آداب و رسوم فرانسه
برای اینکه چیزی از یک فرهنگ بیاموزیم, باید ارتباط برقرار کنیم و اساسیترین شکل ارتباط، ارتباط غیرکلامی است. تماس چشمی، لبخند، حرکات دست و... از مصادیق ارتباطهای غیرکلامی و سخن گفتن و گفتگو نیز از جنبههای کلامی است که در زیر تبیین میشود.
تماس چشمی
در فرانسه, تماس چشمی به طور جدی اظهار برابری است. تماس چشمی به معنی تشخیص هویت دیگران میباشد و برای استفاده با افراد غریبه بسیار خصوصی به حساب میآید. بنابراین وقتی در خیابان قدم میزنید از چشم دوختن به دیگران به طور کلی اجتناب کنید. اما به هنگام سخن گفتن امتناع از تماس چشمی بین شما و دیگران فاصله ایجاد میکند و به معنی تحقیر خواهد بود.
لبخند
آمریکاییها دوست دارند همیشه لبخند بزنند برای اینکه دوستانه و منطقی جلوه کنند. اما یک فرانسوی به لبخند اعتماد نمیکند. مخصوصا اگر دلیل روشنی برای آن پیدا نکند, حکایت از ریاکاری خواهد بود که نامطبوعترین چیز نزد یک فرانسوی است. لبخند نزدن به این معنا نیست که آنان نمیخندند. آنها هم عاشق لبخند هستند و به محض اینکه دلیلی برای آن بوجود بیاید به سرعت لبخند میزنند.
صدای پوف
فرانسویها همزمان با بیرون دادن هوا از دهان و کش دادن لبها یک صدای " پوف" ایجاد میکنند که بسته به موقعیت یا بافت کلام, مثبت باشد یا منفی, به معنای این است که " چیزی نیست".
استفاده از دستها
فرانسویها خیلی دوست دارند با دستهایشان صحبت کنند. به همین دلیل است که در جیب گذاشتن دستها بی ادبی محسوب میشود مخصوصا اگر در هنگام گفتگو باشد و شاید به همین دلیل باشد که دست دادن نزد فرانسویان این قدر اهمیت دارد.
دست دادن
فرانسوی با هر کسی که میشناسد دست میدهد, مگر اینکه به جای دست دادن همدیگر را ببوسند. دست دادن لحظهای است کوتاه و مختصر همراه با یک تماس چشمی مختصرتر. بنابراین وقتی وارد مکانی میشوید که باید دست داد, خواه محل کار باشد یا یک شرکت, مطمئن باشید که دست دادن با کسی را فراموش نکنید حتی اگر اورا نشناسید.
بوسیدن گونهها
بین دوستانی که در حال احوالپرسی یا خداحافظی هستند, بوسیدن هر دو گونه معمول میباشد. این امر فقط بین خانمها, آقایان و خانمها, بین بزرگها و بچهها و بین آقایانی که اعضای یک خانواده هستند, مرسوم است.سه بوسه یک در میان از گونهها نشان دهنده صمیمیت بیشتر است و در پاریس غیر عادی نیست.
زبان بدن
آنچه به فرانسویان هالهای از زیبایی میدهد, طریقهای است که خودشان را معرفی میکنند. بدنشان را کاملا کشیده نگه میدارند و کاملا آگاه هستند که این بدن امتداد شخصیت آنها است. پیغام آن نیر این است که من باهوش, باصداقت و برجسته هستم. این حالت بخصوص بدن و اهمیت چنین ابراز وجودی را از سنین اولیه کودکی تعلیم میدهند و اثرات آن در همه جا قابل مشاهده است و دیگر اینکه طبیعت ثانویه فرانسویهاست که هر چه بپوشند زیبا جلوه میکنند و به این وسیله نشان میدهند کسی هستند.
لمس کردن
نوع دیگری از زبان بدن که فرانسویها به کار میبرند, لمس کردن است. آنها برای ابراز دوستی همدیگر را لمس میکنند. البته این مختص دوستان است اما در مکانهای شلوغ پاریس هم تماس فیزیکی نزدیک دور از انتظار نیست.
هنر گفتگو
فرانسویها مباحثه جو هستند اما بحث در اینجا به معنی بیان دیدگاه خویش است نه یک حمله ناپسند. فرانسویها به سرعت در صدد نقادی هر کس و هرچیزی بر میآیند, اما غالبا هدف این است که فرصتی برای بحث فراهم شود و یا به قول معروف سر صحبت باز شود. امتناع از صحبت کردن اشتباه اساسی به حساب میآید. بهترین گفتگوها با یک شکوه آغاز میشود و با اظهار یک فکر و عقیده تحلیلی رضایت بخش پایان مییابد. در فرانسه هنر گفتگو بسیار پیشرفت پیدا کرده است و از قواعد بسیار معینی تبعیت میکند. در فرانسه بدون گفتن روزبخیر خانم یا آقا به مغازهدار یا کارمندی که منتظر ایستاده است, و او را انسان دیگری به حساب آوردن, بیادبی بسیار بزرگی محسوب میشود و هرگز بدون گفتن مرسی یا خداحافظ به اشخاص نامبرده مغازه را ترک نکنید. به این صورت از آنها به عنوان میزبان قدردانی میکنید. زیرا شما در قلمرو آنها هستید و باتوجه به این اصل ساده که شما به تشکیلات آنها وارد میشوید, باید به ارتباطی که بین شما هست, احترام بگذارید حتی اگر"صرفا نگاه میکنید". فرانسویها وقتی گفتگو میکنند, بسیار راحت هستند و با صداقت و انرژی نظرات خود را بیان میکنند و فقط منتظر فرصت هستند که شروع کنند. اساسیترین موضوعاتی که باید از آنها اجتناب کرد, عبارتند از: پرسیدن سن اشخاص, میزان درآمد و کاری که برای گذراندن زندگی میکنند. فرانسویها درباره سیاست جهانی, تاریخ و انواع هنر افراد بسیار مطلعی هستند و علاقمند خواهند بود که عقاید مخاطب خود را هم بشنوند. درباره هرچه که صحبت میکنید, به خاطر داشته باشید که صدایتان آهسته باشد. به یاد داشته باشید که فرانسویان در مکانهای عمومی بسیار آرام صحبت میکنند, و صرفا جهت ملاحظه دیگران بسیار آرامتر از آنکه در منزل صحبت میکنند. پس صدایتان را آرام و ملایم کنید. این قاعده گفتگوی طلایی گفتگو در فرانسه است. بحث برای فرانسوی امروز به همان معنی است که تفکر برای دکارت بود, دلیلی برای اثبات وجود خود. من بحث میکنم پس هستم. فرانسویان دوست ندارند درباره هیچ موضوعی به اندازه سیاست و فلسفه مطالعه و گفتگو کنند. قهرمانان فرانسه چهرههای ادبی و سیاسی آن هستند نه ستارههای موسیقی راک.
سکوت
در فرانسه سکوت هم به جاست, مخصوصا در میان افراد ناشناس. در یک ساختمان همسایگان در حالی که در طبقه همکف, آمدن آسانسور را انتظار میکشند, با حفظ سکوت به حریم خصوصی همدیگر احترام میگذارند( البته بعد از اینکه با یک روزبخیر خانم یا آقا همدیگر را به حساب آوردند). در یک کوپه شش نفره قطار, بعد از اینکه مسافران با کلمه روزبخیر حضور همدیگر را ارج نهادند, سکوت برقرار میماند. در صف یک فروشگاه اگر انتظار طولانی شود, فرانسویها بدنشان را حرکت میدهند که دلالت میکند بر بیصبری آنها و ممکن است جهت تصدیق موقعیت یک نگاه حاکی از اوقات تلخی به سایر افراد صف هم بیاندازند, ولی تقریبا هیچ وقت صحبت نمیکنند. اگر هنگام برخورد با یک آشنادر خیابان بدون گفتگوی کوتاه بگذرید, بیادبی به حساب میآید و تنها گفتن یک روزبخیر کافی نیست.
حضور ملیتهای مختلف
فرانسه در تاريخ خود از تمام نقاط جهان به اندازه استراليا مهاجر پذيرفته است. هر فرهنگی ارتباط متفاوتی را برای بقيه فراهم میكند. تسامح در برابر گوناگونیهای مذهبی برای اولين بار در سال 1958 در فرانسه به وسيله هانری چهارم تحت عنوان منشور نانت تدوين شد. هرچند كه بعدا تلاشهای خشونتباری صورت گرفت تا تسلط كليسای كاتوليک رم حفظ شود. وقتی كه در قرن بعد فعاليتهای مستعمرهسازی با جديت شروع شد، فرانسویها ناچار بودند با تفاوتهايی بيش از گوناگونی مذهبی كنار آيند. تا انقلاب فرانسه اين كشور سهم خوبی از مستعمرات را در سرتاسر دنيا در اختيار داشت. جنگ الجزاير در سالهای 1960 برای فرانسویها درس فوق العاده تلخی بود. در قرن بعد فرانسه اكثر دارايیهايی خود در خارج را از دست داد و تنها قسمتهای كوچک و پراكنده در دنيا برايش ماند. مردمانی از آفريقای شمالی، آفريقای سياه، خاور ميانه و آسيا از تمام امتيازات شهروندی فرانسوی در فرانسه برخوردارند. اما به علت نرخ بالای بيكاری در فرانسه، اين روزها تبعيضهای نژادی پنهان سد راهشان میشود.
هویت فرانسوی
كشور فرانسه آميزهای از عناصر سنتی و خارجی و آخرين پيشرفتهای تكنولوژی است. شهر قديمی پاريس، قطارهای سريع السير ساخت فرانسه، نيروگاههای هستهای ، با وجود اينها، هنوز مردم پاريس تازهترين سبزیهای مزارع و صافترين ميوههارا تقاضا میكنند. علیرغم اين كه جمعيت فرانسه شهری هستند، ولی عشق به زمين را در خود حفظ كردهاند و به طور مرتب نه برای كار بلكه برای لذت بردن به آنجا میروند چون كه بخش كوچكی از جمعيت غذای همه را توليد میكنند. اگرچه مردم فرانسه در مراكز شهری ازدحام كردهاند اما غالبا برای ديدار از زادگاه خود به آنجا میروند. يكي از ويژگیهای خيره كننده فرانسه تنوع منطقهای آن است و این تنوع در آشپزیشان جلوه میکند. پاريس مانند بقيه جاهای فرانسه نيست و با وجود اين هر منطقهای كاملا منحصر بفرد است. عشق فرانسويان به غذا و نوشيدنیها، وابستگی آنها را به اين تنوع منعكس میكند.
جذابیت و دلربایی
خانم الین شلینو، خبرنگار برجستۀ روزنامۀ نیویورک تایمز در پاریس در کتابی با عنوان "لا سِدوکسیون" "جذابیت و دلربایی" فرانسویها را در سیاست، در عشق، در معماری، در هنر، در آداب اجتماعی، در ادبیات، در مغازلههای روشنفکرانه، در بازی با کلمات، در خرید و فروش و در لذت دندان بررسی کرده و فصل"دلربا باش یا بمیر!" سرانجام کتاب است. گیرایی شخصیت فرانسویها و تلاش برای دیدن اغواگری و دلربایی فرانسویان در پهنههای زندگی نویسنده را به مغازهها، به موزهها، به کاخها، به کشتزارها و کافهها برده است. دلربایی در خون فرانسویهاست. او دلربایی را یکی از شعارهای انقلاب فرانسه میداند و از قول ولتر مینویسد که فاتح بودن کافی نیست، دلربا بودن هم لازم است. بوسیدن دست یک زن توسط مقامات عالی از نظر او نخستین اغواگری فرانسوی است که آن را فریبندگی دیپلماتیک مینامد. بوسیدن دست, بازمانده از دوران تمدن روم و یونان است که در آن زمان رعیت دست ارباب را به نشانۀ سرسپردگی میبوسید. اما گویی در زمانۀ ما بوسیدن دست در فرانسه، به ویژه در میان نسل شصت سال به بالا، نشانههای جوانمردی و بزرگمنشی است و این امر ترکیبی از دیپلماسی و فریبایی با هم میباشد. نویسنده دربارۀ دلرباییهای فرانسویها با شراب و وصف شراب و میخانهها و سنت و آداب نوشیدن هم مینویسد که در زبان فرانسوی وقتی که شراب را وصف میکنند، به آن شخصیتی زنانه میدهند و آن را از نظر رنگ و مزه و شکل و جسمیت زن میشناسند. او در کتاب خواندنیاش، تصویری زنده از ملتی ارائه میکند که پیش از همه انقلاب کرد، اما بیش از همه آیین زندگی و خوب زیستن را فرا گرفتهاست. فرانسویها یاد گرفتهاند که نه هدف غایی عشقبازی لذت جنسی است، نه نوشیدن شراب برای بدمستی و نه غذا برای پرخوری. بلکه همۀ اینها بهانهای برای دلربایی است.
زبان فرانسه
در حالی که تمام دنیا, انگلیسی را به عنوان زبان بین المللی تجارت پذیرفته است, فرانسویان تصور میکنند که فرانسه هنوز هم در عرصه بین المللی زبان فرهنگ و فرهیختگی است. آنها عاشق زبان و ادبیاتشان هستند و همگی در مدرسه آن را به طور کامل خواندهاند. از آنجایی که به عنوان خارجی از شما انتظار نمیرود خوب فرانسه صحبت کنید به همین خاطر اولین کلمه فرانسه را که بر زبان آورید شما را تشویق خواهند کرد تا بیشتر تلاش کنید و شما را به خاطر تلاشهایتان مورد تشویق قرار خواهند داد. زبان فرانسه بهترین کلید دستیابی به ذهن فرانسویان است.
زندگی خانوادگی
خانواده نزد فرانسویان نخستین جایگاه را دارد و موجب استحکام اجتماعی و تکلیف خاص و فردی هر شخص متعهدی است. اگر چه فرانسویان نسبت به موضوع عشق میتوانند خیلی رمانتیک باشند, ولی نسبت به ازدواج و فرزندان بسیار واقعبین هستند.عقاید قدیمی مبنی بر اینکه کودکان باید ظاهر و رفتار آراستهای داشته باشند, هنوز در فرانسه معتبر است. فرانسویها عاشق فرزندان خود هستند و این محبت را با قاطعیت در تربیت و جدیت در هدف نشان میدهند. پدر و مادرهای فرانسوی همبازی کودکان خود نمیشوند بلکه وظیفه آنها متمدن بار آوردن فرزندان است. در هنگام بازگشایی مدارس در ماه سپتامبر کل کشور به تکاپو میافتد. در سن نوجوانی محدودیتهای کودکی به پایان میرسد و قوانین تعدیل میشوند. آنها نزد خانواده زندگی میکنند و از حمایت آن برخوردارند. والدین هنوز اشتباهات این فرزندان را تصحیح میکنند و از آنها انتقاد میکنند, اما عموما اجازه دارند به دنبال کار خود بروند. همچنین فرزندان در این مرحله به مشارکت در بحثها, ارائه دلیل و تفکر تشویق میشوند. والدین هر جا که بتوانند به مشارکت در زندگی بچههایشان ادامه میدهند, در فاصله بین مدرسه تا دانشگاه به نفع آنها پادرمیانی میکنند و در اولین وقفه پیش از ورود به دنیای کار به کمک آنان میشتابند. به خاطر همین احترام به استقلال, فرزندانی که اغلب ازدواج نمیکنند با شادکامی به زندگی در خانه ادامه میدهند. وقتی بچهها ازدواج میکنند پدر و مادرها در تهیه مسکن, اساس منزل و سایر هزینهها به آنها کمک میکنند.
آپارتمان
اندازه آپارتمانهای فرانسوی مخصوصا آشپزخانهها بسیار محدود است به گونهای که فرانسویان نمیتوانند در منزل از کسی پذیرایی کنند. اکثر آپارتمانهای فرانسوی پنجرههای کرکرهای دارند که مانع عبور سرو صدا میشود اما جلوی ورود هوا و نور را هم میگیرد. با وجود تعداد زیاد نیروگاههای اتمی , انرژی برق هنوز در فرانسه نسبتا گران است و به طور سنتی در میان فرانسویان کالای برق چیزی شبیه طلای جاری محسوب میشود. در میان کشورهای اروپایی, فرانسه کشوری غیر عادی است برای اینکه هنوز هم ولتاژ 110 ولتی و هم ولتاژ 250-220 ولتی وجود دارد. هم اینک ولتاژ استاندارد در فرانسه 220 ولت است, اما در بعضی از ساختمانهای قدیمی هنوز هم جریان برق 110 ولت پیدا می شود. پریزها شبیه هم هستند. بنابراین قبل از اینکه وسیلهای را به برق بزنید ولتاژ آن را بپرسید. یک وسیله 220 ولتی با ولتاژ 110 ولتی آسیب نمیبیند اما یک وسیله 110 ولتی با ولتاژ 220 ولت میسوزد. در سیستم سیم کشی فرانسه سیم قهوهای رنگ برای فاز و سیم آبی رنگ برای نول به کار میرود و آنها را باید در وسایل دور از هم نگه دارید. سیستم گیرندههای فرانسه سکام است و کیفیت پخش تلویزیونی فرانسه یکی از بهترینهای دنیاست.
میهمان بودن
منزل فرانسوی بسیار خصوصی است و دعوت به شام در منزل به این معناست که آن خانواده با شما بسیار احساس راحتی میکند و احترام زیادی برای شما قائل است. اندازه آپارتمانهای فرانسوی مخصوصا آشپزخانهها بسیار محدود است که فرانسویان بتوانند در منزل از کسی پذیرایی کنند. به علاوه انتظار از آشپزی هم بسیار بالاست, بنابراین مردم ترجیح میدهند در بیرون در رستورانها از میهمانهای خود پذیرایی کنند. آداب میهمانی عبارت است از:
- نزدیک زمان ملاقات بروید اما هیچ وقت پیش از موعد وارد نشوید. در زمان شام در منزل تا نیم ساعت تاخیر خوب است اما در رستوران جایز نیست؛
- طوری لباس بپوشید که انگار برای شام به رستوران میروید؛
- دست خالی وارد نشوید. از آوردن گل داوودی که مخصوص عزاست, میخک که نشانه بد اقبالی است و رز قرمز که مخصوص عشاق و دوستان نزدیک است, خودداری کنید؛
- زمان لازم برای پیداکردن آدرس را هم در نظر بگیرید. فراموش نکنید که رمز در را بپرسید برای اینکه در حال حاضر همه ساختمانهای مسکونی پاریس دررمزدار دارند. بنابراین باید رمز را بدانید یا اینکه منتظر بمانید تا کسی بیاید که آن را میداند؛
- در فرانسه زندگی حول میز غذا میچرخد نه اتاق نشیمن.
دعوت به ناهار در خارج از محل کار
در محیطهای کاری فرانسه نیز دعوت کردن به ناهار در خارج از محل کار معمول است. در رستورانهای خوب پیشخدمت نگاهی به دور میز میاندازد تا ببیند کدام شخص قرار است صورت حساب را بپردازد. بر سر میزی که با همکاران نشستهاید اگر فورا موضوع سیاست به میان آمد و نظر شما را خواستند تعجب نکنید. سیاست هیجانات را برمیانگیزد و نیروی تعقل را القا میکند. غالبا فرانسویان دو ساعت وقت برای ناهار صرف میکنند تا به همان اندازه که میخورند, صحبت هم بکنند. جنبه منفی این ناهارهای طولانی مدت عالی این است که ممکن است ساعتها ادامه پیدا کند. فرانسویان به این تفریح وسط روز عادت کردهاند, اما این روزها حتی آنها هم کمتر مینوشند و بیشتر طول مدت ناهارشان را به آنگلوساکسونها نزدیک میکنند. جای بسی تاسف است که در میان لذتهای فرهنگی هیچ چیز به اندازه ناهار طولانی مدت فرانسویها نیست.
سرایدار
در یک ساختمان اولین ارتباط احتمالا با سرایدار خواهد بود که معمولا زنی است که حقوق میگیرد تا درطبقه همکف زندگی کند و مراقب احتیاجات مستاجرین و همسایهها باشد. او به اموری از قبیل مرسولات پستی, تحویل کالاها, رسیدگی به مسائل مربوط به طبقه همکف مثل سطلهای زباله, باغچهها و برق انداختن وسایل برنجی میپردازد. داشتن روابط خوب با سرایدار زندگی را در فرانسه بینهایت آسان میکند و معمولا با رفتار دوستانه و در نظر گرفتن پاداش مناسب به مناسبتهای مختلف میتوان روابط خوبی با او برقرار کرد. فاصله احترام آمیز با همسایههایی که در یک ساختمان زندگی میکنند از موارد مهم است. این فاصله احترام انگیز ایجاب میکند وقتی در راهرو, راه پله یا آسانسور با آنها روبرو میشوید, مودبانه حضور آنها را تایید کنید و بعد از آن یک سکوت حاکی از احترام را پیش بگیرید. برخی از ملاحظات از شما انتظار میرود. در را برای کسی که پشت سر شما میآید نگه دارید. از ایجاد هر نوع سر و صدای غیرضروری در فضاهای عمومی ساختمان خودداری کنید. در فضای خصوصی شما نیز انتظار میرود طوری رفتار کنید که آسایش و خلوت دیگران را هم تضمین کند.
حیوانات دستآموز
سگها و گربهها در فرانسه، مخصوصا در پاريس از عشق و محبتی بيش از استحقاقشان بهره میبرند. صاحبانشان به طرز بیشرمانهای آنها را ناز و نوازش میكنند. غريبههايی كه حتی حاضر نيستند نيم نگاهی به صاحب حيوان بياندازند، بر روی زمين زانو زده و بر سرو صورت حيوان بوسه میزنند. شرح غمانگيزی است درباره اشخاصی كه از جهات ديگر مردمی منطقی به حساب میآيند. به نظر نمیآيد كسی در خيابانها، كافهها، مغازهها و رستورانها از پارس مداوم سگهای كوچک پودل ناراحت شود در صورتی كه اگر يک انسان به همان ميزان سر و صدا كند بازداشت میشود. اما زشتترين مشخصه ناديده گرفتن حضور حيوانات دستآموز در پاريس ريزش فراگير فضولات حيوانات است كه چهره درخشان پيادهروهای پاريس را به هم میريزد. بازديدكنندگان مرتب شكايت میكنند كه نگاهشان را نمیتوانند برای تماشای آثار معماری بالا بگيرند، برای اينكه بايد چشمشان را مدام بر زمين بدوزند تا پايشان در فضولات سگ فرو نرود. صاحبان حيوانات دست آموز هم، آن دسته از قوانين فرانسه را كه از آنها میخواهد مدفوع حيوانات خود را از خيابان تميز كنند ناديده میگيرند و هم طرحهای سفيد رنگ سگها را كه بر روی پياده رو نقاشی شده و به آنها گوشزد میكند قبل از اينكه حيوان بخواهد مدفوع كند آن را به كنار جدول خيابان راهنمايی كنند. صاحبان سگها و ديگر پاريسیهای سهلگير كثافتهايی را كه اين حيوانات كوچک پشت سر خود باقی میگذارند، ناديده میگيرند. تنها شهردار پاريس نگران به نظر میرسد كه بخشی از بودجهاش را صرف انواع تجهيزات مخصوص برای افراد سبز پوش خود در دايره بهداشت عمومی میكند. فرانسويان كه مالياتهای بالايشان صرف اين نظافت میشود، اظهار میكنند قدم گذاردن بر روی مدفوع سگها از خوش اقبالی حقيقی است. رويكرد بسيار خويشتندارانهای كه در اكثر محيطهای شهری مزاحمتی اجتناب كردنی محسوب میشود. بنابراين در فرانسه به خصوص پاريس مجبور هستيد پيش پای خود را نگاه كنيد و با احتياط قدم برداريد تا از " اقبال خوش " يعنی مدفوع سگها پرهيز كنيد.
تعطیلی ادارات و اکثر مغازهها به هنگام ناهار
بنا به توصیه بخردانه ریشیلیو در قرن هفده پرکارترین فرانسوی هم هنوز بخش عمدهای از روزش را با فراغت بر سر میز غذا سپری میکند. در فرانسه لذت غذا همه طبقات را تحت الشعاع قرار میدهد و آنها هنوز دو ساعت زمان ناهار در وسط روز را مقدس میشمارند اگر چه استانداردهای کار بین المللی آن دو ساعت را به یک ساعت و چهار نوبت غذا همراه با نوشیدنیهای سنگین را به دو نوبت غذا با آب معدنی تقلیل داده است. خوشبختانه در فرانسه بین ساعات 30/12 تا 30/2 بعد ازظهر جز غذا خوردن چندان کار دیگری برای انجام دادن نیست. اکثر مغازهها و ادارات تعطیلاند و همه در رستورانها تجمع میکنند. اکثر رستورانها در ساعت سه میبندند و قبل از ساعت هشت باز نمیکنند. هیچکس منتظر خالی شدن میز شما نیست. خدمات مخصوصا با فراغت ارائه میشود تا به شما اجازه دهد از هر بخش غذای خود نهایت لذت را ببرید. همانطور که میدانید عجله موجب سوهاضمه میشود و در فرانسه نشانه بیتمدنی است.
کافه
این یک سنت فرانسوی است که کافههای بسیاری پاتوق روشنفکران، شاعران، نویسندگان، نقاشان و خلاصه اهل هنر و ادب بوده است. از ژان پل سارتر، سیمون دوبوار، آلبرت کامو، فرانتس کافکا گرفته تا میشل فوکو، آندره مالرو و همینگوی، همه زمانهای بسیاری را در کافههای پاریسی بهویژه در محله «کارتیه لاتن» سر میکردند. یک فرانسوی به تنهایی یا با دوستان در کافه یا در صورت خوب بودن هوا در بیرون کافه نشستن را از همه چیز بیشتر دوست دارد. صحبت در باره سیاست و تماشای دنیای گذران( عابرین و وسایط نقلیه) دو تا از وقت گذرانیهای دلخواه در کافههای فرانسه است. کافه جایی برای دوست پیداکردن نیست اما فضای دوستانه آن دلسردی حاصل از تنهایی را به سرعت از بین میبرد. معمولا فرانسویها قهوه را در فنجانهای کوچک صرف میکنند که خیلی هم پررنگ است. هیچ کافهدار محترمی مزاحم مطالعه آرام و طولانی مشتری نمیشود حتی اگر او تنها یک فنجان قهوه خریده باشد. از آغاز قرن بیست به این طرف کافه در زندگی اجتماعی فرانسویان نقش مهمی داشته است. در روزهای کاری هفته این کافهها با ناهاری ساده اما خوشمزه از مشتریان خود پذیرایی میکنند. وقت ناهار در پاریس سرگرمکننده است. پیشخدمتها خیلی تند صحبت میکنند, غالبا سرشان چنان شلوغ است که نمیتوانند به کسی لیست غذا بدهند( غذای مخصوص روز را روی تخته سیاه مینویسند) و اگر از آنها بخواهید صورت حساب را بررسی کنند به نظر نمیآید هرگز چنین کاری بکنند. ورود بچهها هم به کافه با استقبال روبرو میشود. صورت غذا خیلی طویل نخواهد بود: خوراک سبزیهای متنوع فصل با یک تکه گوشت, استیک با سیب زمینی سرخ کرده یک یا دو کیک مربایی به عنوان دسر. بعد از وقت ناهار عمدتا ساندویچ و کروک موسیو همراه با سالاد, بستنی, کیک مربایی در صورتی که از زمان ناهار باقی مانده باشد, قابل دستیابی خواهد بود. در پایان غذا درخواست صورت حساب میکنید که پیش از اعلام آمادگی خودتان آن را نخواهند آورد. زود آوردن صورت حساب بیادبی به حساب میآید. انعام شامل 15 درصد کل صورت حساب میشود که دادن مبلغی اضافه نشاندهنده رضایت خاطر ویژه شما نسبت به سرویس پیشخدمت است. با این حال مجبور نیستید چیزی اضافه بپردازید. قبل از ترک رستوران حتما از پیشخدمتتان تشکر کنید و با او خداحافظی نمایید.
مد خیابانی
در پاریس نوعی بیماری ژیگولمایی وجود دارد. مردم برای خودنمایی و نشان دادن ذوق و سلیقه و کلاس خود لباس میپوشند. فرانسویان راجع به لباسهای بیرون خانه خود سطحی نیستند. شانل میگفت:
«برازندگی برعکس بیمبالاتی است».
امروزه همه جا از لباسها و کفشهای مشکی سایز کوچک، کت و شلوار و کت دامنهای کلاسیک و مدلهای اصلاح کوتاه موی سر او مشاهده میشود. حتی مدل برنزه کردن پوست به شیوه سالم را او شروع کرد. فرانسویها هیچ چیز را به اندازه لباس, خوب نگهداری نمیکنند و برای این کار احتیاج به کمد بزرگ هم ندارند. هر مرد یا زن ممکن است دو یا سه دست لباس اصلی داشته باشد اما هر کدام از آنها از بهترین نوع و کاملا اندازه تنشان است. با این لباسها متشخص به نظر میآیند و خود بر این امر واقفند. زنها برای شادابی و طراوت بیشتر از روسری و جواهرات استفاده میکنند. مردها با لباس یک دست، کراوات و پیراهن آراسته جلوه میکنند. شانل میگوید:
«شما در هر سنی میتوانید جذاب و مقاومت ناپذیر باشید».
بنابراین احساس فرانسویان نسبت به مد این است که زیبایی سن نمیشناسد. در اینجا نه تنها علائم ویژه جوانی را بر زبان نمیآورند بلکه کل خرید و فروش مربوط به مد و برازندگی در حوزه قلمرو افراد باتجربه است. یک فرانسوی قوز نمیکند. زنهای پاریسی میدانند چطور با اعتماد به نفس راه بروند با اسلوب بچرخند, چطور بنشینند و پاهایشان را به طرز جذابی روی هم بیاندازند. برهنگی روی دیگر مد در فرانسه است. عجیب اینکه فرانسویان به همراه این ذوق عالی نسبت به مد, به نداشتن حجب و حیا هم شهرت دارند. آنها در استخرهای عمومی و در کنار دریا برهنه شنا میکنند. در فصل تابستان مرد و زن در کنارههای رود سن برهنه یا با پوشش بسیار مختصر حمام آفتاب میگیرند. با وجود سرویسهای دستشویی عمومی خیلی خوب هنوز مردها در خیابان ادرار میکنند.
صف ایستادن
فرانسویان کاملا به خوبی مفهوم صف ایستادن و به نوبت سرویس گرفتن را درک میکنند. با این حال در فرانسه میل شدیدی برای مقاومت در مقابل پیروی از قوانین وجود دارد. این بخشی از شیوه آنها برای بیان «منحصر بفرد بودن» خود است و فرانسویان میپذیرند که برای شکستن قوانین ممکن است افراد دلایل خوبی داشته باشند. بنابراین در صف انتظار، بايد به صف ايستاد و منتظر فرارسيدن نوبت شد. از كسی جلو زدن و مستقيم به گيشه مراجعه كردن برای انجام دادن كار بسيار ناخوشايند است. افرادی كه اقدام به اين كار كنند با نگاه كردن مجازات میشوند و يا به طور شفاهی تذكر داده میشوند.
فروشگاهها
فروشگاهها در فرانسه به گونهای طراحی شدهاند که انسان را به خرید وسوسه میکنند. حراجی در فرانسه دو بار در سال صورت میگیرد. فروشگاههای گستردهای با قیمتهای نازل در حومه شهر وجود دارند که تمام جذابیت و فریبندگی غولهای اقتصادی بینام و نشان دیگر جاهای دنیا را در خود جمع کردهاند. در این فروشگاهها اجناس ارزان قیمتی خواهید یافت که هرگز نمیتوان در فروشگاههای محصولات خاص پیدا کرد.
بازارهای روز
در سرتاسر فرانسه و در پاریس سنت قدیمی «بازار روز» تداوم دارد. بازارهای روباز طویل در یکی از روزهای هفته در محلههای مختلف برای خرید از ویژگیهای فرانسه است. خرید در اینجا با سوپر مارکت رفتن کاملا فرق میکند. در این بازارها تا هنگام تعطیلی حدود یک ساعت و نیم بعد از ظهر که فروشنده برای ناهار کار را متوقف میکند، چانه زدن بر سر قیمت معمول نیست. در پایان روز برای خلاص شدن از شر محصولات فاسدشدنی، در قیمت بعضی اقلام تخفیف میدهند. فروشندگان بازارهای روز حرفهای هستند تنوع و غنای این بازارها لذت بخش و سرگرم کننده است. اکثر این بازارها حدود ساعت نه صبح آغاز به کار می کنند.[۱]
پول
رابطه فرانسویها با پول بسیار آزار دهنده است. آنها از صحبت کردن درباره تقریبا تمامی اشکال امیال لذت میبرند، اما با وجود این صحبت در موضوع پول را زشت و غیر اخلاقی میدانند. به دور از ادب است اگر از کسی بپرسی که چگونه پول در میآورد. هیچ فرانسوی نمیخواهد براین اساس مورد قضاوت قرار بگیرد. فرانسویها به رقابت خیلی علاقمند نیستند. با این حال به امنیت شغلی، موقعیت اجتماعی و به عنوان یک فرد مورد قضاوت قرار گرفتن خیلی واقف هستند. در اینجا زمان کمتر خطی است و ارزش آن صرفا با پول سنجیده نمیشود.
قانون و بوروکراسی
قدمت قانون فرانسه به قبل از انقلاب به قرن هفدهم، زمان سلطنت لویی چهاردهم میرسد که مشاور وی کولبر تمام قدرت را در کاخ ورسای متمرکز کرد. طرح بزرگ دموکراسی فرانسه را روسو توصیف کرد. اما مجموعه قوانین ناپلئونی که اساس قانون امروز فرانسه است, از الگوی لویی چهاردهم هم پیروی کرد و رویکرد متمرکز را پایدار ساخت. مجموعه قوانین ناپلئونی برای کوه عظیمی از بوروکراسی در فرانسه ساخته شده است و فرانسویان را به پرکردن فرمهای بی پایان و دادن اطلاعات در باره هریک از جزئیات زندگی خود به دولت، عادت داده است. فرانسویها از ساعتها در صف به انتظار ایستادن و از مشکلات پاسخگویی کارمندان دولت فرانسه شکایت میکنند.
حقوق دولت
با اینکه در فرانسه در دموکراسی زندگی میکنید، اما لازم است دانسته شود که در اینجا بعضی از مردم برابرتر از دیگران هستند. به این دلیل پلیس حق دارد اگر مناسب بداند شما را دستگیر و بازداشت کند. وقتی اوراق مالیاتی برایتان می آید مامورین مالیاتی میتوانند تا زمانی که بیگناهی خود را ثابت کنید، شما را گناهکار فرض کنند.
حقوق زنان
در سال 1923 بود که زنان حق داشتن صندوق پستی شخصی را به دست آوردند و بعد از جنگ جهانی دوم بود که زنان حق رای کسب کردند. دولت تسهیلات مربوط به بارداری, بچهداری و سقط جنین را برای زنان فراهم میکند. یک زن تنهای دارای فرزند, از تمام حقوق و الزامات خانواده برخوردار است مگر اینکه تصمیم دادگاه بر خلاف این باشد. زنانی که بچه سومی دارند مستمری کمک هزینه اضافی پاداش میگیرند. یک زن میتواند به طور قانونی نام خانوادگی دوران دوشیزگی خود را برای همه عمر نگه دارد و با همان نام رای و مالیات بدهد, اما از نظر اجتماعی به ندرت از آن استفاده میکنند. نقش زن در محیط کار از آن هم محافظهکارانهتر است. مشاغل خانوادگی کارآفرین در فرانسه هر چند اندک اما مرسوم است, و عضو ذکور خانواده هنوز معیار آن و مجرای نفوذ اقتدار آن شغل در دنیای کار است. در حال حاضر در این زمینه استثناها در حال افزایش است و در اصل فرانسویها به برابری زنها با مردها باور دارند.
تظاهرات و اعتصاب
به خیابانها ریختن به صورت تظاهرات سازمان یافته و اعتراض کردن, بخش مهمی از زندگی گروهها و احزاب فرانسوی است. فرانسویها عاشق به نمایش گذاردن عقاید سیاسی خود چه به لحاظ فردی و چه به لحاظ گروهی هستند. ممکن است شاهد اعتصابی نظیر توقف کار یک روزه اتحادیه کامیونداران، یا بستن بزرگراهها توسط کشاورزان در اعتراض به پیمان گات یا راهپیمایی سندیکاهای کارگری برای احقاق حقوق خود باشید.
یکشنبه
یکشنبهها بجز فروشندگان غذای صبح یکشنبه تقریبا همه در فرانسه تعطیل هستند. هنوز هم ظهر یکشنبه متداولترین زمان برای تدارک غذای مهم خانوادگی میباشد( غالبا به جای کلیسا). در نتیجه روز یکشنبه تا ساعت 2 بعد از ظهر تقریبا هیچکس در بیرون از منزل یا در پارکها نخواهد بود. همه یا در حال خرید غذا برای ناهار یا در حال آماده کردن ناهار هستند و یا لباس میپوشند تا برای خوردن غذا به رستوران بروند.
سینما
فرانسویها کاملا دیوانه فیلم هستند. پاریسیها حداقل هفتهای یک بار به سینما میروند, هرچند که فیلمهای ویدئویی قابل اجاره, روز بروز از این میزان میکاهد. تقریبا در دست بیشتر افراد مجله پاری اسکوپ و اوفی سییل یافت میشود که هفته نامههای رقابتی مربوط به فیلمهای سینماهای پاریس هستند. در پاریس در هر زمانی صدها فیلم در حال نمایش است و فیلمهای با علامت وی. او ( نسخه اصلی) زبان اصلی با زیرنویس فرانسوی نمایش داده میشوند. نزد فرانسویان فیلم به منزله هنر با هنر آشپزی برابری میکند. فیلمهای فرانسوی بصیرتهای بی پایان و شگفت انگیزی به ذهن, روان و ارزشهای فرانسویان میگشایند.
حمل و نقل عمومی
فلسفه مساوات فرانسه حقیقتا در جابجا کردن مردم با حمل و نقل عمومی درخشندگی پیدا میکند. با وسایل حمل و نقل عمومی به همه جای کشور میتوانید بروید. در پاریس همه از هر طبقهای از مترو یا اتوبوس استفاده میکنند. معمولا در وسایل نقلیه عمومی مردم مودب هستند. آنها معمولا در هنگام سوار شدن در را برای نفر پشت سر باز نگه میدارند. همچنین قبل از سوار شدن به قطار یا اتوبوس، اجازه میدهند تا کسانی که میخواهند پیاده شوند, با سهولت قطار اتوبوس را ترک کنند. یک صندلی خالی برای افراد سالخورده یا معلول نگه میدارند. استفاده از هر دو وسیله مترو و اتوبوس نسبتا راحت است و جزئیات خدماتی که ارائه میدهند، در اختیار افراد قرار داده شده است. بلیطهای سبز رنگ کوچکی که در ایستگاه مترو قابل خرید است( بسته دهتایی یا دفترچه آن ارزانتر است) برای اتوبوسها هم قابل استفاده است هر چند برای مسافتهای زیاد با اتوبوس ممکن است بیش از یک بلیط مورد نیاز باشد. این در حالی است که با مترو تنها با یک بلیط همه جا میتوان رفت. بسیاری از سرویسهای اتوبوس ساعت 8 شب کار خود را متوقف میکنند و تمام سرویسهای اتوبوس و مترو ساعت 1 صبح دست از کار میکشند و فعالیت مجدد خود را پیش از ساعت 30/5 صبح شروع نمیکنند. در این ساعات تاکسیها با لحاظ حداکثر نرخ خود به یاری به جا ماندهها میشتابند. در فرانسه معمولا قطارها تمیز, سریع و گران هستند. سرعت قطارهای ت.ژ.و.( قطار سریع السیر) تا 300 کیلومتر در ساعت میرسد و فاصله پاریس تا مارسی را با سرعت در عرض 4 ساعت میپیمایند و ترنهای یورو استار فاصله بین پاریس - لندن را از زیر کانال مانش در عرض 3 ساعت میپیمایند. برای سوار شدن به این قطارها باید از قبل جا رزرو کرد و از آنجا که از ایستگاههای مختلف، قطارهایی به این مقصد حرکت میکنند, باید به هنگام مراجعه به ایستگاه دقت کرد. در حمل و نقل عمومی فرانسه بزرگترین دردسر اعتصاب است. معمولا این اعتصابها و خطوط تحت اعتصاب از پیش اعلام میشود، اما به طور حتم در روند کارها وقفه ایجاد میکنند. در پاریس یک مرکز اشیای گم شده وجود دارد که واقع در مجمع مترو میباشد، اما برای پس گرفتن اشیای گم شده باید اثبات کرد که آن شی متعلق به شماست و مبلغی هم بسته به ارزش آن شی باید پرداخت کرد.
تلفن
در سالهای 1980 سیستم تلفن فرانسه از بدترین سیستم اروپا به بهترین سیستم تلفن دنیا ارتقا یافت. قبل از این که کسی خارج از اجتماعات علمی اسم اینترنت را شنیده باشد, آنها اولین اتصال خانگی کامپیوتر و مینیتل را توسعه دادند و آنها اولین سیستم کارت پول( کارت تلفن) را برای استفاده در باجههای تلفن جهت انجام تماسهای تلفنی قابل بهره برداری کردند. حتی امروز هم تلفن کارتی یکی از بهترین شیوههای ارتباط تلفنی است. در هر دکه, دفتر پست و سایر مراکز فروش میتوان آن را با ارزشهای مختلف خریداری کرد. در اکتبر 1996 فرانسه سیستم تلفن ملی منحصر به فرد خود را به یک سیستم شمارهگیری ملی 10 رقمی تغییر داد. دو رقم اول کد منطقهای مربوط به یکی از مناطق پنجگانه جغرافیایی کشور است. 01 کد پاریس، 02 کد شمال شرقی، 03 کد شمال غربی، 04 کد جنوب شرقی، 05 کد جنوب غربی میباشد. یک کد منطقهای دیگر 06 است که به تلفنهای موبایل اختصاص دارد. در پاریس تمام شماره تلفنها به غیر از موبایل با 01 شروع و 8 رقم دیگر به دنبال آن میآید. ارتباط بینالمللی در حال حاضر 0033 کد کشور فرانسه سپس 9 رقم شماره مورد نظر بدون عدد صفر آغازی است. پیش از ایجاد اینترنت سیستم تلفن فرانسه یک سیستم کامپیوتری آنلاین را هم در اختیار هر مشترک تلفن میگذاشت که مینی تل نام داشت. به هر حال اینترنت بر این سیستم مسلط شده است در مینی تل رزرو قطار و هتلها, بررسی هوا, خرید, سهام و... در دسترس بوده است.
توالتهای عمومی
تا یک دهه پیش توالتهای عمومی فرانسه مکانهایی بود که دیوار آن از یک ورقه حلبی کهنه تشکیل شده بود و به نحو وحشتناک و مشمئزکنندهای متعفن بود و مردها ( فقط مردها) در حالی که یک پایشان در پیاده رو بود میتوانستند پشت این حصار ادرار کنند و به راه خود ادامه دهند و اغلب هم در حال رفتن به راه خود زیپ خود را هم بالا میکشیدند. این توالتها در اصل یک سوراخی بودند که به سیستم فاضلاب زیرزمینی اتصال داشتند و باریکه آبی که همراه با ادرار به پایین میچکید. بوی وحشتناک آن از یک خیابان آن طرفتر هم قابل استشمام بود و کاملا جهت استفاده مردها بودند. مدت زمان زیادی نیست که فرانسویان با این توالتهای خیره کننده جدید خود یک دفعه از قرن 19 به قرن 21 پریدهاند. این دستشوییها ساختمان پلاستیکی سفید رنگ استوانهای شکل دارندکه شاهدی بر قدرت ابتکار فرانسویان است و به قدری تمیز هستند که حتی لکهای رویشان نیست و تقریبا در مقابل افراد ویرانگر مقاوم بوده, به مردان و زنان خدمات کامل ارائه میدهند از جمله دستمال توالت و موسیقی در حال پخش. یک سکه در شکاف مخصوص بیاندازید, در بدون دستگیره آن باز میشود. در این فضای یک تکه سفید و روشن که وارد شوید، در به صورت خودکار بسته میشود. موسیقی شروع میشود. نشستگاه دستشویی معمولی است اما ظاهرا سیفون و لولهکشی وجود ندارد. دکمه را فشار دهید تا در باز شود، همین که قدم به بیرون گذاشتید در بسته میشود و کل اتاقک به طور خودکار به صورت شیمیایی تمیز میشود و برای استفاده نفر بعدی آماده میشود.
سرویسهای لباسشویی
این لباسشوییها کارآمد و کم هزینه هستند و غالبا با خشکشوییهای سلف سرویس همراه است. در مکانهای جدیدتر, پرداخت بهای همه خدمات از یک منبع واحد انجام میشود. لباسهایتان را در ماشین پرکرده پول اظهار شده را بپردازید و دکمه مربوطه به شماره ماشین خود را فشار دهید. بعضی از اوقات بعد از آن هم باید دکمهای را فشار دهید تا ماشین روشن شود، مخصوصا اگر ماشین خشککن باشد. برای به حداقل رساندن زمان خشک کردن بعضی از این مکانهای سلف سرویس ماشینهای گریز از مرکز فوق خشککن دارند که گردش بسیار تندی به لباسها میدهد. از این ماشین باید با احتیاط استفاده کرد و برای دادن چرخش خوب به لباسها باید هنگام پرکردن با دقت آنها را میزان کرد. برای رفتن به لباسشویی حداقل یک ساعت و نیم زمان در نظر بگیرید.
خدمات درمانی و خدمات اجتماعی
سه شاخه از خدمات دولتی عبارتند از: خدمات درمانی, مستمریهای بازنشستگی و بیکاری و فوق العاده تاهل. کارفرما، کارگران و دولت در پرداخت این خدمات مشارکت دارند و حتی اگر شما شهروند فرانسوی هم نباشید، حق بهرهمندی از آن را دارید برای اینکه خودتان و کارفرمایتان برای تامین این خدمات مالیات میپردازید. خدمات درمانی هم به صورت دولتی و هم به صورت خصوصی قابل حصول است. بهای دارو و درمان را به صورت مستقیم میپردازید و در صورت واجد شرایط بودن, دولت آن را به شما مسترد میکند. بیمارستانهای فرانسه آهنگ نسبتا ملایمی دارند. پزشکان فرانسوی به بیماران خود اقامتهای کافی میدهند و از بیماران انتظار میرود لباسهای زیر، پیراهن، حوله و لوازم حمام خود و حتی نوزادهای تازه تولد یافته خود را تدارک ببینند. نیازهای دارویی به صورت رایگان برآورده میشود و قیمت لوازم ضروری پزشکی و خدمات، هر دو تحت نظارت دولت قرار دارد. دارو از طریق داروخانهها که با صلیب سبز رنگی مشخص شدهاند، به فروش میرسد. کارکنان این مغازهها به قدر کافی آموزش پزشکی دیدهاند تا بتوانند در رابطه با مشکلات عادی پزشکی مردم را راهنمایی کنند. آنها حتی میتوانند بر اساس اظهارات شما داروهای تجویز شده هم به شما بدهند. اما در صورتی که فکر کنند لازم است به پزشک مراجعه کنید، میتوانند متخصصین مناسب دولتی و خصوصی را هم در آن محل به شما سفارش بکنند. آنها همچنین مسئول هستند تا درباره داروهایی که پزشک تجویز می کند توضیحاتی بدهند. اورژانس خدمات پزشکی, سامو نامیده میشود و شماره تلفن آن در پاریس 15 است.
وقتشناسی
وقتشناسی يک رسم اجتماعی اساسی است. اگر با كسی قرار ملاقات در خيابان يا محل عمومی در يک زمان معين داريد بايد به موقع در محل ملاقات حضور داشته باشيد حداكثر اين كه پنج دقيقه تاخير را میتوان چشم پوشی كرد. اگر قرار كاری يا پزشكی داريد توصيه میشود كه پنج يا ده دقيقه زودتر در محل ملاقات باشيد. فرانسویها غالبابه تاخير شهرت دارند درست يا غلط تاخير همواره بیادبی تلقی میشود.[۲][۳].
نیز نگاه کنید به
آداب و رسوم روسیه؛ آداب و رسوم کانادا؛ آداب و رسوم کوبا؛ آداب و رسوم لبنان؛ آداب و رسوم مصر؛ آداب و رسوم تونس؛ آداب و رسوم افغانستان؛ آداب و رسوم عامیانه ی مردم چین؛ آداب و روسوم جشن سال نو در ژاپن؛ آداب و رسوم سنگال؛ آداب و رسوم آرژانتین؛ آداب و رسوم زیمبابوه؛ آداب و رسوم اوکراین؛ آداب و رسوم اسپانیا؛ آداب و رسوم اردن؛ آداب و رسوم قطر.
کتابشناسی
- ↑ درمبخش، کیومرث(1997). راهنمای زندگی روزانه برای ایرانیان فرانسه، ص.84.
- ↑ تایلر، آدامسون( بی تا). آداب مردم فرانسه. ترجمه عباس حسنی. تهران: انتشارات برای فردا، ص.124.
- ↑ نعیمی گورابی، محمدحسین(1392). جامعه و فرهنگ فرانسه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ( در دست انتشار )،