رشد جمعیت آفریقای جنوبی
رشد جمعیت، شاخصی کلیدی در جغرافیای انسانی است که تغییرات آن بازتابی از تعامل عوامل زاد و ولد، مرگومیر و مهاجرت است[۱][۲]. بررسی روند بیست سال گذشته و پیشبینی بیست سال آینده نشان میدهد که آفریقای جنوبی در حال گذار از مرحله «رشد سریع» به «رشد کند و پایدار» است؛ تغییری که پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و فضایی گستردهای خواهد داشت.
روند تاریخی (۲۰۰۵–۲۰۲۵)
الف) سال ۲۰۰۵ – رشد طبیعی بالا
- جمعیت کل: حدود ۴۹.۵ میلیون نفر؛
- نرخ رشد سالانه: ۱.۹٪؛
- نرخ باروری: ۲.۹ فرزند بهازای هر زن؛
- مرگومیر زیر ۵ سال: ۴۶ در هزار تولد زنده؛
- امید به زندگی: ۵۳.۵ سال.
در این مقطع، رشد جمعیت عمدتاً ناشی از زاد و ولد بالا بود و مهاجرت بینالمللی سهم اندکی داشت. بار تکفل بالا و فشار بر زیرساختهای آموزشی و بهداشتی از چالشهای اصلی بهشمار میرفت[۳].
ب) سال ۲۰۲۵ – کاهش نسبی و تثبیت جمعیت فعال
- جمعیت کل: ۶۴.۷ میلیون نفر؛
- نرخ رشد سالانه: ۱.۱۶٪؛
- نرخ باروری: ۲.۲؛
- مرگومیر زیر ۵ سال: ۳۰.۵ در هزار تولد زنده؛
- امید به زندگی: ۶۶.۵ سال (۷۰ سال برای زنان، ۶۳ سال برای مردان).
کاهش باروری و بهبود شاخصهای سلامت، همراه با افزایش سهم جمعیت در سن کار (۶۷.۳٪)، شرایط «پنجره جمعیتی» را ایجاد کرده است؛ فرصتی که در صورت سرمایهگذاری در آموزش و اشتغال، میتواند رشد اقتصادی را تقویت کند[۴].
پیشبینی آینده (۲۰۲۵–۲۰۴۵)
الف) سال ۲۰۴۵ – حرکت به سمت رشد نزدیک به صفر
- جمعیت کل: ۷۶.۶ میلیون نفر؛
- نرخ رشد سالانه: ۰.۶٪؛
- نرخ باروری: ۱.۹؛
- سالمندان (۶۵+): ۱۲٪ جمعیت؛
- امید به زندگی: ۶۹ سال.
در این دوره، کاهش باروری و افزایش طول عمر، ساختار جمعیت را به سمت سالخوردگی سوق میدهد. مهاجرت بینالمللی میتواند نقش مهمی در جبران کمبود نیروی کار ایفا کند[۱].
عوامل مؤثر بر تغییرات رشد جمعیت
عوامل موثر بر تغییرات رشد جمعیت در آفریقای جنوبی به شرح زیر است»
- گذار باروری: کاهش تدریجی از ۲.۹ (۲۰۰۵) به ۱.۹ (۲۰۴۵) تحت تأثیر آموزش زنان، شهرنشینی و دسترسی به خدمات بهداشت باروری؛
- بهبود بهداشت عمومی: کاهش مرگومیر نوزادان و کودکان، افزایش واکسیناسیون، و کنترل بیماریهای واگیر؛
- تأثیر بیماریهای همهگیر: HIV/AIDS در دهه ۲۰۰۰ و COVID-19 در ۲۰۲۰–۲۰۲۲ موجب افت موقت امید به زندگی شدند[۵][۶]؛
- مهاجرت: ورود مهاجران از کشورهای عضو SADC و مهاجرت داخلی به استانهای اقتصادیمحور مانند خاوتنگ و کیپ غربی؛
- سیاستهای جمعیتی: برنامههای تنظیم خانواده، توسعه روستایی و سیاستهای مهاجرتی.
جدول شماره 1. مقایسهای شاخصهای کلیدی رشد جمعیت
| سال | جمعیت کل (میلیون) | نرخ رشد سالانه (%) | نرخ باروری (فرزند/زن) | مرگومیر زیر ۵ سال (در هزار) | امید به زندگی (سال) |
| ۲۰۰۵ | ۴۹.۵ | ۱.۹ | ۲.۹ | ۴۶ | ۵۳.۵ |
| ۲۰۲۵ | ۶۴.۷ | ۱.۱۶ | ۲.۲ | ۳۰.۵ | ۶۶.۵ |
| ۲۰۴۵ | ۷۶.۶ | ۰.۶ | ۱.۹ | ۲۰ (برآورد) | ۶۹ |
جمعبندی تحلیلی
روند کاهشی رشد جمعیت آفریقای جنوبی، نشانه ورود به مراحل پایانی گذار جمعیتی است. این تغییر، ضمن کاهش فشار بر منابع، چالشهایی چون سالخوردگی جمعیت و نیاز به اصلاح نظام بازنشستگی را به همراه دارد.
نیز نگاه کنید به
رشد جمعیت در اتیوپی؛ رشد جمعیت در اردن؛ رشد جمعیت در اسپانیا؛ رشد جمعیت در افغانستان؛ رشد جمعیت در امارات متحده عربی؛رشد جمعیت در اوکراین؛ رشد جمعیت در آرژانتین؛ رشد جمعیت در بنگلادش؛ رشد جمعیت در تاجیکستان؛ رشد جمعیت در تایلند؛ رشد جمعیت در تونس؛ رشد جمعیت در روسیه؛ رشد جمعیت در زیمبابوه؛ رشد جمعیت در ژاپن؛ رشد جمعیت در ساحل عاج؛ رشد جمعیت در سریلانکا؛ رشد جمعیت در سودان؛ رشد جمعیت در سوریه؛ رشد جمعیت در سیرالئون؛ رشد جمعیت در فرانسه؛رشد جمعیت در قزاقستان؛ رشد جمعیت در قطر؛ رشد جمعیت در کانادا؛ رشد جمعیت در گرجستان؛ رشد جمعیت در لبنان؛ رشد جمعیت در مالی؛ رشد جمعیت در مصر؛ رشد جمعیت در چین؛ رشد جمعیت در کوبا؛ رشد جمعیت در سنگال؛ رشد جمعیت در یمن؛ رشد جمعیت در عراق؛ رشد جمعیت در عربستان سعودی
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. (2022). World population prospects 2022: Summary of results (UN DESA/POP/2022/TR/No.3). United Nations, Available for https://population.un.org/wpp
- ↑ Statistics South Africa. (2025a). Population growth indicators 2025. Statistics South Africa, Available for https://www.statssa.gov.za
- ↑ World Bank. (2006). South Africa – Infrastructure and social development. World Bank Group, Available for https://documents.worldbank.org/en/publication/documents-reports/documentdetail/
- ↑ Statistics South Africa. (2025b). Labour market and demographic transition. Statistics South Africa, Available for https://www.statssa.gov.za
- ↑ Statistics South Africa. (2022a). Population estimates 2022. Statistics South Africa, Available for https://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022022.pdf
- ↑ World Health Organization. (2023). Global Health Observatory: Life expectancy data. World Health Organization, Available for https://www.who.int/data/gho/data/themes/mortality-and-global-health-estimates
نویسنده مقاله
نرگس شکوری