تجربیات و نوآوریهای یمن در زیست بوم فضای مجازی و هوش مصنوعی
تجربیات و نوآوریها
1.کارآفرینی و فعالیت اقتصادی دیجیتال
با وجود چالشهای بسیاری که در کشور مشاهده می شود، کارآفرینان یمنی در بهرهگیری از زیرساختهای دیجیتال محدود برای فعالیت اقتصادی، انعطافپذیری و نوآوری از خود نشان دادهاند. نمونههای قابل توجه شامل کارآفرینان زنی است که از پلتفرمهای رسانههای اجتماعی، به ویژه فیسبوک و اینستاگرام، برای ایجاد و بازاریابی مشاغل کوچک استفاده میکنند. طرح کیکهای کارمن[1] که توسط صفا و عفنان[2] تأسیس شد، نمونهای است از اینکه چگونه دسترسی به اینترنت، با فراهم کردن دسترسی به بازار، اطلاعات مدیریت کسبوکار و کانالهای تعامل با مشتری، امکان ایجاد کسبوکار و تداوم کار را در طول اغتشاشات برای مردم فراهم کرد. چنین ابتکارات کارآفرینی - مشروط به حمایت خانواده، دسترسی به آموزش و اتصال به اینترنت است - منابعی که برای اکثریت یمنیها، به ویژه زنان در مناطق روستایی محدود است. با این وجود، این نمونه ها، نشان دهنده پتانسیل مردم یمن برای توسعه اقتصادی دیجیتالیدر کشور است(دیده بانی حقوق بشر، بی تا).
2. تولید محتوای دیجیتال و انتشار دانش
تولید کنندگان محتوای دیجیتال یمنی با وجود فعالیت در محدودیتهای شدید، در سطح بین المللی به رسمیت شناخته شده اند. هاشم الغایلی[3]، یک متخصص بیوتکنولوژی مولکولی از یمن، در آگوست ۲۰۱۵ ، " صفحه علم و طبیعت"[4] را در فیسبوک تأسیس کرد که تا آگوست ۲۰۱۶ به بیش از 4/5 میلیون دنبالکننده رسید و ویدیوهای آن بیش از یک میلیارد بار در سطح جهان مشاهده شدند. الغایلی که در دبی مستقر است و برای رسانه فیوچریسم[5]،کار میکند، محتوای علمی و فناوری تولید میکند که درک عمومی از فناوریهای تحولآفرین را ارتقا میبخشد و نشان میدهد که چگونه ابتکارات دیجیتال فردی میتوانند به تأثیر جهانی دست یابند. رواج استفاده از محتوای ویدیویی در یمن هم چالشهای سواد دیجیتالی و هم محدودیتهای پهنای باند کشوررا منعکس میکند. قالبهای ویدیویی - از محتوای مذهبی گرفته تا مواد آموزشی، سرگرمی و مستندسازی جنگ - بر تعامل در رسانههای اجتماعی تسلط دارند. حتی جمعیت بیسواد یمن نیز به اشتراکگذاری محتوای بصری در فیسبوک می می پردازند(چشم اندازهای رسانه ای، 2024).
3. راهکارهای شبکه اجتماعی
راهکارهای نوآورانه مردمی برای رفع شکافهای دیجیتالی زیرساختی در یمن ظهور کرده است. در مناطق دورافتادهای که توسط فراهم کنندگان خدمات اینترنتی رسمی خدماترسانی نمیشوند، افراد مبتکر با گسترش اتصالات یمن نت از طریق آنتنهای دوربرد، شبکههای وایفای محلهای ایجاد کردند و تمام کارهای فراهم کنندگان خدمات اینترنتی را به صورت غیر رسمی ایجاد میکنند و اتصال را به روستاهای دور از دسترس، نیز زیرساختهای مجازی ارائه می کنند(وب سایت اسمکس[6]، 2024). در حالی که این شبکههای اجتماعی اتصال ضروری را بر ای مردم فراهم میکنند، اما همچنان مشمول همان محدودیتهای هزینه و محدودیتهای کیفیت خدمات زیرساخت یمن نت هستند و تنها راهحل در دسترس و جزئی برای چالشهای دسترسی به اینترنت را ارائه می کنند
4. ابتکارات دیجیتال آموزشی و فرهنگی
برنامههای سواد دیجیتالی نظامند یا ابتکارات فناوری آموزشی به صورت محدودی در یمن وجود دارد. تحقیقاتی که در مورد دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات (آی.سی.تی.) در بخشهای زبان انگلیسی دانشگاه انجام شد، تفاوتهای قابل توجهی بین مؤسسات دولتی و خصوصی را نشان می دهد، به طوری که تجهیزات و زیرساختهای ناکافی، ادغام آس.سی.تی. در فرآیندهای آموزشی را محدود میکرد. اختلال در سیستمهای آموزشی ناشی از جنگ و اغتشاشات، همراه با محدودیتهای زیرساختی و کمبود برق، از اجرای گسترده پلتفرمهای یادگیری آنلاین یا نوآوریهای فناوری آموزشی جلوگیری کرده است. در زمینه حفاظت دیجیتالی از میراث فرهنگی و مستندسازی آن از طریق ابزارهای دیجیتالی هنوز انجام نشده است. در حالی که پتانسیلهای بسیاری برای آرشیو دیجیتالی میراث فرهنگی غنی یمن، مکانهای باستانشناسی و سامانه های دانش سنتی وجود دارد، ولی متاسفانه در این زمینه اقدامات خاصی در کشور انجام نشده است.
5. کاربردهای فناوری در بهداشت و درمان
کاربردهای پزشکی از راه دور و سلامت دیجیتال، با وجود نیاز مبرم، هنوز در یمن نوپا است. پراکندگی سیستمهای بهداشتی، کمبود برق، محدودیت اتصال به اینترنت و نبود چارچوبهای نظارتی حمایتی، مانع از پذیرش سلامت از راه دور میشوند. سازمانهای بینالمللی بشردوستانه فعال در یمن، راهحلهای مبتنی بر تلفن همراه را برای انتشار اطلاعات بهداشتی، ردیابی واکسیناسیون و غربالگری سوءتغذیه را ایجاد کردند ولی باز هنوز محدودیت ها در کشور پابرجاست.
راهحلهای مبتنی بر هوش مصنوعی که برای بهبود اقتصادی یمن پیشنهاد شدهاند، بر کاربردهای بالقوه در کشاورزی (کشاورزی دقیق، نظارت بر محصول)، مراقبتهای بهداشتی (کمک به تشخیص، پزشکی از راه دور) و تدارکات (بهینهسازی زنجیره تامین) تاکید دارند(سازمان جامعه مدنی یمن، 2024).
[1] The Carmen Cakes
[2] Safa'a and Afnan
[3] Hashem Al-Ghaili
[4] Science Nature Page
[5] Futurism Media
[6] SMEX: یک سازمان غیرانتفاعی است که از حقوق بشر در فضاهای دیجیتال در سراسر غرب آسیا و شمال آفریقا حمایت و آن را ترویج میکند. خدماتی چون میز کمک ایمنی دیجیتال(The Digital Safety Helpdesk) از فعالان، روزنامهنگاران، گروههای حاشیهنشین و مدافعان حقوق بشر که با حوادث امنیت سایبری و تهدیدات آنلاین در غرب آسیا و شمال آفریقا مواجه هستند، پشتیبانی میکند. ادرس اینترنتی: https://smex.org/