واژههای فارسی در زبان روسی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
ورود واژگان فارسی به زبان روسی از سه مسیر اصلی صورت گرفته است: | ورود واژگان فارسی به زبان روسی از سه مسیر اصلی صورت گرفته است: | ||
* | * مستقیم: از طریق [[پیشینه روابط سیاسی و اقتصادی روسیه و ایران|روابط تجاری، فرهنگی و سیاسی میان ایران و روسیه]]؛ | ||
* | * غیرمستقیم: از طریق زبانهای واسطه مانند ترکی، عربی، سانسکریت و یونانی؛ | ||
* | * فرهنگی-سیاسی: از طریق تعاملات هنری، مفاهیم سلطنتی، و بازیهایی مانند شطرنج<ref>Хосейн, Г., & Даду, Х. (2009). ''Русский и персидский языки: культурное и языковое взаимодействие и взаимовлияние''. Pazhuhesh-e Zabanha-ye Khareji, 79, Availablr for http://lrr.modares.ac.ir/article-14-7821-fa.pdf</ref>. | ||
=== حوزههای واژگان واردشده === | === حوزههای واژگان واردشده === | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
برخی واژگان ابتدا از زبانهای دیگر وارد فارسی شدهاند و سپس از فارسی به [[زبان روسی|روسی]] راه یافتهاند. این روند نشاندهنده تعاملات چندلایه فرهنگی و زبانی میان ملتهاست. | برخی واژگان ابتدا از زبانهای دیگر وارد فارسی شدهاند و سپس از فارسی به [[زبان روسی|روسی]] راه یافتهاند. این روند نشاندهنده تعاملات چندلایه فرهنگی و زبانی میان ملتهاست. | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| | |واژه روسی | ||
| | |مسیر ورود | ||
| | |منشأ اولیه | ||
|- | |- | ||
|Байрам | |Байрам | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
در جدول زیر، شماری از واژگان فارسی که وارد [[زبان روسی]] شدهاند، به همراه معادل فارسی و حوزه معنایی آنها آمده است: | در جدول زیر، شماری از واژگان فارسی که وارد [[زبان روسی]] شدهاند، به همراه معادل فارسی و حوزه معنایی آنها آمده است: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| | |واژه روسی | ||
| | |واژه فارسی | ||
| | |حوزه معنایی | ||
| | |مسیر انتقال | ||
|- | |- | ||
|Базар | |Базар | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۲: | ||
ویرایش دانشنامه ملل | ویرایش دانشنامه ملل | ||
[[رده:واژه های فارسی در زبان رایج سایر کشورها]] | [[رده:واژه های فارسی در زبان رایج سایر کشورها]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۰
زبانهای فارسی و روسی، در طول تاریخ، از طریق روابط تجاری، فرهنگی و سیاسی، تأثیرات متقابلی بر یکدیگر داشتهاند. یکی از نمودهای بارز این تعاملات، ورود واژگان فارسی به زبان روسی است؛ پدیدهای که در دورههای مختلف تاریخی، بهویژه در عصر صفویه و قاجار، شدت یافته است. این واژگان، از طریق مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم، وارد زبان روسی شده و در حوزههای مختلف تثبیت یافتهاند[۱].
مسیرهای انتقال واژگان
ورود واژگان فارسی به زبان روسی از سه مسیر اصلی صورت گرفته است:
- مستقیم: از طریق روابط تجاری، فرهنگی و سیاسی میان ایران و روسیه؛
- غیرمستقیم: از طریق زبانهای واسطه مانند ترکی، عربی، سانسکریت و یونانی؛
- فرهنگی-سیاسی: از طریق تعاملات هنری، مفاهیم سلطنتی، و بازیهایی مانند شطرنج[۲].
حوزههای واژگان واردشده
واژگان فارسی در زبان روسی در حوزههای متعددی قابل مشاهدهاند:
تجارت و اقتصاد
واژگانی مانند بازار (Базар)، کاروان (Караван)، عباسی (Абаз)، انبار (Амбар)، و پادشاه (Падишах) نشاندهنده تأثیر روابط تجاری و مالی میان دو کشور هستند.
پوشاک و معماری
خلعت (Халат)، خفتان (Кафтан)، چادر (Чадра)، چمدان (Чемодан)، چارطاق (Чердак) و سرای (Сарай) از جمله واژگانیاند که از طریق تعاملات فرهنگی و سبک زندگی وارد زبان روسی شدهاند.
خوراکیها و گیاهان
بادنجان (Баклажан)، کشمش (Кишмиш)، پسته (Фисташка)، توت (Тут)، انجیر (Инжир)، و نارگیله (Наргиле) از جمله واژگان مرتبط با خوراکیها هستند که از فارسی به روسی راه یافتهاند.
مفاهیم دینی و فرهنگی
نماز (Намаз)، درویش (Дервиш)، زرتشتی (Зороастризм)، اهورامزدا (Ахурамазда)، مغ (Маг)، و فرمان (Фирман) از جمله واژگان دینی و فرهنگیاند که در روسی تثبیت شدهاند.
بازیها و اصطلاحات شطرنج
شاه (Шах)، شاهنشاه (Шахиншах)، شطرنج (Шахматы)، فرزین (Ферзь)، مات (Мат)، و رخ (Рокировка) از طریق محبوبیت شطرنج در میان اشراف روسی وارد زبان شدهاند.
واحدهای اندازهگیری
ارش (Аршин)، ارشچ (Аршич)، مثقالی (Миткаль)، و پاره (Пара) از جمله واحدهای اندازهگیریاند که از فارسی به روسی منتقل شدهاند.
تغییرات آوایی و معنایی
برخی واژگان پس از ورود به زبان روسی، دچار تغییرات تلفظی یا معنایی شدهاند. برای مثال:
- واژه "ارش" به "Аршин" تبدیل شده و تلفظ آن با ساختار آوایی روسی تطبیق یافته است؛
- واژه "بخشش" به "Бакшиш" با معنای انعام یا رشوه تغییر یافته است؛
- واژه "شطرنج" به "Шахматы" با حفظ ساختار معنایی وارد شده است[۱].
واژگان با منشأ چندمرحلهای
برخی واژگان ابتدا از زبانهای دیگر وارد فارسی شدهاند و سپس از فارسی به روسی راه یافتهاند. این روند نشاندهنده تعاملات چندلایه فرهنگی و زبانی میان ملتهاست.
| واژه روسی | مسیر ورود | منشأ اولیه |
| Байрам | ترکی → فارسی → روسی | ترکی |
| Кальян | هندی → فارسی → روسی | هندی |
| Шахматы | سانسکریت → فارسی → روسی | سانسکریت |
| Фисташка | یونانی → فارسی → روسی | یونانی |
فهرست واژگان دخیل فارسی در روسی
در جدول زیر، شماری از واژگان فارسی که وارد زبان روسی شدهاند، به همراه معادل فارسی و حوزه معنایی آنها آمده است:
| واژه روسی | واژه فارسی | حوزه معنایی | مسیر انتقال |
| Базар | بازار | تجارت | مستقیم |
| Халат | خلعت | پوشاک | فرهنگی |
| Аршин | ارش | اندازهگیری | ترکی |
| Шахматы | شطرنج | بازی فکری | سانسکریت → فارسی |
| Кафтан | خفتان | پوشاک | مستقیم |
| Наргиле | قلیان | خوراکی/دخانیات | هندی → فارسی |
| Падишах | پادشاه | سلطنتی | مستقیم |
| Фирман | فرمان | سیاسی | مستقیم |
| Кишмиш | کشمش | خوراکی | مستقیم |
| Сарай | سرای | معماری | مستقیم |
نتیجهگیری
ورود واژگان فارسی به زبان روسی، بازتابی از روابط تاریخی، فرهنگی و زبانی میان دو ملت است. این واژگان نهتنها در زبان روسی تثبیت شدهاند، بلکه نشاندهنده نفوذ فرهنگی ایران در منطقهاند. بررسی این واژگان میتواند به درک عمیقتری از تعاملات زبانی و فرهنگی میان ایران و روسیه کمک کند[۳][۴].
نیز نگاه کنید به
زبان و ادبیات روسی؛ زبان روسی؛ روابط فرهنگی روسیه و ایران؛ واژههای فارسی در زبان رایج پاکستان؛ واژه های فارسی در زبان رایج تونس؛ نفوذ فارسی در زبان تایی؛ نقش زبان فارسی در پیدایش زبان های بومی اسلامی در چین؛ زبان فارسی در افغانستان
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Mohammadi, M.-R., & Abdaltajedini, N. (2013). Survey of Russian Loanwords in Persian Language: Case Study on Farhang–e Bozorg-e Sokhan. Language Related Research, 4(3), 155–178, Available for http://lrr.modares.ac.ir/article-14-7821-fa.html
- ↑ Хосейн, Г., & Даду, Х. (2009). Русский и персидский языки: культурное и языковое взаимодействие и взаимовлияние. Pazhuhesh-e Zabanha-ye Khareji, 79, Availablr for http://lrr.modares.ac.ir/article-14-7821-fa.pdf
- ↑ عسگری، لیلا. (1385). واژههای دخیل فارسی در روسی. نامه فرهنگستان، 8(1)، 150–174، قابل بازیابی از https://sid.ir/paper/426121/fa
- ↑ ملکمحمدی، علیاصغر. (1398). علل و دورههای ورود کلمات فارسی به زبان روسی. دانشگاه تهران.
نویسنده مقاله
پارسا اخلاقی
ویرایش دانشنامه ملل