نویسه های کانجی ژاپن
کانجی‌ها را چینیان باستان برای نوشتن زبان چینی ابداع کرده‌اند. در حدود قرن پنجم م این نویسه‌ها به همراه دین بودا و فرهنگ چینی وارد ژاپن شدند. ژاپنی‌ها تا پیش از ورود کانجی‌های چینی، خط و کتابت نداشتند و ادبیات ژاپنی اساساً شفاهی بود و سینه به سینه منتقل می‌شد. پس از آشنایی با فرهنگ و زبان چینی در قرن پنجم، ابتدا ژاپنی‌ها برای کتابت از زبان و خط چینی استفاده کردند. یعنی آموختن سواد در آن دوران به معنی یاد گرفتن زبان و خط چینی بود. اما به مرور در طول حدود سه قرن، ژاپنی‌ها از نویسه‌های کانجی برای نوشتن زبان خود یعنی زبان ژاپنی استفاده کردند و زبان ژاپنی برای نخستین بار صاحب خط و کتابت شد. در این راه آزمون و خطاهای بسیاری انجام شد و شیوه‌های مختلفی آزموده شد. البته استفاده از نویسه‌های چینی برای نوشتن زبان ژاپنی موجب شد واژه‌های فراوانی از زبان چینی وارد زبان ژاپنی شود و در حال حاضر حدود نیمی از واژگان زبان ژاپنی را وام‌واژه‌های چینی تشکیل می‌دهند .[۱] از این حیث رابطه چینی با ژاپنی را می‌توان با رابطه لاتین با انگلیسی یا عربی با فارسی قیاس کرد.
کانجی‌های چینی نویسه‌های واژه‌نگار هستند. به این معنی که هر نویسه هم به واژه خاصی دلالت می‌کند و هم دارای صورت آوایی (تلفظ) خاصی است. پس از آزمودن روش‌های مختلف، ژاپنی‌ها در نهایت برای نوشتن واژه‌های زبان ژاپنی، نویسه‌های کانجی هم‌معنی با آن واژه‌ها را به کار گرفتند. مثلاً واژه «کوه» در زبان ژاپنی (yama) تلفظ می‌شود. ژاپنی‌ها برای نوشتن این واژه از نویسه استفاده می‌کنند که در زبان چینی برای نوشتن واژه به معنی «کوه» به کار می‌رود.
آنچه نوشتار زبان ژاپنی را پیچیده‌تر می‌سازد این است که نویسه‌های کانجی در وام‌واژه‌های چینی با تلفظ چینی خود به کار می‌روند. مثلاً در وام‌واژه چینی (山脈/Sanmyaku) به معنی «رشته‌کوه»، نویسه (山) با تلفظ چینی خود یعنی (san) ظاهر می‌شود. این بدان معنا است که کودکان ژاپنی که در مدرسه خواندن و نوشتن می‌آموزند و همچنین خارجی‌هایی که به یادگیری زبان ژاپنی اقدام می‌کنند، برای هر نویسه کانجی باید هم تلفظ ژاپنی آن و هم تلفظ چینی آن را به خاطر بسپارند. البته بسیاری از نویسه‌های کانجی دارای بیش از یک تلفظ ژاپنی و بیش از یک تلفظ چینی هستند که یادگیری آن‌ها را بیش از پیش دشوار می‌سازد.
نباید از نظر دور داشت که تلفظ چینی کانجی‌ها در زبان ژاپنی به دلیل وجود تفاوت اساسی بین نظام آوایی زبان ژاپنی با زبان چینی، در بسیاری از موارد با تلفظ اصلی این کانجی‌ها در زبان چینی تفاوت زیادی دارد. علاوه بر تلفظ، شکل کانجی‌ها و روش استفاده از آن‌ها نیز در زبان ژاپنی کمابیش با زبان چینی متفاوت است. همچنین، همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، ژاپنی‌ها با کنار هم گذاشتن کانجی‌ها در زبان خود و خواندن آن‌ها با تلفظ چینی، واژه‌های جدیدی مشابه وام‌واژه‌های چینی ابداع کرده‌اند که در خود زبان چینی وجود ندارند. جالب آن که برخی از این واژه‌های ابداع شده توسط ژاپنی‌ها به زبان چینی نیز راه یافته‌اند. اغلب این واژه‌ها در قرن نوزدهم و بیستم برای مفاهیم جدید غربی نظیر «مردم‌سالاری»، «جمهوری»، «فلسفه»، «تلفن»، «تلگراف» و... ابداع شده‌اند. ژاپنی‌ها حتی پا را از این فراتر گذاشته‌اند و دست به ابداع کانجی‌های جدیدی زده‌اند که در زبان چینی وجود ندارند. مثلاً با کنار هم گذاشتن سه نویسه (山) به معنی کوه، (上 به معنی بالا و (下) به معنی پایین، نویسه (峠)به معنای «گذرگاه کوهستانی» را ساخته‌اند.
درباره تعداد کل کانجی‌هایی که تاکنون در چین و ژاپن ابداع شده‌اند اظهار نظر قطعی نمی‌توان کرد. برخی منابع تعداد کل کانجی‌ها را بیش از هفتاد هزار عدد ذکر کرده‌اند. البته این تعداد کانجی هرگز در یک دوره زمانی و در یک قلمرو جغرافیایی واحد به کار نمی‌رفته‌اند. بلکه دانستن فقط چند هزار کانجی برای خواندن و نوشتن کافی بوده است. در سال 1923 وزارت آموزش ژاپن برای نخستین بار با هدف تسهیل آموزش نوشتار زبان ژاپنی، فهرستی شامل 1962 کانجی منتشر کرد و کانجی‌های رسمی زبان ژاپنی محدود به این تعداد شد. این فهرست تاکنون بارها مورد بازبینی قرار گرفته است. آخرین نسخه منتشر شده توسط دولت ژاپن در سال 2010 شامل 2136 کانجی است .[۲] این فهرست «جدول کانجی‌های روزمره» (常用漢字表/jōyō kanji hyō) نام دارد و در رسانه‌های نوشتاری رسمی فقط از کانجی‌های این فهرست استفاده می‌شود. کودکان ژاپنی در شش سال نخست تحصیل خود در مدرسه، خواندن و نوشتنِ زیرمجموعه‌ای از فهرست «جدول کانجی‌های روزمره» مشتمل بر 1006 کانجی را می‌آموزند و بقیه کانجی‌های این فهرست به صورت خودآموز یا با خواندن دروس مختلف به تدریج فراگرفته می‌شوند.
در حال حاضر ژاپنی‌ها از کانجی‌ها برای نوشتن تکواژهای قاموسی یعنی ریشه اسم‌ها، فعل‌ها و قیدهای ژاپنی و وام‌واژه‌های چینی استفاده می‌کنند. اغلب کانجی‌های پیچیده از کنار هم گذاشتن چند کانجی ساخته شده‌اند. در هر کانجی، یکی از بخش‌های تشکیل دهنده آن به عنوان «بخش اصلی» کانجی شناخته می‌شود. همچنین تعداد حرکات قلم هنگام نوشتن هر کانجی و ترتیب نوشتن آن کاملاً معین و مشخص است. برای جستجوی یک کانجی در فرهنگ لغات، یا باید یکی از تلفظ‌های چینی و ژاپنی آن را دانست و یا باید بخش اصلی و تعداد حرکات قلم آن را تشخیص داد، زیرا کانجی‌ها بر اساس این اطلاعات در فرهنگ‌های لغت مرتب می‌شوند. به دلیل بالا بودن تعداد کانجی‌ها ذکر همه آن‌ها در این نوشتار ممکن نیست. بنابراین، در جدول شماره 1 به معرفی سه نویسه کانجی و اطلاعات شکلی، معنایی و آوایی آن‌ها به عنوان نمونه اکتفا می‌کنیم.[۳]
جدول شماره 1: سه نویسه کانجی به همراه اطلاعات شکلی، تلفظی و معنایی آن‌ها
| 曜
بخش اصلی: 日 (به معنی روز) تعداد حرکات قلم: 18 تلفظ ژاپنی: ندارد تلفظ چینی: /yō/ معنی: روز هفته |
平
بخش اصلی: 干 تعداد حرکات قلم: 5 تلفظ ژاپنی: /taira/ و /hira/ تلفظ‌های چینی: /hei/، /hyō/ و /byō/ معانی: صاف، هموار، صلح |
山
بخش اصلی: 山 (کل نویسه) تعداد حرکات قلم: 3 تلفظ ژاپنی: /yama/ تلفظ‌های چینی: /san/، /zan/ و /sen/ معنی: کوه |
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
- ↑ Kindaichi, K. et al (2011). shinsen kokugo jiten. Shōgakukan.
- ↑ Bunkachō (2016). jōyō kanji hyō: 22nen 11gatsu 30nichi naikaku kokuji. Gyōsei.
- ↑ حسینی، سیدآیت (1402). «زبان و ادبیات». در پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله. جامعه و فرهنگ ژاپن. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص. 218- 241.