غذاهای سنتی قزاقستان

از دانشنامه ملل

غذاهای سنتی مردم قزاقستان دارای ویژگی‌‌های منحصر به فردی است. اغلب غذاها از گوشت گاو، گوسفند، اسب یا شتر تهیه می‌شود و فراورده‌‌های لبنی نیز در تهیه غذای قزاقی نقش مهمی دارد. ولی امروزه مرغ، ماهی، سبزیجات و میوه در ترکیب غذایی آنها وارد شده است.

در فرهنگ قزاقی گوشت ماده اصلی هر غذایی است، به همین دلیل تهیه گوشت و نگهداری طولانی مدت آن بسیار با اهمیت بوده است.

معمولا هر خانواده بنا بر امکانات مالی خود در ابتدای زمستان یک گاو، گوسفند، شتر یا اسب را می‌کشتند و در جایی از هوای سرد خانه که به صورت یخچال طبیعی می‌ماند نگهداری می‌کردند و به تدریج در طول زمستان تا عید نوروز از آن استفاده می‌کنند. که قزاق‌ها این گوشت را "سوغیم" می‌گویند.

قزاق‌ها از نسل‌‌های گذشته تا کنون از محصولات لبنی شامل "ایریمشیک"، "سوزبه"، "قورت" - (انواع پنیر)، قیمق و نوشیدنی هایی مانند "قیمیز" - شیر اسب ترش شده، "شوبات" - شیر شتر و "آیران" - ماست، "شالاپ-دوغ، "قاتق" زیاد استفاده می‌کنند چون نگهداری اکثر این مواد در شرایط معاش کوچ نشینی آسان بوده است که آنها را در یک ظرف چرمی، چوبی یا سفالی نگهداری می‌کرده‌اند. غذاهای سنتی قزاق‌ها معمولا در دیگی که از جنس چدن بوده است (کازان) پخته می‌شده.

قزاق‌ها برای سفره و نان احترام خاصی قائل هستند به همین دلیل بر سفره آداب و رسوم زیادی دارند از جمله دعا خواندن پس از خوردن غذا از سنت‌‌های دیرینه و جدی قزاق‌ها است. قزاق سنتی و اصیل هرگز نان را دور نمی‌ریزند.

بر سفره قزاق کم دیده می‌شود که شیر اسب " قومس" که یکی از نوشیدنی‌‌های مورد علاقه مردم قزاق است و شیرنی‌‌های محلی و نان‌های متنوع مانند نان شیرمال یافت نشود. نکته قابل توجه این است که برای میهمان بسیار عزیر و مورد احترام از گوشت اسب که به قول آن‌ها بسیاز لذیذ و گرانتر از سایر گوشت‌ها است پذیرایی می‌کنند و گاه برای میهمان کله گوسفند که البته خیلی هم خوب پخته نشده است درست می‌کنند که بزرگ مجلس ابتدا بخشی از کله را با چاقو می‌برد و به میهمان می‌دهد، سپس باقیمانده کله را بین سایر افراد حاضر بر سفره تقسیم می‌کند. تنوع غذاهای قزاقی که عموما غذاهایی کامل، مقوی و سرشار از پروتئین هستند آنقدر زیاد است که با توجه به تعدد و فراوانی به تعدادی از آنها اشاره می‌شود:

بشبارماق

بشبارماق (Beshbarmak) در زبان قزاقی به معنی "پنج انگشت" است چون معمولا این غذا با پنج انگشت لقمه گرفته و خورده می‌شود. بشبارماق از گوشت اسب، گاو، گوسفند و تخم مرغ و آب و نمک و آرد خمیر، نمک، فلفل، سبزی تهیه می‌شود.

بائورساق

بائورساق (baursak)، یک نوع نان سنتی است که خمیر آن به شکل گرد آماده می‌شود و در روغن سرخ می‌شود این نان در میان مردم قزاق بسیار محبوب است که "باورساق" از آرد، خمیرمایع، شیر، روغن، نمک و شکر تهیه می‌شود.

کازی

کازی (Kazy) یا غازی از غذاهای لذیذ سنتی قزاق‌ها است که از گوشت و چربی دنده اسب و افزودن نمک، فلفل سیاه، سیر و ادویه‌‌های مختلف و قراردادن در روده اسب تهیه و در آب پخته می‌شود که در بعضی موارد غازی در مقدار زیاد تهیه می‌شود و در طول زمستان از آن استفاده می‌شود. غازی شکل سوسیس است که بعد از پخته شدن آن را تکه تکه می‌کنند و در سینی می‌گذارند و دور آن را تزیین می‌کنند.

کارتا

نوع دیگری از غذای ملی قزاق‌ها کارتا (karta) نام دارد که در بین مردم محبوب است، این غذا هم مانند غازی است با این تفاوت که روده سمت راست اسب پر از چربی می‌شود و مانند غازی پخته می‌شود، سپس آن را تکه تکه می‌برند و در ظرفی همراه غازی سرو می‌کنند.

کورداک

کورداک (kurdak) که بین قزاق‌ها وقرقیزها مشترک است معمولا از گوشت، دل و جگر گوسفند و گاهی از گوشت گوساله و یا بعضا از کازی یا کارتا نیز در آن استفاده می‌شود. کورداک که از جگر و چربی فراوان درست می‌شود همراه با پیاز و ادیه جات متنوع پخته می‌شود. این غذا معمولا با نان یا برنج خورده می‌شود.

آش نوروز کره

آش نوروز کره (nauryz-kozhe)، به جای سمنوی ایرانی در نوروز (۲۲ مارس مطابق با اول فروردین) به میمنت رفتن زمستان و فرا رسیدن بهار پخته می‌شود، نوروز کژه از ۷ ماده شامل گوشت، شیر، آب، آرد ، نمک، کره، گندم (یا برنج و ذرت) که نمادهای شادی، ثروت، سلامت، رشد، عقل و دانش و حفاظت از آسمان است تهیه می‌شود[۱].

مانتی

مانتی (MaHTII) یا مانتا نوعی غذا است که از گوشت، کدو تنیل تهیه می‌شود. مانتا در لایه هایی از خمیر مخصوص شبیه ماکارونی فرم دار پیچیده و درست می‌شود این غذا نوعی دسر است که در کنار سایر غذاها سرو می‌شود.

شورپا

شورپا از غذاهای خوشمزه قزاقی است که از گوشت، سیب زمینی، گوچه، هویج، سبزی، فلفل و ادویه جات همانند آبگوشت ایرانی درست می‌شود.

راوانتسی

راوانتسی (PBaHI)، که شبیه آبگوشت از چربی سرشار و دنبه گوسفند درست می‌شود گاه با نان و گاه به عنوان سوپ از آن استفاده می‌شود.

چاک چاک

چاک چاک نوعی شیرینی مانند بامیه است که از آرد، تخم مرغ، خامه شکر و کره و مغز گردو با جوشاندن آن در نوعی شربت درست می‌شود که به عنوان دسر و یا در پذیرایی مورد استفاده قرار می‌گیرد[۱].

پلو

پلو گاهی به صورت ساده و بدون افزونی سایر مواد درست می‌شود ولی اغلب با مخلوطی از برنج، گوشت، لوبیا سبز، گوجه، سبزی و ادویه جات تهیه می‌شود[۲].

نیز نگاه کنید به

غذاهای سنتی ژاپن؛ غذای روسی؛ غذای کانادایی ؛ غذاهای سنتی کوبا؛ غذای سنتی لبنان؛ غذاهای سنتی تونس؛ غذا در افغانستان؛ تنوع غذاهای چینی؛ غذاهای سنتی سنگال؛ غذای فرانسوی؛ غذاهای سنتی مالی؛ غذاهای سنتی ساحل عاج؛ غذا در زیمبابوه؛ غذای تایلندی؛ غذای اوکراینی؛ غذای اسپانیایی؛ غذاهای سنتی اردن؛ غذاهای سنتی اتیوپی؛ غذاهای سنتی سیرالئون؛ غذاهای سنتی در قطر؛ غذای بنگلادشی؛ غذاهای سنتی سریلانکا؛ غذاهای سنتی تاجیکستان؛ غذاهای آرژانتینی

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ سیتوا، آیناش. غذاهای سنتی قزاقستان، http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=79 سفارت قزاقستان: http://www.yjc.ir/fa/news/
  2. صابری، اصغر (1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص 256-260.