روابط فرهنگی سنگال و جمهوری اسلامی ایران
پیروزی انقلاب اسلامی ایران تعاملات ایران را با نظام بین الملل به شدت دچار تغییر وتحول کرد. قانون اساسی ج.ا.ایران اولویت روابط خارجی ایران را به روشنی مشخص کرده است. بر طبق قانون اساسی این اولویت‌ها به ترتیب به صورت زیرتببین شده است:
- کشورهای همسایه ؛
- کشورهای مسلمان ؛
- کشورهای جهان سوم ؛
- کشورهای غیر متخاصمی که به نوعی یکی از از نیازهای سیاسی،اقتصادی و اجتماعی ایران را برطرف می کنند.[۱]
از آنجا که کشورهای غرب آفریقا سال‌ها تحت استعمار غرب قرار داشتند و اکنون بخشی از جهان سوم هستند و بیش از نیمی از جمعیت منطقه را مسلمانان تشکیل می‌دهند و به دلایل آنکه می‌توانند علاوه بر تامین اهداف فرهنگی و سیاسی بخشی از نیازهای اقتصادی ج.ا.ایران از تامین منابع اولیه تا تأمین بازار مصرف را تأمین کنند از اولویت بسیار بالایی در برقراری رابطه قرار دارند.
جهت عملی نمودن سیاست تعاملی ضد نظام سلطه، کشورهای این منطقه به دلیل ویژگی جهان سوم بودن، آسیب‌دیدگی بسیاری از نظام سلطه، مسلمان بودن، قرابت‌های مذهبی یاد شده حائز اهمیت بوده و می‌توانند بخشی مهمی از جبهه جهانی مستضعفین را تشکیل دهند. لذا تشکیل یک ائتلاف پایدار با کشورهای منطقه از اهداف کلان و بلند مدت ج.ا.ایران می‌باشد. پایداری این ائتلاف مستلزم گسترش روابط سیاسی- فرهنگی و اقتصادی می‌باشد که در ذیل این هدف کلان و اهداف خرد تر سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در منطقه بررسی می‌گردد.
در زمینه دستیابی به هدف کلان تشکیل ائتلاف ترویج گفتمان انقلاب اسلامی، نظام ج.ا.ایران خود ماهیتی اصیل می‌یابد و لذا کار فرهنگی و گسترش گفتمان ایران صرفا ابزاری برای فراهم شدن بستر همکاری اقتصادی و یا سیاسی دولت‌ها به واسطه مردم نیست، بلکه معرفی اسلام به عنوان یک ایدئولوژی الهی و انقلابی که بتواند موجب کرامت انسان گردد و سبب استقلال و عدم وابستگی ملت‌ها را ایجاد کند. معرفی انقلاب اسلامی به عنوان راه تجربه شده‌ای برای استقلال زمینه تشکیل ائتلاف علیه نظام سلطه را فراهم می‌کند.[۲] اما می‌توان از ظرفیت فعالیت‌های فرهنگی و دیپلماسی عمومی به طور مقطعی برای بستر‌سازی فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی هم استفاده کرد. حمایت و پشتیبانی کشورهای این منطقه برای ارائه نظرات و انتقادات ج.ا.ایران از نظم موجود بسیار ضروری خواهد بود. در سال های اخیر ج.ا.ایران که از طرف کشور های غرب خصوصا آمریکا مورد هجوم و فشار های مختلف سیاسی، اقتصادی، دیپلماتیک و.. است یکی از این فشارها از طریق اجماع سازی کشورهای عضو سازمان های بین الملل توسط دول غربی علیه ج.ا.ایران وارد می گردد. سیاست ج.ا.ایران برای مقابله با اجماع‌سازی آنها کسب رای دول آفریقایی برای خود در این سازمان ها می باشد. از این رو کشور های قاره آفریقا به دلیل اهمیت تعداد آرای در مجامع بین الملل می‌تواند ظرفیت مناسبی برای کمک به فعالیت های دیپلماتیک ایران بوده و با توجه به آن که آنها دارای 54 رای در مجمع عمومی سازمان ملل،«حدود یک سوم آرای سازمان ملل» را به خود اختصاص می دهند، از ظرفیت رای آنها برای دفاع از مواضع خود استفاده کند. همچنین این کشورها حضور فعالی در دیگر سازمان های منطقه‌ای و بین المللی مانند عدم تعهد، سازمان همکاری اسلامی، گروه 77 دارا می باشند.[۳] در این راستا منطقه غرب آفریقا با 16 کشور که عضو سازمان ملل، سازمان همکاری اسلامی، جنبش عدم تعهد و گروه 77 می باشند جایگاه والایی دارد. بطور خلاصه اهداف فوق را می توان به شرح ذیل اشاره کرد:
- معرفی اسلام به عنوان یک ایدئولوژی الهی – انقلابی رهایی بخش؛
- حمایت از مبارزات ضد نژاد پرستی مردم آفریقا؛
- تقویت همکاری های جنوب – جنوب؛
- معرفی الگوی اسلام سیاسی ایران و دستاوردهای آن به منطقه؛
- ایجاد فضای مناسب بین المللی با دول آفریقایی برای مقابله با فشارهای غرب علیه ج.ا. ایران از جهت اقتصادی نیز همکاری اقتصادی و تجاری با کشورهای این منطقه خصوصا سنگال برای ج.ا.ایران از چند منظر قابل توجه می باشد.
تشکیل یک اتحاد پایدار مستلزم آن است که کشورهای عضو بتوانند تعاملات اقتصادی مناسبی با هم داشته باشند. منابع غنی معدنی و پتانسیل بالای کشاورزی در این منطقه می‌تواند تامین‌کننده بخش مهمی از نیازهای ج.ا.ایران را فراهم کند. بازار گسترده، منابع غنی و فرصت سرمایه‌گذاری از جمله محورهای مورد توجه برای رابطه با این منطقه است. از طرف دیگر در چند سال اخیر با قوت گرفتن تحریم های سازمان ملل و اقدامات یک‌جانبه آمریکا، اتحادیه اروپا، امارات، استرالیا و... ج.ا.ایران برای خروج از انزوایی که این دولت‌ها برای او ایجاد کرده‌اند توجه خاصی را به برقراری رابطه دو جانبه و سرمایه‌گذاری در سراسر جهان برداشته است. برقراری مناسبات عمیق با غرب آفریقا یکی از این مناطق مهم بوده که مرکزیت آن با سنگال می باشد. اهداف مذکور اهدافی است که به صراحت در مواضع مقامات ج.ا.ایران بیان شده است.[۲]
در بین کشورهای غرب آفریقا سنگال از اهمیت خاصی برای ج.ا.ایران بر خودار است. بررسی های متعددی در مجلات علمی کشور در مورد اهمیت سنجی کشورهای مختلف آفریقایی در رابطه با ج.ا.ایران شده است. عاقلی و حسینی در مقاله‌ای با نام «مطالعه و برآورد اکمال تجاری ایران و کشورهای قاره آفریقا» به بررسی اکمال تجاری کشورهای آفریقا و ایران می‌پردازند. از نظر آنها هرچه ساختار صادرات یک کشور با واردات کشور دیگر شباهت بیشتری داشته باشد و بالعکس نشان می‌دهد امکان تجارت بین دو کشور بیشتر خواهد شد و موجب افزایش حجم تجارت بین دو کشور و پایداری روابط تجاری میان آنها خواهد شد. طبق برآورد آنها نیجریه، غنا، سنگال، سیرالئون،به ترتیب بیشترین درجه اکمال تجاری را با ایران دارند. که می تواند در روابط اقتصادی ایران مورد توجه قرار گیرد.[۴]
پورطاهری در مقاله دیگری با استفاده از روش اولویت‌بندی جایگاه کشورهای آفریقایی در روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی ج.ا.ایران پرداخته است. طبق بر‌آوردهای او در حیطه روابط مذهبی سنگال، نیجریه، ساحل عاج، موریتانی، غنا، گینه در منطقه به ترتیب دارای بیشترین اولویت بوده اند. در حیطه آموزشی نیجریه، سنگال، غنا، ساحل عاج، موریتانی و گینه به ترتیب دارای بیشترین اولویت و در زمینه کشاورزی نیجریه، ساحل عاج، سنگال، غنا، گینه، موریتانی دارای بیشترین اولویت اند. در بعد صنعتی نیجریه، سنگال، ساحل عاج، غنا،گینه و موریتانی دارای بیشترین اولویت برای برقراری رابطه و همکاری هستند.[۵]در بررسی دیگری مجتهدزاده و دیگران به بررسی قدرت‌های منطقه‌ای در مناطق مختلف آفریقا پرداخته‌اند. آنها با بررسی شاخص‌های متعدد فرهنگی، جغرافیای، اقتصادی، حکومتی، علمی و تکنولوژیک و نیز نظامی پرداخته و با امتیازدهی به این عوامل قدرت های برتر هر منطقه را شناسایی کرده‌اند. طبق این بررسی سنگال بعد از نیجریه در کنار غنا و ساحل عاج و نیجر رتبه دوم قدرت را در غرب آفریقا دارد. از این رو کشوری مهم در منطقه محسوب می‌شود.[۶]
بررسی‌های مذکور نشان دهنده آن است که جمهوری سنگال اهمیت بالایی در برقراری رابطه با ایران دارد. از سوی دیگر داشتن رابطه با جمهوری سنگال به دلیل ویژگی‌های برجسته‌ای که دارد و دارای جایگاه مهمی در میان کشورهای منطقه برای برقراری رابطه ایران با آنها است، نیز می تواند نقش بازی کند.
سنگال با ثبات‌ترین دموکراسی منطقه محسوب می‌گردد که در طول چهار دهه پس از استقلال دچار تنش و نا‌‌آرامی خاصی نبوده است. از آنجایی که در گذشته سنگال مرکز نشر اسلام در این منطقه بوده است جایگاه مهمی در بین کشورهای منطقه دارد. از سوی دیگر هم اکنون نیز سنگال مهمترین کشور غرب آفریقا از نظر فرهنگی محسوب می‌گردد و به نوعی پایتخت فرهنگی منطقه است. امروزه عمده کنفرانس‌های بین المللی منطقه در این کشور برگزار می‌شود.[۷]سنگال از مؤسسین سازمان کنفرانس اسلامی بوده است و تاکنون دو بار اجلاس سازمان کنفرانس اسلامی در سنگال برگزار شده است. به علاوه سنگال ریاست کمیته دائم آموزش و امورفرهنگی «کمیاب» سازمان را بر عهده دارد و در اغلب کنفرانس های اسلامی شرکت کرده و به عنوان نماینده کشورهای آفریقایی سخنرانی می‌کند.[۸]لذا می‌تواند به عنوان پل فرهنگی و سیاسی بین جهان اسلام و قاره آفریقا عمل کند.
سنگال نقش فعالی در کشورهای آفریقایی و مجامع بین الملل دارد. دارای تاریخ طولانی حضور در نیروهای حافظ صلح سازمان ملل می‌باشد. در موقع بحران های بین المللی در قالب نیروهای حافظ صلح کمک موثری به سازمان در اقصی نقاط جهان خصوصا آفریقا دارد. ریاست قبلی و کنونی دادگاه بین الملل لاهه، مدیریت دیوان بین الملل دادگستری و سازمان های یونسکو و فائو در دست حقوق دادنان سنگالی است.[۹][۱۰]
نیز نگاه کنید به
روابط فرهنگی زیمبابوه و ایران؛ روابط فرهنگی کانادا و ایران؛ روابط فرهنگی روسیه و ایران؛ روابط فرهنگی تونس و ایران؛ روابط فرهنگی ژاپن و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی کوبا و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی لبنان و ایران؛ روابط فرهنگی مصر و ایران؛ روابط فرهنگی ایران و چین؛ روابط فرهنگی آرژانتین و ایران؛ روابط فرهنگی فرانسه و ایران؛ روابط فرهنگی مالی و ایران؛ روابط اجتماعی و فرهنگی اوکراین و ایران؛ روابط فرهنگی اسپانیا و ایران؛ روابط فرهنگی اردن و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی اتیوپی و ایران؛ روابط فرهنگی سیرالئون و ایران؛ روابط فرهنگی قطر و ایران؛ روابط فرهنگی تایلند و ایران؛ روابط فرهنگی گرجستان و ایران؛ روابط فرهنگی تاجیکستان و ایران؛ روابط فرهنگی بنگلادش و ایران؛ روابط فرهنگی سریلانکا و ایران
کتابشناسی
- ↑ بخشی، ا. (1389). ایران درباره آفریقا بیشتر حرف زده و کمتر عمل کرده است. مصاحبه شده توسط خبرآنلاین. بازیابی شده در تاریخ 21.11.1389، از خبرآنلاین.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ موحدی، م. (1390). همایش ایران آفریقا. وزارت بازرگانی ایران. قابل دسترسی در 5/11/1390.: http://www.moc.gov.ir
- ↑ عسکر خانی و ارغوانی.(1390).136-142
- ↑ پور طاهری.( 1388).41-54
- ↑ پورطاهری.(1388).12-28
- ↑ مجتهد زاده و دیگران.(1383).111-128
- ↑ Sanaei, A. (2011). Interview with Mr. Abdolkarim Sanaei Farokhi, dispatched professor to the Persian Language Department, Antadiop University. (Interview conducted on August 22, 2011).
- ↑ دفتر مطالعات سیاسی بین المللی. (1387). سنگال. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
- ↑ فتحی. (1388). بررسی وضعیت تراز تجاری ج.ا.ایران و جمهوری سنگال،گزارش عملکرد کمیته تنظیم تراز تجاری در سال 1388، اسناد سازمان توسعه تجارت ایران. تهران.
- ↑ بصیری، محمدعلی، فتحی پور، ریحانه (1401).جامعه و فرهنگ سنگال. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)