شهرنشینی و روستانشینی در تاجیکستان

دوشنبه پایتخت تاجیکستان ، https://trektajikistan.com/blog/dushanbe-city-highlights/

تاجیکستان همچنان یک کشور عمدتاً روستایی است، اما شهرنشینی در دهه‌های اخیر روندی صعودی داشته است. در سال ۲۰۲۴، حدود ۶۳ درصد از جمعیت کشور در مناطق روستایی زندگی می‌کنند که نشان‌دهنده اهمیت جوامع روستایی در ساختار اجتماعی و اقتصادی کشور است.^[۱] باوجود این، این نسبت در مقایسه با اوایل دهه ۱۹۹۰ که بیش از ۷۰ درصد جمعیت در روستاها ساکن بودند، کاهش‌یافته است.^[۲] عوامل مختلفی مانند افزایش فرصت‌های شغلی در شهرها، به‌ویژه در دوشنبه^[۳] و خجند، و دسترسی بیشتر به خدمات بهداشتی و آموزشی در مناطق شهری، نقش مهمی در روند شهرنشینی ایفا کرده‌اند.^[۴]

توسعه شهری و رشد شهرها

روند شهرنشینی در تاجیکستان با تمرکز بیشتر بر شهرهای اصلی، به‌ویژه پایتخت دوشنبه، قابل‌مشاهده است. جمعیت دوشنبه که در سال ۱۹۹۰ حدود ۶۰۲ هزار نفر بود، اکنون به بیش از ۱.۱ میلیون نفر رسیده است. ^[۵]این افزایش جمعیت به دلیل مهاجرت داخلی از مناطق روستایی و رشد طبیعی جمعیت بوده است. دوشنبه به‌عنوان مرکز سیاسی و اقتصادی تاجیکستان، همواره مقصد اصلی مهاجران از مناطق روستایی و شهرهای کوچک‌تر بوده و به‌عنوان قطب اصلی خدمات و صنایع در کشور محسوب می‌شود.^[۵]

خجند نیز که از نظر تاریخی یکی از شهرهای مهم اقتصادی و صنعتی کشور بوده، در طول سال‌های گذشته رشد جمعیتی قابل‌توجهی داشته است و اکنون با رشد زیرساخت‌ها و صنایع جدید، جایگاه خود را به‌عنوان مرکز مهم اقتصادی در شمال کشور تثبیت کرده است.^[۶]

مناطق روستایی: چالش‌ها و فرصت‌ها

خجند تاجیکستان، بازیابی از : https://brokennavigation.com/category/travel-guides/central-asia/tajikistan/

درحالی‌که جمعیت روستایی تاجیکستان بخش بزرگی از جامعه را تشکیل می‌دهد، این مناطق با چالش‌های زیادی مواجه هستند. ^[۷]کمبود دسترسی به خدمات اساسی مانند آموزش، بهداشت، و زیرساخت‌های حمل‌ونقل در بسیاری از مناطق روستایی وجود دارد. باوجود این، روستاها همچنان مرکز فعالیت‌های کشاورزی که ستون اصلی اقتصاد کشور است، محسوب می‌شوند.^[۸] اکثر ساکنان روستایی به زراعت و دامداری اشتغال دارند، و دولت نیز در سال‌های اخیر تلاش کرده است با ارائه وام‌های کشاورزی و توسعه زیرساخت‌های روستایی، اقتصاد این مناطق را تقویت کند.^[۹] بااین‌حال، یکی از چالش‌های اصلی برای آینده‌ی روستاها، مهاجرت جوانان به شهرها و یا خارج از کشور است که باعث کاهش نیروی کار در مناطق روستایی می‌شود.^[۱۰]

چشم‌انداز آینده شهرنشینی و برنامه‌ریزی شهری

پیش‌بینی می‌شود که روند شهرنشینی در تاجیکستان در سال‌های آینده ادامه داشته باشد.^[۱۱] دولت برنامه‌های توسعه‌ای برای بهبود زیرساخت‌های شهری و روستایی به‌منظور مقابله با چالش‌های رشد سریع شهرنشینی، مانند افزایش تقاضا برای مسکن، خدمات عمومی، و حمل‌ونقل عمومی دارد.^[۱۲]

از سوی دیگر، حفظ جمعیت روستایی و جلوگیری از مهاجرت بیشتر به شهرها نیز از اولویت‌های برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کشور است. افزایش دسترسی به خدمات آموزشی، بهداشتی، و زیرساخت‌های اساسی در مناطق روستایی می‌تواند به کاهش فشار بر مناطق شهری و متعادل‌سازی روند جمعیتی کمک کند.^[۱۳]

استفاده از انرژی سبز در برنامه 2030 دولت تاجیکستان [۸]
مقایسه تاریخی: تغییرات شهرنشینی از دوره شوروی تا کنون

تاجیکستان در دوره شوروی به‌عنوان یک کشور کشاورزی شناخته می‌شد و شهرهای آن عمدتاً مراکز صنعتی بودند که برای حمایت از اقتصاد دولتی شکل گرفتند.^[۱۴] با فروپاشی شوروی و استقلال تاجیکستان، بسیاری از صنایع دولتی تعطیل شدند و جمعیت به‌ویژه در شهرهای کوچک‌تر با مشکلات اقتصادی شدیدی مواجه شد.^[۱۵] این موضوع باعث شد که بسیاری از مردم به مناطق روستایی بازگردند یا به دنبال فرصت‌های بهتر به شهرهای بزرگ‌تر مانند دوشنبه مهاجرت کنند. در سال‌های اخیر، رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های دولتی در زیرساخت‌های شهری باعث رونق شهرنشینی شده است. ^[۱۶]

نیز نگاه کنید به :

کتابشناسی

↑ Fox, A., Lüscher, A., & Widmer, F. (2020). Plant species identity drives soil microbial community structures that persist under a following crop. Ecology and Evolution, 10, 8652-8668.
↑ Executive Summary. (2019). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision.
↑ McAuley, A. (2022). Women’s work and wages in the Soviet Union. https://doi.org/10.4324/9781003303732
↑ Tavarov, S., Zicmane, I., Beryozkina, S., Praveenkumar, S., Safaraliev, M., & Shonazarova, S. (2022). Evaluation of the Operating Modes of the Urban Electric Networks in Dushanbe City, Tajikistan. Inventions.[۱]
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ Dushanbe, Tajikistan Population 2024. (n.d.).
↑ Tajikistan Population 2024 (Live). (n.d.). [۲]
↑ Agency of Statistics, & Sachs, J. (2022). Tajikistan Common Country Analysis [Report].
↑ Jones, K., Hoover, A., & USAID/BFS/ARP-Funded Project. (2014). Innovation for Agricultural Training and Education Innovation for Agricultural Training and Education Tajikistan: Background study.
↑ Tajikistan’s rural women and youth increase resiliency against gaps left by labour migration. (2024, April 3). REU.
↑ Jan-Peter Olters, World Bank Country Manager in Tajikistan. (2021, March 1). In Tajikistan, a digital future as an alternative to unemployment or migration. [۳]
↑ Aloqa. (n.d.). Official websites of ministries and departments – Communication Service under the Government of the Republic of Tajikistan. https://khadamotialoqa.tj/en/official-websites-of-ministries-and-departments/[۴]
↑ TAJIKISTAN NATIONAL URBAN ASSESSMENT MAKING THE CASE FOR ACCELERATED URBANIZATION. (2024). ‌
↑ United Nations, ESCAP Statistical Online Database, & World Bank. [۵](2018). Urbanization and resource trends in Tajikistan.
↑ Khashimov, S., & Inoyatova, T. (2021, April 14). Transforming Tajikistan: Between a Soviet past and a Tajik future. Al Jazeera.
↑ Olimov, M., & Olimova, S. (2019). Transformation of identity in migration: ethnicity and religion (on the example of Tajik labour migration in Russia). Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. Istoriya, 2019(3), 123-129.[۶]
↑ Akkermans, S., Martín-Ortega, J. L., Sebos, I., & López-Blanco, M. (2023). Exploring long-term mitigation pathways for a net zero Tajikistan. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 28, 1-26.[۷]

نویسنده: نرگس شکوری

[1] Fox, A., Lüscher, A., & Widmer, F. (2020). Plant species identity drives soil microbial community structures that persist under a following crop. Ecology and Evolution, 10, 8652-8668.

[2] Executive Summary. (2019). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision.

[3] McAuley, A. (2022). Women’s work and wages in the Soviet Union. https://doi.org/10.4324/9781003303732

[4] Tavarov, S., Zicmane, I., Beryozkina, S., Praveenkumar, S., Safaraliev, M., & Shonazarova, S. (2022). Evaluation of the Operating Modes of the Urban Electric Networks in Dushanbe City, Tajikistan. Inventions.[۱]

[:7-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ Dushanbe, Tajikistan Population 2024. (n.d.).

[6] Tajikistan Population 2024 (Live). (n.d.). [۲]

[7] Agency of Statistics, & Sachs, J. (2022). Tajikistan Common Country Analysis [Report].

[8] Jones, K., Hoover, A., & USAID/BFS/ARP-Funded Project. (2014). Innovation for Agricultural Training and Education Innovation for Agricultural Training and Education Tajikistan: Background study.

[9] Tajikistan’s rural women and youth increase resiliency against gaps left by labour migration. (2024, April 3). REU.

[10] Jan-Peter Olters, World Bank Country Manager in Tajikistan. (2021, March 1). In Tajikistan, a digital future as an alternative to unemployment or migration. [۳]

[:4-11] Aloqa. (n.d.). Official websites of ministries and departments – Communication Service under the Government of the Republic of Tajikistan. https://khadamotialoqa.tj/en/official-websites-of-ministries-and-departments/[۴]

[12] TAJIKISTAN NATIONAL URBAN ASSESSMENT MAKING THE CASE FOR ACCELERATED URBANIZATION. (2024). ‌

[13] United Nations, ESCAP Statistical Online Database, & World Bank. [۵](2018). Urbanization and resource trends in Tajikistan.

[14] Khashimov, S., & Inoyatova, T. (2021, April 14). Transforming Tajikistan: Between a Soviet past and a Tajik future. Al Jazeera.

[:5-15] Olimov, M., & Olimova, S. (2019). Transformation of identity in migration: ethnicity and religion (on the example of Tajik labour migration in Russia). Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. Istoriya, 2019(3), 123-129.[۶]

[:6-16] Akkermans, S., Martín-Ortega, J. L., Sebos, I., & López-Blanco, M. (2023). Exploring long-term mitigation pathways for a net zero Tajikistan. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 28, 1-26.[۷]

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]