پیشینه آموزش سریلانکا

نظام آموزشی سریلانکا تاریخی دو هزار ساله دارد. مانند بسیاری از جوامع و کشورها نظام آموزشی قدیم سریلانکا بخشی از آموزش‌های دینی آن بوده است. علمای بودایی و هندو متفکران و دانشمندان جامعه بودند و آموخته‌های خویش را با مردم شریک می‌شدند. تا پیش از دوره استعمار، نظام آموزشی کشور نسبتا ضعیف و اکثر مردم بی‌سواد یا کم‌سواد بودند. در روستاها دانش آموزان الفبای زبان و ادبیات مقدماتی سینهالی را در مدارس وابسته به معابد که "پاسنال(Pasnal)" نام دارد از موبدان بودایی فرا‌می گرفتند. کتاب‌های "نام پوتا(Nam Potha)" شامل اسامی معابد بودایی، "ماگول لاکونا(Magul Lakuna)" نمادهای مقدس بودایی و کتاب داستان‌های قدیمی که داستان‌هایی از زندگی بودا بود به عنوان متون درسی تدریس می‌شدند. در نظام آموزشی قدیم معمولا تحصیلات عالی برای راهبان و موبدان مرد بود. با پایان یافتن تحصیلات مقدماتی آن‌ها وارد موسسات عالی آموزشی بودایی شده و با طی مراحل یادگیری و حفظ متون یاد شده سرانجام به مرحله تفسیر و نظریه‌پردازی درباره نسخه‌های پالی وارد می‌شدند. در میان تامیل زبان‌های هندو مذهب نیز وضعیت مشابهی وجود داشت. مدارس روستایی که در مجاورت معابد هندو ساخته شده بود توسط برهمن‌های باسواد اداره می‌شدند. از آنجا که نقاشی و پیکرتراشی در معابد کاربرد وسیعی دارد، هندوها به دانش آموزانشان آموزش‌های فنی گرافیک، مجسمه‌سازی و معماری نیز می‌آموختند. البته در غالب موارد هنر و علم از طریق پدر به پسر منتقل می‌گردید.

نظام آموزشی جدید، همزمان با ورود اروپائیان، به وسیله کلیسا و میسیونرهای مسیحی در این کشور معرفی شد. نظام آموزشی فعلی سریلانکا به خصوص میراث استعمار انگلیس در قرن 19 میلادی است. این نظام آموزشی براساس پیشنهاد کمیسیون کولبروک(Colebrooke) انگلیس در سال 1836 و با تاسیس رویال کالج در کلمبو رسماً کارش را آغاز کرد و پس از مدتی چندین مدرسه تک جنسیتی دیگر نیز تاسیس و ساخته شدند.

بعضی از این مدارس مانند کالج سنت توماس(S.Thomas) در مانت لاوینیا(Mount lavinia) و تیرینیتی کالج(Trinity college) در شهر کندی به کلیسای انگلیکن(Anglican Church) وابسته بودند. در چندین دهه پیش از پایان عمر استعمار دولت مدارس دولتی را افزایش داد و ضمن پذیرفتن مدارس خصوصی، امتیازات خاصی را نیز به آن ها اعطا کرد. با این تدابیر در سال 1870 نظام آموزشی سریلانکا یک نوع جهش و انقلابی را تجربه کرد. بر اساس آمار در سال 1901 حدود 657615 تن مرد و 115581 تن زن با سواد و 1237157 نفر مرد و 1553078 نفر زن بی سواد بوده‌اند. جدول زیر نیز میزان بیسوادی در چند دهه پیش از استقلال کشور و به ویژه در آستانه غروب دوره استعمار را نشان می‌دهد.

جدول شماره 1. درصد بیسوادی از 1901 تا 1946 در سریلانکا

سال	1901	1911	1921	1946
مرد	58.6	52.8	43.7	29.9
زن	91.5	87.5	78.8	56.2

در سال 1921 میزان باسوادی بانوان در جامعه مسیحی 50 درصد، در بین زنان بودایی 17 درصد، در میان بانوان هندو 10 درصد و در جامعه مسلمانان 6 درصد بوده است. در سال 1930 الگوی استعماری تغییر یافت و 60 درصد از مدارس در سال 1947 تحت پوشش و به کنترل دولت درآمد؛ آموزش در مدارس دولتی رایگان شد؛ در مناطق روستایی مدارس ابتدایی و مدارس فنی و حرفه‌ای بنا شد و آموزش‌های بومی و محلی به طور رسمی تشویق شدند. تعداد مدارس دولتی در سال 1999 از 10133 به 10394 مدرسه افزایش یافت در حالی که تعداد پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌ها تقریبا بدون تغییر باقی‌ماند، یعنی 4134000 نفر دانشجو. در آخرسال 1999 در هر 6.3 کیلومتر مربع یک مدرسه با 400 دانش آموز و 188340 معلم دولتی وجود داشت.

نیز نگاه کنید به

منبع اصلی

رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار).

نویسنده مقاله

مهدیقلی رکنی