طوائف مسيحی لبنان
طوائف مسیحی در کشور لبنان شامل مارونی ها؛ روم ارتدوکس؛ روم کاتولیک؛ سریان ارتدوکس؛ سریان کاتولیک؛ قبطی؛ کلدانی؛ نسطوری؛ لاتین؛ ارمنی و پروتستان است.
مارونی
مارونیها خود را پیروان مارون زاهد میدانند که در اواخر قرن چهارهم و اوایل قرن پنجم میلادی در منطقهای میان حلب و انطاکیه در شمال شام میزیسته است.[۱] او با تبلیغ دین مسیح در منطقهای که عموماً مشرک بودند، موفق شد تا بسیاری از مردم را به مسیحیت درآورد.[۲] پس از مرگ او، پیروانش به تبلیغ آیین او پرداختند و به مسیحیان مارونی اشتهار یافتند. از آنجا که مارونیها معتقد به مشیت یگانه مسیح بودند پس از آن که مجمع مسکونی ششم در قسطنطنیه در سال 680م، با تصویب طبیعت و مشیت دوگانه مسیح، اعتقاد به یگانگی مشیت او را تکفیر کرد، آنان ضمن خودداری از تأیید مصوبه مزبور، رابطه خود را با کلیسای رم نیز قطع کردند.[۳] و در همان سال کلیسای مستقل خود را بنیان گزاردند.[۴] درگیریهای ناشی از اختلافات اعتقادی میان مارونیها و مسیحیان پیرو کلیسای رم به تدریج باعث مهاجرتهای پراکنده مارونیها به مناطق امن کوهستانی لبنان شد. مهاجرتهای عمده اما در بین سالهای 969 م و 1071م تحت فشار و سرکوب دولت بیزانس صورت گرفت.[۵] مارونیها در جبل لبنان کلیساهای خود را یکی پس از دیگری ایجاد کردند و با ورود جنگجویان صلیبی به حمایت از آنان پرداختند.[۶]
ارتباطات نزدیک و حمایت همه جانبه مسیحیان مارونی از صلیبیها سبب شد تا به تدریج مسئله اتحاد با کلیسای رم مورد توجه بخش وسیعی از رهبران مذهبی آنان قرار گیرد. علیرغم مخالفتهای صورت گرفته با این مسئله، در سال 1180 م این اتحاد صورت واقع به خود گرفت[۷] و از آن پس اعتقاد به مشیت یگانه مسیح نیز مورد اظهار و نفی قرار گرفت.[۸] در دوره مملوکی، پس از آن که شیعیان کسروان از سوی سپاهان دمشق به شدت سرکوب و بخش عمدهای از آنان ناگزیر این منطقه را ترک کردند، مارونیهای بسیاری جایگزین آنان شدند.[۹] همچنین در دوره امارت خاندانهای معن و شهاب در قرون 17 و 18 بسیاری از مارونیها به جنوب مهاجرت و در منطقه کوهستانی شوف سکنی گزیدند[۱۰] و بدینسان به تدریج منطقه نفوذ آنان گسترش یافت. دردوره قیمومیت فرانسه، مارونیها با حمایت حاکمان فرانسوی در حوزههای گوناگون سیاسی و اقتصادی از نفوذ بیشتری برخوردار شدند که زمینه را برای نقشآفرینی آنها در ساختار حاکمیت پس از استقلال این کشور فراهم ساخت.
امروز، ماورنیها بزرگترین طائفه در میان طوائف مسیحی لبنان بهشمار میروند و مرجعیت دینی آنها کلیسای بکرکی و پاتریاک بشارة المرعی که در سال 2011 به این سمت انتخاب شد، رهبری مذهبی آنان را بر عهده دارد.
مارونیهای لبنان در تحولات دو قرن اخیر به ویژه بحرانهای 1841 و 1860 و نیز جنگهای داخلی 15 ساله این سرزمین نقش مؤثری داشتند. پس از جنگ، هر چند از وزن سیاسی آنان نسبت به گذشته تا حدودی کاسته شد، در ساختار قدرت همچنان حضوری تأثیرگذار دارند؛ ازجمله رییس جمهور از میان آنان انتخاب میشود.
روم ارتدوکس
دومین مذهب مسیحی به لحاظ جمعیت پیروان و پس از طائفه مارونی قرار دارد. آنان از اعراب مسیحی شاماند که در گذشته پیرو کلیسای واحد ملکی بودند که همه مسیحیان شام و مصر را تحت پوشش خود داشت. با بروز انشقاق میان کلیسای رم و کلیسای بیزانس در سال 1054، ملکیها به کلیسای بیزانس پیوستند در سال 1684، ملکیها خود دچار انشعاب شدند و سرانجام در سال 1724 دو کلیسای مستقل روم ارتدوکس و روم کاتولیک شکل گرفت.[۱۱] پس از این انشعاب، بسیاری از ارتدوکسها به لبنان مهاجرت کردند. گروهی از آنان نیز در پی حملات وهابیها در اوایل قرن 19، به لبنان گریختند.[۱۲] آنان عموماً در منطقه الکوره در شمال لبنان سکونت دارند و گروههایی از آنان نیز در بیروت و برخی شهرهای ساحلی اقامت دارند. مرجعیت دینی روم ارتدوکس در دمشق استقرار دارد[۱۳] پیروان این مذهب بیشتر در کار تجارت و مشاغل حرفهای هستند و با مسلمانان دارای رابطه تفاهمآمیز و جمعیت آنان در حدود 10% کل جمعیت لبنان تخمین زده میشود.[۱۴]
روم کاتولیک
این مذهب در میان مسیحیان لبنان، پس از روم ارتدکس، بیشترین پیرو را دارد. مسیحیان روم کاتولیک که به ملکی هم معروفند، به دلیل پیوستن به کلیسای رم در اواخر قرن 17 به دنبال درگیریهایی که با ارتدوکسها داشتند و برای رهایی از آزار آنان، به لبنان مهاجرت کردند.[۱۲] مرجعیت دینی روم کاتولیک در دمشق مستقر است و جمعیت آنان حدود 250000 نفر تخمین زده میشود.[۱۵]
سریان ارتدوکس
پیروان این مذهب به یعقوبی هم مشهورند و مرجعیت مذهبی آنان پاتریاک انطاکیه و مناطق شرق است که در دمشق اقامت دارد و جمعیت آنان در حدود 20000 نفر تخمین زده میشود.[۱۶]
سریان کاتولیک
انشعابی از سریان ارتدوکس است که در سال 1798 کلیسای رم آن را به رسمیت شناخت. پاتریاک آنان در انطاکیه مستقر است و جمعیت آنان حدود 15000 نفر تخمین زده میشود.[۱۵]
قبطی
قبطیهای لبنان جمعیتی کمتر از 2000 تن دارند و عموماً مصری الاصلند. مرجعیت مذهبی آنان در مصر مستقر است[۱۷] و به عنوان هجدمین طائفه مذهبی به رسمیت شناخته شدهاند و به دلیل جمعیت اندک، به عنوان یکی از مذاهب اقلیت بهشمار میروند.
کلدانی
مذهب کلدانی انشعابی از کلیسای نسطوری است که در سال 1828 از سوی کلسیای رم به رسمیت شناخته شد. مرجعیت دینی آنان پاتریاک بابل و در بغداد مستقر است. کلدانیهای لبنان عموماً از اواخر قرن نوزدهم از عراق به لبنان مهاجرت کردهاند. پیروان این مذهب در حدود 60000 تن تخمین زده میشوند[۱۷] و در شمار طوائف اقلیت قرار دارند.
نسطوری
نسطوریها عراقی الاصلند که در سال 1933 به لبنان مهاجرت کردهاند. جمعیت آنان تا 10000 تن تخمین زده میشود و مرجعیت دینی آنان در بغداد مستقر است.[۱۸] نسطوریها از جمله طوائف مذهبی اقلیت در لبنان بهشمار میروند.
لاتین
بیشتر کاتولیکهای لاتین یا مسیحیان شرقی، ریشه اروپایی[۱۹] دارند و تعداد کمی از آنان اصالتاً لبنانیاند. آنان از کلیسای واتیکان پیروی میکنند و جمعیتی حدود 25000 نفر دارند.[۱۵]
ارمنی
در نتیجه انشعاباتی که در نیمههای قرن هجدهم در کلیسای ارمنی کیلیکیا در شمال سوریه روی داد، گروههای زیادی از ارمنیهای کاتولیک برای رهایی از آزار ارتدوکسها به لبنان مهاجرت کردند. همچنین در اواخر قرن نوزدهم و در پی سرکوب ارمنیهای آسیای صغیر و کیلیکیا توسط عثمانیها، بسیاری از آنان که عمدتاً ارتدکس بودند رو به سوی لنبان گزاردند.[۲۰] با ادامه سرکوب و کشتار ارمنیها، این مهاجرتها در سال 1915 نیز تکرار شد.[۲۱]
ارمنیهای لبنان عموماً در بیروت و در مناطق خاص همچون برج حمود و انطلیاس سکونت داشته و به سنتهای قومیخود شدیداً وفادارند. آنان به دلیل ویژگیهای زبانی و فرهنگی از پیروان دیگر مذاهب و ادیان باز شناخته میشوند. در میان طائفه ارمنی، ارتدوکسها با حدود 150000 نفر بیشترین و کاتولیکها با 20000 نفر، کمترین جمعیت را دارا میباشند.[۲۲]
پروتستان
بیشتر آنان در نیمه دوم قرن نوزدهم و تحت تأثیر تبلیغاتی گروههای تبشیری آمریکایی انگلیسی (انجیلی)، از دیگر مذاهب مسیحی به این مذهب گرویدند.[۲۳] پروتستانها شامل چند فرقه هستند که مهمترین آنها انجیلیهای سوری لبنانی با جمعیتی حدود 15000 تن و انجیلیهای بیروتی با حدود 5000 تن هستند.[۲۴]
پروتستانها عمدتآً در بیروت و در دو منطقه رأس بیروت و اشرفیه ساکن و در زمره طوائف اقلیت بهشمار میروند و دارای کلیساهای مستقل از واتیکان میباشند.[۲۵]
نیز نگاه کنید به
مسیحیت در کانادا؛ مسیحیت در روسیه؛ مسیحیت در ژاپن؛ مسیحیت در کوبا؛ مسیحیان مصر؛ مسیحیت در تونس؛ مسیحیت در چین؛ مسیحیت در سنگال؛ مسیحیت در مالی؛ مسیحیت در ساحل عاج؛ مسيحيت در زیمبابوه؛ مسيحيت در اوکراین؛ مسیحیت در اسپانیا؛ مسیحیت در اردن؛ مسیحیت در سیرالئون؛ مسيحيت در اتیوپی؛ مسیحیت در تاجیکستان؛ مسیحیت در قزاقستان؛ مسيحيت در سریلانکا؛ مسيحيت در بنگلادش؛ مسيحيت در تایلند
کتابشناسی
- ↑ المقداد. (1999). ص. 17.
- ↑ ضوء الاب بطرس. (1997). تاريخ الموارنة: الديني و السياسي و الحضاري. بيروت: دار النهار للنشر، ص. 80.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. 103.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). جلد۱. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص121.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. ۱۲۵.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. ۱۳۰.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. ۱۳۱.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص۱۰۴.
- ↑ مكی، محمد علی (1991). لبنان: من الفتح العربی الی الفتح العثمانی. (الطبعة الرابعة). بیروت: دار النهار للنشر، ص. ۲۳۰.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: دار النهار للنشر، ص. 13.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: دار النهار للنشر، ص. ۲۳.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. ۱۸۹.
- ↑ المقداد، ص. 24.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: دار النهار للنشر، ص۲۵.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ المقداد، ص. 27.
- ↑ المقداد، ص. 25.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ المقداد، ص. 28.
- ↑ المقداد، ص. 26.
- ↑ قرم، جورج. (2004). لبنان المعاصر: تاریخ و مجتمع. (نقله الى العربية بواسطة الدكتور حسان قبيسي). الطبعة الأولى. بيروت: المكتبة الشرقية، ص۱۶.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). تاريخ لبنان الحديث. الجزء الثانی. الطبعة السابعة. بيروت: دار النهار للنشر، ص. ۲۷.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. ۱۷۹.
- ↑ المقداد. (1999). ص. 25-27.
- ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. ۶۷.
- ↑ المقداد، ص. 26.
- ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص. 180-185.