تاريخ اديان و مذاهب مصر
دین در مصر باستان عنصری اساسی و عامل مهمی در روابط اجتماعی و ارتباط میان مردم و حاکمیت بوده و نقش تأثیرگذاری در نهادهای سیاسی و اجتماعی داشته است. مصر قدیمیترین سرزمینی است که مردمان آن از احساس دینی لبریز بوده و وجدان دینی همواره بخشی از موجودیت انسان مصری به شمار می‌رفته است. امروز نشانه‌های بسیاری از باورهای دینی مردم مصر باستان که همراه با آمیزه‌هایی از اسطوره‌هاست در بیشتر آثار بر جای مانده از معابد، آرامگاه‌ها و کاخ‌های فرعونی در این سرزمین نمایان است. ویژگی دینی دوره باستان، چند خدایی و پرستش الهه‌های گوناگون است؛ هر چند در دوره‌هایی نیز خدای واحد مورد پرستش بوده است. ورود مسیحیت به این سرزمین، نقطه پایانی بر ادیان و مذاهب باستانی بود و زان پس فرهنگ دینی مردم تغییر یافت و آموزه‌های مسیحی، جای آداب و سنت‌های دینی باستان را گرفت و اسکندریه به مرکز دینی مسیحیان شرق تبدیل شد. با ورود اسلام به مصر که با استقبال مردم روبه رو گشت، فرهنگ دینی جدید به تدریج جایگزین مسیحیت شد و البته گروهی هم همچنان بر آئین مسیحیت ماندند. طی قرون بعد هم مصر همواره یکی از پایگاه‌ها و مراکز مهم فرهنگی و سیاسی جهان اسلام بود. برپایی نهاد دینی الازهر عامل مهمی در نقش‌آفرینی مصر در حوزه‌های آموزشی و علمی و زمینه‌سازی برای جذب طالبان فراگیری آموزش در این حوزه‌ها به این سرزمین داشت. در دوران معاصر علیرغم گسترش امواج فرهنگی و فکری غرب به سرزمین‌های اسلامی و حضور نظامی، سیاسی و فرهنگی قدرت‌های اروپایی در مصر و البته تأثیرگذاری‌‌های غیرقابل انکار، رابطه مردم با دین مستحکم و مظاهر دینی در همه ابعاد حیات فردی و اجتماعی این ملت آشکار است و عنصر دینی از مهمترین ویژگی‌های هویتی انسان مصری است.
قانون اساسی مصر[i] نیز بر چنین واقعیتی تأکید و در ماده 2، دین اسلام، دین رسمی کشور و اصول شریعت اسلامی به عنوان منبع اصلی قانون‌گذاری معرفی شده است؛ ضمن آنکه مسیحیان و یهودیان مصری هم طبق ماده 35 این قانون مجازند با استناد به اصول شریعت خود در حوزه احوال شخصیه اقدام کنند.
امروز، علاوه بر اکثریت جمعیت مسلمانان، جمعیت قابل توجهی از مسیحیان نیز در این کشور زندگی می‌کنند که با داشتن نهادهای دینی متعدد و مراکز آموزشی، حضوری فعال در حیات فرهنگی اجتماعی جامعه دارد.
اسلام و مسلمانان مصر
ورود مسلمانان به مصر در سال 18 هجری به فرماندهی عمرو بن العاص به جز برخی درگیری‌های نظامی با سپاه روم، از سوی مردم آن نه تنها با مقاومت چندانی روبرو نشد که به دلیل نارضایتی از حاکمان مسیحی خود، با نوعی رضایت و استقبال نیز روبرو شد. با استقرار مسلمانان در مصر، حاکمیت رومی‌ها بر این سرزمین که به مدت 6 قرن استمرار داشت، پایان گرفت.[۱] از آن زمان اسلام، دین غالب جامعه و در طول 14 قرن گذشته، الهام‌بخش حیات سیاسی اجتماعی مردم این سرزمین بوده است.
بیشتر مسلمانان مصر در طول تاریخ دوره اسلامی، به جز دوره حکومت فاطمی‌ها، پیرو مذهب شافعی و مناصب دینی عمدتا در اختیار فقیهان این مذهب بوده است. از ویژگی‌های شافعی مذهبان محبت آنان نسبت به اهل بیت (ع) است که یکی از نمادهای آن، حضور بر مراقد منسوب به آنان در این سرزمین، همچون: مسجد رأس الحسین (ع)، مقام السیدة زینب (ع) و مقام السیدة نفیسة و ابراز ارادت به آنان است.[۲]
پاورقی
[i] - قانون اساسی مصر، مصوب سال 2014
نیز نگاه کنید به
مصر؛ ادیان در مصر؛ تاريخ اديان و مذاهب ژاپن؛ تاريخ اديان و مذاهب کانادا؛ تاريخ اديان و مذاهب کوبا؛ تاريخ اديان و مذاهب افغانستان؛ آیین ها، ادیان و مذاهب باستانی و بومی چین؛ تاريخ اديان و مذاهب تونس؛ تاريخ اديان و مذاهب روسیه؛ تاريخ اديان و مذاهب در سنگال
کتابشناسی
- ↑ شاهین، دكتور عبدالصبور، الرفاعي، اصلاح عبدالسلام، (2006). مصر في الاسلام. الجزء الثاني. (الطبعة الاولي). نهضة مصر للطباعة و النشر، ص91.
- ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص233-235.