شهرنشینی و روستانشینی درلبنان

شهرنشینی و روستا نشینی در کشور لبنان شامل نسبت جمعیت شهری به روستایی و روند تغییرات آن، الگوهای شهرنشینی و رشد کلان‌شهرها، چالش‌های شهرنشینی، وضعیت مناطق روستایی و چالش‌های آنها و سیاست‌های دولت در زمینه توسعه شهری و روستایی است که در ذیل شرح داده شده است:

نسبت جمعیت شهری به روستایی و روند تغییرات آن^[۱]

در سال ۲۰۲۴، حدود ۸۵ درصد از جمعیت لبنان در مناطق شهری زندگی می‌کنند که نسبت سال ۲۰۱۰ افزایش‌یافته است^[۲]^[۳]. این افزایش به دلیل روندهای مداوم مهاجرت به شهرها و تمرکز فعالیت‌های اقتصادی و خدماتی در مناطق شهری است. در مقابل، تنها ۱۵ درصد از جمعیت در مناطق روستایی زندگی می‌کنند که این درصد نسبت به گذشته کاهش‌یافته است^[۴].

الگوهای شهرنشینی و رشد کلان‌شهرها

شهرنشینی در لبنان عمدتاً در کلان‌شهرهایی مانند بیروت و طرابلس متمرکز است^[۵]. بیروت، بزرگ‌ترین شهر لبنان، با جمعیتی بالغ بر ۲.۲ میلیون نفر در سال ۲۰۲۴، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مرکز اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور است^[۶].

طرابلس و صیدا نیز به‌عنوان مراکز شهری عمده، شاهد رشد جمعیت و توسعه‌های زیرساختی هستند^[۷]. روند رشد جمعیت شهری به‌ویژه در بیروت، به دلیل جاذبه‌های اقتصادی و فرصت‌های شغلی، همچنان ادامه دارد.

چالش‌های شهرنشینی

شهرنشینی سریع در لبنان با چالش‌های متعددی همراه است^[۸]. یکی از این چالش‌ها حاشیه‌نشینی است که به‌ویژه در بیروت مشهود است. حاشیه‌نشینی به دلیل افزایش هزینه‌های مسکن و کمبود زیرساخت‌های مناسب در برخی مناطق شهری به مشکل بزرگی تبدیل شده است^[۹].

همچنین، آلودگی هوا در کلان‌شهرها به دلیل فعالیت‌های صنعتی و ترافیک سنگین، یکی دیگر از مسائل جدی به شمار می‌آید^[۱۰]. ترافیک سنگین در بیروت و سایر شهرهای بزرگ باعث کاهش کیفیت زندگی و افزایش زمان‌های سفر شده است^[۱۱].

وضعیت مناطق روستایی و چالش‌های آنها

مناطق روستایی لبنان به‌طورکلی با مشکلاتی مانند کاهش جمعیت، کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی، و ناتوانی در جذب سرمایه‌های جدید روبرو هستند^[۱۲]. کاهش جمعیت روستایی به دلیل مهاجرت به شهرها و کمبود فرصت‌های شغلی در این مناطق مشاهده می‌شود. همچنین، کمبود زیرساخت‌های مناسب در مناطق روستایی منجر به عدم توسعه و مشکلاتی در تأمین خدمات اساسی مانند بهداشت و آموزش شده است.

سیاست‌های دولت در زمینه توسعه شهری و روستایی

دولت لبنان برای مقابله با چالش‌های شهرنشینی و توسعه مناطق روستایی برنامه‌هایی را در نظر گرفته است^[۱۳]. این برنامه‌ها شامل پروژه‌های زیرساختی برای بهبود خدمات شهری، ایجاد مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذاری در مناطق کمتر توسعه‌یافته، و برنامه‌های حمایتی برای بهبود شرایط زندگی در مناطق روستایی می‌شود^[۱۴]. هدف این سیاست‌ها کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد تعادل میان توسعه شهری و روستایی است.

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ Lebanon’s Fragile Food Security System and the Prospect . (2024, July 17), Available for https://timep.org/2024/07/17/lebanons-fragile-food-security-system-and-the-prospect-of-a-broader-israeli-war/
↑ Ahmad Fakih, United Nations Human Settlements Programme, Yassin, N., el-Ghaoui, L., Mikdashi, D., Sheikh, T., State of Arab Cities programme in Kuwait, & UN-HABITAT team in Lebanon. (2011). State of Arab Cities, Available for https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/Lebanon%20Urban%20Profile.pdf
↑ Lebanon Population (2024) - Worldometer. (2024). Worldometers.info, Available for https://www.worldometers.info/world-population/lebanon-population/#:~:text=87.8%20%25%20of%20the%20population%20is
↑ TRADING ECONOMICS. (n.d.). Lebanon - rural population - 2024 data 2025 forecast 1960-2023 historical, Available for https://tradingeconomics.com/lebanon/rural-population-wb-data.html
↑ Nations, U. (2024). UNSD — Global Calendar of Statistical Events. Un.org, Available forhttps://unstats.un.org/capacity-development/calendar/all-events/?City=Beirut
↑ Beirut, Lebanon population 2024. (n.d.), Available for https://worldpopulationreview.com/cities/lebanon/beirut
↑ ريطة الاحصاءات. (2024). Dgcs.gov.lb، قابل بازیابی از https://www.dgcs.gov.lb/arabic/statistics-map
↑ يزبك, ب. (2024, February 28). محنه الإرث المعماری لبيروت: الاضمحلال التدريجيّ لحقبةٍ ثقافية وإنسانيّة، قابل بازیابی از https://www.almodon.com/society/2024/2/28
↑ الحوادث المروريه فی لبنـان أسبابها وسبل الوقايه منها. (n.d.). الموقع الرسمي للجيش اللبنانی، قابل بازیابی از https://www.lebarmy.gov.lb/ar/content/7
↑ Reporter, G. S. (2024, April 23). ‘Where can you hide from pollution?’: cancer rises 30% in Beirut as diesel generators poison city. The Guardian, Available for https://www.theguardian.com/global-development/2024/apr/22/where-can-you-hide-from-pollution-cancer-rises-30-in-beirut-as-diesel-generators-poison-city
↑ يزبك, ب. (2024, February 28). محنة الإرث المعماري لبيروت: الاضمحلال التدريجيّ لحقبةٍ ثقافية وإنسانيّة. Almodon، قابل بازیابی از https://www.almodon.com/society/2024/2/28
↑ Bower, E. (2024, August 29). “Not a soul is left in my village”: the displaced Lebanese caught in crossfire on Israeli border. The Guardian; The Guardian, Available for https://www.theguardian.com/global-development/article/2024/aug/29/displaced-lebanese-caught-in-crossfire-on-israel-border
↑ برنامج المرونة الاقتصادية والحضرية في لبنان - UPFI - Urban Projects Finance Initiative. (2023, November 25). UPFI - Urban Projects Finance Initiative, Available for https://upfi-med.eib.org/ar/projectsF/
↑ Program for Economic and Urban Resilience in Lebanon - UPFI - Urban Projects Finance Initiative. (2024, May 19). UPFI - Urban Projects Finance Initiative, Available for https://upfi-med.eib.org/en/projects/multi-city-urban-development-programme-in-lebanon/#:~:text=Lebanese%20cities%20therefore%20face%20multi++‌

نویسنده مقاله

نرگس شکوری

[1] Lebanon’s Fragile Food Security System and the Prospect . (2024, July 17), Available for https://timep.org/2024/07/17/lebanons-fragile-food-security-system-and-the-prospect-of-a-broader-israeli-war/

[2] Ahmad Fakih, United Nations Human Settlements Programme, Yassin, N., el-Ghaoui, L., Mikdashi, D., Sheikh, T., State of Arab Cities programme in Kuwait, & UN-HABITAT team in Lebanon. (2011). State of Arab Cities, Available for https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/Lebanon%20Urban%20Profile.pdf

[3] Lebanon Population (2024) - Worldometer. (2024). Worldometers.info, Available for https://www.worldometers.info/world-population/lebanon-population/#:~:text=87.8%20%25%20of%20the%20population%20is

[4] TRADING ECONOMICS. (n.d.). Lebanon - rural population - 2024 data 2025 forecast 1960-2023 historical, Available for https://tradingeconomics.com/lebanon/rural-population-wb-data.html

[5] Nations, U. (2024). UNSD — Global Calendar of Statistical Events. Un.org, Available forhttps://unstats.un.org/capacity-development/calendar/all-events/?City=Beirut

[6] Beirut, Lebanon population 2024. (n.d.), Available for https://worldpopulationreview.com/cities/lebanon/beirut

[:12-7] ريطة الاحصاءات. (2024). Dgcs.gov.lb، قابل بازیابی از https://www.dgcs.gov.lb/arabic/statistics-map

[8] يزبك, ب. (2024, February 28). محنه الإرث المعماری لبيروت: الاضمحلال التدريجيّ لحقبةٍ ثقافية وإنسانيّة، قابل بازیابی از https://www.almodon.com/society/2024/2/28

[9] الحوادث المروريه فی لبنـان أسبابها وسبل الوقايه منها. (n.d.). الموقع الرسمي للجيش اللبنانی، قابل بازیابی از https://www.lebarmy.gov.lb/ar/content/7

[10] Reporter, G. S. (2024, April 23). ‘Where can you hide from pollution?’: cancer rises 30% in Beirut as diesel generators poison city. The Guardian, Available for https://www.theguardian.com/global-development/2024/apr/22/where-can-you-hide-from-pollution-cancer-rises-30-in-beirut-as-diesel-generators-poison-city

[11] يزبك, ب. (2024, February 28). محنة الإرث المعماري لبيروت: الاضمحلال التدريجيّ لحقبةٍ ثقافية وإنسانيّة. Almodon، قابل بازیابی از https://www.almodon.com/society/2024/2/28

[12] Bower, E. (2024, August 29). “Not a soul is left in my village”: the displaced Lebanese caught in crossfire on Israeli border. The Guardian; The Guardian, Available for https://www.theguardian.com/global-development/article/2024/aug/29/displaced-lebanese-caught-in-crossfire-on-israel-border

[13] برنامج المرونة الاقتصادية والحضرية في لبنان - UPFI - Urban Projects Finance Initiative. (2023, November 25). UPFI - Urban Projects Finance Initiative, Available for https://upfi-med.eib.org/ar/projectsF/

[14] Program for Economic and Urban Resilience in Lebanon - UPFI - Urban Projects Finance Initiative. (2024, May 19). UPFI - Urban Projects Finance Initiative, Available for https://upfi-med.eib.org/en/projects/multi-city-urban-development-programme-in-lebanon/#:~:text=Lebanese%20cities%20therefore%20face%20multi++‌

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

نسبت جمعیت شهری به روستایی و روند تغییرات آن[۱]