تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی اردن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
در نثر غیر داستانی عرب ژانری وجود دارد که در آن حقایق، ایده‌ها، داستان‌ها و اشعاری مربوط به هم و ذیل یک عنوان واحد و خاص، جمع آوری می‌شود؛ مثلا درباره زنان یا باغداری یا حیوانات. از جمله آثار این ژانر کتاب‌هایی است که توسط جاحظ نوشته شده است<ref>Seyd. M. H.(2007), World infopaedia: Jordan, Paragun Publication, p. 252</ref>. همچنین ابن قتیبه در این ژانر تالیفاتی دارد که روش‌های عملی برای عناوینی نظیر اخلاق، قانون، بایگانی و حتی تمرین‌های نویسندگی را جمع‌آوری کرده است. کتاب‌های راهنمای روابط جنسی نیز در این ژانر تالیف شده نظیر باغ معطر و طوق الحمامه نوشته‌ی ابن حَزم و نزهــه الادب فی ما لایوجد فی کتاب نوشته احمد التیفاشی. کتاب‌های مهم تاریخی توسط مورخانی نظیرابن یعقوبی و طَبری نوشته شده و سفرنامه ابن خلدونِ بزرگ نمونه درخشان تاریخی دیگری است که بر مردم شناسی تمرکز دارد<ref>Seyd. M. H.(2007), World infopaedia: Jordan, Paragun Publication, p. 253</ref>. ادبیات معاصر عربی در نیمه دوم قرن 19 در قاهره و بیروت آغاز شد و سپس به سرزمین‌های عرب سرایت کرد. در این دوره رمان با موضوعاتی از قبیل عدالت، جنگ یا صرفا سرگرمی جایگزین فرمت‌های کلاسیک شد و اشعار نیز به سمت فرم‌های آزاد و شکستن قواعد زبان کلاسیک کشیده شد. یکی از اولین آثار اردنی که به انگلیسی هم ترجمه شد رمان ابراهیم نصرالله فلسطینی بود با نام دشت‌های تب (Prairiers of Fever) که در آن خاطرات خود را از دوران کار کردن در عربستان شرح داده است<ref>Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 47-48</ref>. | در نثر غیر داستانی عرب ژانری وجود دارد که در آن حقایق، ایده‌ها، داستان‌ها و اشعاری مربوط به هم و ذیل یک عنوان واحد و خاص، جمع آوری می‌شود؛ مثلا درباره زنان یا باغداری یا حیوانات. از جمله آثار این ژانر کتاب‌هایی است که توسط جاحظ نوشته شده است<ref>Seyd. M. H.(2007), World infopaedia: Jordan, Paragun Publication, p. 252</ref>. همچنین ابن قتیبه در این ژانر تالیفاتی دارد که روش‌های عملی برای عناوینی نظیر اخلاق، قانون، بایگانی و حتی تمرین‌های نویسندگی را جمع‌آوری کرده است. کتاب‌های راهنمای روابط جنسی نیز در این ژانر تالیف شده نظیر باغ معطر و طوق الحمامه نوشته‌ی ابن حَزم و نزهــه الادب فی ما لایوجد فی کتاب نوشته احمد التیفاشی. کتاب‌های مهم تاریخی توسط مورخانی نظیرابن یعقوبی و طَبری نوشته شده و سفرنامه ابن خلدونِ بزرگ نمونه درخشان تاریخی دیگری است که بر مردم شناسی تمرکز دارد<ref>Seyd. M. H.(2007), World infopaedia: Jordan, Paragun Publication, p. 253</ref>. ادبیات معاصر عربی در نیمه دوم قرن 19 در قاهره و بیروت آغاز شد و سپس به سرزمین‌های عرب سرایت کرد. در این دوره رمان با موضوعاتی از قبیل عدالت، جنگ یا صرفا سرگرمی جایگزین فرمت‌های کلاسیک شد و اشعار نیز به سمت فرم‌های آزاد و شکستن قواعد زبان کلاسیک کشیده شد. یکی از اولین آثار اردنی که به انگلیسی هم ترجمه شد رمان ابراهیم نصرالله فلسطینی بود با نام دشت‌های تب (Prairiers of Fever) که در آن خاطرات خود را از دوران کار کردن در عربستان شرح داده است<ref>Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 47-48</ref>. | ||
[[غالب هلسا]] از دیگر پیشگامان ادبیات مدرن بود که 7 رمان و دو مجموعه داستان کوتاه نوشت. لیانه بدر رمانی با عنوان مجموعه‌ای از تبعیدیان (Series of exiles) نوشت که در آن شرح حال خود و مهاجرت از فلسطین به [[اردن]] و از [[اردن]] به [[لبنان]] و داستان سپتامبر سیاه و جنگ [[اردن]] و فلسطین را شرح می‌دهد<ref>Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 48</ref>. فدیه فقیر (Fadia Faqir) با رمان ستون‌های نمک (Pillars of salt) نمونه‌ی مهم دیگری در تاریخ ادبیات مدرن [[اردن]] است. این رمان درباره‌ی زندگی دو زن اردنی و تلاش‌های آنان برای احقاق حقوق زنان است که به انگلیسی نوشته شده است<ref>Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 49</ref>. نویسنده‌ی فلسطینی - اردنی دیگر به نام سحر خلیفه در رمان خارهای وحشی (Wild Thorns) زندگی در فلسطین اشغالی را وصف کرده است. و شاعری به نام محمد فاضل الحاجیه درباره دیدگاه‌های سیاسی (بحران‌های آمریکایی خاورمیانه) قصاید موفقی سرود که در دنیای عرب مشهور و به زبان انگلیسی ترجمه شد<ref>Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 49</ref>. | [[غالب هلسا]] از دیگر پیشگامان ادبیات مدرن بود که 7 رمان و دو مجموعه داستان کوتاه نوشت. لیانه بدر رمانی با عنوان مجموعه‌ای از تبعیدیان (Series of exiles) نوشت که در آن شرح حال خود و مهاجرت از فلسطین به [[اردن]] و از [[اردن]] به [[لبنان]] و داستان سپتامبر سیاه و جنگ [[اردن]] و فلسطین را شرح می‌دهد<ref>Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 48</ref>. فدیه فقیر (Fadia Faqir) با رمان ستون‌های نمک (Pillars of salt) نمونه‌ی مهم دیگری در تاریخ ادبیات مدرن [[اردن]] است. این رمان درباره‌ی زندگی دو زن اردنی و تلاش‌های آنان برای احقاق حقوق زنان است که به انگلیسی نوشته شده است<ref>Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 49</ref>. نویسنده‌ی فلسطینی - اردنی دیگر به نام سحر خلیفه در رمان خارهای وحشی (Wild Thorns) زندگی در فلسطین اشغالی را وصف کرده است. و شاعری به نام محمد فاضل الحاجیه درباره دیدگاه‌های سیاسی (بحران‌های آمریکایی خاورمیانه) قصاید موفقی سرود که در دنیای عرب مشهور و به زبان انگلیسی ترجمه شد<ref>Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 49</ref><ref>لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](در دست انتشار)</ref>. | ||
== نیز نگاه کنید به == | == نیز نگاه کنید به == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۰۹
توسعه عربی كلاسیک به عنوان یک زبان، ریشه در سنت‌های ادبی مردم عرب و بخصوص بادیه‌نشینانی دارد كه گفتار آن‌ها سرانجام به صورت زبان استاندارد درآمد. مراد از عربی كلاسیک در اینجا زبان فصیح و شیواست. در فرهنگ سنتی اعراب به مردان فاضل، ادیب می‌گفتند؛ یعنی شخصی كه هم ادبیات را به خوبی می‌داند و هم اخلاق خوبی دارد. در خلال دوران‌های تاریخی ابتدایی در شبه جزیره‌ی عربستان، سروده‌های حماسی كه بیشتر بوسیله بادیه‌نشین‌ها سروده می‌شدند پایه‌های مهمی برای ادبیات و استفاده‌های زبانی بودند.
این شعرهای حماسی بیانگر تاریخ و شیوه‌ی زندگی مردم شبه جزیره عربستان قبل از ظهور اسلام است؛ حتی امروزه نیز بسیاری از این سروده‌های به جای مانده، مورد توجه شیوخ قبایل و میهمانان رسمی کشور اردن است. از اقسام شعر رایج در میان بادیه‌نشینان می‌توان به غزل و قصیده اشاره كرد كه هر كدام کاربردهای خود را داشته‌اند. امروزه نیز استفاده از این قالب‌های شعر با مضامین جایگزین رواج دارد؛ برای مثال در این شعرها به جای وصف اسب و شتر به وصف ماشین‌های بنز می‌پردازند. همچنین از موضوعاتی كه در شعر معاصر بادیه‌نشینان به چشم می‌خورد می‌توان به جنگ فلسطین در 1948، جنگ خلیج فارس، آوارگان این جنگ‌ها و دمشق و عراق و حتی شهرهای اروپایی اشاره كرد. گونه دیگری از شعر در جهان عرب و در مناطقی چون دمشق، بغداد، قاهره، فض و كوردُبا شكل گرفت كه زَجَل نمونه‌ای از آن است. محبوبیت زَجَل در زبان عرب به‌دلیل نزدیكی آن به زبان عامیانه و گفتاری و استفاده آسان همراه موسیقی است.
ادبیات در دوره پیش از اسلام دارای مضامین جنگ‌های قبیله‌ای و بیانگر جزییات زندگی صحرا‌نشینان بود. در حقیقت بیشتر اطلاعاتی که از نحوه زندگی قبایل عرب در آن دوران داریم ریشه در همین اشعار شفاهی دارد. هنوز هم شعر تنها قالب ادبی در میان صحرانشین‌هاست. رهبران قبایل اردنی هنوز هم در اشعار، ستایش، سرگرم و حتی نقد می‌شوند. شعر صحرا‌نشین‌ها به خوبی با موسیقی آنان عجین است و شعر خوانی با آواز و همراهی ساز علی‌الخصوص ساز رباب رایج است. این آوازها که در خاطره‌ها مانده نسل به نسل منتقل می‌شود و بخش مهمی از تاریخ ادبیات اردن بادیه‌نشین را تشکیل می‌دهد[۱].
تاریخ ادبیات نوشتاری یا مکتوب عرب از نوشتن قران در قرن 7 میلادی آغاز می‌شود و پیش از آن شعر و قصه به‌طور شفاهی نقل می‌شده است. قران دارای نثری آمیخته به نظم می‌باشد که از صنعت ایجاز شگفت انگیزی برخوردار است. پس از نزول قران تا قرن هشتم، آثار شعری چندانی به‌وجود نیامد به جز استثناء‌هایی چون حسان بن ثابت که اشعاری در ستایش پیامبر (ص) سروده است. با این حال قرآن منشاء بسیاری از ژانرهای ادبی از قبیل سنت و صحیح و تفسیر و متونی مرتبط به دین از جمله نهج البلاغه گردید که در قرن دهم جمع آوری شده است[۲].
پیامبر (ص) همچنین سبب ساز نوشته شدن اولین بیوگرافی‌های عرب با نام سیره النبویه گردید؛ اولین آن‌ها توسط وهاب ابن منبه نوشته شد. اما بهترین آن‌ها متعلق است به محمد ابن هشام است که شرح زندگی پیامبر و جنگ‌های اوست. کتاب انساب الاشراف نوشته بلاذری نمونه‌ای از بیوگرافی و کتاب الاعتبار نوشته اسامــه بن المنقذ یک نمونه اتوبیوگرافی به شمار می‌رود.
با حمایت خلیفه هشام بن عبد الملک آثار بسیاری از زبان‌های دیگر به عربی ترجمه شد. شاید اولین آن‌ها مکاتبات ارسطو با اسکندر (Aristotle’s Correspondence with Alexander) با ترجمه‌ی درخشان سلم ابوالعلا (Abu al Ala) باشد. پس از دوران قرون وسطی برخی کتاب‌های یونان باستان از ترجمه‌های عربی، به این زبان بازگردانده شد. ادبیات غیر داستانی قبل از دوره‌ی مدرن همچنین شامل اشعار عاشقانه در قالب غزل و اشعار مدح و ثنا در قالب قصیده و قصه‌های عامیانه یا تاریخی بود[۳].
در نثر غیر داستانی عرب ژانری وجود دارد که در آن حقایق، ایده‌ها، داستان‌ها و اشعاری مربوط به هم و ذیل یک عنوان واحد و خاص، جمع آوری می‌شود؛ مثلا درباره زنان یا باغداری یا حیوانات. از جمله آثار این ژانر کتاب‌هایی است که توسط جاحظ نوشته شده است[۴]. همچنین ابن قتیبه در این ژانر تالیفاتی دارد که روش‌های عملی برای عناوینی نظیر اخلاق، قانون، بایگانی و حتی تمرین‌های نویسندگی را جمع‌آوری کرده است. کتاب‌های راهنمای روابط جنسی نیز در این ژانر تالیف شده نظیر باغ معطر و طوق الحمامه نوشته‌ی ابن حَزم و نزهــه الادب فی ما لایوجد فی کتاب نوشته احمد التیفاشی. کتاب‌های مهم تاریخی توسط مورخانی نظیرابن یعقوبی و طَبری نوشته شده و سفرنامه ابن خلدونِ بزرگ نمونه درخشان تاریخی دیگری است که بر مردم شناسی تمرکز دارد[۵]. ادبیات معاصر عربی در نیمه دوم قرن 19 در قاهره و بیروت آغاز شد و سپس به سرزمین‌های عرب سرایت کرد. در این دوره رمان با موضوعاتی از قبیل عدالت، جنگ یا صرفا سرگرمی جایگزین فرمت‌های کلاسیک شد و اشعار نیز به سمت فرم‌های آزاد و شکستن قواعد زبان کلاسیک کشیده شد. یکی از اولین آثار اردنی که به انگلیسی هم ترجمه شد رمان ابراهیم نصرالله فلسطینی بود با نام دشت‌های تب (Prairiers of Fever) که در آن خاطرات خود را از دوران کار کردن در عربستان شرح داده است[۶].
غالب هلسا از دیگر پیشگامان ادبیات مدرن بود که 7 رمان و دو مجموعه داستان کوتاه نوشت. لیانه بدر رمانی با عنوان مجموعه‌ای از تبعیدیان (Series of exiles) نوشت که در آن شرح حال خود و مهاجرت از فلسطین به اردن و از اردن به لبنان و داستان سپتامبر سیاه و جنگ اردن و فلسطین را شرح می‌دهد[۷]. فدیه فقیر (Fadia Faqir) با رمان ستون‌های نمک (Pillars of salt) نمونه‌ی مهم دیگری در تاریخ ادبیات مدرن اردن است. این رمان درباره‌ی زندگی دو زن اردنی و تلاش‌های آنان برای احقاق حقوق زنان است که به انگلیسی نوشته شده است[۸]. نویسنده‌ی فلسطینی - اردنی دیگر به نام سحر خلیفه در رمان خارهای وحشی (Wild Thorns) زندگی در فلسطین اشغالی را وصف کرده است. و شاعری به نام محمد فاضل الحاجیه درباره دیدگاه‌های سیاسی (بحران‌های آمریکایی خاورمیانه) قصاید موفقی سرود که در دنیای عرب مشهور و به زبان انگلیسی ترجمه شد[۹][۱۰].
نیز نگاه کنید به
تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی روسیه؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی کانادا؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی کوبا؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی تونس؛ ادبیات کلاسیک ژاپنی؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی افغانستان؛ تاریخ ادبیات معاصر لبنان؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی مصر؛ ادبیات باستان در چین؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی سنگال؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی آرژانتین؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی فرانسه؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی مالی؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی تایلند؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی اوکراین؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی اسپانیا؛ تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی سیرالئون
کتابشناسی
- ↑ Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, p. 45, 46, 47
- ↑ Seyd. M. H.(2007), World infopaedia: Jordan, Paragun Publication, p. 250
- ↑ Seyd. M. H.(2007), World infopaedia: Jordan, Paragun Publication, p. 251
- ↑ Seyd. M. H.(2007), World infopaedia: Jordan, Paragun Publication, p. 252
- ↑ Seyd. M. H.(2007), World infopaedia: Jordan, Paragun Publication, p. 253
- ↑ Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 47-48
- ↑ Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 48
- ↑ Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 49
- ↑ Shoup. J. A., Culture and customs of Jordan, p.cm. Culture and customs of the Middle East, ISSN 1550-1310, p. 49
- ↑ لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)