تشیع در سیرالئون

از دانشنامه ملل

با وجود تعداد کم شیعیان و نوپا بودن مذهب اهل البیت(ع) در کشور سیرالئون نشانه‌های مثبتی از گرایش مسلمانان به این مذهب و پذیرش آن از طریق فطرت پاک آنان وجود دارد. روحیه آزاداندیش، (فقدان) تعصبات خاص دینی در بین مسلمانان و عدم تحقق اهداف وهابیون و احمدیه در مقابله با نفوذ تدریجی و آرام تشیع در مناطق مختلف سیرالئون از نشانه‌های امیدوارکننده گسترش قابل ملاحظه مذهب اهل بیت(ع) در این کشور در سال‌های آینده خواهد بود.

مذهب تشیع در کشور سیرالئون بر خلاف دیگر کشورهای آفریقایی مذهبی نام آشنا برای مسلمانان این کشور به شمار می‌رود و مسلمانان سیرالئونی به دلیل روحیات خاص خود و ارادت فراوان به فرزندان پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع)، همواره علاقه خاصی به مذهب اهل البیت(ع) داشته‌اند. لذا نهضت تشیع از ابتدای فعالیت خود در این کشور هیچ گاه با معاندت و مخالفت مردم و حتی علماء مسلمان سیرالئون مواجه نشده است. آغاز تحرک شیعیان در این کشور به اوایل دهه 1970 باز می‌گردد. در این سال‌ها برخی از مسلمانان جوانی که علاقمند به مطالعه در مورد مذهب شیعه بودند به تدریج مطالعاتی را در مورد این دین آغاز کردند. البته در آن سال‌ها چند تن از روحانیون اعزامی از لبنان که عهده‌دار نظارت بر وضعیت دینی شیعیان لبنانی این کشور بودند نیز در این زمینه نقش قابل توجهی را ایفا نموده و در آشنا ساختن برخی از مسلمانان سیرالئونی با مذهب تشیع اقداماتی را انجام دادند.

اولین مسلمان سیرالئونی که در حوالی سال‌های 1351 و 1352 برای تحصیل در حوزه علمیه قم رهسپار ایران شد شیخ تیجان احمد سیلا(صلاح) بود که در مدرسه‌ای در قم مشغول به تحصیل علوم حوزوی گشت. شیخ هارون باره نیز در سال 1976 با هزینه لبنانی‌های مقیم سیرالئون برای تحصیل علوم حوزوی ابتدا رهسپار لبنان گشت و برای ادامه تحصیل از آن کشور عازم ایران شد و در مدرسه‌ای در قم مشغول فراگیری معارف شیعی گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و صدور امواج توفنده نهضت اسلامی ایران به سرتاسر جهان، مسلمانان این کشور نیز تحت تأثیر دیدگاه‌ها و رهنمودهای والای حضرت امام خمینی (ره) قرار گرفتند.در این راستا بسیاری از آنان علاقمند به مطالعه و یادگیری فرهنگ و مبانی اهل البیت(ع) شده و این عشق و ارادت خود را به هیأت‌های دینی که طی سال‌های 1358 تا 1360 به این کشور سفر کردند ابراز نمودند. پس از تأسیس سفارت جمهوری اسلامی ایران و به تبع آن رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فریتاون، مسلمانان سیرالئونی به طور جدی اشتیاق خود را برای تحصیل علوم و معارف شیعی در حوزه‌های علمیه جمهوری اسلامی ایران اعلام نموده و از مسئولان سیاسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران درخواست نمودند مقدمات اعزام برخی از آنان به ایران را فراهم آورد. در راستای این امر در سال 1984 چند تن از مسلمانان علاقمند که امروزه در زمره شیوخ صاحب نام شیعه این کشور به شمار می‌روند برای تحصیل در حوزه‌های علمیه قم رهسپار جمهوری اسلامی ایران شدند. افراد مزبور مدت 9 سال در حوزه علمیه قم، مدرسه حجتیه و مرکز جهانی علوم اسلامی تحصیل کرده و در سال 1993 به کشور خود بازگشتند. این شیوخ پس از ورود به سیرالئون با بهره‌گیری از دانش و معلومات خود در شهرهای فریتاون، بو، کنما، مکینی و... به تدریس فرهنگ و مبانی مذهب اهل البیت(ع) پرداختند[۱].

روحانیون یاد شده بعدها با حمایت نهادهای وابسته به جمهوری اسلامی ایران در مساجد و مدارس احداث شده توسط جمهوری اسلامی مشغول به تدریس شدند و به تدریج اقدام به تأسیس برخی سازمان‌ها و مؤسسات شیعی کردند. روند گسترش تشیع در دوران جنگ‌ داخلی به ویژه از سال‌های 1995 تا 2001 که حملات شورشیان به مناطق مختلف کشور و از جمله پایتخت به اوج خود رسید تا حدودی کند شد ولی پس از پایان جنگ و با بازگشت گروه دیگری از شیوخ تحصیل‌کرده در جمهوری اسلامی ایران به کشور و فعالیت‌های تبلیغی مبلغان شیعه رونق قابل توجهی یافت. تأسیس مجمع جهانی اهل البیت(ع)، احداث مسجد رسول اکرم(ص)، احداث مسجد مرکزی شیعیان فریتاون، تأسیس مؤسسه الهادی‌ میشن و تأسیس مدارس شیعی متعدد در شهرهای فریتاون، بو، کنما و مکینی از موفقیت‌های دیگر نهضت تشیع در این کشور پس از پایان جنگ داخلی سیرالئون به شمار می‌رود.

در حال حاضر آمار دقیقی از جمعیت شیعیان سیرالئون وجود ندارد ولی با در نظر گرفتن تعداد دانش‌آموختگان و شاغلین به تحصیل در کالج انستیتو بین‌المللی مطالعات اسلامی و حوزه علمیه آن و همچنین افرادی که در جمهوری اسلامی ایران و یا مدارس وابسته به سازمان‌های شیعی در شهرهای مختلف سیرالئون تحصیل کرده‌اند و همچنین خانواده‌های شیعیان بومی می‌توان تعداد شیعیان بومی را بیش از هزاران نفر در سرتاسر کشور دانست[i]. جالب اینجاست که بسیاری از مسلمانان این کشور که در زمره پیروان تیجانیه محسوب می­شوند نیز قلباً به تشیع علاقه زیادی داشته و در زمره محبان واقعی اهل البیت(ع) به شمار می‌آیند به‌گونه‌ای که آنان را نیز می‌توان در گروه پیروان مکتب تشیع جای داد.

شایان ذکر است در حال حاضر 120 مبلغ شیعه که اکثر آنها در انستیتو بین‌المللی مطالعات اسلامی تحصیل کرده‌اند و برخی از آنها نیز چند سالی را در مدارس علمیه وابسته به مرکز جهانی علوم اسلامی سپری نموده‌اند به تبلیغ فرهنگ و اصول عقاید تشیع مشغول می‌باشند. علاوه بر آن هیأت اهل البیت(ع) سیرالئون نیز در برگیرنده مبلغانی است که در راستای گسترش تشیع در شهرها و روستاهای این کشور فعالیت می‌کنند.

جالب اینجاست که امروزه برخی از بزرگ‌ترین شیوخ مسلمان سیرالئون را علماء شیعه تحصیل کرده در جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌دهند که بعضی از آنها به جایگاه علمی والایی نیز دست یافته‌اند. این شیوخ عبارتند از: شیخ تیجان احمد سیلا امام کل شیعیان سیرالئون که امروزه یکی از باسوادترین و با معلومات‌ترین علماء کشور محسوب می‌شود و اکثر مسلمانان و رهبران سازمان‌های اسلامی برای وی احترام فوق‌العاده‌ای قائلند و شیخ ابراهیم عبدالقادر که در حال حاضر استاد دانشگاه اسلامی لندن بوده و در کشور انگلستان حضور دارد. علاوه بر آن بر خلاف بسیاری از شیوخ مالکی و تیجانیه که عملاً تنها عنوان شیخ و عالم روحانی را یدک می‌کشند اکثر شیوخ و مبلغان شیعه سیرالئون از معلومات اسلامی خوبی برخوردار بوده و در سخنرانی‌ها و مباحثات خود معمولاً با مطالعه لازم حضور می‌یابند.

در مجموع می‌توان گفت با توجه به گرمای محیط اسلامی کشور سیرالئون، اشتیاق مسلمانان کشور نسبت به مذهب اهل البیت (ع)، موقعیت استوار تشیع در سیرالئون (که از امکانات آموزشی و علماء صاحب نامی نیز برخوردار است) و همچنین عدم حساسیت خاص نسبت به مذهب شیعه در بین عموم مسلمانان این کشور به‌نظر می‌رسد تشیع در آینده از جایگاه والایی در این کشور برخوردار گشته و شمار پیروان مذهب اهل البیت(ع) در آینده‌ای نه چندان دور در شهرها و روستاهای سیرالئون به نحو چشمگیری افزایش یابد. علاوه بر آن کالج و حوزه علمیه انستیتو بین‌المللی مطالعات اسلامی نیز نقش بسیار چشمگیری در بسترسازی و فراهم آوردن نسلی جوان از شیعیان فعال و علاقمند ایفا می‌کند که نتایج آن در آینده‌ای نه چندان دور مشخص می‌شود. همچنین با توجه به روند رو به رشد حضور مسلمانان در بخش‌های دولتی سیرالئون که پس از پایان جنگ داخلی سیرالئون به صورت بطی و کند اما مستمر آغاز شده است به تدریج شیعیان نیز برای ورود به این عرصه تلاش می‌کنند. از این روی در آینده نزدیک علاوه بر افزایش تعداد شیعیان و پیروان مذهب اهل البیت(ع) در سیرالئون، برخی از آنان نیز مطمئناً عهده‌دار پست‌های بااهمیتی در مراکز اداری، شرکت‌های خصوصی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی کشور خواهند بود که این امر به نوبه خود موجبات استواری و استحکام هر چه بیشتر مبانی تشیع در سیرالئون را فراهم می‌آورد[۲][۳].

نیز نگاه کنید به

پاورقی

[i] - تعدادی از طلاب سیرالئونی در حال حاضر در حوزه‌های علمیه و مدارس دینی قم و مشهد به تحصیل علوم حوزوی می‌باشند (نویسنده)

کتابشناسی

  1. آشتیانی، ع.ف.(1386). "تشیع به رنگ آفریقا". ماهنامه سوره اندیشه، ش.32، ص. 86-89.
  2. عرب احمدی، امیربهرام(1387). اسلام و مسلمانان در سیرالئون. قم: سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور، ص.212-210.
  3. عرب احمدی، امیر بهرام(1390). جامعه و فرهنگ سیرالئون. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)