انواع ادبیات در بنگلادش

تولد، گسترش و تنوع زبان وادبیات فرهنگ بنگلادش با تمسک به فرهنگ مردمی سرزمین بنگال صورت گرفته است. فرهنگ بنگالی عبارت است از فرهنگ مبتنی بر زندگی مردمی بنگال که در ساختار تنوع فرهنگ پیشین و معاصر این کشور تاثیر گذار بوده است، از قبیل فرهنگ هندی، فرهنگ بودایی، فرهنگ عربی، فرهنگ ایرانی و حتی فرهنگ اروپایی. البته در شكل گیری جریان پربار فرهنگ اسلامی بنگال، تاثیر جریان های شعری و عرفانی سرزمین فارس جنبه تازه ای دارد. در این زمینه نام شاعران نامی ایران مانند مولانا، جامی، سعدی و حافظ همیشه به یاد ماندنی است.

یكی از جریانات مهم ادبیات بنگالی، قصه های عامیانه است كه در كنار آن قصه پریان، قصه های ذوقی عشقی، قصه های حماسی میهنی و قصه های مذهبی قرار گرفته اند. با تاثیر پذیری از جریانات مذكور، از قهرمانان ملی و اسطوره یی، ده ها داستان ساخته و پرداخته شده است. ویژگی اخلاقی این شخصیت های داستانی، خدمت و محبت به انسان هاست كه از محدودة جغرافیایی كشور فراتر رفته در محافل بین المللی نیز مورد تمجید قرار گرفته اند. در میان شخصیت های مذكور اسامی «مهوا»، «ملوا»، «چندرایتی»، «كومولا»، «روپ بتی»، «كونكوولیلا»، «كازل ریخا»، و«دیوانه مدینه» وغیره را می توان نام برد. در كنار این افراد، آئینه بی بی، شیام رای، لیلا دیبی، نوحه پسر شجاع، كنجان، مالا، شانتی، رانی كومولا و غیره در زندگی سنتی مردم تاثیرات عاطفی عمیقی گذاشته است. در میان اینگونه داستان ها، داستان عمر علی ایرابتی و كالو غازی و چنتابتی، لال میان شیبتارا، سونابان و... بسیار معروف اند. در میان داستان های عشقی محلی بهلواسوندری، مدولاما، مالتی كوشوم مالا، مالونچوكونا، روپبان روپبتی،لال من لوجابتی، لال كومربهانومتی و ... نیز شایان ذكر می باشند. بعد از استقرار حكومت مسلمانان در قرن سیزدهم، بر اثر مهاجرت و مسافرت بسیاری از شاعران و صوفیان از کشورهای عربی و ایران، و نیز رفت و آمد بازرگانان برای تجارت، زبان وادبیات ایران در اذهان و اندیشه مردم این سرزمین به طور گسترده تاثیر گذاشت. به دنبال آن، قصه های فراوان مردمی ایران به زبان بنگالی ترجمه شد. درمیان این داستان ها، منظومه های سیف الملوکو بدیع الجمال از دوناغازی، سیف الملوکلال متی از عبدالحكیم، یوسف و زلیخا از زیب الملوك، شمع رخ و شاه جلال مدهومالا ( عسل ) از منگل چاند، گدام لیكا از سعدی و گل بغاولی از نوازش خان از بقیه مشهورترند.

   

داستان های كوتاه

كتب فراوانی در زمینه داستان های كوتاه، رمان و نمایشنامه را چهره های فرهنگی نوشته اند. نویسنده معروف بنگالی،پراماتاچودوری (Pramatha chowdhury) (1994-1916) توصیفی در خصوص داستان كوتاه دارد مبنی بر این كه داستان های كوتاه متنی كوتاه با ویژگی های خاص دارند. رابنیدرانات تاگور(Rabindranath Tagore) (1941- 1861) در اشعارخود به نام Balsayaion ( زندگی با باران) داستان كوتاه را این گونه تعریف می كند:

«داستان كوتاه، داستانی است كه دارای حجم كم ولی محتوای وسیع و غنی باشد».

اولین داستان كوتاه در بنگال، داستان هایی همچون yugalanguriye ، Twinrings ، 1874 و Radharani ،1975 است كه توسط بانكیم چاندرا چاتو پادایا نوشته شده است. از نویسندگان این دوره می توان به گنرانات گوپتا ( 1868_1940) اشاره داشت كه رمان های او در رابطه با رویدادهای اجتماعی فرهنگی است. البته شک نیست که بهترین و نام آورترین داستان نویس كوتاه در این دوره، «رابیندرانات تاگور»(Rabindranath Tagore) است. وی پدر داستان های كوتاه به زبان بنگالی است و در میان مردم احترام خاصی دارد.  اولین داستان كوتاه او، Bhikharini ( زن گدا ) است كه در مجله Bharati در سال 1974 به چاپ رسید. وی حدود 119 داستان كوتاه با مضامین خدایان، دین، عشق، طبیعت و حوادث اجتماعی و ... نوشته است.

یكی دیگر از نویسان برجسته و شناخته شده داستان کوتاه Kedaanath Bandyo Padhyay ) 1949 – 1863 ) است كه داستان های طنز آمیز متعددی مانند آمراكی اوكی (چه كسی و كی هستیم)، كابولاتی (یکاعتراف)، پاتی یا (هزینه سفر)، دكردوالی و... از وی به یادگار مانده است.

پــــررامتا چودری نیز از دیگر نویسندگان با استعداد بود، اما كمتر موردعنایت قرار گرفته است زیرا داستان های او بیشتر جنبه تخیلی دارند. در میان مجموعه یادداشت های با ارزش او می توان چاریاری خاتا (داستان چهار دوست9)، اوتی (نذر)، نیل لویتا و ... را نام برد.

پروبات كومار موکو پادیا Probhat Kumar Mukho Paehyay) ( 1932 – 1873) ) بیشتر از صدها داستان كوتاه در میان سال های 1931تا 1900 نوشت.

شارات چاندرا چاتوپادیایی ( 1876_1938)نویسنده دیگری است كه به دلیل داستان های بلند ( رومان ) خود شهرت یافته است. وی کار نویسندگی را با داستان های کوتاه آغاز کرد.

چاروچاندرا باندیو پادیای ( 1877_1938) یكی دیگر از نویسندگان داستانهای كوتاه بود. از نمونه آثار وی، پوس پاپاترا (یکسبد پر از گل)، سوغات (هدیه)، گالپاپاترا (بعضی داستانها) را می توان نام برد.

روقیه سخاوت حسین ( 1880_1932)، كارشناس امور آموزش و پرورش بود و در زمینه حقوق زنان نیز فعالیت داشت. از وی داستان های كوتاه متعددی به جای مانده است.

مانیلال گانگو پادیای(1888_1929)، چندین كتاب داستان كوتاه نوشته است.

تاراشانكار باندیو پادیانی (1898_1971)، یكی دیگر از نویسندگان داستان های كوتاه است كه در زمینه داستان های روستایی كتاب نوشته است.

تا سال 1947 نویسندگان برجسته داستان های كوتاه اكثراً هندو بودند، اما از نویسندگان مسلمان که به تعداد اندکبودند و در این عرصه قلم فرسایی كردند، این اشخاص مشهورترند:

عبدالمنصور احمد (1898– 1979 )، سید ولی الله (1922- 1971)، ثامن چاندا (1920-1942 )، شوكت عثمان و ...

در سال 1952  هنگام جنبش دانشجویی برای استقلال و به رسمیت شناختن زبان بنگالی، داستان نویسی و سرودن شعر در زمینه جریان های سیاسی رشد کرد و در واقع جریان های سیاسی الهام بخش بعضی از نویسندگان در داستان نویسی شد. اشعار سروده شده توسط حسن حافظ الرحمان با عنوان اكوشه فوری، در همین خصوص است.

ازنویسندگان برجسته معاصر، ابراهیم خان ( 1891- 1978 )، محبوب العالم ( 1898- 1981)، ابوالفضل (1903- 1983 )، ابوجعفر شمس الدین ( 1911- 1988)، شوكت عثمان (1917- 1998 )، صادر زین الدین  (1918- 1997)، عبدالحق (1918 – 1997)، صدیقی (تولد 1927)، علاءالدین ال آزاد ( تولد 1932)، ظهیرریحان ( 1933- 1972) معتبرترند. شوكت عثمان و علاءالدین آال آزاد از نویسندگان ممتاز در زمینه مضامین مختلف می باشند

نمایشنامه

بنگلادش با توجه به این مهم که توانسته فرهنگ های متنوعی در سراسر دوران حیاتش را تجربه کند و نیز محل تلاقی اندیشه های مذهبی مختلفی چون بودایی، هندویی و دین مبین اسلام بوده است، سرشار از عناصر فرهنگی مختلفی است که در عین حال به فرهنگ ملی تعالی بخشیده اند. این ترکیب عناصر فرهنگی موجب رشد نمایشنامه نویسی نیز در این سرزمین شده است.

امروز نمایش و تئاتر یكی از مهمترین ابزارهای فرهنگی و تفریحی كشور بنگلادش به شمار می رود و دو نوع متفاوت از نمایش دراین كشور تحت عناوین «گاترا» (Gatra) و تئاتر ملی رایج است. «گاترا»(Gatra) در واقع همان تئاتر فولكلور یا محلی است كه به طور گسترده ای در میان روستائیان و گاه شهرنشینان متداول بوده و ازمجبوبیت چشمگیری برخوردار است.  فصل زمستان بهترین فصل اجرای نمایش «گاترا»(Gatra) در بنگلادش است و زمان اجرا نیز مجموعاً در شب است و با نور پردازی چشم نواز همراه می شود. بعد از استقلال، هنر نمایش روند رو به رشدی طی کرده است

نیز نگاه کنید به

• تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی روسیه؛  تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی کانادا؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی کوبا؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی تونس؛ ادبیات کلاسیک ژاپنی؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی افغانستان؛ تاریخ ادبیات معاصر لبنان؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی مصر؛ ادبیات باستان در چین؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی سنگال؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی آرژانتین؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی فرانسه؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی مالی؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی تایلند؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی اوکراین؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی اسپانیا؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی اردن؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی سیرالئون