موافقت نامه ها و قرارداد های همکاری مشترک میان ایران و ژاپن

از دانشنامه ملل

فرودین 1308 ش [30 مارس 1929]: قرارداد موقت برقراری روابط ایران و ژاپن. این سند عنوان قطعی و مشخصی ندارد، چنان که در وزارت امورخارجه ژاپن آن را «قرارداد موقت تجاری بین ایران و ژاپن» (「日本国「ペルシャ」国間通商暫定取極」/Nihonkoku Perusha koku aida tsūshō kantētorikime) [۱] و طرف ایرانی آن را «موافتنامه سه ماده‌ای تأسیس روابط ایران و ژاپن»[۲] می‌خوانند. بهر حال این قرار داد که به امضای محمدعلی خان فرزین کفیل وزارت امورخارجه و هیجی نیهی (二瓶兵二/Nihei Heiji(?-?)) دبیر سفارت ژاپن در ترکیه به عنوان نماینده سیاسی دولت ژاپن رسید، برای برقراری روابط و دایر کردن سفارتخانه‌های دو کشور بود.

8 مهرماه 1309 ش [1 اکتبر 1930]: تصویب قانون اجازه استخدام آقای حجمه سوزوکی به سمت مهندسی اداره راه آهن ایران برای مدت شش ماه. اعزام مهندس ژاپنی به نام هاجیمه سوزوکی (鈴木一/Suzuki Hajime) به ایران، نخستین مورد از دعوت و بکارگیری متخصص ژاپنی از سوی دولت ایران در تاریخ روابط دو کشور است.

26 مهر 1311 ش [18 اکتبر 1932]: عهدنامه مودت، تجارت و دریانوردی بین ایران و ژاپن (「日本・波斯修好通商条約」/Nihon Hashi Sh). این عهدنامه را غفاری کفیل وزارت امور خارجه و وزیر مختار وقت ژاپن در ایران امضا کردند.

25 مهر 1318 ش [18 اکتبر 1939]: بعد از امضای عهدنامه مودت، تجارت و دریانوردی بین ایران و ژاپن، ظاهرا سفیر ژاپن خواسته بود که سه موضوع مختلف آمده در این پیمان یعنی دوستی، تجارت و دریانوردی از هم تفکیک و به شکل پیمان‌های جداگانه به امضای طرفین برسد. در مورد قرارداد بازرگانی، وزارت دارایی با رد این موضوع عقیده داشت، احتیاجی به عقد قرارداد بازرگانی با ژاپن نیست. اما ظاهرا در مورد قرارداد مودت و دوستی که از شاه ایران کسب تکلیف شد، نظر موافق کسب شد تا «پیمان دوستی بین دو کشور شاهنشاهی ایران و کشور امپراطوری ژاپن» در 25 مهر 1318 ش [18 اکتبر 1939 م] به امضای نمایندگان رسمی دو کشور برسد.

بعد از جنگ جهانی دوم و در در دوره پهلوی دوم، عهدنامه‌های زیر میان دو کشور منعقد شد.[۳]

1. قرارداد صلح، 8 سپتامبر 1951 [16 شهریور 1330 ش].

2. موافقتنامه فرهنگی، 16 آوریل 1957 [27 فروردین 1336 ش].

3. موافقتنامه اقتصادی و فنی، 9 دسامبر 1958 [18 آذر 1337 ش].

4. موافقتنامه بازرگانی و اقتصادی، 11 اکتبر 1960 [19 مهر 1339 ش].

5. موافقتنامه نیابت قضایی، 23 ژوئیه 1963 [1 مرداد 1342 ش].

6. موافقتنامه بازرگانی، 12 ژوئیه 1964 [21 تیر 1343 ش].

7. موافقتنامه بازرگانی، 23 ژوئن 1968 [2 تیر 1347 ش].

8. یادداشت‌های متبادل در مورد معافیت متقابل مالیاتی شرکت‌های هواپیمایی، 4 اکتبر 1969 [12 مهر 1348 ش] و 17 مارس 1970 [26 اسفند 1348 ش].

9. موافقتنامه تأسیس مرکز تحقیقات ارتباطی، 16 اوت 1970 [25 مرداد 1349 ش].

10. یادداشت‌های متبادل در مورد لغو روادید و بهای روادید، 25 ژوئن 1974 ٍ[4 تیر 1353 ش].

11. صورت جلسه مذاکرات وزیران اقتصاد و بازرگانی، 7 ژانویه 1976 [17 دی 1354 ش].

12. نامه‌های متبادل در مورد اعطای وام، 17 مارس 1976 [26 اسفند 1354 ش].

علاوه بر این عهدنامه‌های سیاسی و اقتصادی، دو کشور در زمینه صنعتی هم همکاری‌های مشترک داشتند که برخی از آن‌ها به قرار زیر هست:

1- طرح پتروشیمی ایران–نیپون (IRNIP)، 2-بانک بین‌المللی ایران و ژاپن، 3- بریجستون ایران، 4- دستگاه تلفن کاریر (INEC)، 5- ناسیونال، تولید کننده وسایل الکتریکی خانگی در شهر اصفهان، 6- اتافوکو (お多福/Otafuku)، تولید کننده کفش‌های صندل در تهران، 7- کارخانه شیشه سازی قزوین، 8- کارخانه پارس توشیبا، 9- کارخانه چینی‌سازی نوری‌تاکه (Noritake) و... .[۴]

بعد از انقلاب اسلامی

در زمینه موافقتنامه‌ها و قراردادهای همکاری بین دو کشور، منبعی که تمام این قراردادها را یکجا آورده باشد، پیدا نشد، در نتیجه با مراجعه به وبسایت‌های سازمان‌های مختلف ژاپنی و ایرانی، برخی از این موافقتنامه‌ها و تاریخ عقد آن‌ها بدست آمد. در اینجا به منظور جلوگیری از طولانی شدن متن، وبسایت‌های مورد استناد درج نشده است.

12 تیر 1370 ش [3 جولای 1991]: قرارداد همکاری میان NHK ژاپن و صدا و سیمای ایران.

21 مرداد 1393 ش [12 آگوست 2014]: قرارداد شراکت فدراسیون فوتبال ایران با اتحادیه فوتبال ژاپن (日本サッカー協会・イランサッカー連盟とパートナーシップ協定/Nihon sakkā kyōkai Iran sakkā renmē to pātonāshippu kyōtē).

19 دی 1393 ش [9 ژانویه 2015]: معاهده بین ژاپن و جمهوری اسلامی ایران در زمینه انتقال محکومین به حبس (日本・イラン受刑者移送条約/Nihon Iran jukēsha isō jōyaku).

16 بهمن 1394 ش [5 فوریه 2016]: موافقتنامه تشویق و حمایت متقایل از سرمایه‌گذاری بین ژاپن و جمهوری اسلامی ایران.

2 دی 1399 ش [22 دسامبر 2020]: تفاهمنامه همکاری ایران و ژاپن در زمینه ورزش (日本イラン・イスラム共和国とスポーツ分野における協力覚書/Nihon Iran Isuramu kyowakoku to Supōtsu bunya ni okeru kyōryoku oboegaki).

علاوه بر تفاهمنامه‌های همکاری مشترکی که در بالا یاد شد، سازمان همکاری‌های بین‌المللی ژاپن یا جایکا طرح‌های همکاری مشترک زیادی را با سازمان‌های دولتی ایران انجام داده است. دفتر جایکا در ایران که سال 1353 ش در تهران گشایش یافته، اما به خاطر جنگ ایران و عراق موقتا بسته شده بود، سال 1384 ش مجددا بازگشایی شد.[۵] طرح مدیریت زیست محیطی تالاب انزلی، برنامه ارتقای ظرفیت کنترل آلودگی هوا در شهر تهران، طرح بررسی انتقال فناوری‌های ژاپنی برای بهبود خروجی توربین گازی موجود با سیستم خنک کننده هوا، برنامه جامع حفاظت از محیط زیست و مدیریت مناطق ساحلی جنوب، طرح احیای دریاچه ارومیه، برنامه مدیریت یکپارچه منابع آب سفیدرود و ... برخی از برنامه‌های مشترک جایکا در بعد از انقلاب است.[۶][۷]

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

  1. ↑ Gaimushō G,S (2021). Nihon to Perusha Iran Tenji shiryōkaisetsu. Saishū etsurannichi 2021nen 2gatsu 1nichi 000080362.pdf. p9.
  2. ↑ چگینی، محمد (1396). مناسبات تاریخی ایران و ژاپن بر اساس اسناد آرشیوی وزارت امور خارجه. (1357-1256 ش/1979-1878 م)، اداره نشر وزارت امور خارجه. ص453.
  3. ↑ واحد نشر اسناد (1367). راهنما و مشخصات معاهدات دو جانبه ايران با ساير دول، تهران. دفتر مطالعات سياسی و بين‌المللی (وابسته به وزارت امور خارجه). ص2-101.
  4. ↑ نقي‌زاده، محمد. ذاكری، قدرت‌اله (1397). ژاپن‌شناسی در ايران؛ بررسی سير شناخت ايرانيان از ژاپن. مؤسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بين‌المللی الهدی. ص203.
  5. ↑ پوررستمی، ناهید. ذاکری، قدرت‌اله (1398). چهارده قرن رابطه تجاری ایران و ژاپن؛ گزارش نشست توسعه روابط تجاری ایران و ژاپن. نشر پرنده. ص33.
  6. ↑ پوررستمی، ناهید. ذاکری، قدرت‌اله (1398). چهارده قرن رابطه تجاری ایران و ژاپن؛ گزارش نشست توسعه روابط تجاری ایران و ژاپن. نشر پرنده. ص34-40.
  7. ↑ پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله (1402). «ایران و ژاپن». در پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله. جامعه و فرهنگ ژاپن، تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی. ص.316- 340.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=موافقت_نامه_ها_و_قرارداد_های_همکاری_مشترک_میان_ایران_و_ژاپن&oldid=19752»