روابط فرهنگی کوبا و ج.ا.ایران
با توجه به این‌که روابط سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آمریکای لاتین به حد اعلای خود رسیده است و افزایش روزافزون آن، جزو اولویت‌های سیاسی اقتصادی و سیاست‌گذاری‌های کلان دولت جمهوری اسلامی ایران می‌باشد، جهت تقویت روابط فرهنگی میان کشورمان و منطقه آمریکای لاتین نیز بایستی‌گام‌های موثری برداشت.
در میان کشورهای این منطقه، کوبا اگرچه کشوری کوچک می‌باشد، نقش مهمی در منطقه ایفا نموده و می‌نماید. کوبا رهبر ایدئولوژیک منطقه می‌باشد و همین امر توجیهی است برای حضور ایران در این کشور تا با ایجاد زمینه مساعدی در ارائه شناخت لازم از تاریخ، تمدن، فرهنگ و جامعه ایران بسیار مفید و موثر واقع شود. زیرا ارائه تصویری درست و صحیح از ایران در جهات گوناگون در کوبا می‌تواند در زمینه‌های فرهنگی راه‌گشای بسیاری از مسائل کشوری باشد. به عبارت دیگر، تعمیق روابط فرهنگی بین دو کشور می‌تواند در توسعه و گسترش هرچه بهتر روابط اقتصادی و سیاسی نیز کمک شایانی باشد.
یکی از اقدامات بسیار موثر در کوبا در زمینه فرهنگی، برگزاری دوره‌های آموزش زبان فارسی می‌باشد که در ارائه تصویری مثبت و مفید از ایران بسیار تحسین برانگیزبود. دوره‌های آموزش زبان فارسی از طرف سفارت جمهوری اسلامی ایران در هاوانا و ابتدا در خانه عرب‌ها برگزار می‌شد که خوشبختانه در اواخر سال ۲۰۰۲ به همت سفارت جمهوری اسلامی ایران در هاوانا به خانه آسیا منتقل شد. همین امر باعث شد تا ضمن حفظ اتحاد و برادری با کشورهای عربی، تمایز عرب‌ها و ایرانی‌ها مورد توجه اندکی از کوبایی‌ها که در این دوره‌ها شرکت می‌کردند قرار گیرد. تعداد علاقه‌مندان به یادگیری زبان فارسی در هر دوره بیشتر می‌شد، اگرچه تعدادی از ادامه راه منصرف می‌شدند، اما تعداد اندک ولی قابل قبولی به دوره‌های خود ادامه می‌دادند و همین فعالیت باعث شده بود تا با فرهنگ ایرانی آشنا شوند و به‌تدریج بر علاقه‌مندی آن‌ها نسبت به زبان فارسی و کشور ایران افزایش یابد و تبلیغات منفی غربی‌ها به طرف جمهوری اسلامی ایران درنظر تعداد هرچه اندک کوبایی‌ها خنثی شود. در این راستا یکی از اقدامات اساسی که می‌توان با همت مقامات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و حمایت مالی دولت انجام داد راه‌اندازی کرسی زبان فارسی در دانشگاه هاوانا می‌باشد که با توجه به امضای تفاهم‌نامه همکاری میان دانشگاه هاوانا و دانشگاه تهران، این امر می‌تواند به‌سرعت میسر گردد و بی‌شک مثمر ثمر خواهدبود. ضمنا اقدام به تاسیس رشته ایران‌شناسی در دانشگاه هاوانا به‌عنوان معتبرترین دانشگاه کوبا و همین‌طور منطقه آمریکای لاتین نیز می‌تواند در ارائه شناخت لازم در زمینه‌های مختلف جمهوری اسلامی ایران از جمله سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و غیره؛ بی‌شک یکی از اقدامات موثر خواهد بود.
از دیگر فعالیت‌های انجام شده در کوبا برگزاری هفته‌های فیلم و پخش فیلم‌های سینمایی می‌باشد. متاسفانه علیرغم این‌که مردم کوبا شناختی از ایران ندارد، فیلم‌هایی که به این کشور می‌رسد نه تنها جنبه‌های مثبت کشور ایران را ارائه نمی‌دهد، بلکه تصویری منفی در اذهان عموم به جا می‌گذارد. به عبارت بهتر، فعالیت نکردن بهتر از فعالیت‌های نسجیده می‌باشد، زیرا عدم شناخت، بسیار بهتر از شناخت منفی است، متاسفانه فیلمی نظیر دایره در سال ۲۰۰۲ در سینماهای کوبا به نمایش گذاشته شد که تصویر ارائه شده از زن ایرانی به جامعه کوبا بسیار منفی بود و چنین ذهنیتی پیش می‌آمد که چطور زنان ایرانی می‌توانند چنین حقارت‌هایی را تحمل نمایند. لذا با برنامه‌ریزی‌های فرهنگی می‌توان به جامعه کوبا نزدیک شد و تاثیر منفی فیلم‌ها را کاهش داد.
یکی دیگر از فیلم‌هایی که در سال ۲۰۰۲ در کوبا به نمایش گذاشته شد فیلم سفر قندهار بود، با توجه به بعد مسافت و عدم آگاهی کافی نسبت به ایران، آنچه که در اذهان بجا می‌ماند بیابان‌های فیلم بود، که کل ایران را چنین تصور می‌کردند.
فیلم بچه‌های آسمان در سال ۲۰۰۳ از تلویزیون کوبا پخش شد که علیرغم معصومانه خواندن فیلم، تصویر وجود فقر در تمامی نقاط ایران به ذهن‌ها متبادر می‌شد.
فیلم طعم گیلاس نیز در سال ۲۰۰۴ پخش شد، عدم حضور حتی یک بازیگر زن توجه جامعه کوبا را به خود جلب کرده بود، اما خوشبختانه پیام اخلاقی فیلم بسیار مورد استقبال قرار گرفت. فیلم جدایی نادر از سیمین نیز در کوبا در راستای برگزاری دومین هفته سینمای ایران به نمایش گذاشته شد. فیلم‌های دیگری از جمله: چهارشنبه سوری، درباره الی، رنگ خدا، بادکنک سفید، طعم گیلاس، باشو، کسی از گربه‌های ایرانی خبر نداره، در هفته سینمای ایران به نمایش گذاشته شدند و به معرفی ایران پرداختند، همان‌طور که از نام فیلم‌ها مشخص می‌شود هیچ ارگان دولتی در برگزاری این هفته سینمای ایران دخالتی نداشته و میدان را خالی گذاشته‌اند تا با توجه به جوایز بین‌المللی اعطا شده به فیلم‌های ایرانی، در کوبا نیز همانند دیگر کشورها، هفته سینمای ایران بدون مشارکت جمهوری اسلامی ایران برگزار گردد، لذا برگزاری هفته‌های سینمای ایران زیرنظر مسئولان فرهنگی کشور بسیار ضروری می‌نماید تا کسب جوایز بین‌المللی به‌عنوان یک شاخصه لازم جهت انتخاب فیلم‌ها به منظور برگزاری هفته‌های فیلم مدنظر قرار نگیرد، چرا که بعضی مواقع جوایز بنا به دلایل سیاسی و برای پیشبرد اهداف سودجویانه کشورهای غربی به فیلم‌های ایرانی اعطا می‌شود.
در این راستا لازم است تا مسئولان فرهنگی کشور، نسبت به انتخاب فیلم‌های شایسته و برگزاری هفته‌های فیلم در کوبا اقدام راسخ انجام دهند و این برنامه به‌طور مستمر ادامه یابد تا تاثیرات عمیقی بر جامعه کوبا بگذارد، از طرف دیگر، هماهنگی لازم با تلویزیون کوبا جهت پخش فیلم‌های ایرانی در دوره‌های زمانی مختلف می‌تواند بسیار مثمرثمر باشد. البته یکی از مشکلاتی که در این راستا دیده می‌شد عدم وجود فیلم‌های ایرانی با دوبله اسپانیایی و یا حتی با زیرنویس اسپانیایی می‌باشد که بشدت مورد نیاز است. بسیاری از مردم کوبا چه در طبقات پایین جامعه و چه در میان طبقات مرفه و همین‌طور دانشگاهیان کوبا، علاقه‌مند به فیلم ایرانی با زیرنویس و یا دوبله اسپانیایی بودند که متاسفانه موجود نبود. این مسئله می‌تواند به‌عنوان یکی از اقدامات دولت جمهوری اسلامی ایران و مسئولان فرهنگی کشور مورد توجه قرار گیرد تا با دوبله فیلم‌های برجسته ایرانی تصویری درست از ایران ارائه شود.
از دیگر اقداماتی که در زمینه فرهنگی می‌توان با جدیت دنبال نمود ساخت برنامه‌های تلویزیونی و مستندهایی است که سعی در معرفی فرهنگ ایرانی نماید و موسیقی ایرانی، صنایع دستی، غذاها، آموزش و پرورش، حضور زنان در جامعه، سینمای ایران، ادبیات فارسی و مشاهیر و مفاخر هنری و ادبی و غیره را نه فقط به مردم کوبا بلکه به جامعه اسپانیایی زبان آمریکای لاتین معرفی نماید. ضمن این که کوبا کشوری است که از بنیه اقتصادی بالایی برخوردار نمی‌باشد و نبایست توقع داشت تا آن‌ها در این زمینه همکاری قابل‌توجهی از نظر مالی ارائه دهند، بلکه در کوبا بایستی سرمایه‌گذاری مادی کاملا از طرف ایرانی باشد و حمایت معنوی کوبا را به خدمت گرفت.
متاسفانه حضور هیأت‌ها و دیپلمات‌های ایرانی در کوبا فقط در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی می‌باشد که با اقشار جامعه چندان در ارتباط نمی‌باشند. در راستای نیل به هدف معرفی فرهنگ ایرانی لازم است تا برنامه‌هایی در مراکز عمومی کشور کوبا برگزار شود و تمامی اقشار جامعه بتوانند در این فعالیت‌ها شرکت نمایند. آنچه که تاکنون در کوبا انجام شده محدود به قشر خاصی بوده و افراد معمولی امکان حضور نداشتند، در مراسم مذهبی چون عاشورا، تاسوعا و عید فطر که توسط سفارت جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شد فقط کوبایی‌های مسلمان حضور پیدا می‌کردند، بنابراین در این راستا و برای بهبود وضعیت موجود لازم است تا هفته‌های فرهنگی در مراکزی در میان مردم برگزار شود تا بتوان تصویری در خور شایسته ایران ارائه داد. برگزاری هفته‌های فرهنگی در دانشگاه هاوانا نیز می‌تواند در میان قشر دانشجو بسیار مورد توجه قرار گیرد و از آنجایی‌که دانشجویان، مستعد یادگیری هستند بسیار سریع‌تر با فرهنگ ایرانی آشنا شده و استقبال خواهند کرد.
لازم به ذکر است که یکی از برنامه‌های تلویزیون کوبا معرفی کشورها بود که متاسفانه برنامه‌ای که درباره ایران ارائه شد بسیار ضعیف بود؛ زیرا در این برنامه مستند، تصاویری از مناطق بسیار محروم کشور را نشان می‌دادند و از ایران صحبت می‌کردند و بازتاب منفی بسیاری بر جای گذاشت. خوشبختانه سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۳ برنامه‌ای ترتیب دادند تا فیلمی مستند از ایران در روز ۲۲ بهمن، مصادف با پیروزی انقلاب اسلامی ایران؛ از تلویزیون کوبا پخش شود که در آن تصاویری از تهران کنونی با بزرگراه‌ها، پل‌های هوایی، وغیره را به نمایش گذاشت و مورد استقبال بسیاری قرار گرفت، بسیاری از مردم کوبا اذعان داشتند که تصور دیدن چنین مناظری از ایران را نداشتند. بنابراین ساخت چنین برنامه‌هایی می‌تواند تبلیغات منفی غربی‌ها را به راحتی خنثی نماید که البته این امر پشتوانه مالی بسیاری را می‌طلبد.
یکی از معضلات جامعه ما، توجه به اسطوره‌های غربی بیشتر از اسطوره‌ها و قهرمانان ایران است، ارنستو چه‌گوارا چهره‌ای محبوب در ایران می‌باشد و حتی نوجوانان ۱۴-۱۳ ساله او را به خوبی می‌شناسند، اما از دلاور مردان و شیرزنان کشورمان ایران که در طی جنگ تحمیلی رشادت‌های بسیاری کردند، اطلاعی ندارند. این امر به تبلیغات گسترده کشور کوبا برای معرفی قهرمانان خود از جمله چه‌گوارا و فیدل کاسترو برمی‌گردد که در حال حاضر در سراسر جهان به اسطوره‌هایی قهرمان تبدیل شده‌اند، لذا انجام تبلیغات گسترده در دیگر کشورها جهت آشنایی با قهرمانان ملی ایران و رشادت‌هایشان بسیار ضروری می‌نماید، متاسفانه بسیاری از سازمان‌ها و ارگان‌های ایرانی، و حتی سازمان‌های دولتی سعی در معرفی فرهنگ کوبا و شناسایی مشاهیر کوبا در ایران دارند و وظیفه خطیر خود به‌عنوان یک ایرانی برای ارائه تصویر واقعی ایران در کوبا و همین‌طور دیگر کشورها به بوته فراموشی سپرده شده است، لذا همکاری ارگان‌ها و سازمان‌ها و با انجمن‌های دوستی جهت معرفی فرهنگ و هنر ایرانی از ضروریات می‌باشد. از دیگر اقدامات مهم ساخت برنامه‌هایی جهت به تصویر کشیدن نقش زن ایرانی در خانواده و جامعه می‌باشد که باعث می‌شود تا نگاه درستی از زن ایرانی به جامعه بین‌الملل ارائه شود. این مسئله نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، تا مشخص شود زن ایرانی امکان حضور در عرصه‌های مختلف را دارد، همچنین تصور می‌شود که دین اسلام حقی برای زن در نظر نگرفته و مرد مسلمان مالک وی است و زن تنها وظیفه‌اش فرمانبری از مرد است، به عبارت دیگر در کوبا، تصور حضور زن در جامعه و در عرصه‌های مختلف شغلی بسیار بعید می‌نماید. بنابراین تدوین برنامه‌های مناسبی در این مقوله نیز بسیار حائز اهمیت است و ضروری است تا اقدامات لازم صورت گیرد، این امر می‌تواند در دو زمینه بسیار مفید باشد این که یک زن ایرانی به‌عنوان یک زن حق حضور در جامعه را دارد و یک زن مسلمان و محجبه محدودیتی نسبت به حضور در عرصه‌های مختلف اجتماعی ندارد.
از دیگر مواردی که فقدان آن بسیار احساس می‌شود عدم وجود آثار ایرانی به زبان اسپانیایی می‌باشد. آثار اندکی از ادبیات کلاسیک ایران از جمله بخش‌هایی از اشعار حافظ، فردوسی، سعدی و خیام به زبان اسپانیایی ترجمه شده‌اند. بعضی آثار دیگر که در کشور اسپانیا توسط مهاجرین ایرانی ترجمه و انتشار می‌یابد و در مواردی در راستای سیاست‌های دولت جمهوری اسلامی ایران نمی‌باشد و حتی ممکن است که تبلیغات سوء نیز به جای گذارد، بنابراین اقدام به ترجمه آثار ادبیات کلاسیک ایران، ادبیات انقلاب و جنگ، ادبیات زنان و غیره می‌تواند در معرفی فرهنگ غنی ایرانی و ریشه‌های اصیل اسلامی ایران و از طرفی ارائه تصویری درست از رشادت قهرمانان ملی ایران بسیار موثر باشد.
یکی از دلایلی که باعث بروز چنین سوتفاهمات و عدم شناخت شده است به عدم حضور رایزنی فرهنگی ایران در کوبا برمی‌گردد تا با فعالیت مستمر و مداوم، اجازه تبلیغات منفی به دشمنان ایران اسلامی در کوبا داده نشود، بنابراین ایجاد رایزنی فرهنگی در کوبا و در ادامه آن برگزاری برنامه‌های متنوع فرهنگی، ترجمه آثار فاخر ایرانی به زبان اسپانیایی، برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی و بسیاری موارد دیگر از اهمیت بسیاری برخوردار می‌باشد.[۱]
نیز نگاه کنید به
روابط فرهنگی کانادا و ایران؛ روابط فرهنگی روسیه و ایران؛ روابط فرهنگی تونس و ایران؛ روابط فرهنگی ژاپن و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی لبنان و ایران؛ روابط فرهنگی مصر و ایران؛ روابط فرهنگی ایران و چین؛ روابط فرهنگی سنگال و جمهوری اسلامی ایران؛ روابط فرهنگی آرژانتین و ایران؛ روابط فرهنگی فرانسه و ایران؛ روابط فرهنگی مالی و ایران؛ روابط فرهنگی زیمبابوه و ایران؛ روابط اجتماعی و فرهنگی اوکراین و ایران؛ روابط فرهنگی اسپانیا و ایران؛ روابط فرهنگی اردن و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی اتیوپی و ایران؛ روابط فرهنگی سیرالئون و ایران؛ روابط فرهنگی قطر و ایران؛ روابط فرهنگی تایلند و ایران
کتابشناختی
- ↑ حق‌روستا، مریم. (1397). جامعه و فرهنگ کوبا. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص393-401.
پیوند به بیرون
فیلم بچه های آسمان. قابل بازیابی از https://www.namasha.com/v/BVTMvDwP
فیلم طعم گیلاس. قابل بازیابی از https://www.aparat.com/v/6u7TO
فیلم جدایی نادر از سیمین. قابل بازیابی ازhttps://www.namasha.com/v/g4bNhfio_
فیلم چهارشنبه سوری. قابل بازیابی از https://www.aparat.com/m/z91vp
فیلم درباره الی. قابل بازیابی از https://www.aparat.com/v/lA1px
فیلم رنگ خدا. قابل بازیابی از https://www.aparat.com/v/jJYkp
فیلم بادکنک سفید. قابل بازیابی از https://www.aparat.com/v/0J4vm
فیلم طمع گیلاس. قابل بازیابی از https://www.aparat.com/v/uKgkm
فیلم کسی از گربه‌های ایرانی خبر نداره. قابل بازیابی از https://www.aparat.com/v/CD8j4
فیلم باشو، غریبه کوچک. قابل بازیابی از https://www.aparat.com/v/zEkZ2