخواست همسر که حق نفقه از همسر دیگر دارد[۵][۶].
نیز نگاه کنید به
ازدواج در ژاپن؛ ازدواج در روسیه؛ ازدواج در چین؛ ازدواج در مصر؛ ازدواج در تونس؛ ازدواج در افغانستان؛ ازدواج در سنگال؛ ازدواج در فرانسه؛ ازدواج در مالی؛ ازدواج در ساحل عاج؛ ازدواج در زیمبابوه؛ ازدواج در اوکراین؛ ازدواج در اسپانیا؛ ازدواج در اردن؛ ازدواج در اتیوپی؛ ازدواج در آرژانتین؛ ازدواج در کوبا؛ ازدواج در لبنان؛ مراسم خواستگاری و ازدواج در بنگلادش؛ مراسم خواستگاری و ازدواج در تاجیکستان؛ مراسم ازدواج در سریلانکا؛ ازدواج در سیرالئون؛
کتابشناسی
- ↑ برگرفته از https://tengrinews.kz/
- ↑ برگرفته از http://law.delovoimir.kz/laws/view
- ↑ برگرفته از https://tengrinews.kz/
- ↑ سالنامه دموگرافیک قزاقستان.آ.کولییو.آلماتی آماری سالنامه قزاقستان، ۲۰۰۵.
- ↑ برگرفته از http://pravoved-ug.kz/contentManager/show/32
- ↑ صابری، اصغر(1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)