ساختار هرم جمعیتی آفریقای جنوبی
ساختار هرم جمعیتی، بازتابی از تاریخ جمعیتی، وضعیت کنونی و مسیر آینده هر کشور است و در تحلیل جغرافیای انسانی، جایگاهی محوری دارد[۱][۲]. در آفریقای جنوبی، این ساختار طی دو دهه گذشته دگرگونیهای مهمی را تجربه کرده است: از یک هرم جوان و گسترده در سال ۲۰۰۵[۳]، به شکلی متعادلتر در ۲۰۲۵[۱]، و پیشبینی گذار به ساختاری سالخوردهتر تا سال ۲۰۴۵[۲][۴]. این تغییرات پیامدهایی مستقیم بر بازار کار[۵]، نظام بهداشت[۶]، آموزش[۷] و سیاستهای رفاهی[۲] دارند.
سال ۲۰۰۵: جامعهای جوان با بار تکفل بالا
در سال ۲۰۰۵، جمعیت کشور حدود ۴۹.۵ میلیون نفر بود که ۳۴٪ آن را افراد زیر ۱۵ سال تشکیل میدادند[۸]. نرخ باروری ۲.۹ فرزند بهازای هر زن و امید به زندگی حدود ۵۳.۵ سال بوده است[۲]. هرم جمعیتی در این مقطع، قاعدهای پهن و رأس باریک داشت[۳] که نشاندهنده نرخ بالای زاد و ولد و مرگومیر نسبی بالا در سنین بالا است. این ساختار، فشار مضاعفی بر جمعیت فعال (۱۵ تا ۶۴ سال) وارد میکرد و نیاز به سرمایهگذاری گسترده در آموزش و بهداشت کودکان را برجسته میساخت[۵].
سال ۲۰۲۵: تعادل نسبی و غلبه گروههای میانسال
در سال ۲۰۲۵، جمعیت به ۶۴.۷ میلیون نفر رسیده است[۱]. سهم جمعیت زیر ۱۵ سال به ۲۵.۷٪ کاهش یافته و گروه سنی ۳۰ تا ۴۴ سال بیشترین وزن را دارد[۹]. نرخ باروری به ۲.۲ و امید به زندگی به ۶۶.۵ سال (۷۰ سال برای زنان و ۶۳ سال برای مردان) افزایش یافته است[۲]. نسبت وابستگی کل به ۴۸.۴٪ کاهش یافته که نشاندهنده افزایش سهم جمعیت در سن کار است[۵]. این تغییرات نتیجه ترکیبی از بهبود خدمات بهداشتی[۶]، کاهش مرگومیر نوزادان[۲]، و تغییرات فرهنگی در الگوی خانواده[۱۰] است.
سال ۲۰۴۵: سالخوردگی تدریجی و چالشهای نو
پیشبینی میشود که در سال ۲۰۴۵، جمعیت کشور به ۷۶.۶ میلیون نفر برسد[۲]. سهم سالمندان (۶۵ سال به بالا) از ۶.۹٪ در ۲۰۲۵ به ۱۲٪ افزایش مییابد و سهم زیر ۱۵ سال به ۲۲٪ کاهش پیدا میکند[۴]. هرم جمعیتی در این مقطع، شکلی ستونی با قاعده باریکتر خواهد داشت که بیانگر کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش طول عمر است[۱]. این روند، نیاز به بازنگری در سیاستهای بازنشستگی[۵]، مراقبت سالمندان[۲] و بهرهوری نیروی کار[۶] را برجسته میکند.
جدول شماره 1. مقایسه شاخصهای کلیدی ساختار سنی (۲۰۰۵–۲۰۲۵–۲۰۴۵)
| شاخص / سال | ۲۰۰۵ | ۲۰۲۵ | ۲۰۴۵ (پیشبینی) |
| جمعیت کل (میلیون نفر) | ۴۹.۵ | ۶۴.۷ | ۷۶.۶ |
| زیر ۱۵ سال (%) | ۳۴ | ۲۵.۷ | ۲۲ |
| ۱۵–۶۴ سال (%) | ۶۰ | ۶۷.۴ | ۶۵ |
| بالای ۶۵ سال (%) | ۶ | ۶.۹ | ۱۲ |
| نرخ باروری (فرزند/زن) | ۲.۹ | ۲.۲ | ۱.۹ |
| امید به زندگی (سال) | ۵۳.۵ | ۶۶.۵ | ۶۹ |
| نسبت وابستگی کل (%) | ۵۶ | ۴۸.۴ | ۴۸.۸ |
تحلیل نهایی
گذار آفریقای جنوبی از یک جامعه جوان به ساختاری متعادلتر و سپس سالخوردهتر، نشاندهنده ورود به مراحل میانی و پایانی گذار جمعیتی است[۲]. این تغییرات، فرصتهایی مانند بهرهبرداری از «پنجره جمعیتی»[۵] ایجاد میکند، اما همزمان چالشهایی چون تأمین خدمات سالمندی[۶]، حفظ رشد اقتصادی[۵] و مدیریت مهاجرت[۲] را نیز به همراه دارد. پیوند این روند با ویژگیهای قومی، زبانی و فرهنگی که در بخش بعدی بررسی میشود، برای فهم کامل جغرافیای انسانی کشور ضروری است[۱۰][۱۱].
نیز نگاه کنید به
ساختار هرم جمعیتی اتیوپی؛ ساختار هرم جمعیتی اردن؛ ساختار هرم جمعیتی اسپانیا؛ ساختار هرم جمعیتی امارات متحده عربی؛ ساختار هرم جمعیتی اوکراین؛ ساختار هرم جمعیتی آرژانتین؛ ساختار هرم جمعیتی بنگلادش؛ ساختار هرم جمعیتی تاجیکستان؛ ساختار هرم جمعیتی تایلند؛ ساختار هرم جمعیتی تونس؛ ساختار هرم جمعیتی روسیه؛ ساختار هرم جمعیتی زیمبابوه؛ ساختار هرم جمعیتی ژاپن؛ ساختار هرم جمعیتی ساحل عاج؛ ساختار هرم جمعیتی سریلانکا؛ ساختار هرم جمعیتی سودان؛ ساختار هرم جمعیتی سوریه؛ ساختار هرم جمعیتی سیرالئون؛ ساختار هرم جمعیتی فرانسه؛ ساختار هرم جمعیتی قزاقستان؛ ساختار هرم جمعیتی قطر؛ ساختار هرم جمعیتی کانادا؛ ساختار هرم جمعیتی گرجستان؛ ساختار هرم جمعیتی لبنان؛ ساختار هرم جمعیتی مالی؛ ساختار هرم جمعیتی مصر؛ ساختار هرم جمعیتی چین؛ ساختار هرم جمعیتی کوبا؛ ساختار هرم جمعیتی سنگال؛ ساختار هرم جمعیتی یمن؛ ساختار هرم جمعیتی عربستان سعودی؛ ساختار هرم جمعیتی عراق
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ Statistics South Africa. (2024a). Mid-year population estimates 2024 (Statistical Release P0302). Statistics South Africa, Available for https://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022024.pdf
- ↑ ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. (2022). World population prospects 2022: Summary of results (UN DESA/POP/2022/TR/No.3). United Nations, Available for https://population.un.org/wpp
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ PopulationPyramid.net. (2005). South Africa – Population pyramid 2005. PopulationPyramid.net ,Available for https://www.populationpyramid.net/south-africa/2005/
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ PopulationPyramid.net. (2045). South Africa – Population pyramid 2045. PopulationPyramid.net, Available for https://www.populationpyramid.net/south-africa/2045
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ ۵٫۵ World Bank. (2023). South Africa economic update, edition 15: From recovery to higher growth. World Bank Group, Available for https://www.worldbank.org/en/country/southafrica/publication/south-africa-economic-update-edition-15
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ Statistics South Africa. (2024b). Health and vital statistics 2024. Statistics South Africa Available for https://www.statssa.gov.za/?p=health-and-vital-statistics
- ↑ Department of Education. (2003). Education statistics in South Africa at a glance 2003. Department of Education, Republic of South Africa Available for https://www.education.gov.za/Portals/0/Documents/Reports/Education%20Statistics2003.pdf
- ↑ Statistics South Africa. (2005). Historical population data. Statistics South Africa Available for https://www.statssa.gov.z
- ↑ PopulationPyramid.net. (2025). South Africa – Population pyramid, PopulationPyramid.net, Available forhttps://www.populationpyramid.net/south-africa/2025
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Mandela, N. (1996). Long walk to freedom: The autobiography of Nelson Mandela. Little, Brown and Company, Available for https://www.nelsonmandela.org/content/page/long-walk-to-freedom
- ↑ Statistics South Africa. (2023). South Africa demographic and health survey 2022: Key indicators report. Statistics South Africa, Available for https://www.statssa.gov.za/?s=demographic+and+health+survey
نویسنده مقاله
نرگس شکوری