مهاجرت و پناهندگی در سیرالئون

از دانشنامه ملل

یکی از مشکلات اجتماعی کشور سیرالئون که از بدو استقلال این کشور آغاز شده است و طی دو دهه گذشته به‌نحو فزاینده‌ای افزایش یافته مهاجرت غیرقانونی جوانان سیرالئون به کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی است. پدیده مهاجرت به غرب در آرزوی زندگی و درآمد بهتر یکی از مشکلات عظیم قاره آفریقا است که هر سال تعداد قابل از جوانان و تحصیلکردگان کشورهای مختلف آفریقایی را روانه کشورهایی همچون انگلستان، آلمان، فرانسه، ایتالیا، کانادا و ایالات متحده آمریکا می‌سازد و این افراد که به سختی توانسته‌اند ویزای ورود به این کشورها را به‌دست آورند معمولاً در مشاغل پست مشغول به کار شده و با پایان یافتن ویزای کوتاه مدت خود و بدون آنکه اجازه رسمی کار در این کشورها را داشته باشند به مشاغلی همچون کارگری، نگهبانی ساختمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی، راننده تاکسی، پیشخدمت رستوران‌ها و... روی می‌آورند. این وضعیت در کشور سیرالئون نیز از اوایل دهه 1960 کمابیش در جریان بوده و تعداد زیادی از جوانان این کشور در رده سنی بین 20 تا 40 سال با اخذ اقامت رهسپار غرب شده و با به‌دست آوردن این مشاغل فرودست زندگی را در کشورهای غربی آغاز کرده‌اند که فاقد هرگونه راحتی و آسایش بوده و درآمد آنها نیز صرفاً هزینه‌های زندگی پر هزینه آنان و خانواده هایشان را در کشورهای غربی تأمین می‌کند و عملاً امکان پس‌انداز مبالغی قابل توجه برای آنها وجود ندارد. مهاجرت نسل جوان سیرالئون به کشورهای غربی در دهه‌های 1990 و 2000 میلادی به سبب جنگ داخلی و نابسامانی اقتصادی و تورم بالای کشور شدت یافت و هر چند آمار دقیقی از مهاجرت قانونی (و عمدتاً غیرقانونی) این افراد به کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی وجود ندارد ولی تخمین زده شده است طی بیست سال گذشته جمعیتی نزدیک به 50 تا 70 هزار نفر رهسپار غرب شده‌اند. این افراد که عمدتاً در کشور خود با مشکل بیکاری مواجهند در کشورهای غربی نیز وضعیت چندان مطلوبی ندارند و به‌دلیل آن که از طرق غیرقانونی و یا با ویزای توریستی وارد این کشورها شده‌اند از کسب حقوق‌های استاندارد کشورهای غربی محروم مانده و معمولاً با درآمدهایی اندک و بسیار کمتر از سطح استانداردهای غرب به کارهایی سخت و دشوار روی می‌آورند و این در حالی است که از مزایایی همچون بیمه و سختی کار نیز بهره مند نیستند و مجبورند دستورات کارفرمایان خود را که معمولاً حالتی استثمارگرایانه دارد انجام دهند. در این میان پلیس و دستگاه‌های جاسوسی کشورهای آمریکا، کانادا، انگلستان، فرانسه و... نیز از وضعیت اقامت غیرقانونی این مهاجران نگون بخت کاملاً اطلاع دارند و در صورت کوچک‌ترین اعتراض این افراد به وضعیت کاری خود و شکایت از کارفرمایان، دستور اخراج آنها از کشور صادر می‌شود. این موقعیت شکننده نیز عامل مضاعفی برای مراکز دولتی و خصوصی کشورهای غربی است که نهایت سوءاستفاده را از مهاجران سیرالئون که در آرزوی زندگی و درآمدی خوب و با مشقات و دشواری‌های فراوان اقامت در این کشورها را برگزیده‌اند، به‌عمل آورند.

جدای از این جوانان که عمدتاً از سطح تحصیلات بالایی برخوردار نیستند، در دهه 1990 عده زیادی از تحصیل‌کردگان سیرالئون اعم از اساتید دانشگاه، پزشکان، پرستاران، مهندسان و تکنسین‌های فنی حرفه‌ای نیز عازم کشورهای غربی شده و همچون دیگر مهاجران در بخش‌های ساختمانی و خدماتی این کشورها مشغول به کار شدند. خروج این متخصصان از سیرالئون لطمه‌ای جبران ناپذیر بر ساختار اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی این کشور وارد آورده است و در عین حال آنان نیز به‌دلیل آن که در مشاغلی پست و بدون ارتباط با تخصص‌های خود فعالیت دارند از وضعیت کاری و زندگی خود در غرب رضایتی ندارند[۱][i]. البته دولت سیرالئون از سال 2004 میلادی بارها از تحصیل‌کردگان مهاجر سیرالئونی که در کشورهای مختلف همچون آمریکا، انگلستان، کانادا، استرالیا، فرانسه، آلمان و... اقامت گزیده‌اند درخواست کرده است که به کشور خود باز گشته و دوشادوش مردم این کشور در روند سازندگی سیرالئون مشارکت ورزند با این حال تنها تعدادی انگشت شمار از مهاجران دعوت دولت را پذیرفته و به کشور خود بازگشته‌اند[۲].

روند مهاجرت غیرقانونی جوانان سیرالئون، اعم از نخبگان و غیر نخبگان، همچنان ادامه دارد و هر سال تعدادی از این جوانان که از طریق باندهای قاچاق و با پرداخت هزینه‌هایی گزاف ویزای اتحادیه اروپا و ایالات متحده را دریافت و با امید و آرزوی فراوان عازم این کشورها می‌شوند همچنان ادامه دارد و هر چند اندیشمندان سیرالئونی بارها خطرات این گونه مهاجرت‌ها را گوشزد نموده و به دولت سیرالئون در مورد اتخاذ راهکارهایی عملی برای جلوگیری از مهاجرت جوانان هشدار داده‌اند ولی مقامات دولتی سیرالئون تاکنون هیچ اقدام مفیدی در زمینه ممانعت از خروج قانونی این افراد انجام نداده‌اند و بدلیل انبوه مشکلات سیاسی فرهنگی اجتماعی کشور عملاً استراتژی در این خصوص پیش بینی نشده است. جالب اینجاست که در بسیاری از موارد مقامات بلند پایه دولت سیرالئون خود نیز در صدد اخذ ویزای کار برای فرزندان و بستگان نزدیک خویش برآمده و با بهره‌گیری از رانت ارتباط با سفارتخانه‌های غربی هر سال ده‌ها ویزای کار و یا ویزای توریستی اتحادیه اروپا و استرالیا را برای افراد نزدیک به خود اخذ نموده و هیچ توجهی به عواقب سهمگین این مهاجرت‌ها در آینده دور و نزدیک ندارند[ii][۳]!

پناهندگان

یکی از مشکلات اجتماعی فعلی سیرالئون که مستقیماً از جنگ داخلی کشور نشأت می‌گیرد پناهندگی هزاران نفر از مردم این کشور به کشورهای همسایه از جمله گینه کوناکری و ساحل عاج در دهه 1990 و براثر شدت حملات شورشیان جبهه متحد انقلابی به شهرها و روستاهای مختلف کشور بود. آوارگان سیرالئونی پس از گریختن به کشورهای همسایه در اردوگاه‌های موقتی سازمان ملل در مرزهای این کشورها با سیرالئون مستقر شدند. این پناهندگان که در ابتدا و در سال‌های نخست تعداد اندکی را تشکیل می‌دادند در سال‌های 1998 تا 2001 و بر اثر اوج گیری جنگ داخلی به جمعیتی بالغ بر 500 هزار نفر افزون گشتند که در نوع خود در جهان کم نظیر به‌شمار می‌رفت و تقریباً یک دهم جمعیت سیرالئون را در بر می‌گرفت. پناهندگان سیرالئونی تا سال 2002 در این اردوگاه‌ها استقرار داشتند و از آن سال با کمک کمیسیاریای عالی پناهندگان سازمان ملل و به‌صورت تدریجی به کشور خود بازگشته و در روستاها و شهرهای مختلف اسکان یافتند. ورود این پناهندگان فاقد هرگونه درآمد به کشور که زیر نظر سازمان ملل صورت گرفت دولت را با چالش اقتصادی شدیدی مواجه ساخت و هر چند کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در بدو ورود، برای آنها مقرری به مدت چند ماه در نظر گرفته بود ولی پس از پایان یافتن این مقرری، این افراد نیز به خیل عظیم بیکاران کشور پیوستند. این در حالی بود که بسیاری از آنان از مشکلات روحی و بیماری‌های جسمی حاصل اقامت چند ساله در این اردوگاه‌های فاقد استانداردهای بهداشتی نیز رنج می‌بردند. مقامات دولتی سیرالئون طی چند سال گذشته بارها تأکید کرده‌اند که با کمک سازمان‌های بین‌المللی درصد ایجاد مشاغلی همچون تجارت‌های خرده پا، اعطای وام با بهره اندک و فراهم آوردن تسهیلات لازم برای کشاورزی این افراد می‌باشند ولی تنها بخش اندکی از این وعده‌ها جامه عمل به‌خود پوشیده و بسیاری از پناهندگانی که در هنگام فرار از این کشور کلیه اموال و دارایی‌های خود را رها کرده و به گینه و ساحل عاج گریختند از این وضعیت عمیقاً ابراز نارضایتی می‌کنند[۴].

تعداد مهاجران در سطح جهان

هرچند آمار دقیقی از تعداد مهاجران سیرالئونی به دیگر کشورهای جهان وجود ندارد با این حال بر اساس پیش بینی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در حدود 200 هزار نفر از مردم این کشور در کشورهای همسایه نظیر لیبریا، ساحل عاج، گینه کوناکری و نیجریه زندگی می‌کنند. آمارهای تأیید نشده حکایت از حضور غیرقانونی ده‌ها هزار نفراز اتباع سیرالئون در کشورهای مختلف غربی نظیر ایالات متحده آمریکا، انگلستان، فرانسه، آلمان و ایتالیا دارد.

تعداد متولدین خارج از كشور به نسبت جمعیت

اطلاعاتی در مورد تعداد سیرالئونی متولد خارج از کشور وجود ندارد با این حال در سال‌های جنگ داخلی نزدیک به سی هزار کودک در اردوگاه‌های آوارگان سیرالئونی در گینه کوناکری به‌دنیا آمدند[۵].

مقدار ارزی كه مهاجران از خارج به كشور مبدأ می‌فرستند

هرچند اطلاعاتی در مورد میزان ارزی که سیرالئونی‌های مقیم کشورهای غربی به کشور خود ارسال می‌کنند وجود ندارد با این حال با توجه به تعلقات عمیق خانوادگی جوانان مهاجر می‌توان این گونه درنظر گرفت که هرسال رقم قابل توجهی ارز از طریق این مهاجران وارد کشور می‌گردد. لازم به‌ذکر است در سال‌های جنگ داخلی و در شرایطی که مزارع بسیاری از روستائیان بارها دستخوش حملات شدید شورشیان جبهه ملی متحد قرار گرفت، شمار قابل توجهی از مردمان روستایی عمیقا به کمک‌های اقوام و خویشان نزدیک خود که در کشورهای غربی اقامت داشتند وابسته بوده و از این طریق امرار معاش می‌کردند[۶].   

در حال به روز رسانی و ویرایش

نیز نگاه کنید به

مهاجرت و پناهندگی در تایلند؛ مهاجرت و پناهندگی در ژاپن؛ مهاجرت و پناهندگی در روسیه؛ مهاجرت و پناهندگی در کانادا؛ مهاجرت و پناهندگی در کوبا؛ مهاجرت و پناهندگی در لبنان؛ مهاجرت و پناهندگی در مصر؛ مهاجرت و پناهندگی در چین؛ مهاجرت و پناهندگی در تونس؛ مهاجرت و پناهندگی در سنگال؛ مهاجرت و پناهندگی در آرژانتین؛ مهاجرت و پناهندگی در فرانسه؛ مهاجرت و پناهندگی در سودان؛ مهاجرت و پناهندگی در زیمبابوه؛ مهاجرت و پناهندگی در اوکراین؛ مهاجرت و پناهندگی در اسپانیا؛ مهاجرت و پناهندگی در اردن؛ مهاجرت و پناهندگی در قطر؛ مهاجرت و پناهندگی در قزاقستان؛ مهاجرت و پناهندگی در بنگلادش؛ مهاجرت و پناهندگی در سریلانکا؛ مهاجرت و پناهندگی در تاجیکستان

پاورقی

[i] - فرار مغزها در سیرالئون نیز همچون دیگر كشورهای قاره سیاه از زمان استقلال این كشور به‌وجود آمد و با اوج‌گیری مشكلات سیاسی و اقتصادی كشور بتدریج تعداد افرادی كه با هزینه دولت در دانشگاه‌های داخل و یا خارج تحصیل نموده و در زمره سرمایه‌های سازمان محسوب می‌شدند افزایش یافت. علل و انگیزه پدیده فرار مغزها در سیرالئون تلاش برای دستیابی به امكانات شغلی و رفاهی مناسب و بهره مندی از استانداردهای زندگی بوده است. خروج نخبگان و تحصیل‌كردگان این كشور در دهه 1990 و در جریان جنگ داخلی به اوج خود رسید و صدها نفر از پزشكان مهندسان متخصصان رشته‌های مختلف معلمان و پرستاران كه در داخل كشور تحت فشار بوده و به‌شدت نگران آینده خود و فرزندانشان بودند به‌طرق مختلف و با تحمل سختی‌های فراوان روانه كشورهایی همچون ایالات متحده آمریكا، كانادا، آفریقای جنوبی، اروپای غربی، دانمارك، سوئد و نروژ شده و بخش عظیمی از سرمایه‌های انسانی این كشور فقیر را كه می‌توانست در مسیر سازندگی سیرالئون مورد بهره‌برداری قرار گیرد به خارج از مرزهای این سرزمین منتقل ساختند. این در شرایطی است كه بسیاری از متخصصان و شخصیت‌های دانشگاهی سیرالئون كه امروزه در كشورهای غربی زندگی می‌كنند در جایگاه مناسب خود قرار نگرفته و عهده‌دار مشاغلی همچون رانندگی تاكسی و كار در رستوران‌های این كشورها شده‌اند كه به‌هیچ عنوان سنخیتی با تخصص و مهرت‌های آنها ندارد.

[ii] - البته در عین حال باید توجه داشت مهاجران قانونی و غیرقانونی این كشور هرسال مقادیر قابل توجهی ارز وارد كشور نموده و با ارسال ماهیانه مبالغی نقدی به سیرالئون خانواده‌های فقیر خود را به‌نحو قابل توجهی مساعدت می‌كنند.

کتابشناسی

  1. عرب احمدی،امیربهرام(1390).مهاجرت در سیرالئون،مطالعات میدانی
  2. Denov, M (2010). Child soldiers: Sierraleone’s Revolutionary United Front, Cambridge University Press, p.56-58
  3. عرب احمدی،امیربهرام(1386).مهاجرت در سیرالئون،مشاهدات عینی و مطالعات میدانی عرب احمدی از شهر فریتاون.
  4. Denov, M (2010). Child soldiers: Sierraleone’s Revolutionary United Front, Cambridge University Press, p.25-64
  5. برگرفته از:https://www.unhcr.org/SIERRA%20LEONE/2011
  6. عرب احمدی، امیر بهرام(1390). جامعه و فرهنگ سیرالئون. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)