شهرنشینی و روستانشینی در عراق

تحولات اخیر در الگوهای سکونتی عراق، شاهد افزایش شهرنشینی و تغییر در الگوهای روستایی بوده است:

نرخ شهرنشینی: بر اساس گزارش‌های سال ۲۰۲5، حدود ۷۳.۲٪ از کل جمعیت عراق در مناطق شهری سکونت دارند^[۱]؛

روند مهاجرت روستا - شهری: سالانه هزاران نفر از مناطق روستایی به شهرها مهاجرت می‌کنند؛ افزوده‌شدن به جنبش‌های ناشی از جابه‌جایی اجباری آوارگان نیز قابل مشهود است.

چالش‌های شهری

کمبود مسکن؛ پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ نیاز به میلیون‌ها واحد جدید مسکونی حس شود^[۲]؛
فشار بر زیرساخت‌های حمل‌ونقل، بهداشت و شبکه‌های فاضلاب؛ نابرابری خدمات بین محلات قدیمی و جدید شهرهای بزرگ همچنان از معضلات اساسی محسوب می‌شوند^[۳]؛
تشکیل سکونتگاه‌های غیررسمی که به علت مهاجرت‌های سریع و بی‌برنامه افزایش یافته‌اند.

ویژگی‌های روستانشینی

مناطقی که به سبک زندگی سنتی پایبند مانده‌اند، عمدتاً به کشاورزی، دامداری و مشاغل غیرصنعتی متکی هستند^[۴]. باید اشاره کرد که مناطق روستایی غالباً با محدودیت دسترسی به خدمات عمومی، زیرساخت‌های آموزشی و بهداشتی مواجه‌اند^[۵].

چشم‌انداز آینده

در دهه‌های آینده، عراق با افزایش شهرنشینی، کاهش رشد جمعیت، و تمرکز بیشتر در مناطق شهری مواجه خواهد شد.

رشد شهرنشینی

در سال‌های پیشرو، بیش از ۸5 ٪ جمعیت عراق در شهرها سکونت خواهند داشت، که نیازمند بازنگریدر سیاست های دولت، توسعه زیرساخت‌های شهری، حمل‌ونقل عمومی، و مسکن می باشد.

چالش‌های شهری و زیرساخت‌ها

افزایش جمعیت شهری موجب کمبود مسکن، فشار بر حمل‌ونقل و نابرابری خدمات شهری خواهد شد. همچنین رشد سکونتگاه‌های غیررسمی از مشکلات اصلی خواهد بود^[۶].

تعادل بین توسعه شهری و روستایی

افزایش سرمایه‌گذاری در مناطق روستایی ضروری است تا مهاجرت بی‌رویه کاهش یابد. توسعه کشاورزی پایدار و توزیع بهتر منابع می‌تواند این روند را تعدیل کند^[۷].

مدیریت رشد جمعیت و اقتصاد

توسعه بازار کار، مدیریت منابع طبیعی، و بهینه‌سازی خدمات بهداشتی از چالش‌های پیشروی سیاست‌گذاران خواهد بود^[۸].

این تحلیل می‌تواند مبنایی برای بررسی عمیق‌تر تأثیر تحولات دموگرافیک و اقتصادی بر آینده عراق بوده و زمینه‌های بحث‌های مرتبط با سیاست‌های توسعه‌ای و برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای را فراهم آورد.

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ Salih, A. M., Erfani, G., & Larimian, T. (2025). Mass housing planning and environmental considerations: case studies of post-war urban redevelopment in Erbil city, Kurdistan. Local Environment, 1–21, Retrieved from https://doi.org/10.1080/13549839.2025.249616+1
↑ International Fund for Agricultural Development. (2025). Title of the document. Retrieved from https://www.ifad.org/documents/48415603/49455720/iraq-csn-2025-26.pdf/cfcd5607-fbff-1336-8cac-55643e4c2cf7?t=1746793634459
↑ Amjad Almusaed, Asaad Almssad, Asaad Alasadi, & Al-Asadi, F. (2025). Sustainable Reimagining of urban Habitats: Navigating Iraq’s housing crisis through Socio-Technological and Environmental approaches. Ain Shams Engineering Journal, 16(2), 103280–103280, Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.asej.2025.103280 ‌
↑ Arab. (2025, March 5). Geopolitical Dynamics Surrounding Iraq’s Ambitious Development Road Project. Arab Center Washington DC., Retrieved from https://arabcenterdc.org/resource/geopolitical-dynamics-surrounding-iraqs-ambitious-development-road-project/
↑ Iraq’s Ministry of Construction Announces 70 New Infrastructure Projects for 2025. (2025, January 8). IFP Info – News, Retrieved from https://www.ifpinfo.com/iraqs-ministry-of-construction-announces-70-new-infrastructure-projects-for-2025/
↑ Rezk, J., Oriol Pons-Valladares, & Muñoz-Blanc, C. (2025). Evaluating Sustainability in Post-Conflict Reconstruction: A Case Study of Blast-Damaged Buildings Without Structural Collapse Risk in Syria. Buildings, 15(3), 369–369, Retrieved from https://doi.org/10.3390/buildings15030369
↑ Addressing Iraq’s Environmental Challenges: Population Growth. (n.d.). The Washington Institute, Retrieved from https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/addressing-iraqs-environmental-challenges-population-growth
↑ digital. (2024, June 5). Farmers in southern Iraq hit by water crisis. Action Contre La Faim; Action contre la Faim, Retrieved from https://www.actioncontrelafaim.org/en/headline/farmers-in-southern-iraq-hit-by-water-crisis/

نویسنده مقاله

نرگس شکوری

[1] Salih, A. M., Erfani, G., & Larimian, T. (2025). Mass housing planning and environmental considerations: case studies of post-war urban redevelopment in Erbil city, Kurdistan. Local Environment, 1–21, Retrieved from https://doi.org/10.1080/13549839.2025.249616+1

[2] International Fund for Agricultural Development. (2025). Title of the document. Retrieved from https://www.ifad.org/documents/48415603/49455720/iraq-csn-2025-26.pdf/cfcd5607-fbff-1336-8cac-55643e4c2cf7?t=1746793634459

[3] Amjad Almusaed, Asaad Almssad, Asaad Alasadi, & Al-Asadi, F. (2025). Sustainable Reimagining of urban Habitats: Navigating Iraq’s housing crisis through Socio-Technological and Environmental approaches. Ain Shams Engineering Journal, 16(2), 103280–103280, Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.asej.2025.103280 ‌

[4] Arab. (2025, March 5). Geopolitical Dynamics Surrounding Iraq’s Ambitious Development Road Project. Arab Center Washington DC., Retrieved from https://arabcenterdc.org/resource/geopolitical-dynamics-surrounding-iraqs-ambitious-development-road-project/

[5] Iraq’s Ministry of Construction Announces 70 New Infrastructure Projects for 2025. (2025, January 8). IFP Info – News, Retrieved from https://www.ifpinfo.com/iraqs-ministry-of-construction-announces-70-new-infrastructure-projects-for-2025/

[6] Rezk, J., Oriol Pons-Valladares, & Muñoz-Blanc, C. (2025). Evaluating Sustainability in Post-Conflict Reconstruction: A Case Study of Blast-Damaged Buildings Without Structural Collapse Risk in Syria. Buildings, 15(3), 369–369, Retrieved from https://doi.org/10.3390/buildings15030369

[7] Addressing Iraq’s Environmental Challenges: Population Growth. (n.d.). The Washington Institute, Retrieved from https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/addressing-iraqs-environmental-challenges-population-growth

[8] tal. (2024, June 5). Farmers in southern Iraq hit by water crisis. Action Contre La Faim; Action contre la Faim, Retrieved from https://www.actioncontrelafaim.org/en/headline/farmers-in-southern-iraq-hit-by-water-crisis/

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]