فرهنگ ها و اصطلاحنامه های دو زبانه زبان فارسی و زبان روسی

فرهنگ ها و اصطلاحنامه های دو زبانه زبان فارسی و زبان روسی

نخستین لغت‌نامه آکادمیک آنلاین فارسی به روسی: نسخه دیجیتالی لغت‌نامه بزرگ فارسی به روسی و نخستین فرهنگ لغت آنلاین آکادمیک زبان فارسی به روسی براساس نسخه ایوانف در دی ماه 1402 ( دسامبر 2023) با همکاری رایزنی فرهنگی ایران در روسیه رونمایی شد. در این پروژه که با پشتیبانی دانشگاه تحقیقات ملی روسیه و با کمک دانشجویان رشته‌های زبان‌شناسی، ایران‌شناسی، زبان و ادبیات فارسی و فناوری اطلاعات انجام شده است، با تصحیح و نشانه‌گذاری ویژه لغات و اصطلاحات، تجربه استفاده از فرهنگ لغت به میزان قابل توجهی بهبود یافته است.

هم اکنون تمامی واژه‌های سه جلد از لغت‌نامه پروفسور ایوانف به نشانی اینترنتی https://iranic.space/dict برای استفاده پژوهشگران و مترجمان در دسترس قرار دارد و فرآیند تصحیح و ویرایش واژه‌های جلد نخست به اتمام رسیده و تصحیح سایر واژه‌ها نیز در دست اقدام است. پروژه مذکور با نظارت علمی استاد ولادیمیر ایوانف،[1] رئیس گروه زبان‌شناسی دانشگاه دولتی روسیه و نویسنده فرهنگ لغت و مدیریت دو تن از پژوهشگران جوان روسیه یوری ماکاروف،[2] محقق فرهنگستان علوم روسیه و دیمیتری نووکشانوف،[3] دانشجوی زبا‌ن‌شناسی مدرسه عالی اقتصاد انجام می‌شود.

نسخه فیزیکی این لغت‌نامه با حمایت چندساله رایزنی فرهنگی ایران در روسیه زیر نظر دو تن از اساتید ایران‌شناسی، مرحوم محمد نوری عثمانف[4] و مرحوم جهانگیر درّی در ۲۹۰۰ صفحه مشتمل بر ۷۶ هزار واژه و اصطلاح تدوین شده است. جلد نخست این لغت‌نامه با همکاری رایزنی فرهنگی کشورمان از سوی انتشارات نائوکا[5] و جلد دوم آن از سوی بنیاد مطالعات ابن سینا منتشر شده است.[6] ‌

لغت‌نامه‌های دیگری نیز وجود دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

فرهنگ لغت روسی- فارسی، گ. آ. وسکانیان

Русско-персидский словарь (Russian-Persian Dictionary) by Г.А. Восканян

فرهنگ لغت فارسی – روسی،  گ. آ. وسکانیان

-      Персидский- русский словарь (Persian- Russian Dictionary) by Г.А. Восканян

کتاب فرهنگ فارسی به روسی (دو جلدی):کتاب فرهنگ فارسی به روسی، اثر یوری روبینچیک، نوری عثمانوف و جهانگیر دری. انتشارات پرسکا این فرهنگ دو جلدی را در 1664 صفحه منتشر نموده است.

فرهنگ روسی به فارسی اثر گرانت آوانسوویچ واسکانیان نشر معاصر با ویراستاری دکتر محسن شجاعی: ویراست جدید این فرهنگ، شامل بیش از ۳۲ هزار واژه‌ی اصلی در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی، ادبی، سیاسی و اجتماعی و گفتاری است و ۳۰ هزار اصطلاح، ترکیب، مثال و ضرب‌المثل نیز برای درک بهتر مطلب ارائه شده است.

فرهنگ لغت روسی به فارسی: نوشته علیرضا ولی پور می باشد و توسط موسسه انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است. فرهنگ لغت روسی به فارسی شامل حدود «76000» واحد واژگانی از زبان ادبی مدرن روسی است.

فرهنگ واژگان فارسی – روسی: دربردارنده مفردات و واژگان آموزشی کتاب‌های درسی که توسط مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی تهیه شده است.

فرهنگ واژگان اسلامی: فارسی - روسی، روسی – فارسی: اثر حسین غلامی، به صورت گزینشی مهم‎ترین لغات و اصطلاحاتی که در زمینه اطلاعات دینی برای عموم مردم لازم است، گردآوری شده است. این کتاب به صورت دو زبانه (فارسی-روسی) است.

فرهنگ روسی، انگلیسی به فارسی: نگارنده این واژه‌نامه روسی از ریشه‌شناسی واژگان روسی و فارسی بهره گرفته است و می‌توان نکات دستوری زبان روسی را نیز آموخت. این فرهنگ اثر دکتر علیرضا اکبری پور است و نشر پرسکا آن را در 280 صفحه منتشر نموده است.

فرهنگ آموزشی روسی به فارسی:  تدوین توسط سوفیا کلیف‌سُوا. این لغت نامه روسی بیش از یازده هزار واژه را دربرمی‌گیرد و هدف آموزشی نیز دارد و می‌توان صداشناسی و صرف را نیز از طریق آن یاد گرفت. این لغت‌نامه روسی را نشر جاودان خرد در 400 صفحه منتشر کرده است.

کتاب فرهنگ روسی به فارسی (برای زبان آموزان مقدماتی): تالیف راهله ضیایی و ناشر آن کتابسرای وصال است.

فرهنگ واژه‌ها و اصطلاح‌های علوم سیاسی و روابط بین الملل (روسی-فارسی و فارسی- روسی): توسط جهاد دانشگاهی شعبه دانشگاه تهران منتشر شده و مولف آن ناهید عبدالتاجدینی است.

فرهنگ امثال و حِکم روسی-فارسی: در این اثر تلاش ده است تا معادلها و گونه های متعدد معادلها ذیل هر مَثَل ذکر گردد. این فرهنگ تالیف صفرعلی فرسادمنش و لودمیلا یژووا است و توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است.

فرهنگ دو جلدی کلمات متشابه (هم‌آوا، هم‌نوشت، جناس ناقص) زبان فارسی به روسی: شامل بیش از 7500 واژه فارسی متشابه با شرح و توضیحات به زبان روسی است. مولف فرهنگ، مستوره احمدوا است و توسط مرکز ایرانشناسی دانشگاه فدرال کازان در روسیه چاپ شده است. 

دکتر الهه کریمی ریابی

---

[1] Владимир Борисович Иванов

[2] Юрий Юрьевич Макаров

[3] Дмитрий Андреевич Новокшанов

[4] Магомед-Нури Османович Османов

[5] Издательство "Наука"

1.    [6] بنیاد سعدی ؛ رونمایی از نخستین لغت نامه آکادمیک آنلاین  فارسی به روسی؛ 17/10/1402؛ به آدرس https://saadifoundation.ir/fa/news/4649