ایرانیان مقیم در قطر

اكتشاف نفت در کرانه‌های جنوبی خلیج فارس، از جمله شبه‌ جزیره‌ی قطر، سبب گسترش شیخ نشین‌ها گردید و ساختار اجتماعی آنها دگرگون شد. صدور نخستین بارهای نفتی و سرازیر شدن سرمایه‌های زیاد به این منطقه از جهان، باعث شد نواحی مسکونی که تا آن زمان به شکل واحدهای کوچک در اطراف کرانه پراکنده بودند، به صورت بزرگ‌ترین و مدرن‌ترین شهرهای جنوب باختری آسیا درآیند. این رشد که همراه با گسترش تلاش بخش‌های صنعتی، بازرگانی، خدماتی و... بود، نیازمند نیروی کار بزرگی شد که در نتیجه، در دو دهه‌ی 1950 و 1960م، دنیای خارج شاهد حرکات گروه‌های بزرگ انسانی به سوی این شیخ نشین‌ها بود.

در این میان ایرانیان، رکن اساسی نیروی کار ارائه شده به شیخ نشین‌ها، به ویژه قطر را تشکیل دادند و این مسأله تا آنجا پیش رفت که در حال حاضر می‌توان گفت از کل جمعیت کویت، بیش از 10 درصد ایرانی الاصل می‌باشند. از کل جمعیت قطر بیش از 35 درصد ایرانی و ایرانی تبار هستند و 60 درصد کل بازرگانی غیر نفتی امارات عربی متحده توسط ایرانیان یا ایرانی الاصل‌ها صورت می‌گیرد. این مهاجرت‌ها به دنبال به‌دست آوردن سرمایه به آن سوی دریای پارس انجام گرفته است. بیشتر جمعیت قطر از مهاجران می‌باشند که در دهه‌ی 1970م، افزایش یافته است. در حدود 50/000 نفر از ساکنان قطر را مهاجران هندی، پاکستانی، ایرانی و عرب تشکیل می‌دهند که می‌توان بالا بودن سطح دستمزدها را از جمله انگیزه‌های مهم این مهاجرت‌ها ارزیابی نمود.

مهاجران ایرانی، شامل بازرگانان، پیمان‌کاران برق و ساختمان، کارگران فنی و خدماتی هستند که بیشتر آنها از استان‌های سیستان و بلوچستان، فارس و هرمزگان مهاجرت كرده‌اند. ایرانیان ساکن قطر، از چهار گروه زیر تشکیل شده‌اند:

• ایرانیانی که از دیرباز به این سرزمین آمده‌اند و تابع قطر شده‌اند و دارای گذرنامه قطری هستند؛
• ایرانیانی که گذرنامه ایرانی و یا قطری ندارند؛
• این مهاجران دارای کارت ویژه هستند که با آن می‌توانند کار و مسافرت کنند. این کارت، سال به سال تمدید می‌شود و قطری‌ها می‌توانند آن را باطل کنند؛
• شاغل‌های ایرانی که گذرنامه ایرانی و جواز اقامت معتبر قطر را زیر نظر کفیل دارند؛
• ایرانی الاصل‌هایی که در حال حاضر با ویزای بحرینی یا پاکستانی، در قطر حضور دارند.

جمعیت ایرانیان

کشور قطر یکی از کشورهای همسایه‌ی ایران و سواحل خلیج فارس است. این کشور با اکتشاف نفت به یک کشور مهاجر پذیر تبدیل شده در این بین جمعیت قابل توجهی از ایرانیان به دلایل مختلف از قبیل كشف حجاب در ایران‌، به‌دست آوردن اشتغال در ابعاد صنعتی، تجاری و بازرگانی و...، به این کشور مهاجرت نمودند.

نكته‌ی قابل توجه این است كه تعداد ایرانیان مهاجر در گذشته‌های دور زیاد بوده است که بنا به نقل و قول‌های مختلف، تعداد آنان به 40/000 نفر نیز می‌رسید؛ ولی به دلیل مشکلاتی که ایجاد شد، بسیار به ایران برگشتند و جمعیت آنان کاهش یافت كه در حال حاضر به حدود 20000 نفر می‌رسد.

تاریخ نشان می‌دهد كه ایرانیان همواره می‌توانند در انتقال تمدن و فرهنگ ایرانی، نقش اساسی داشته باشند؛ بنابراین لازم است كه ابتدا وضعیت فرهنگی ایرانیان مقیم تحلیل و بررسی شود؛ سپس با تدوین استراتژیک و همه جانبه، به حفظ و توسعه‌ی فرهنگ ایران و صدور ارزش‌‌های اسلامی آن پرداخته شود؛ لذا انجام یک پژوهش علمی لازم بود تا با شناخت نقاط ضعف و قوت و جایگاه فرهنگی ایرانیان مقیم، زمینه‌ی ارائه‌ی راهکار و برنامه‌های اجرایی و معرفی به نهادها و مراجع ذیربط فراهم آید. در همین رابطه تحقیق نسبتاً جامعی توسط رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قطر، تحت عنوان آسیب شناسی ایرانیان مقیم، تهیه شده و در آن، نقاط ضعف و قوت و راهکارهای منطقی و معقول مکتوب شده است.

ایرانیان كه بخش عمده‌ای از مهاجران را تشکیل می‌دهند، از گذشته تاكنون، به دلایل خاصی به این كشور مهاجرت كرده‌اند، از جمله این كه اکتشاف نفت قطر و توسعه‌ی آن، همزمان با دوره‌ی ملی شدن صنعت نفت ایران و اعتصاب‌ها و به تعطیلی کشاندن پالایشگاه‌ها که زمینه‌ی جذب یا مهاجرت را برای عده‌ای به آن سوی سواحل خلیج فارس مهیا ساخت. دیگر آن که دوره‌ی فراخوانی خدمت نظام وظیفه، توسط دولت رضاشاه و تعقیب‌ و گریزهای جدی دولت او، موجب شد تا عده‌ای به این كشور روی آورند. سومین مرحله‌ی مهاجرت ایرانیان در دروه كشف حجاب بود که عده‌ای به دلیل این كه دولت قطر به پوشش و ظواهر اسلامی متأثر از حکومت وهابیون در سعودی مقید بود، برای حفظ حجاب خود، مهاجرت را ترجیح دادند.

رسانه‌های مورد استفاده ایرانیان مقیم کشور قطر

اطلاعات نشان می‌دهد که میانگین استفاده‌ی ایرانیان مقیم کشور قطر از رادیو و تلویزیون دولت قطر، 23 درصد، استفاده از کانال‌های فارسی زبان پخش شده از کشور جمهوری اسلامی ایران 18 درصد، استفاده از برنامه‌های تلویزیونی سحر1 و سحر2 دولت جمهوری اسلامی ایران 6 درصد، استفاده از کانال‌های تلویزیونی و رادیویی غیر فارسی (عربی، هندی و...) 29 درصد و استفاده از کانال‌های تلویزیونی فارسی زبان آمریکایی و اروپایی 24 درصد می‌باشد. استفاده از روزنامه‌ها و مجلات عربی رایج در کشور قطر با میانگین 71 درصد؛ بنابراین ملاحظه می‌شود كه ایرانیان مقیم کشور قطر، بیشتر تحت تأثیر رسانه‌های دیگر كشورها هستند.

زبان مورد استفاده ایرانیان مقیم کشور قطر

اطلاعات پژوهشی نشان می‌دهد كه ایرانیان مقیم کشور قطر، 48 درصد از زبان عربی، 32 درصد از زبان فارسی، 20 درصد از زبان انگلیسی استفاده می‌كنند؛ بنابراین اگرچه استفاده از فرهنگ عربی در این کشور حاکم است؛ ولی باید ایرانیان به انحاء مختلف، از زبان فارسی استفاده نمایند وگرنه به مرور زمان زبان فارسی به فراموشی سپرده خواهد شد.

میزان پایبندی ایرانیان مقیم کشور قطر به رعایت مراسم سنتی (نوروز، چهارشنبه سوری، سیزده بدر، چیدن سفره هفت سین و...)

اطلاعات نشان می‌دهد 35/8 درصد از ایرانیان مقیم، به اجرای مراسمی مانند مراسم عید نوروز، چهارشنبه سوری، سیزده بدر، چیدن سفره‌ی هفت سین و مراسم تحویل سال نو، توجه دارند؛ ولی درصد زیادی نیز به این امر توجهی ندارند؛ همچنین نتایج پژوهشی که در سال 1383 توسط رایزنی فرهنگی نیز انجام گرفته است، نشان می‌دهد که میان اعیاد فطر، قربان و نوروز، عید نوروز جایگاه کمتری در بین ایرانیان دارد و 20 درصد ایرانیان مقیم به مراسم عید نوروز و سیزده بدر مقید هستند و درصد پایینی به چهارشنبه سوری پای‌بند هستند.

پوشش ایرانیان مقیم کشور قطر

18 درصد از ایرانیان مقیم کشور قطر از پوشش اروپایی، 53 درصد از پوشش اسلامی با فرهنگ عربی، 29 درصد از پوشش با فرهنگ ایرانی استفاده می‌کنند. استفاده از پوشش عربی با 53 درصد در درجه اول قرار دارد.

59 درصد از مردان خانواده در منزل و بیرون شبیه به پوشش مردان ایرانی یعنی استفاده از پیراهن و شلوار و 23 درصد دارای پوشش عربی؛ یعنی استفاده از پیراهن بلند سفید (دشداشه) همراه با چفیه می‌باشند. خانم‌ها نیز 40 درصد در منزل و بیرون منزل دارای پوشش عربی می‌باشند؛ یعنی در منزل پیراهن بلند همراه با شال و در بیرون با عبا یا جلابیه‌ی بلند سیاه، با روبند (نقاب) و 44 درصد نیز در منزل دارای پوشش ایرانی؛ ولی در بیرون دارای پوشش عربی می‌باشند و تنها 16 درصد از خانم‌ها در منزل و بیرون دارای پوشش ایرانی هستند؛ یعنی از مانتو، چادر یا مقنعه استفاده می‌کنند. ایرانیان، به دلایل مختلف، سعی می‌کنند بیشتر از پوشش عربی استفاده نمایند که دلیل این امر برای مردان همان ضرب المثل معروف «خواهی نشوی رسوا هم‌رنگ جماعت شو» می‌باشد. احتمالاً استفاده از پوشش عربی باعث زمینه‌ی کاری بیشتر برای ایرانیان می‌گردد. دلایل دیگر آن؛ دسترس بودن لباس‌های عربی در محافل و ادارات‌، محدودیت دوخت لباس ایرانی، کمیاب بودن لباس‌هایی چون مانتوی زنانه و مقنعه می‌باشد.

سکونت ایرانیان مقیم کشور قطر براساس استان‌‌های کشور ایران

32/5 درصد ایرانیان مقیم از استان فارس، 46/16 درصد از استان هرمزگان، 13/10درصد از استان سیستان و بلوچستان، 38/8 درصد از استان بوشهر و 53/29 درصد نیز از سایر استان‌ها می‌باشند. بر این اساس، اکثر ایرانیان مقیم، از خطه‌ی جنوب کشورمان می‌باشند.

پراکندگی سکونت ایرانیان مقیم کشور قطر براساس درجه‌ی فرهنگی مناطق شهر دوحه

اطلاعات نشان می‌دهد كه 14/4 درصد ایرانیان ساكن در مناطق مسکونی درجه 1، 11/3 درصد در مناطق مسکونی درجه2، 33 درصد در مناطق مسکونی درجه3 و41/3 درصد در مناطق مسکونی درجه 4 شهر دوحه سکونت دارند.

جدول شماره 1. پراکندگی سکونت ایرانیان مقیم قطر

مناطق مسکونی	مناطق مسکونی	درصد
مناطق مسکونی گروه 1	رفنه، هلال، عزیزیه، سد، منتزه	14/4
مناطق مسکونی گروه 2	غرافه، مدینه خلیفه، سیلیه، ریان، مطار	11/3
مناطق مسکونی گروه 3	عین خالد، منصوره، نجمه، وادی السیل، صنایع	33
مناطق مسکونی گروه 4	بوهاور قدیم، بوهامور جدید، غانم، ام غویلینه، عبدالعزیز	41/3

فرهنگ ازدواج بین ایرانیان مقیم کشور قطر

اکثریت قریب به اتفاق ایرانیان مقیم قطر، شیعه و سنی هستند و گروه بسیار اندکی را کلیمی‌ها تشکیل می‌دهند. پیروان این مذاهب سعی می‌کنند براساس اعتقادات خود، همسر آینده‌ی خود را انتخاب کنند و کمتر اتفاق می‌افتد که پسر شیعه با دختر سنی و یا دختر شیعه با پسر سنی ازدواج کند؛ هر چند طرفین، یکدیگر را واقعاً خواسته باشند. همچنین ازدواج فرد قطری با غیر قطری و شهروندانی كه غیر از كشورهای شورای همکاری خلیج فارس هستند، به مجوز از دادگستری نیازمندند.

مهریه ازدواج

مهریه‌ی ازدواج، بین ایرانیان مقیم قطر، براساس موقعیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خانواده‌های عروس و داماد تعیین می‌شود. مبلغ مهریه در بین ایرانیان مقیم، بین 15 هزار ریال تا 150 هزار ریال قطری، به همراه 100 لیره‌ی طلا تعیین می‌گردد. البته به تناسب وضعیت اقتصادی مبالغ تفاوت می‌كند.

پرداخت مهریه به صور مختلف است. گروهی مهریه را به صورت نقد و فی المجلس پرداخت می‌نمایند و گروهی نیز مبلغ مهریه را مشخص می‌کنند؛ ولی پرداخت آن به زمان آینده برمی‌گردد. به عبارت دیگر پرداخت مهریه تابع فرهنگ فعلی داخل ایران است.

تعدد زوجات

گرچه در بین ایرانیان مقیم بیشتر فرهنگ عربی حاکم است؛ ولی در رابطه با تعدد زوجات، فرهنگ ایرانی غالب است و بیشتر از یک همسر انتخاب نمی‌کنند. در بین ایرانیان مقیم قطر، براساس فرهنگ قطر برای مراسم ازدواج اصلاً نیازی به شناسنامه نیست و با توجه به کارت هویت شخصی، صیغه‌ی عقد جاری می‌شود.

سن ازدواج

سن ازدواج ایرانیان مقیم کشور قطر، براساس جنسیت افراد متفاوت است. در حال حاضر تقریباً سن ازدواج پسران بین 20 تا 22 سال و برای دختران 18 تا 20 رواج یافته است؛ اما گفتنی است، تعداد دخترانی که شرایط ازدواج برایشان فراهم نشده، بسیار زیاد است. نحوه‌ی ازدواج با ملیت‌های مختلف، تابع مراسم ازدواج محکمه‌ی قطر و قوانین خاص آن است. قطری‌ها نمی‌توانند با ملیت‌های دیگر ازدواج نمایند. در صورت وجود چنین موردی باید موضوع در محکمه‌ی قانونی قطر تصویب شود که این عمل حداقل 4 ماه زمان می‌برد.

سوگواری ایرانیان و آداب و رسوم آن

در رابطه با مراسم مرگ و میر بین ایرانیان مقیم کشور قطر، باید گفت، اكثر ایرانیان مقیم در کشور قطر شیعه و سنی مذهب هستند؛ لذا بر همین اساس، فرهنگ مربوط به مراسم فوت افراد نیز تغییر می‌کند.

مراسم غسل و کفن

ایرانیان مقیم، مراسم غسل و کفن را یکسان انجام می‌دهند و این مراسم با فرهنگ داخل کشور ایران یکسان است.

چگونگی بستن سنگ قبر

قبر ایرانیان سنی مذهب مقیم، تحت تأثیر فرهنگ دینی وهابی حاکم، دارای مقبره و سنگ نوشته خاصی نیست و به صورت بسیار عادی قبر با خاک پوشانده می‌شود؛ ولی ایرانیان مقیم که شیعه مذهب هستند، روی قبرها را با سنگ نوشته و یا مقبره می‌پوشانند. برخلاف اهل سنت، بسیاری از شیعیان مقیم، هر هفته به قبرستان می‌روند و زیارت اهل قبور را به‌جای می‌آورند.

نحوه‌ی سوگواری ایرانیان مقیم قطر برای فوت افراد

چون ایرانیان مقیم، در جامعه‌ای با فرهنگ عربی زندگی می‌كنند؛ لذا نحوه‌ی سوگواری آنان نیز بیشتر تابع این فرهنگ است و بیشتر به صورت عربی سوگواری می‌کنند. ضمناً بین نحوه‌ی سوگواری افراد جوان و پیر تفاوتی وجود ندارد.

حسینیه‌ها و مساجد

برخی از مساجد و حسینیه‌ها برای ایرانیان مقیم نقش مؤثر فرهنگی ایفا می‌کنند؛ ولی برخی مساجد در این زمینه نقش چندانی ندارند و فعالیت آنها چشمگیر نیست.

حسینیه‌هایی که برنامه‌های دینی را به زبان فارسی اجرا می‌كنند به شرح زیر است:

حسینیه الزهرا (حسینیه‌ی لاری‌ها)

حسینیه‌ی الزهرا معروف به حسینیه‌ی لاری‌ها، با مساحتی در حدود 1300 متر مربع، در سال 1349 در مرکز شهر دوحه با سبک معماری ایرانی اسلامی بنا گردیده است. این حسینیه دارای مسجدی مستقل به نام حسن بن علی بود و علاوه بر آن، امکانات دیگری چون فضای مسجد، آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی داشت. حضور مردم در مراسم مختلف این حسینیه چشمگیر بود و در آن جمع کثیری از اقشار مختلف مردم شامل بازاریان، کارگران، نیروهای اداری و فرهنگیان اعزامی از ارگان‌های دولتی جمهوری اسلامی ایران، حضور می‌یابند. اکثر شرکت کنندگان این حسینیه، افراد40 سال به بالا بودند.حسینیه‌ی مذکور و مسجد حسن بن علی كه متعلق به آن حسینیه بود، در سال 2010، برای تبدیل آن منطقه به محل تجاری تخریب گردید و مخاطبین آن عمدتاً به حسینیه‌ی جهرمی‌ها مراجعه می‌کنند.

حسینیه‌ی دارالحسین معروف به حسینیه جهرمی‌ها

حسینیه‌ی دارالحسین كه به حسینیه جهرمی‌ها معروف است، قبل از انقلاب اسلامی ایران به مساحت 1200 متر مربع در محله‌ی ام‌غویلینه‌ی دوحه، با سبک معماری اسلامی- ایرانی و با حضور هنرمندان اصفهانی ساخته شده است و در سال 1370 بازسازی شد. از ویژگی‌های بارز این حسینیه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• این حسینیه تنها پایگاه مشخص قبل از انقلاب و بعد از انقلاب، برای فعالیت سیاسی ایرانیان مقیم قطر بوده و هم اکنون تنها حسینیه‌ای است که تمثال رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی و تمثال مقام معظم رهبری، آیت الله خامنه‌ای، در آن نصب است؛
• این حسینیه تنها پایگاهی است که برنامه‌های سیاسی مانند مراسم ارتحال حضرت امام خمینی و مراسم مربوط به شب قدر در آن برگزار می‌شود؛
• به دلیل حساسیت دولت قطر نسبت به فعالیت‌ ایرانیان و عدم صدور ویزا جهت سخنرانان ایرانی، فعالیت این حسینیه، كم‌تر شده است.

حسینیه‌ی امام علی بن ابی طالب معروف به حسینیه‌ی بیرمی‌ها

حسینیه‌ی امام علی، معروف به حسینیه بیرمی‌ها، با مساحت تقریبی 500 متر مربع، در دو طبقه، در سال 1970 در منطقه‌ی عبدالعزیز، بنا گردیده است. از ویژگی‌های مهم این حسینیه می‌توان به جوان بودن مدیریت حسینیه اشاره نمود.

حسینیه لامردی‌ها

حسینیه‌ی لامردی‌ها با مساحت تقریب 150 متر مربع در منطقه‌ی غانم جدید، بنا گردیده است. این حسینیه که ساختمانی قدیمی دارد، فعالیت‌های مذهبی خود را، ویژه‌ی مردان، با مدیریت حاج حیدر سلیمان و همکاری آقای حسن زاده ادامه می‌دهد. هزینه‌های این حسینیه از محل خیرین و کمک‌های مردمی تأمین می‌گردد.

فعالیت‌های مذهبی حسینیه در طول سال به‌ویژه در اعیاد و ایام سوگواری و به‌ویژه ماه‌های محرم، صفر و رمضان می‌باشد. از نظر مشارکت مردمی اکثر شرکت کنندگان حسینیه از نظر سنی افراد 40 سال به بالا می‌باشند. این حسینیه شب‌های جمعه، مراسم مذهبی دارد. حضور و مشارکت مردمی در حسینیه، در حد متوسط ارزیابی می‌شود. یکی از ویژگی‌های بارز این حسینیه وجود برخی از عناصر روشنفکر و منتقد در مسائل عقیدتی است.

مسجد بوکشیشیه

مسجد بوکشیشیه، با مساحتی تقریبی 500 متر مربع، در سال 1965 میلادی در منطقه‌ی منتزه، توسط آقایان حاج محسن بوکشیشیه، حاج ابراهیم بوکشیشیه و حاج داوود بوکشیشیه بنا گردیده است. دراین مسجد در طول سال فعالیت‌های مذهبی ارائه می‌شود و علاوه بر برگزاری نماز جماعت یومیه به امامت حجت الاسلام و المسلمین آقای حق شناس، برنامه‌های مذهبی دیگری برگزار می‌گردد.

حضور مردان در مراسم‌ مسجد، در سطح متوسط ارزیابی می‌شود و اکثر شرکت کنندگان این مسجد 40 سال به بالاتر هستند. این افراد بیشتر کارگران، مأموران اعزامی سفارت جمهور اسلامی و برخی از متدینین ایرانی الاصل مقیم کشور قطر می‌باشند؛ در ضمن، مراجعینی از ملیت‌های هندی و پاکستانی که شیعه مذهب هستند، در این مسجد حضور می‌یابند.

از ویژگی‌های بارز این مسجد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در مسجد بوکشیشیه نماز جماعت به صورت منظم و به امامت حجت الاسلام و المسلمین آقای حق شناس برگزار می‌شود؛
• مسجد بوکشیشیه تنها مسجدی است که در آن سه وعده نماز جماعت برگزار می‌گردد و دعای توسل هر هفته، شب‌های چهارشنبه در آن برگزار می‌شود.

حسینیه‌ها و مساجد شیعیان که ایرانیان در آنها حضور دارند و برنامه به زبان عربی ارائه می‌شود:

حسینیه‌ی محمد طالب

حسینیه‌ی محمد طالب، قبل از انقلاب اسلامی ایران در منطقه‌ی غانم قدیم در دو طبقه با مساحت تقریبی 600 متر مربع، به مدیریت آقای محمد طالب بنا گردید. برنامه‌های مذهبی این حسینیه، زنانه و مردانه است. هزینه‌های حسینیه، توسط مردم خیر و موقوفات و کمک‌های فرزندان محمد طالب، تأمین می‌گردد. این حسینیه در طول سال برنامه‌ی مذهبی ثابت ندارد؛ ولی به صورت متفرقه در ماه‌های محرم و صفر و وفات ائمه و اعیاد، برنامه‌های مذهبی اجرا می‌کند. درجه‌ی حضور و مشارکت مردمی در این حسینیه، خوب برآورد می‌شود و اکثر شرکت کنندگان آن را افراد 40 سال و بالاتر تشکیل می‌دهند. از ویژگی‌های حسینیه محمد طالب، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• برنامه‌های مذهبی حسینیه به زبان عربی ارائه می‌شود و اکثر مستمعین آن، ایرانیانی هستند که به زبان عربی صحبت می‌کنند؛
• تشریفات و پذیرایی‌ها در حسینیه بیشتر به سبک عربی انجام می‌گیرد.

حسینیه‌ی رسول اعظم (حسینیه‌ی کویتی‌ها)

حسینیه رسول اعظم، معروف به حسینیه کویتی‌ها، واقع در منطقه منتزه، در اول محرم 1417 ه.ق، برابر با 1996/4/17 میلادی، با مساحت تقریبی 500 متر ساخته شد. این حسینیه فعالیت‌ مذهبی خود را برای اقشار مختلف زن و مرد با مدیریت حاج آقای خلیل رضوانی ادامه می‌دهد.

هزینه‌های این حسینیه را کویتی‌های مقیم کشور قطر و مردم خیر تأمین می‌كنند. فعالیت‌های مذهبی حسینیه در طول سال بوده و برنامه‌ها‌ی خاص آن، بیشتر در ماه مبارک رمضان، محرم و صفر برگزار می‌شود. حضور و مشارکت مردم در این حسینیه خوب است و اکثر شرکت کنندگان را افراد 40 سال به بالا تشكیل می‌دهد و عموماً از منطقه‌ی الشرقیه‌ی عربستان و شیعه مذهب می‌باشند. درضمن، یکی از ویژگی‌های خاص این حسینیه این است که به دلیل تمکن مالی، برای اجرای برنامه‌های مختلف مذهبی‌، از وعاظ و منبری‌ها و مداحان تراز اول دعوت به عمل می‌آورند.

حسینیه امام رضا

حسینیه‌ی امام رضا، قبل از انقلاب اسلامی ایران به مساحت تقریبی 400 متر مربع، در محله‌ی دوحه‌ی جدید، بنا گردید. این حسینیه فعالیت‌های مذهبی خود را برای اقشار مختلف زن و مرد با مدیریت حاج جاسم نجار، ادامه داد. و هم اکنون فرزندان آن مرحوم، مدیریت حسینیه را به عهده دارند. هزینه‌های حسینیه توسط مردم خیر و موقوفات تأمین می‌گردد. هم چنین خطبای عرب از کشورهای بحرین و عربستان سعودی به عنوان منبری این حسینیه، بابت مناسبت‌های مختلف، افاضه فیض می‌نمایند. حضور و مشارکت مردمی در این حسینیه خوب بوده و اکثر شرکت کنندگان این حسینیه، افراد 40 سال به بالا هستند. از ویژگی‌های این حسینیه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• مراسم این حسینیه به زبان عربی ارائه می‌شود و اکثر شرکت کنندگانی که در این حسینیه شرکت می‌کنند، به زبان عربی تکلم می‌کنند؛
• مدیران این حسینیه که فرزندان مرحوم حاج جاسم نجار هستند از جوانان فعال و بانشاط می‌باشند.

حسینیه‌ی صفار

حسینیه‌ی صفار، با مساحتی در حدود 300 متر مربع، در یک و نیم طبقه، توسط مرحوم محمد صفار، در منطقه‌ی غانم جدید، بنا گردید. این حسینیه، فعالیت‌های مذهبی خود را برای اقشار مختلف زن و مرد با مدیریت فرزندان مرحوم محمد صفار به نام آقایان یوسف صفار، عبدالغنی صفار، حسن صفار و سلمان صفار ادامه می‌دهد. حسینیه‌ی صفار در ماه‌های رمضان، محرم و صفر، فعالیت‌های مذهبی دارد و در بقیه‌ی ماه‌های سال مراسم مذهبی کمتری برگزار می‌شود. از نکات بارز حسینیه صفار می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• ارائه‌ی برنامه‌های مذهبی حسینیه، به زبان عربی است؛
• وعاظ حسینیه بیشتر از کشورهای ایران و عربستان سعودی هستند.

مسجد امام صادق

مسجد امام صادق، با مساحت تقریبی 1000 متر مربع در تاریخ 1412/11/26 ه.ق، برابر با 1992/11/21 میلادی در محله‌ی مطار، به صورت زیبایی بنا گردیده است. در این مسجد، علاوه بر حیات مسجد، منزل امام جماعت مسجد و مجلس پذیرایی وجود دارد. در این مسجد نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا، به صورت جماعت برگزار می‌گردد. همچنین برنامه‌های تبلیغی اسلامی و حفظ قرآن کریم و مراسم افطاری و سخنرانی در ماه مبارک رمضان و مراسم مربوط به اعیاد و وفات‌ها در این مسجد به صورت منظم و باشکوه خاصی برگزار می‌گردد. هزینه‌های این مسجد توسط افراد خیر بنام حاج محسن، آقای علی جعفر و محمد سلیمان برادر حاج حیدر سلیمان و جمع دیگری از افراد خیر تأمین می‌گردد.

امام جماعت مسجد حجت الاسلام و المسلمین سید شاکر یوسف است که اصالتاً قطری است و تحصیلات خود را در حوزه‌ی علمیه‌ی قم گذرانده است. به دلیل گرایش نامبرده به جمهوری اسلامی ایران، وزارت اوقاف قطر، ایشان را از امامت مسجد کنار گذاشته و شخص دیگری از طرف اوقاف منصوب شده است و لذا عزل آقای سید شاکر باعث شده است که استقبال مردمی کم شده و همچون گذشته فعالیت چشمگیری ندارد. از ویژگی‌های بارز این حسینیه، می‌توان موارد زیر را ذكر كرد:

• بیشترین شرکت کنندگان این مسجد را قشر جوان تشکیل می‌دهند؛
• این مسجد دارای کتابخانه، واحد سمعی و بصری، نشر و انتشارات است؛
• این مسجد تنها پایگاهی است که با مجامع خیریه قطر همکاری‌های رسمی دارد و در فعالیت‌های آنها مانند اهدای خون در ایام عاشورا شریک است؛
• این مسجد دارای سالن پذیرایی بسیار بزرگ و مناسبی است که در مراسم‌ مختلف از آن استفاده می‌شود؛
• از زمانی که دولت رسما مانع کار تبلیغی جناب حجه الاسلام شاکر شد و اوقاف بر تعیین امام جماعت آن نظارت می‌كند، حضور شیعیان در مسجد امام صادق کم رنگ شده است؛
• با پیگیری شیعیان صاحب نفوذ در مرداد ماه سال 88، ممنوعیت حجت الاسلام آقای سید شاکر منتفی گردید و مجدداً امامت مسجد به نامبرده واگذار شد و جمعیت قابل توجهی از شیعیان، در مراسم نماز جماعت و امور دینی شرکت می‌کنند.

مسجد امام زین العابدین

مسجد امام زین العابدین، قبل از انقلاب اسلامی ایران با مساحت تقریبی 250 متر مربع در دو طبقه و در منطقه منصوره‌ی دوحه، بنا شده است. این مسجد در سال 1383 شمسی، توسط جمعی از خیرین كاملاً بازسازی شد. فعالیت‌های مذهبی این مسجد، مردانه است و با مدیریت آقای حاج منصور امرالله که مدیریت کاروان ثقلین را نیز به عهده دارد، ادامه می‌دهد. هزینه‌های این مسجد از محل نذورات مردمی و بخشی از کمک‌های حیدر سلیمان جهت دعوت از روحانیون و شخص حاج منصور تأمین می‌گردد. فعالیت‌های مذهبی مسجد در طول سال می‌باشد و برنامه‌های خاص مسجد هر روز به طور منظم به امامت آقای سید عقیل بحرینی برگزار می‌شود یک شب در هفته برنامه‌ی مذهبی دارد.

حضور افراد و مشارکت مردمی در این مسجد در سطح متوسط است. میانگین سنی اکثریت شرکت کنندگان آن 40 سال به بالا می‌باشد. ویژگی‌های بارز این مسجد به قرار زیر است:

• این مسجد در طول سال امام جماعت دارد؛
• امام جماعت این مسجد در حوزه‌ی علمیه قم تحصیل كرده‌است؛
• متولی مسجد، طرح گسترش آن را در دست اقدام دارد.

مسجد صفار

مسجد صفار با مساحت تقریبی 400 متر مربع در دو طبقه، در سال 1324 هجری، توسط آقای محمد صفار، در منطقه غانم قدیم، بنا گردیده است. ایشان اصالتاً ایرانی است؛ ولی در کشور بحرین زندگی کرده است. بنا بر نقل قول ایرانیان مقیم دوحه، مسجد صفار اولین مسجدی است که توسط شیعیان در دوحه‌ی قطر بنا گردید؛ به همین دلیل قرار است که این مسجد بازسازی شود و جز آثار مذهبی تلقی گردد.

مسجد صفار فعالیت‌های مذهبی خود را برای زن و مرد با مدیریت فرزندان مرحوم محمد صفار، آقایان، یوسف صفار، عبدالغنی صفار، حسن صفار و سلمان صفار ادامه می‌دهد. هزینه‌های مسجد توسط فرزندان مرحوم، اداره‌ی اوقاف و تعدادی از خیرین و تجار تأمین می‌گردد. بیشترین مراجعین به مسجد، شیعیان ایرانی، قطری و سعودی می‌باشند. حضور مردم در مسجد صفار در سطح خیلی خوب ارزیابی می‌شود. امام جماعت مسجد صفار آقای سید عبدالله از کشور سعودی بود که بعد از وفات ایشان، شیخ محمد حبیب، به عنوان جانشین، امام جماعت مسجد گردید.

حسینیه و مسجد بحرینی‌ها (بحارنه)

این مسجد در منطقه‌ی الهلال شهر دوحه که بیشتر ساکنان آن شیعه هستند، واقع شده‌است. این حسینیه با زمینی به مساحت تقریبی 2500 متر مربع و با مساحت تقریبی 1500 متر مربع زیربنا در سال 2001 میلادی توسط آقای فردان بنا گردیده است. البته ساختمان حسینیه با هزینه‌ی مرحومه زهور علی فردان ساخته شده است. ساختمان حسینیه با معماری اسلامی- ایرانی- عربی، به طرز هنرمندانه‌ای توسط مهندسی اصفهانی به نام ابوالفضل، طراحی گردیده‌است. این حسینیه برای زنان و مردان، برنامه اجرا می‌نماید و مراجعین آن ملیت‌های ایرانی، قطری، بحرینی، پاکستانی، افغانی و... دارند و برنامه‌های آن به زبان عربی ارائه می‌شود.

حضور مردم در این مکان در سطح عالی ارزیابی می‌شود. این حسینیه قبلاً در نزدیکی ساختمان الفردان در منطقه‌ی غانم جدید، بنا گردیده بود که با توجه به گسترش شهر دوحه، آن ساختمان، تخریب و به‌جای آن زمین فعلی توسط دولت قطر جهت ساخت مسجد و حسینیه، به بانیان آن واگذار گردید.

امام جمعه و جماعت مسجد بحرینی‌ها، آقای دکتر ناصر کاظم می‌باشد. ایشان مدت شش سال است که امامت جماعت مسجد را به عهده دارد. وی متولد کشور عراق است و فارغ التحصیل دکترا در رشته الهیات و معارف اسلامی از دانشگاه الازهر مصر است و فوق لیسانس خود را در دمشق پایتخت کشور سوریه اخذ نموده است. ایشان نماینده‌ی شیعیان در منصب قضاوت و شورای حل اختلاف در دادگستری قطر بوده و یکی از نیروهای وزارت العدل دولت قطر محسوب می‌شود و در صورت نیاز، در شورای حل اختلاف، احکام شیعه را بیان می‌نماید.

حسینیه‌های زنانه

علاوه بر حسینیه‌های ذکر شده، زنان شیعه از ملیت‌های مختلف در کشور قطر در حسینیه‌های مختلف، فعالیت‌های مذهبی دارند. این حسینیه‌ها بیشتر در منطقه‌ی الهلال شهر دوحه واقع شده است و علت آن، سکونت شیعیان در این منطقه است. بانیان این حسینیه‌ها بیشتر از کشور بحرین، ایران و امارات متحده عربی هستند. حسینیه‌های خواهران عبارتند از:

• ماتم نویس (الزهرا)؛
• ماتم زینب؛
• ماتم سید علی؛
• ماتم نصره؛
• ماتم ام حسن؛
• ماتم محمد جواد؛
• ماتم فاطمه خالد؛
• ماتم رضی؛
• ماتم ام عبدالرحمن از خانواده صایغ؛
• ماتم بیت التاجر معروف به فاطمه بنت شداد؛
• ماتم بیت امنه؛
• ماتم ام عادل.

دفتر هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در قطر

هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از سال 1966 میلادی فعالیت خود را با برقراری پرواز بین قطر و میهن عزیزمان ایران آغاز نموده و در این مدت در خدمت هموطنان عزیز بوده است. در حال حاضر «هما»، به شهرهای شیراز و لار دارای پرواز می‌باشد که پرواز دوحه به شیراز روزهای جمعه و پرواز دوحه به لار روزهای دوشنبه انجام می‌گیرد.

وابسته‌ی کار

وابسته‌ی کار ایران در قطر در حقیقت نماینده‌ی وزارت کار و امور اجتماعی جمهوری اسلامی ایران در کشور مستقر می‌باشد و حدود سال 1367 شمسی راه اندازی شده است. وظایف این دفتر پیگیری اشتغال نیروی کار ایرانی در رده‌های مختلف مانند کارگران ساده، ماهر، نیمه ماهر، نیروی کار متخصص در رده‌های مختلف و دانش فنی ایران در این کشور می‌باشد. ارتباط با دو وزارتخانه کار و امور اجتماعی قطر برای اجرای توافق‌نامه‌های مربوطه بین دو کشور، همچنین سایر دستگاه‌ها مربوطه و بخش خصوصی به منظور تقویت همکاری‌های دو جانبه در زمینه‌هایی كه اشاره شد، از جمله وظایف وابستگی کار می‌باشد.

شعب بانک صادرات ایران/ قطر

شعبه‌ی دوحه‌ی این بانک، در سال 1970 میلادی در این کشور تأسیس شده است. این خدمات را به هم‌وطنان عزیز مقیم قطر و سایر مشتریان محترم ارائه می‌نماید: افتتاح انواع حساب‌های ارزی و ریالی، جاری، پس انداز، قرض الحسنه، سپرده‌های بلند مدت، اعطای تسهیلات مالی به صورت وام، اعتبار در حساب‌ها، تنزیل اسناد، گشایش اعتبارات اسنادی (L/C)، صدور انواع ضمانت نامه‌ها، حوالجات، سیستم کارت (ATM) و سایر خدمات بانکی. و همچنین شعبه‌ی دوم این بانک در 2/6/2008 در خیابان سلوی افتتاح شده و شروع به کار نموده است و همانند شعبه‌ی دوحه، تمامی خدماتی که شعبه‌ی دوحه ارائه می‌نماید، در شعبه‌ی خیابان سلوی هم انجام می‌شود.

رستوران‌ها و معروف‌ترین فروشگاه‌های ایرانی

رستوران‌های ایرانی مانند رستوران شاطر عباس، مطعم قصر ساحل واقع در رستوران راس النسعه، رستوران سندباد، قصر تهران، شبستان و رستوران اصفهان واقع در سوق واقف، از نمادهای ایرانی استفاده كرده‌اند. در طرز ساخت رستوران، از نماد پرچم سه رنگ جمهوری اسلامی ایران، رومیزی و تزئینات داخلی از طرح ایرانی، فرش‌های ایرانی و تصاویر زیبا و آثار باستانی ایران و آثار هنری هنرمندان اصفهان استفاده شده است.

لازم به ذکر است كه پرسنل خدماتی این رستوران‌ها بیشتر فیلیپینی هستند؛ زیرا مجوز به کارگیری آشپز و کمک آشپز و کارگر ایرانی، به رستوران‌های ایرانی داده نمی‌شود. البته تعداد کارگران ایرانی در رستوران اصفهان نسبت به رستوران‌های ایرانی دیگر، بیشتر است. در این رستوران‌ها برخی از فرهنگ و آداب سنتی ایران چون برگزاری چهارشنبه سوری، چیدن سفره‌ی هفت سین در ایام عید نوروز به همراه پخش موسیقی ایرانی استفاده می‌شود.

نیز نگاه کنید به

ایرانیان مقیم تونس؛ ایرانیان مقیم ژاپن؛ ایرانیان و انتشار دین اسلام در چین؛ ایرانیان مقیم آرژانتین؛ ایرانیان مقیم در مالی؛ ایرانیان مقیم تایلند؛ ايرانيان مقيم اسپانیا؛ ایرانیان مقیم در اتیوپی؛ ایرانیان مقیم سیرالئون؛ ایرانیان مقیم سودان؛ ایرانیان مقیم بنگلادش