پرش به محتوا

شهرنشینی و روستانشینی در سوریه: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Toktam (بحث | مشارکت‌ها)
۲٬۱۴۴ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hamidian (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۸۹ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
جدول زیر که بر اساس اطلاعات سازمان ملل تنظیم شده­است، میزان رشد جمعیت، مرگ‌ومیر و دیگر داده­‌های مرتبط را میانه سال‌های 1950-2010، به خوبی بیان می­کند:
توزیع [[جمعیت سوریه]] میان مناطق شهری و روستایی، تفاوت‌های چشم‌گیری در دسترسی به امکانات، نوع فعالیت‌های اقتصادی، و سطح توسعه زیرساختی ایجاد کرده است. این تفاوت‌ها، در پی جنگ داخلی و جابه‌جایی‌های گسترده جمعیتی، تشدید شده و شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی میان شهر و روستا را عمیق‌تر کرده‌اند. تحلیل این الگوها برای تدوین سیاست‌های بازسازی و توسعه پایدار، اهمیت بنیادین دارد<ref>World Bank. (2025). ''Growth in Syria: Losses from the war and potential recovery in the aftermath'', Available for https://openknowledge.worldbank.org/server/api/core/bitstreams/a9ae34dc-b9b8-5b7b-b9fc-120ad89f0438/content</ref>.
{| class="wikitable"
|'''دوره زمانی'''
|'''تولد‌های زنده در سال'''
|'''مرگ و میر در سال'''
|'''تغییرات طبیعی در سال'''
|''CBR''
|''CDR''
|''NC''
|''TFR''
|''IMR''
|-
|1950-1955
|187000
|75000
|112000
|51.2
|20.5
|30.6
|7.23
|180.1
|-
|1955-1960
|212000
|77000
|136000
|50.1
|18.1
|32.0
|7.38
|150.5
|-
|1960-1965
|241000
|76000
|165000
|48.5
|15.3
|33.3
|7.54
|121.8
|-
|1965-1970
|275000
|74000
|201000
|46.8
|12.5
|34.2
|7.56
|98.8
|-
|1970-1975
|322000
|70000
|252000
|46.3
|10.1
|36.2
|7.54
|77.3
|-
|1975-1980
|373000
|69000
|304000
|45.4
|8.3
|37.0
|7.32
|63.1
|-
|1980-1985
|417000
|66000
|351000
|42.8
|6.7
|36.1
|6.77
|49.9
|-
|1985-1990
|440000
|61000
|379000
|38.4
|5.3
|33.1
|5.87
|36.2
|-
|1990-1995
|441000
|58000
|383000
|33.3
|4.3
|28.9
|4.80
|26.1
|-
|1995-2000
|447000
|58000
|389000
|29.7
|3.8
|25.8
|3.96
|20.8
|-
|2000–2005
|451000
|62000
|389000
|26.2
|3.6
|22.6
|3.39
|17.4
|-
|2005–2010
|465000
|69000
|396000
|23.9
|3.5
|20.4
|3.10
|15.0
|-
| colspan="9" |''CBR:'' نرخ تولد خام (در هر 1000)
''CDR:'' نرخ مرگ و میر خام (در هر 1000)


''NC:'' غیر طبیعی (در هر 1000)
==== شهرنشینی: تمرکز جمعیت و چالش‌های زیرساختی ====
[[پرونده:Pi 20.jpg|بندانگشتی|ساحل لاذقیه (Latakia) دریای مدیترانه ، بزرگترین بندر سوریه قابل بازیابی از  https://www.tripadvisor.com/LocationPhotoDirectLink-g676295-d1156914-i203739844-Paralia_Sidari-Sidari_Corfu_Ionian_Islands.html]]
بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۵، حدود ۵۳.۶٪ از [[جمعیت سوریه]]، معادل بیش از ۱۳.۷ میلیون نفر، در مناطق شهری زندگی می‌کنند<ref>World Bank. (n.d.). ''Population ages 65 and above (% of total population) – Syria, Available for'' https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.65UP.TO.ZS?locations=SY</ref>. شهرهای اصلی مانند دمشق، حلب، حمص، و لاذقیه میزبان بخش عمده‌ای از این جمعیت هستند. به‌ویژه دمشق، پایتخت کشور، با تراکم جمعیتی حدود ۱۴٬۰۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع، یکی از پرتراکم‌ترین شهرهای منطقه محسوب می‌شود<ref>Worldometer. (2025). ''Syria population, Available for'' https://www.worldometers.info/world-population/syria-population/</ref>.


''TFR:'' نرخ باروری کل (تعداد فرزندان در هر زن)
شهرهای ساحلی مانند لاذقیه و طرطوس نیز به دلیل دسترسی به بنادر تجاری، فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با دریا، و نقش خدماتی و صنعتی، از رشد جمعیتی قابل‌توجهی برخوردار بوده‌اند. این شهرها به‌عنوان مراکز آموزشی، درمانی، و صنعتی عمل می‌کنند و در فرآیند بازسازی پس از جنگ، نقش کلیدی دارند<ref>Institut des Finances Basil Fuleihan. (2020). Landscape of the Syrian economic collapse and impacts on the region, Available for https://institutdesfinances.gov.lb/sites/default/files/2024-06/Landscape-of-the-Syrian-Economy-and-Impacts-on-the-Region.pdf</ref>. با وجود دسترسی بهتر به خدمات عمومی در مناطق شهری، جنگ داخلی موجب تخریب گسترده زیرساخت‌ها در بسیاری از شهرها، به‌ویژه حلب و حمص، شده است. این تخریب‌ها، همراه با مهاجرت آوارگان داخلی به شهرهای نسبتاً امن‌تر مانند دمشق، فشار مضاعفی بر ظرفیت‌های شهری وارد کرده‌اند. در نتیجه، شهرنشینی سوریه با چالش‌هایی چون کمبود مسکن، ازدحام، و نابرابری فضایی مواجه شده است.


''IMR :'' نرخ مرگ و میر نوزادان در هر 1000 تولد
==== روستانشینی: ظرفیت‌های کشاورزی و محدودیت‌های توسعه ====
|}جدول حرکات جمعیت سوریه در 55 سال گذشته
در مقابل، حدود ۴۶.۴٪ از [[جمعیت سوریه]]، معادل حدود ۱۱.۸ میلیون نفر، در مناطق روستایی ساکن هستند. این جمعیت عمدتاً در دشت‌های حاصلخیز غربی و شمالی، از جمله دره‌ی عاصی و مناطق اطراف حلب و حماه، پراکنده‌اند. اقتصاد این نواحی بر پایه‌ی کشاورزی معیشتی، دامداری، و تولید محصولات سنتی مانند زیتون، گندم، و سبزیجات استوار است<ref>World Bank. (2025). Syria SY: Rural population. CEIC Data, Available for https://www.ceicdata.com/en/syria/population-and-urbanization-statistics/sy-rural-population</ref>.
{| class="wikitable"
|'''سال'''
|'''1937'''
|1950
|1960
|1970
|1980
|1990
|1995
|2004
|2011
|2016
|2017
|-
|'''جمعیت'''
|2,368,000
|3,252,000
|4,565,000
|6,305,000
|8,704,000
|12,116,000
|14,186,000
|17,921,000
|21,124,000
|17,185,000
|18,029,549
|-
|'''درصد'''
'''رشد'''
|
| +37.3
| +40.4
| +38.1
| +38
| +39.2
| +17.1
| +26.3
| +17.9
|'''−18.6'''
| +4.9
|}تغییرات رشد جمعیتی سوریه در 80 سال گذشته


علت اصلی رشد منفی جمعیت سوریه، در سرشماری سال 2106، ، بحران جنگ داخلی سال 2011-2013 است که تعداد زیادی از شهروندان سوری کشته شدند.
با این حال، جنگ داخلی تأثیرات منفی قابل‌توجهی بر بهره‌وری [[کشاورزی در سوریه|کشاورزی]] و معیشت روستاییان داشته است. تخریب سیستم‌های آبیاری، کمبود نهاده‌های [[کشاورزی در سوریه|کشاورزی]]، و ناامنی عمومی، موجب کاهش تولید، افزایش فقر، و مهاجرت روستاییان به شهرها شده‌اند<ref>Earth Site. (2021). Population density of Syria, Available for https://www.earth-site.co.uk/Education/population-de</ref>.


تعداد دقیق کشته­شدگان به جهت رویکرد‌های سیاسی در ارائه آمار مشخص نیست؛ با این همه، مقایسه گزارش بعضی از مراکز آمارگیری، می تواند به طور تقریبی گویا باشد.
دسترسی به زیرساخت‌های پیشرفته در مناطق روستایی همچنان محدود است. بسیاری از روستاها با کمبود مراکز درمانی، مدارس مجهز، و شبکه‌های حمل‌ونقل کارآمد مواجه‌اند. این محدودیت‌ها، همراه با پیامدهای جنگ، به تشدید مهاجرت داخلی و تمرکز جمعیت در شهرها دامن زده‌اند<ref>International Labour Organization. (2024, December 15). Building hopes with new roads in Syria: One road at a time, Available for https://www.ilo.org/resource/article/building-hopes-new-roads-syria-one-road-time</ref>.


شبکه خبری ''PBS'' آمریکا به نقل از «مرکز تحقیقات سیاسی سوریه»  (المرکز السوری لبحوث السیاسات)[26] (''SCPR'')[27] اعلام نموده­است که طی 15 مارس 2011 تا 11 فوریه 2016،  470 هزار نفر در سوریه؛ اعم از نیرو‌های دولتی، نیرو‌های معارضین و غیر نظامیان، کشته­شده‌اند.[28]
==== تحلیل شکاف شهری–روستایی و الزامات سیاست‌گذاری ====
الگوهای شهرنشینی و روستانشینی در [[سوریه]]، بازتابی از نابرابری‌های ساختاری در توسعه فضایی کشور هستند. مناطق شهری، علی‌رغم آسیب‌های جنگ، همچنان از دسترسی نسبی به خدمات عمومی برخوردارند، در حالی‌که مناطق روستایی با محرومیت‌های چندجانبه مواجه‌اند. این شکاف، در صورت عدم مداخله هدفمند، می‌تواند به نابرابری‌های پایدار، مهاجرت‌های اجباری، و تضعیف انسجام اجتماعی منجر شود<ref>Audi, M. N., Mwenda, K. M., Wei, G., & Lurie, M. N. (2022). Healthcare accessibility in preconflict Syria: A comparative spatial analysis. BMJ Open, 12(5), e059210, Available for https://bmjopen.bmj.com/content/12/5/e059210</ref>. برای کاهش این شکاف‌ها، سیاست‌گذاری باید بر محورهای زیر متمرکز شود:


« استفان دی میستورا » (''Staffan de Mistura'') (زاده 1947) ، نماینده ایتالیایی سازمان ملل در امور سوریه هم 400 هزار نفر[29] و دیده­بان حقوق بشر سوریه (''SOHR'')[30]، آمار حداقلی 494 هزار و حداکثری 606 هزار نفر را اعلام نموده‌اند.[31]
* بازسازی زیرساخت‌های شهری آسیب‌دیده، به‌ویژه در شهرهای جنگ‌زده<ref>UN-Habitat. (2025). Urbanization in Syria: Building inclusive & sustainable cities, Available for https://unhabitat.org/syrian-arab-republic</ref>؛
* سرمایه‌گذاری در توسعه روستایی، از جمله خدمات درمانی، آموزشی، و حمل‌ونقل؛
* ایجاد فرصت‌های اقتصادی در مناطق روستایی برای کاهش مهاجرت؛
* مدیریت مهاجرت داخلی و توزیع متوازن منابع و خدمات<ref>United Nations. (2022). United Nations 2022–2024 Syria Strategic Framework, Available for https://syria.un.org/sites/default/files/2022-10/UNSF%202022-2024%20English%20Final%20Signed.pdf</ref>.


تلفات ما‌هانه مستند در جنگ داخلی سوریه بر اساس گزارش دیده­بان حقوق بشر سوریه (آمارگیری: 2014-2016)؛ به ترتیب از پایین به بالا، غیرنظامیان ، نیرو‌های طرفدار دولت، جنگجویان ضد دولتی سوریه  و جنگجویان خارجی ضد دولتی
تنها از طریق چنین رویکردی می‌توان به توسعه پایدار، عدالت فضایی، و ارتقای کیفیت زندگی در سراسر [[سوریه]] دست یافت.


نقشه تقریبی تراکم جمعیت سوریه در 2015 (اوج داعش) و تعداد و محل جمعیت آوارگان[32]
== نیز نگاه کنید به ==
[[شهرنشینی و روستانشینی در عراق]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در اتیوپی]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در اردن]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در اسپانیا]]؛ [[شهر نشینی و روستا نشینی درافغانستان|شهرنشینی و روستانشینی درافغانستان]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در امارات متحده عربی]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در اوکراین|شهرنشینی و روستانشینی در اوکراین؛]] [[شهرنشینی و روستانشینی در آرژانتین]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در بنگلادش]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در تاجیکستان]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در تایلند]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در تونس]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در چین]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در روسیه]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در زیمبابوه]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در ژاپن]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در ساحل عاج]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در سریلانکا|شهرنشینی و روستانشینی در سریلانکا؛]] [[شهرنشینی و روستانشینی در سودان]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در سیرالئون]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در فرانسه]]؛ [[شهرنشینی و روستا‌نشینی در قزاقستان|شهرنشینی و روستانشینی در قزاقستان]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در قطر]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در کانادا]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در گرجستان]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی درلبنان|شهرنشینی و روستانشینی در لبنان]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در مالی]]؛[[شهرنشینی و روستانشینی در مصر]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در کوبا]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در سنگال]]؛ [[شهرنشینی و روستانشینی در یمن]]


هرم سنی جمعیت سوریه در سال 2020
== کتابشناسی ==
{| class="wikitable"
<references />
| colspan="8" |'''-       بزرگترین شهر‌های سوریه (طبق سرشماری سال 2004)'''
|-
|
|'''رتبه'''
|'''نام'''
|'''استان'''
|'''جمعیت'''
|
|
|
|-
| rowspan="10" |
|1
|حلب
|استان حلب
|2,132,100
|
|
|
|-
|2
|دمشق
|دمشق
|1,414,913
|
|
|
|-
|3
|حمص
|استان حمص
|652,609
|
|
|
|-
|4
|لاذقیه
|استان لاذقیه
|383786
|
|
|
|-
|5
|حما
|استان حماه
|312,994
|
|
|
|-
|6
|رقه
|استان رقه
|220,488
|
|
|
|-
|7
|دیرالزور
|استان دیرالزور
|211,857
|
|
|
|-
|8
|الحسکه
|استان الحسکه
|188160
|
|
|
|-
|9
|قامشلی
|استان الحسکه
|184231
|
|
|
|-
|10
|سیده زینب
|استان ریف دمشق
|136,427
|
|
|
|}-      '''نرخ کاهش جمعیت:''' 797/0٪ (تخمین 2012)<ref>''World Population Prospects: The 2010 Revision". un.org. Archived from the original on 6 May 2011. Retrieved 29 November 2015.''</ref>
 
-      '''میزان زاد و ولد:''' 7/20 تولد/1000 جمعیت (تخمین 2018)
 
-      '''میزان مرگ و میر:''' 4 مرگ/1000 نفر جمعیت (تخمین زده شده در سال 2018)
 
-      '''نرخ خالص مهاجرت:''' 57 م‌هاجر/1000 نفر جمعیت (تخمین 2018)
 
-       '''نرخ باروری''': در سال 2009م.  5/3 بود و به تفکیک استان بر اساس استان، بدین قرار: حلب (2/3)، دمشق (6/2)، داریا (2/5)، دیرالزور (9/6)، حما (3/3)، حسکه (5/3)، حمص (1/3)، ادلب (8/4)، لاذقیه (2/2)، قنیطره (8/3)، رقه (5)، ریف دمشق (3/3)، السویدا (1/2)، طرسوس (3/2)
 
-       '''نرخ زناشویی :''' در سال 2009م.  6 بود و به تفکیک استان بر اساس استان، بدین قرار: حلب (4/5)، دمشق (7/4)، داریا (3/7)، دیرالزور (2/10)، حما (6/6)، حسکه (7/6)، حمص (9/5)، ادلب (7/7)، لاذقیه (5/4)، قنیطره (5/6)، رقه (9/7)، ریف دمشق (4/5)، السویدا (4)، طرسوس (8/4)،
 
-      '''نسبت شهرنشینی :''' جمعیت شهری، 2/54 درصد از کل جمعیت (2018)
 
-      '''نسبت جمعیت بر اساس نژاد و قومیت''' : عرب (80-85٪)، کرد (10 %) ، ترکمن (4-5 %)، آشوری (3-4 %)، چرکس (5/1 %)، ارمنی (1%) و دیگر اقوام کمتر از ./9 %<ref>''Demographic Developments and Population Policies in Baʻthist Syria, Onn. Winkler, page 184, 1998.''</ref>
 
-      '''نسبت جمعیت بر اساس دین:''' بر اساس تحلیل سال ،021:  سنی (74 %)،  شیعه؛ اعم از علوی، اسماعیلی و اثنی­عشری (12 %)،  مسیحی (10 %)،  دروزی (3 %)
 
-       '''[[جمعیت مسیحیان سوریه]]:''' آخرین سرشماری رسمی که در آن به آمار طوایف مختلف در سوریه اشاره شد، سرشماری سال 1956 میلادی وزارت اقتصاد این کشور بود. طبق این سرشماری، جمعیت سوریه در سال 1956 بالغ‌بر چ‌هار میلیون نفر بود، که در سال 2000 میلادی به 16 میلیون و 200 هزار نفر رسید، یعنی حدود چ‌هار برابر شد. همین منبع، جمعیت مسیحیان در سال 1956 را بالغ‌بر 508 هزار نفر اعلام کرد. ازآنجاکه افزایش جمعیت مسیحیان به نسبت مسلمانان، سه‌به‌چ‌هار برآورد می‌شود؛ بنابراین، جمعیت مسیحیان سوریه در سال 2000، باید حدود یک‌میلیون و 570 نفر باشد. اما پژوهشگران، رقم بالا را غیرواقعی ارزیابی می‌کنند، آنان بر این باورند که حدود 300 هزار مسیحی در پنجاه سال گذشته از سوریه به اروپا مهاجرت کردند. بر این اساس، جمعیت کنونی آنان حدود یک‌میلیون و دویست هزار نفر خواهد بود.


-       '''جمعیت طوایف مسیحی سوریه''' (تخمین در سال 2000): روم ارتدکس: 181 هزار 545 هزار/ ارامنه ارتدکس: 114 هزار 342 هزار/ روم کاتولیک: 60 هزار 180 هزار/ سریانی ارتدکس: 55 هزار 166 هزار/ سریان کاتولیک: 20 هزار 62 هزار/ ارامنه کاتولیک: 20 هزار 61 هزار/ مارونی­‌ها 19 هزار 57 هزار/ پروتستان: 12 هزار 37 هزار/ نستوری‌‌ها: 11 هزار 35 هزار/ لاتین: 7 هزار 21 هزار/  کلدانی ‌ها 5 هزار 17 هزار
== نویسنده مقاله ==
 
نرگس شکوری
-       '''نرخ سواد سوری­‌های 15 ساله و بالاتر''': برای مردان 86درصد و برای زنان 6/73 درصد است.<ref>شنی، کریم (۱۴۰۰). فرهنگ و تاریخ سوریه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)</ref>
[[رده:شهر نشینی و روستا نشینی]]
 
== نیز نگاه کنید به : ==
[[شهرنشینی و روستانشینی در اتیوپی]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در اردن]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در اسپانیا]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در امارات متحده عربی]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در اوکراین]] [[شهرنشینی و روستانشینی در آرژانتین]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در بنگلادش]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در تاجیکستان]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در تایلند]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در تونس]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در چین]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در روسیه]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در زیمبابوه]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در ژاپن]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در ساحل عاج]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در سریلانکا|شهرنشینی و روستانشینی در سریلانکا،]] [[شهرنشینی و روستانشینی در سنگال|شهرنشینی و روستانشینی در سنگال،]] [[شهرنشینی و روستانشینی در سودان]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در سوریه]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در سیرالئون]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در فرانسه]]، [[شهرنشینی و روستا‌نشینی در قزاقستان|شهرنشینی و روستانشینی در قزاقستان]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در قطر]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در کانادا]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در کوبا]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در گرجستان]]، [[شهرنشینی و روستانشینی درلبنان|شهرنشینی و روستانشینی در لبنان]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در مالی]]، [[شهرنشینی و روستانشینی در مصر]].
 
== کتابشناسی ==
[[ رده:شهر نشینی و روستا نشینی ]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۶

توزیع جمعیت سوریه میان مناطق شهری و روستایی، تفاوت‌های چشم‌گیری در دسترسی به امکانات، نوع فعالیت‌های اقتصادی، و سطح توسعه زیرساختی ایجاد کرده است. این تفاوت‌ها، در پی جنگ داخلی و جابه‌جایی‌های گسترده جمعیتی، تشدید شده و شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی میان شهر و روستا را عمیق‌تر کرده‌اند. تحلیل این الگوها برای تدوین سیاست‌های بازسازی و توسعه پایدار، اهمیت بنیادین دارد[۱].

شهرنشینی: تمرکز جمعیت و چالش‌های زیرساختی

ساحل لاذقیه (Latakia) دریای مدیترانه ، بزرگترین بندر سوریه قابل بازیابی از https://www.tripadvisor.com/LocationPhotoDirectLink-g676295-d1156914-i203739844-Paralia_Sidari-Sidari_Corfu_Ionian_Islands.html

بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۵، حدود ۵۳.۶٪ از جمعیت سوریه، معادل بیش از ۱۳.۷ میلیون نفر، در مناطق شهری زندگی می‌کنند[۲]. شهرهای اصلی مانند دمشق، حلب، حمص، و لاذقیه میزبان بخش عمده‌ای از این جمعیت هستند. به‌ویژه دمشق، پایتخت کشور، با تراکم جمعیتی حدود ۱۴٬۰۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع، یکی از پرتراکم‌ترین شهرهای منطقه محسوب می‌شود[۳].

شهرهای ساحلی مانند لاذقیه و طرطوس نیز به دلیل دسترسی به بنادر تجاری، فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با دریا، و نقش خدماتی و صنعتی، از رشد جمعیتی قابل‌توجهی برخوردار بوده‌اند. این شهرها به‌عنوان مراکز آموزشی، درمانی، و صنعتی عمل می‌کنند و در فرآیند بازسازی پس از جنگ، نقش کلیدی دارند[۴]. با وجود دسترسی بهتر به خدمات عمومی در مناطق شهری، جنگ داخلی موجب تخریب گسترده زیرساخت‌ها در بسیاری از شهرها، به‌ویژه حلب و حمص، شده است. این تخریب‌ها، همراه با مهاجرت آوارگان داخلی به شهرهای نسبتاً امن‌تر مانند دمشق، فشار مضاعفی بر ظرفیت‌های شهری وارد کرده‌اند. در نتیجه، شهرنشینی سوریه با چالش‌هایی چون کمبود مسکن، ازدحام، و نابرابری فضایی مواجه شده است.

روستانشینی: ظرفیت‌های کشاورزی و محدودیت‌های توسعه

در مقابل، حدود ۴۶.۴٪ از جمعیت سوریه، معادل حدود ۱۱.۸ میلیون نفر، در مناطق روستایی ساکن هستند. این جمعیت عمدتاً در دشت‌های حاصلخیز غربی و شمالی، از جمله دره‌ی عاصی و مناطق اطراف حلب و حماه، پراکنده‌اند. اقتصاد این نواحی بر پایه‌ی کشاورزی معیشتی، دامداری، و تولید محصولات سنتی مانند زیتون، گندم، و سبزیجات استوار است[۵].

با این حال، جنگ داخلی تأثیرات منفی قابل‌توجهی بر بهره‌وری کشاورزی و معیشت روستاییان داشته است. تخریب سیستم‌های آبیاری، کمبود نهاده‌های کشاورزی، و ناامنی عمومی، موجب کاهش تولید، افزایش فقر، و مهاجرت روستاییان به شهرها شده‌اند[۶].

دسترسی به زیرساخت‌های پیشرفته در مناطق روستایی همچنان محدود است. بسیاری از روستاها با کمبود مراکز درمانی، مدارس مجهز، و شبکه‌های حمل‌ونقل کارآمد مواجه‌اند. این محدودیت‌ها، همراه با پیامدهای جنگ، به تشدید مهاجرت داخلی و تمرکز جمعیت در شهرها دامن زده‌اند[۷].

تحلیل شکاف شهری–روستایی و الزامات سیاست‌گذاری

الگوهای شهرنشینی و روستانشینی در سوریه، بازتابی از نابرابری‌های ساختاری در توسعه فضایی کشور هستند. مناطق شهری، علی‌رغم آسیب‌های جنگ، همچنان از دسترسی نسبی به خدمات عمومی برخوردارند، در حالی‌که مناطق روستایی با محرومیت‌های چندجانبه مواجه‌اند. این شکاف، در صورت عدم مداخله هدفمند، می‌تواند به نابرابری‌های پایدار، مهاجرت‌های اجباری، و تضعیف انسجام اجتماعی منجر شود[۸]. برای کاهش این شکاف‌ها، سیاست‌گذاری باید بر محورهای زیر متمرکز شود:

  • بازسازی زیرساخت‌های شهری آسیب‌دیده، به‌ویژه در شهرهای جنگ‌زده[۹]؛
  • سرمایه‌گذاری در توسعه روستایی، از جمله خدمات درمانی، آموزشی، و حمل‌ونقل؛
  • ایجاد فرصت‌های اقتصادی در مناطق روستایی برای کاهش مهاجرت؛
  • مدیریت مهاجرت داخلی و توزیع متوازن منابع و خدمات[۱۰].

تنها از طریق چنین رویکردی می‌توان به توسعه پایدار، عدالت فضایی، و ارتقای کیفیت زندگی در سراسر سوریه دست یافت.

نیز نگاه کنید به

شهرنشینی و روستانشینی در عراق؛ شهرنشینی و روستانشینی در اتیوپی؛ شهرنشینی و روستانشینی در اردن؛ شهرنشینی و روستانشینی در اسپانیا؛ شهرنشینی و روستانشینی درافغانستان؛ شهرنشینی و روستانشینی در امارات متحده عربی؛ شهرنشینی و روستانشینی در اوکراین؛ شهرنشینی و روستانشینی در آرژانتین؛ شهرنشینی و روستانشینی در بنگلادش؛ شهرنشینی و روستانشینی در تاجیکستان؛ شهرنشینی و روستانشینی در تایلند؛ شهرنشینی و روستانشینی در تونس؛ شهرنشینی و روستانشینی در چین؛ شهرنشینی و روستانشینی در روسیه؛ شهرنشینی و روستانشینی در زیمبابوه؛ شهرنشینی و روستانشینی در ژاپن؛ شهرنشینی و روستانشینی در ساحل عاج؛ شهرنشینی و روستانشینی در سریلانکا؛ شهرنشینی و روستانشینی در سودان؛ شهرنشینی و روستانشینی در سیرالئون؛ شهرنشینی و روستانشینی در فرانسه؛ شهرنشینی و روستانشینی در قزاقستان؛ شهرنشینی و روستانشینی در قطر؛ شهرنشینی و روستانشینی در کانادا؛ شهرنشینی و روستانشینی در گرجستان؛ شهرنشینی و روستانشینی در لبنان؛ شهرنشینی و روستانشینی در مالی؛شهرنشینی و روستانشینی در مصر؛ شهرنشینی و روستانشینی در کوبا؛ شهرنشینی و روستانشینی در سنگال؛ شهرنشینی و روستانشینی در یمن

کتابشناسی

  1. ↑ World Bank. (2025). Growth in Syria: Losses from the war and potential recovery in the aftermath, Available for https://openknowledge.worldbank.org/server/api/core/bitstreams/a9ae34dc-b9b8-5b7b-b9fc-120ad89f0438/content
  2. ↑ World Bank. (n.d.). Population ages 65 and above (% of total population) – Syria, Available for https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.65UP.TO.ZS?locations=SY
  3. ↑ Worldometer. (2025). Syria population, Available for https://www.worldometers.info/world-population/syria-population/
  4. ↑ Institut des Finances Basil Fuleihan. (2020). Landscape of the Syrian economic collapse and impacts on the region, Available for https://institutdesfinances.gov.lb/sites/default/files/2024-06/Landscape-of-the-Syrian-Economy-and-Impacts-on-the-Region.pdf
  5. ↑ World Bank. (2025). Syria SY: Rural population. CEIC Data, Available for https://www.ceicdata.com/en/syria/population-and-urbanization-statistics/sy-rural-population
  6. ↑ Earth Site. (2021). Population density of Syria, Available for https://www.earth-site.co.uk/Education/population-de
  7. ↑ International Labour Organization. (2024, December 15). Building hopes with new roads in Syria: One road at a time, Available for https://www.ilo.org/resource/article/building-hopes-new-roads-syria-one-road-time
  8. ↑ Audi, M. N., Mwenda, K. M., Wei, G., & Lurie, M. N. (2022). Healthcare accessibility in preconflict Syria: A comparative spatial analysis. BMJ Open, 12(5), e059210, Available for https://bmjopen.bmj.com/content/12/5/e059210
  9. ↑ UN-Habitat. (2025). Urbanization in Syria: Building inclusive & sustainable cities, Available for https://unhabitat.org/syrian-arab-republic
  10. ↑ United Nations. (2022). United Nations 2022–2024 Syria Strategic Framework, Available for https://syria.un.org/sites/default/files/2022-10/UNSF%202022-2024%20English%20Final%20Signed.pdf

نویسنده مقاله

نرگس شکوری

برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=شهرنشینی_و_روستانشینی_در_سوریه&oldid=78329»