پیروان اهل بیت علیهم السلام در چین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۵

قبل از پرداختن به موضوع شیعیان در چین، اشاره به این نکته حایز اهمیت است که در چین و سایر کشورهای شرق آسیا، موضوع تشیع، شامل دو جریان اعتقادی و شیعیان فرهنگی در میان اهل سنت می شود: شیعیان اعتقادی، پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) بر امامت حضرت علی(ع) و فرزندانش(اعم از 12 امامی و شش امامی و زیدی و سایر فرق تشیع) اعتقاد دارند، در حالی که شیعیان فرهنگی دایره وسیع تری را در بر می گیرد و به تمام افرادی که به اهل بیت نه به عنوان ائمه ی جانشین بلافصل پیامبر، بلکه به عنوان عضو خاندان حضرت محمد(ص) که طبق دستور قرآن و سفارش پیامبر اسلام واجب الاحترام بوده و محبت به آنان مورد تأکید اسلام است اطلاق می شود که همه ی آنان جزو شیعیان فرهنگی به شمار می آیند. لذا در اینجا به هر دو دسته از شیعیان(اعتقادی-فرهنگی) اشاره می شود.

مسلمانان چین عمدتا از اهل تسنن و حنفی مذهب و پیرو طریقت های مختلف صوفیه بوده و از نظر فرهنگی عمدتا جزو شیعیان فرهنگی به شمار می روند در حالیکه تعداد قلیلی هم شیعه ی اعتقادی وجود دارد که به دو گروه اسماعیلیه و امامیه تقسیم می شوند.

طبق نقل قول های تاریخی، در قرن هشتم میلادی، تعدادی از شیعیان و سادات آل علی، برای فرار از اذیت و آزارخلفای جور، ابتدا به مرکز خراسان و سپس به خراسان شرقی مهاجرت و در نهایت وارد سرزمین چین که از مرکز خلافت اسلامی و دسترسی حکام و سلاطین جور به دور بود پناه آوردند. از این طریق بود که تشیع و فرهنگ طرفداری از اهل بیت علیهم السلام در چین زمینهی نشو ونما یافت.

دلیل دیگر تأثیر گذاری فرهنگ شیعه در بین مسلمانان چین، کوچ اجباری و انتخابی تعداد زیادی از ایرانیان پیرو اهل بیت به چین در دوران حاکمیت سلسله یوان بود که همراه خود اعتقادات و فرهنگ شیعی را نیز به چین منتقل و اندیشه شیعی را بین مسلمانان این دیار گسترش دادند.

علیرغم حضور پر رنگ فرهنگ شیعی در اکثر مناطق مسلمان نشین چین ونقش مؤثر شیعیان وایرانیان در گسترش اسلام در این سرزمین، بنا به دلایلی، تعداد شیعیان اعتقادی ساکن این منطقه خیلی کم و محدود به چند ده هزار نفر ساکن در منطقه ی یارکند از استان سین کیانگ است.

پس از پایان دوران انقلاب فرهنگی، آزادی هایی نیز در زمینه ی برگزاری مراسم دینی به مسلمانان داده شد. در چنین شرایطی بود که معدود شیعیان منطقه به تدریج مجددا با هم ارتباط برقرار ساخته و به بازیابی هویت خود پرداختند. بر اساس آخرین سرشماری غیر رسمی موجود، در حال حاضر مجموعا 18000 نفر شیعه دوازده امامی و حدود 50 هزار شیعه ی اسماعیلی در 12 شهر، شهرستان، مرکز بخش و حدود 20 روستای تابعه ی سین کیانگ با محوریت شهرهای یارکند و تاشقورغان زندگی می کنند.

شیعیان فرهنگی در چین

آقای ابراهیم فِنگ جینیوان، مؤلف کتاب«الاسلام فی الصین» به پاره‌ای از دلایل حضور فرهنگ شیعی در میان مسلمانان چین اشاره نموده است که برخی از این دلایل در پی می آید:

«شیخ وانگ جینگ چای» چینی(1949-1879) که در اوایل قرن بیستم در مصر اقامت و به امر تدریس اشتغال داشته نقل میکند که، در سفر حج خود تعدادی از شاگردان و طلابش وی را همراهی می کردند. در بین آنها، یک نفر ایرانی شیعی نیز بود که نسبت به شیخ ارادت و احترام خاصی قایل می شد. شیخ از فرد ایرانی دلیل این همه محبت را سئوال میکند که در جواب می شنود، مگر شما مسلمان چینی نیستی؟ شما مسلمانان چین پیرو تشیع هستید و ما شما را از خود می دانیم"^[۱]

مؤلف کتاب در ادامه به نقل از کتاب«تصحیح تراجم سلسله ی یوان»می گوید:

«به گمان قوی، مسلمانان شرق (یعنی چین)از پیروان علی(ع)یعنی شیعه هستند»

ومجددا به نقل از کتاب«عروق الصینین»می گوید که

«مسلمانان امروز چین از پیروان مذهب شیعه علوی هستند»

و سپس به ده مورد از تأثیرپذیری فرهنگی اهل سنت چین از شیعیان، به شرح زیر اشاره میکند.

1- مسلمانان چین به رنگ سبز علاقه ی زیادی دارند، و طلاب در مراسم فارغ التحصیلی خود از شال وپوشش سبز که متعلق به خاندان حضرت فاطمه(س) و پیروان علی(ع) است، استفاده می کنند و مردم اینگونه افراد را«صاحبان لباس های سبز عربی» مینامند.

2- مسلمانان چین علمای بزرگ اسلام را امام می گویند درحالی که طلاب را خلیفه می خوانند و به نظر آنان مقام ائمه و امامت بالاتر از مقام خلیفه است.

3- در گذشته، اکثر کتب اسلامی متداول بین مسلمانان چین، به زبان فارسی بوده و واژه های دینی مورد استفاده ی آن ها، اغلب به زبان فارسی است و از کلماتی همچون روزه، نماز، و آب دست، به جای کلمات عربی صوم، صلاه، و وضو، استفاده می کنند.

4- مسلمانان چین به آنچه در تفاسیر قرآن کریم آمده معتقد هستند.

5- زنان مسلمان چینی، اهتمام ویژه ای به برگزاری مراسم وفات حضرت زهرا سلام الله علیها دارند.

6- نام هایی همچون«علی»، «حسن»، «حسین»، و «فاطمه»، در بین مسلمانان چینی خیلی مورد استفاده قرار می گیرد.

7- .در منابر و خطبه ها، روحانیون، از شجاعت و فضایل علی(ع) خیلی صحبت می کنند و مردم ذوالفقار را مقدس می دانند.

8- در ذکرها، و دعاهای پیروان تصوف، بر اعتقاد به ائمه ی دوازده گانه، حضرت علی ویازده فرزندش هم تاکید زیادی شده واین دعاها بین مسلمانان سراسر چین شایع است.

9- در مدارس دینی چین تمام علوم اسلامی تدریس می شود به جز تاریخ اسلام، زیرا مسلمانان چین با تأسی به شیعیان، به مشروعیت خلفای اموی و عباسی اعتقاد ندارند. لذا تاریخ اسلام را که بخش قابل توجه آن مربوط به این دو سلسله است، تدریس نمی کنند.

10- سخنرانان مذهبی در چین هنگام وعظ، به موضوع حضرت مهدی(ع) هم اشاره می کنند که همان امام منتظر شیعیان است. آنان جایگاه ائمه ی دوازده گانه را هم شأن خلفا می دانند.^[۱]

در شجره نامه ی سید اجل عمرشمس الدین هم پس از حمد و ستایش خدا و رسول و خلفای چهارگانه، از تک تک ائمه ی دوازده گانه، از حضرت علی(ع) گرفته تا حضرت مهدی(عج) نام برده می شود.

وجود آثار فرهنگ شیعی در سراسرچین به ویژه در اعمال و باورهای دینی مسلمانان این دیار همچنان، قابل مشاهده است. از جمله آنها وجود زیارتگاه هایی تحت عنوان مزار امام باقر(ع)، امام سجاد(ع)، امام صادق(ع)، و امام کاظم(ع) در منطقه ی سین کیانگ است که مورد احترام و توجه عموم مردم اعم از شیعه و سنی است. در برخی از آثار تاریخی از جمله مساجد منطقه ی سین کیانگ وکاشغر نیز نام ائمه (ع) و یا شعرهای فارسی که در مدح حضرت زهرا (س)و امام حسین(ع) بیان شده، هنوز هم دیده می شود^[۱]:

شیعیان اسماعیلیه در چین

اقلیت تاجیک چین که در منطقه ی تاشقورغان در استان سین کیانگ، و در دامنه ی کوه های پامیر ساکن هستند، همگی از پیروان شیعه شش امامی و اسماعیلی می باشند. تعداد جمعیت آنها حدود 50 هزار نفر است که به عنوان یک اقلیت رسمی چین و جزو 56 اقلیت قومی این کشور به شمار می آیند.

بر اساس مدارک تاریخی، تاجیک های این منطقه در قرن دهم میلادی به اسلام گرویده و در قرنهای 16و17پیرو مکتب اسماعیلیه شدند^[۲]. طبق این اسناد، در اواخر دودمان سلسله مینگ، شخصی به نام سید سرور از اهالی ایران، همراه با هفتاد نفر ازیاران خود وارد این منطقه شده و با سعی و تلاش آنان، مردم مسلمان منطقه به اعتقادات و مذهب اسماعیلیه گرایش پیدا کردند^[۳]. در برخی دیگر از مدارک تاریخی، از افراد دیگری به نام های شاه طالب خان و یا عبدالولی خان که هر دو ایرانی بودند، به عنوان مبلغ مذهب اسماعیلیه در این منطقه نام برده شده است که درهر سه حالت نقش مؤثر ایرانیان در گرایش آنان به مذهب اسماعیلیه حتمی است^[۱].

شیعیان دوازده امامی در چین

علیرغم حضور پررنگ فرهنگ شیعی در اکثر مناطق مسلمان نشین چین، متأسفانه تعداد شیعیان ساکن این کشور، خیلی کم و محدود به چند ده هزار نفر ساکن در منطقه ی یارکند از استان سین کیانگ است^[۱]. بر اساس شواهد تاریخی، مهاجرت نیاکان این شیعیان از منطقه ی کشمیر هندوستان به یارکند، در قرن شانزدهم و در دوران حکومت عبدالرشید خان، صورت گرفته است. عبدالرشید خان در دوران صدارت خود، از مسلمانان مناطق کشمیر و بلتستان، درخواست کمک نمود که تعدادی از مسلمانان از جمله شیعیان، به این منطقه کوچ نمودند. با سقوط حکومت عبدالرشید و استیلای نیروهای طرفدار آفاق حواجه در منطقه، شیعیان شدیدا تحت فشار قرار گرفته و اغلب به کشمیر و بلتستان بازگشته و یا با تمسک به اصل تقیه در جامعه ی اهل سنت جذب شدند. معدود شیعیان باقی مانده در منطقه نیز تحت فشار حاکمان محلی قرار گرفته و منزوی شدند.

در سال1920 و پس از سقوط امپراطوری چین، و حاکمیت حزب کومین تانگ بر منطقه، مجددا آزادی ادیان برقرار و افرادی که مجبور به ترک منطقه شده بودند، از جمله تعدادی از شیعیان منطقه ی بلتستان و کشمیر، بار دیگر به منطقه یارکند بازگشته و به فعالیت های دینی خود پرداختند. این بار شیعیان مهاجر، در شهر یارکند و اطراف آن ساکن و با تأسیس مدارس دینی، به تبلیغات اسلامی پرداختند.

در سال 1949، با حاکم شدن حزب کمونیست و شکست حزب کومین تانگ، مجددا عرصه بر پیروان تمام ادیان از جمله مسلمانان و شیعیان، به ویژه در دوران انقلاب فرهنگی(1966-1976) تنگ و فعالیت ها و تبلیغات دینی آنان متوقف، و اموال و دارایی های شخصی آنان، و موقوفات متعلق به اماکن و مدارس دینی اسلامی، مصادره و مردم به اجبار در مزارع دولتی به بیگاری گرفته شده و مساجد و مدارس نیز تعطیل شدند.

در سال 1977، پس از مرگ مائو و پایان دوران انقلاب فرهنگی، رهبران جدید، آزادی هایی را در زمینه برگزاری مراسم دینی به مسلمانان داده و بیگاری کشیدن از مردم ممنوع و زمین های کشاورزی مصادره شده به صورت اجاره در اختیار آنان قرار گرفت. در سال 1982 زمین های مصادره شده اغلب به صاحبان اصلی آنها بازگردانده شد. در چنین شرایطی بود که معدود شیعیان منطقه نیز که به صورت پراکنده درشهرها و روستاها زندگی می کردند، به تدریج با هم ارتباط برقرار کردند.

آقای شیخ محمود علی اکبر، رهبر شیعیان منطقه که پزشک طب گیاهی نیز بود، در سال 2004 به علت کهولت سن، دارفانی را وداع گفت و جامعه ی کوچک شیعیان منطقه، مرشد و پیر خود را از دست دادند.

اینک برخی از فرزندان و بستگان وی که اغلب در ایران تحصیل کرده اند، مسئولیت سامان دهی امور دینی شیعیان وادامه روند تبلیغ معارف اهل بیت(ع) میان شیعیان را در منطقه دنبال می کنند.

تنها مرکز فعال شیعیان در منطقه، حسینیه کهنه وفرسوده ی شهریارکند است که کلیه ی مراسم مذهبی آنان، در این محل برگزار می شود. شیعیان منطقه، از قبرستان ویژه ای نیز برخوردار هستند^[۴].

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ ^۱٫۴ فِنگ جین یوان(2003)، الاسلام فی الصین، دارالهلال الارزق للنشر- هونغ کونغ
↑ بای، پینگ(2005)/ تحولات مذهبی در سین کیانگ/ روزنامۀ ملی چین/ 23 نوامبر .
↑ ما، پینگ(1382)، خدمات برجسته و تأثیر عمیق تمدن اسلامی فارس در تمدن اسلامی چین/ مجموعه مقالات سمینار سید اجل
↑ سابقی، علی محمد(1392).جامعه و فرهنگ چین.تهران:موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد2، ص832

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ ^۱٫۴ فِنگ جین یوان(2003)، الاسلام فی الصین، دارالهلال الارزق للنشر- هونغ کونغ

[2] بای، پینگ(2005)/ تحولات مذهبی در سین کیانگ/ روزنامۀ ملی چین/ 23 نوامبر .

[3] ما، پینگ(1382)، خدمات برجسته و تأثیر عمیق تمدن اسلامی فارس در تمدن اسلامی چین/ مجموعه مقالات سمینار سید اجل

[4] سابقی، علی محمد(1392).جامعه و فرهنگ چین.تهران:موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد2، ص832

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+قبل از پرداختن به موضوع شیعیان در [[چین]]، اشاره به این نکته حایز اهمیت است که در [[چین]] و سایر کشورهای شرق آسیا، موضوع تشیع، شامل دو جریان اعتقادی و [[شیعیان فرهنگی در چین|شیعیان فرهنگی]] در میان اهل سنت می شود: شیعیان اعتقادی، پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) بر امامت حضرت علی(ع) و فرزندانش(اعم از 12 امامی و شش امامی و زیدی و سایر فرق تشیع) اعتقاد دارند، در حالی که [[شیعیان فرهنگی در چین|شیعیان فرهنگی]] دایره وسیع تری را در بر می گیرد و به تمام افرادی که به اهل بیت نه به عنوان ائمه ی جانشین بلافصل پیامبر، بلکه به عنوان عضو خاندان حضرت محمد(ص) که طبق دستور قرآن و سفارش پیامبر اسلام واجب الاحترام بوده و محبت به آنان مورد تأکید اسلام است اطلاق می شود که همه ی آنان جزو [[شیعیان فرهنگی در چین|شیعیان فرهنگی]] به شمار می آیند. لذا در اینجا به هر دو دسته از شیعیان(اعتقادی-فرهنگی) اشاره می شود.
-= پیروان اهل بیت علیهم السلام در چین =
+مسلمانان [[چین]] عمدتا از اهل تسنن و حنفی مذهب و [[جریان اسلامی پیرو طریقت های صوفیانه در چین|پیرو طریقت های مختلف صوفیه]] بوده و از نظر فرهنگی عمدتا جزو [[شیعیان فرهنگی در چین|شیعیان فرهنگی]] به شمار می روند در حالیکه تعداد قلیلی هم شیعه ی اعتقادی وجود دارد که به دو گروه [[شیعیان اسماعیلیه در چین|اسماعیلیه]] و [[شیعیان دوازده امامی در چین|امامیه]] تقسیم می شوند.
-قبل از پرداختن به موضوع شیعیان در چین، اشاره به این نکته حایز اهمیت است که در چین و سایر کشورهای شرق آسیا، موضوع تشیع، شامل دو جریان اعتقادی و شیعیان فرهنگی در میان اهل سنت میشود: شیعیان اعتقادی، پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) بر امامت حضرت علی(ع) و فرزندانش(اعم از 12 امامی و شش امامی و زیدی و سایر فرق تشیع) اعتقاد دارند، در حالی که شیعیان فرهنگی دایرهی وسیع تری را در بر میگیرد و به تمام افرادی که به اهل بیت نه به عنوان ائمهی جانشین بلافصل پیامبر، بلکه به عنوان عضو خاندان حضرت محمد(ص) که طبق دستور قرآن و سفارش پیامبر اسلام واجب الاحترام بوده و محبت به آنان مورد تأکید اسلام است اطلاق میشود که همهی آنان جزو شیعیان فرهنگی به شمار میآیند. لذا در اینجا به هر دو دسته از شیعیان(اعتقادی-فرهنگی) اشاره میشود.
-مسلمانان چين عمدتا از اهل تسنن و حنفي مذهب و پیرو طریقتهای مختلف صوفیه بوده و از نظر فرهنگی عمدتا جزو شیعیان فرهنگی به شمار میروند در حالیکه تعداد قليلي هم شيعهی اعتقادی وجود دارد که به دو گروه اسماعيليه و اماميه تقسيم ميشوند.
+طبق نقل قول های تاریخی، در قرن هشتم میلادی، تعدادی از شیعیان و سادات آل علی، برای فرار از اذیت و آزارخلفای جور، ابتدا به مرکز خراسان و سپس به خراسان شرقی مهاجرت و در نهایت وارد [[چین|سرزمین چین]] که از مرکز خلافت اسلامی و دسترسی حکام و سلاطین جور به دور بود پناه آوردند. از این طریق بود که تشیع و فرهنگ طرفداری از اهل بیت علیهم السلام در چین زمینهی نشو ونما یافت.
-طبق نقل قولهای تاریخی، در قرن هشتم میلادی، تعدادي از شيعیان و سادات آل علي، براي فرار از اذيت و آزارخلفاي جور، ابتدا به مرکز خراسان و سپس به خراسان شرقي مهاجرت و در نهايت وارد سرزمين چين که از مرکز خلافت اسلامي و دسترسي حکام و سلاطين جور به دور بود پناه آوردند. از اين طريق بود که تشيع و فرهنگ طرفداري از اهل بيت عليهم السلام در چين زمينهی نشو ونما يافت.
+دلیل دیگر تأثیر گذاری فرهنگ شیعه در بین مسلمانان چین، کوچ اجباری و انتخابی تعداد زیادی از ایرانیان پیرو اهل بیت به [[چین]] در دوران حاکمیت [[سلسله یوان]] بود که همراه خود اعتقادات و فرهنگ شیعی را نیز به چین منتقل و اندیشه شیعی را بین مسلمانان این دیار گسترش دادند.
-دليل دیگر تأثير گذاري فرهنگ شيعه در بين مسلمانان چين، کوچ اجباری و انتخابی تعداد زیادی از ایرانیان پیرو اهل بیت به چین در دوران حاکميت سلسلهی يوان بود که همراه خود اعتقادات و فرهنگ شیعی را نیز به چين منتقل و اندیشه شیعیرا بين مسلمانان اين ديار گسترش دادند.
+علیرغم حضور پر رنگ فرهنگ شیعی در اکثر مناطق مسلمان نشین چین ونقش مؤثر شیعیان وایرانیان در گسترش اسلام در این سرزمین، بنا به دلایلی، تعداد شیعیان اعتقادی ساکن این منطقه خیلی کم و محدود به چند ده هزار نفر ساکن در منطقه ی یارکند از استان سین کیانگ است.
-عليرغم حضور پر رنگ فرهنگ شيعي در اکثر مناطق مسلمان نشين چين ونقش مؤثر شيعيان وايرانيان در گسترش اسلام در اين سرزمين، بنا به دلایلی، تعداد شيعيان اعتقادی ساکن اين منطقه خيلي کم و محدود به چند ده هزار نفر ساکن در منطقهی يارکند از استان سين کيانگ است.
+پس از پایان [[اجرای انقلاب فرهنگی در چین|دوران انقلاب فرهنگی]]، آزادی هایی نیز در زمینه ی برگزاری مراسم دینی به مسلمانان داده شد. در چنین شرایطی بود که معدود شیعیان منطقه به تدریج مجددا با هم ارتباط برقرار ساخته و به بازیابی هویت خود پرداختند. بر اساس آخرین سرشماری غیر رسمی موجود، در حال حاضر مجموعا 18000 نفر [[شیعیان دوازده امامی در چین|شیعه دوازده امامی]] و حدود 50 هزار [[شیعیان اسماعیلیه در چین|شیعه ی اسماعیلی]] در 12 شهر، شهرستان، مرکز بخش و حدود 20 روستای تابعه ی سین کیانگ با محوریت شهرهای  یارکند و تاشقورغان زندگی می کنند.
-پس از پايان دوران انقلاب فرهنگي، آزادي هايي نیز در زمينهی برگزاري مراسم ديني به مسلمانان داده شد. در چنين شرايطي بود که معدود شيعيان منطقه به تدريج مجددا با هم ارتباط برقرار ساخته و به بازیابی هویت خود پرداختند. بر اساس آخرين سرشماري غیر رسمی موجود، در حال حاضر مجموعا 18000 نفر شيعهی دوازده امامی و حدود 50 هزار شیعهی اسماعیلی در 12 شهر، شهرستان، مرکز بخش و حدود 20 روستاي تابعهی سين کيانگ با محوریت شهرهای  یارکند و تاشقورغان زندگي ميکنند.
+==== [[شیعیان فرهنگی در چین]] ====
+آقای ابراهیم فِنگ جینیوان، مؤلف کتاب«''الاسلام فی الصین''» به پاره‌ای از دلایل حضور فرهنگ شیعی در میان مسلمانان [[چین]] اشاره نموده است که برخی از این دلایل در پی می آید:
-== ''شیعیان فرهنگی در چین'' ==
+«شیخ وانگ جینگ چای» چینی(1949-1879) که در اوایل قرن بیستم در [[مصر]] اقامت و به امر تدریس اشتغال داشته نقل میکند که، در سفر حج خود تعدادی از شاگردان و طلابش وی را همراهی می کردند. در بین آنها، یک نفر ایرانی شیعی نیز بود که نسبت به شیخ ارادت و احترام خاصی قایل می شد. شیخ از فرد ایرانی دلیل این همه محبت را سئوال میکند که در جواب می شنود، مگر شما مسلمان چینی نیستی؟ شما مسلمانان چین پیرو تشیع هستید و ما شما را از خود می دانیم"<ref name=":0">فِنگ جین یوان(2003)، الاسلام فی الصین، دارالهلال الارزق للنشر- هونغ کونغ</ref>
-آقاي ابراهيم فِنگ جينيوان، مؤلف کتاب«''الاسلام في الصين''» به پارهاي از دلایل حضور فرهنگ شیعی در میان مسلمانان چین اشاره نموده است که برخی از این دلایل در پی میآید:
-«شيخ وانگ جينگچاي» چيني(1949-1879) که در اوايل قرن بيستم در مصر اقامت و به امر تدريس اشتغال داشته نقل ميکند که، در سفر حج خود تعدادي از شاگردان و طلابش وي را همراهي ميکردند. در بين آنها، يک نفر ايراني شيعي نيز بود که نسبت به شيخ ارادت و احترام خاصي قايل ميشد. شيخ از فرد ايراني دليل اين همه محبت را سئوال ميکند که در جواب ميشنود، مگر شما مسلمان چيني نيستي؟ شما مسلمانان چين پيرو تشيع هستيد و ما شما را از خود ميدانيم"[i]
+مؤلف کتاب در ادامه به نقل از کتاب«''تصحیح تراجم [[سلسله یوان|سلسله ی یوان]]''»می گوید:<blockquote>«به گمان قوی، مسلمانان شرق (یعنی چین)از پیروان علی(ع)یعنی شیعه هستند» </blockquote>ومجددا به نقل از کتاب«''عروق الصینین''»می گوید که<blockquote>«مسلمانان امروز [[چین]] از پیروان مذهب شیعه علوی هستند» </blockquote>و سپس به ده مورد از تأثیرپذیری فرهنگی اهل سنت [[چین]] از شیعیان، به شرح زیر اشاره میکند.
-مؤلف کتاب در ادامه به نقل از کتاب«''تصحيح تراجم سلسلهی يوان''»ميگويد:«به گمان قوي، مسلمانان شرق (يعني چين)از پيروان علي(ع)يعني شيعه هستند» ومجددا به نقل از کتاب«''عروق الصينين''»ميگويد که«مسلمانان امروز چين از پيروان مذهب شيعهی علوي هستند» و سپس به ده مورد از تأثيرپذيري فرهنگی اهل سنت چین از شیعیان، به شرح زير اشاره ميکند.
+- مسلمانان [[چین]] به رنگ سبز علاقه ی زیادی دارند، و طلاب در مراسم فارغ التحصیلی خود از شال وپوشش سبز که متعلق به خاندان حضرت فاطمه(س) و پیروان علی(ع) است، استفاده می کنند و مردم اینگونه افراد را«صاحبان لباس های سبز عربی» مینامند.
-- مسلمانان چين به رنگ سبز علاقهی زيادي دارند، و طلاب در مراسم فارغ التحصيلي خود از شال وپوشش سبز که متعلق به خاندان حضرت فاطمه(س) و پيروان علي(ع) است، استفاده مي کنند و مردم اينگونه افراد را«صاحبان لباسهاي سبز عربي» مينامند.
+- مسلمانان [[چین]] علمای بزرگ اسلام را امام می گویند درحالی که طلاب را خلیفه می خوانند و به نظر آنان مقام ائمه و امامت بالاتر از مقام خلیفه است.
-- مسلمانان چين علماي بزرگ اسلام را امام ميگويند درحالي که طلاب را خليفه ميخوانند و به نظر آنان مقام ائمه و امامت بالاتر از مقام خليفه است.
+- در گذشته، اکثر کتب اسلامی متداول بین مسلمانان [[چین]]، به زبان فارسی بوده و واژه های دینی مورد استفاده ی آن ها، اغلب به زبان فارسی است و از کلماتی همچون روزه، نماز، و آب دست، به جای کلمات عربی صوم، صلاه، و وضو، استفاده می کنند.
-- در گذشته، اکثر کتب اسلامي متداول بين مسلمانان چين، به زبان فارسي بوده و واژه های ديني مورد استفادهی آنها، اغلب به زبان فارسي است و از کلماتی همچون روزه، نماز، و آب دست، به جاي کلمات عربي صوم، صلاه، و وضو، استفاده ميکنند.
+- مسلمانان [[چین]] به آنچه در تفاسیر قرآن کریم آمده معتقد هستند.
-- مسلمانان چين به آنچه در تفاسير قرآن کريم آمده معتقد هستند.
+- زنان مسلمان چینی، اهتمام ویژه ای به برگزاری مراسم وفات حضرت زهرا سلام الله علیها دارند.
-- زنان مسلمان چيني، اهتمام ويژهاي به برگزاري مراسم وفات حضرت زهرا سلام الله عليها دارند.
+- نام هایی همچون«علی»، «حسن»، «حسین»، و «فاطمه»، در بین مسلمانان چینی خیلی مورد استفاده قرار می گیرد.
-- نامهایی همچون«علي»، «حسن»، «حسين»، و «فاطمه»، در بين مسلمانان چيني خيلي مورد استفاده قرار ميگيرد.
+- .در منابر و خطبه ها، روحانیون، از شجاعت و فضایل علی(ع) خیلی صحبت می کنند و مردم ذوالفقار را مقدس می دانند.
-- .در منابر و خطبهها، روحانيون، از شجاعت و فضایل علي(ع) خيلي صحبت ميکنند و مردم ذوالفقار را مقدس ميدانند.
+- در ذکرها، و دعاهای پیروان تصوف، بر اعتقاد به ائمه ی دوازده گانه، حضرت علی ویازده فرزندش هم تاکید زیادی شده واین دعاها بین مسلمانان سراسر [[چین]] شایع است.
-- در ذکرها، و دعاهاي پیروان تصوف، بر اعتقاد به ائمهی دوازده گانه، حضرت علي ويازده فرزندش هم تاکيد زيادي شده واين دعاها بين مسلمانان سراسر چين شایع است.
+- در مدارس دینی [[چین]] تمام علوم اسلامی تدریس می شود به جز تاریخ اسلام، زیرا [[اسلام در چین|مسلمانان چین]] با تأسی به شیعیان، به مشروعیت خلفای اموی و عباسی اعتقاد ندارند. لذا تاریخ اسلام را که بخش قابل توجه آن مربوط به این دو سلسله است، تدریس نمی کنند.
-- در مدارس ديني چين تمام علوم اسلامي تدريس ميشود به جز تاريخ اسلام، زيرا مسلمانان چين با تأسي به شيعيان، به مشروعيت خلفاي اموي و عباسي اعتقاد ندارند. لذا تاريخ اسلام را که بخش قابل توجه آن مربوط به اين دو سلسله است، تدريس نميکنند.
+- سخنرانان مذهبی در [[چین]] هنگام وعظ، به موضوع حضرت مهدی(ع) هم اشاره می کنند که همان امام منتظر شیعیان است. آنان جایگاه ائمه ی دوازده گانه را هم شأن خلفا می دانند.<ref name=":0" />
-- سخنرانان مذهبي در چين هنگام وعظ، به موضوع حضرت مهدي(ع) هم اشاره ميکنند که همان امام منتظر شيعيان است. آنان جايگاه ائمهی دوازده گانه را هم شأن خلفا میدانند[ii].
+در شجره نامه ی سید اجل عمرشمس الدین هم پس از حمد و ستایش خدا و رسول و خلفای چهارگانه، از تک تک ائمه ی دوازده گانه، از حضرت علی(ع) گرفته تا حضرت مهدی(عج) نام برده می شود.
-در شجره نامهی سيد اجل عمرشمس الدين هم پس از حمد و ستايش خدا و رسول و خلفاي چهارگانه، از تک تک ائمهی دوازده گانه، از حضرت علي(ع) گرفته تا حضرت مهدي(عج) نام برده میشود.
+وجود آثار فرهنگ شیعی در سراسر[[چین]] به ویژه در اعمال و باورهای دینی مسلمانان این دیار همچنان، قابل مشاهده است. از جمله آنها وجود زیارتگاه هایی تحت عنوان مزار امام باقر(ع)، امام سجاد(ع)، امام صادق(ع)، و امام کاظم(ع) در منطقه ی سین کیانگ است که مورد احترام و توجه عموم مردم اعم از شیعه و سنی است. در برخی از آثار تاریخی از جمله [[مساجد در چین|مساجد]] منطقه ی سین کیانگ وکاشغر نیز نام ائمه (ع) و یا شعرهای فارسی که در مدح حضرت زهرا (س)و امام حسین(ع) بیان شده، هنوز هم دیده می شود<ref name=":0" />:
-وجود آثار فرهنگ شيعي در سراسرچين به ويژه در اعمال و باورهای دینی مسلمانان اين ديار همچنان، قابل مشاهده است. از جملهی آنها وجود زیارتگاههایی تحت عنوان مزار امام باقر(ع)، امام سجاد(ع)، امام صادق(ع)، و امام کاظم(ع) در منطقهی سین کیانگ است که مورد احترام و توجه عموم مردم اعم از شیعه و سنی است. در برخي از آثار تاريخي از جمله مساجد منطقهی سين کيانگ وکاشغر نیز نام ائمه (ع) و یا شعرهاي فارسي که در مدح حضرت زهرا (س)و امام حسين(ع) بیان شده، هنوز هم دیده میشود[iii]:
+==== [[شیعیان اسماعیلیه در چین]] ====
+اقلیت تاجیک [[چین]] که در منطقه ی تاشقورغان در استان سین کیانگ، و در دامنه ی کوه های پامیر ساکن هستند، همگی از پیروان شیعه شش امامی و [[شیعیان اسماعیلیه در چین|اسماعیلی]] می باشند. تعداد جمعیت آنها حدود 50 هزار نفر است که به عنوان یک اقلیت رسمی [[چین]] و جزو 56 [[اقلیت های قومی در چین|اقلیت قومی]] این کشور به شمار می آیند.
+بر اساس مدارک تاریخی، تاجیک های این منطقه در قرن دهم میلادی به اسلام گرویده و در قرنهای 16و17پیرو [[شیعیان اسماعیلیه در چین|مکتب اسماعیلیه]] شدند<ref>بای، پینگ(2005)/ تحولات مذهبی در سین کیانگ/ روزنامۀ ملی چین/ 23 نوامبر .</ref>. طبق این اسناد، در اواخر دودمان [[سلسله مینگ]]، شخصی به نام سید سرور از اهالی ایران، همراه با هفتاد نفر ازیاران خود وارد این منطقه شده و با سعی و تلاش آنان، مردم مسلمان منطقه به اعتقادات و [[شیعیان اسماعیلیه در چین|مذهب اسماعیلیه]] گرایش پیدا کردند<ref>ما، پینگ(1382)، خدمات برجسته و تأثیر عمیق تمدن اسلامی فارس در تمدن اسلامی چین/ مجموعه مقالات سمینار سید اجل</ref>. در برخی دیگر از مدارک تاریخی، از افراد دیگری به نام های شاه طالب خان و یا عبدالولی خان که هر دو ایرانی بودند، به عنوان مبلغ مذهب [[اسماعیلیه]] در این منطقه نام برده شده است که درهر سه حالت نقش مؤثر ایرانیان در گرایش آنان به [[شیعیان اسماعیلیه در چین|مذهب اسماعیلیه]] حتمی است<ref name=":0" />.
-== ''شيعيان اسماعيليه در چين'' ==
+==== [[شیعیان دوازده امامی در چین]] ====
-اقليت تاجيک چين که در منطقهی تاشقورغان در استان سين کيانگ، و در دامنهی کوه هاي پامير ساکن هستند، همگي از پيروان شيعهی شش امامي و اسماعيلي ميباشند. تعداد جمعيت آنها حدود 50 هزار نفر است که به عنوان يک اقليت رسمي چين و جزو 56 اقليت قومي اين کشور به شمار میآیند.
+علیرغم حضور پررنگ فرهنگ شیعی در اکثر مناطق مسلمان نشین [[چین]]، متأسفانه تعداد شیعیان ساکن این کشور، خیلی کم و محدود به چند ده هزار نفر ساکن در منطقه ی یارکند از استان سین کیانگ است<ref name=":0" />. بر اساس شواهد تاریخی، مهاجرت نیاکان این شیعیان از منطقه ی کشمیر هندوستان به یارکند، در قرن شانزدهم و در دوران حکومت عبدالرشید خان، صورت گرفته است. عبدالرشید خان در دوران صدارت خود، از مسلمانان مناطق کشمیر و بلتستان، درخواست کمک نمود که تعدادی از مسلمانان از جمله شیعیان، به این منطقه کوچ نمودند. با سقوط حکومت عبدالرشید و استیلای نیروهای طرفدار آفاق حواجه در منطقه، شیعیان شدیدا تحت فشار قرار گرفته و اغلب به کشمیر و بلتستان بازگشته و یا با تمسک به اصل تقیه در جامعه ی اهل سنت جذب شدند. معدود شیعیان باقی مانده در منطقه نیز تحت فشار حاکمان محلی قرار گرفته و منزوی شدند.
-بر اساس مدارک تاريخي، تاجيکهاي اين منطقه در قرن دهم ميلادي به اسلام گرويده و در قرنهاي 16و17پيرو مکتب اسماعيليه شدند[iv]. طبق اين اسناد، در اواخر دودمان مينگ، شخصي به نام سيد سرور از اهالي ايران، همراه با هفتاد نفر ازياران خود وارد اين منطقه شده و با سعي و تلاش آنان، مردم مسلمان منطقه به اعتقادات و مذهب اسماعيليه گرايش پيدا کردند[v]. در برخي ديگر از مدارک تاريخي، از افراد ديگري به نامهاي شاه طالب خان و يا عبدالولي خان که هر دو ايراني بودند، به عنوان مبلغ مذهب اسماعيليه در اين منطقه نام برده شده است که درهر سه حالت نقش مؤثر ايرانيان در گرايش آنان به مذهب اسماعيليه حتمي است[vi].
+در سال1920 و پس از سقوط امپراطوری چین، و [[تاسیس حزب کومین تانگ در گوانگ جو|حاکمیت حزب کومین تانگ]] بر منطقه، مجددا آزادی ادیان برقرار و افرادی که مجبور به ترک منطقه شده بودند، از جمله تعدادی از شیعیان منطقه ی بلتستان و کشمیر، بار دیگر به منطقه یارکند بازگشته و به فعالیت های دینی خود پرداختند. این بار شیعیان مهاجر، در شهر یارکند و اطراف آن  ساکن و با تأسیس مدارس دینی، به تبلیغات اسلامی پرداختند.
-== ''شيعيان دوازده امامي در چين'' ==
+در سال 1949، با حاکم شدن [[حزب کمونیست و احیای هویت ملی چین|حزب کمونیست]] و شکست [[تاسیس حزب کومین تانگ در گوانگ جو|حزب کومین تانگ،]] مجددا عرصه بر پیروان تمام ادیان از جمله مسلمانان و شیعیان، به ویژه در [[اجرای انقلاب فرهنگی در چین|دوران انقلاب فرهنگی]](1966-1976) تنگ و فعالیت ها و تبلیغات دینی آنان متوقف، و اموال و دارایی های شخصی آنان، و موقوفات متعلق به اماکن و مدارس دینی اسلامی، مصادره و مردم به اجبار در مزارع دولتی به بیگاری گرفته شده و [[مساجد در چین|مساجد]] و مدارس نیز تعطیل شدند.
-عليرغم حضور پررنگ فرهنگ شيعي در اکثر مناطق مسلمان نشين چين، متأسفانه تعداد شيعيان ساکن اين کشور، خيلي کم و محدود به چند ده هزار نفر ساکن در منطقهی يارکند از استان سين کيانگ است[vii]. بر اساس شواهد تاريخي، مهاجرت نياکان اين شيعيان از منطقهي کشمير هندوستان به يارکند، در قرن شانزدهم و در دوران حکومت عبدالرشيد خان، صورت گرفته است. عبدالرشيد خان در دوران صدارت خود، از مسلمانان مناطق کشمير و بلتستان، درخواست کمک نمود که تعدادي از مسلمانان از جمله شيعيان، به اين منطقه کوچ نمودند. با سقوط حکومت عبدالرشيد و استيلاي نيروهاي طرفدار آفاق حواجه در منطقه، شيعيان شديدا تحت فشار قرار گرفته و اغلب به کشمير و بلتستان بازگشته و یا با تمسک به اصل تقیه در جامعهی اهل سنت جذب شدند. معدود شيعيان باقي مانده در منطقه نيز تحت فشار حاکمان محلي قرار گرفته و منزوي شدند.
-در سال1920 و پس از سقوط امپراطوري چين، و حاکميت حزب کومين تانگ بر منطقه، مجددا آزادي اديان برقرار و افرادي که مجبور به ترک منطقه شده بودند، از جمله تعدادي از شيعيان منطقهی بلتستان و کشمير، بار دیگر به منطقه يارکند بازگشته و به فعاليتهاي ديني خود پرداختند. اين بار شیعیان مهاجر، در شهر يارکند و اطراف آن  ساکن و با تأسيس مدارس ديني، به تبليغات اسلامي پرداختند.
+در سال 1977، پس از مرگ [[مائو تسه تونگ(مائو زدونگ)، بنیانگذار جمهوری خلق چین|مائو]] و پایان [[اجرای انقلاب فرهنگی در چین|دوران انقلاب فرهنگی]]، رهبران جدید، آزادی هایی را در زمینه برگزاری مراسم دینی به مسلمانان داده و بیگاری کشیدن از مردم ممنوع و زمین های کشاورزی مصادره شده به صورت اجاره در اختیار آنان قرار گرفت. در سال 1982  زمین های مصادره شده اغلب به صاحبان اصلی آنها بازگردانده شد. در چنین شرایطی بود که معدود شیعیان منطقه نیز که به صورت پراکنده درشهرها و روستاها زندگی می کردند، به تدریج با هم ارتباط برقرار کردند.
-در سال 1949، با حاکم شدن حزب کمونيست و شکست حزب کومين تانگ، مجددا عرصه بر پيروان تمام اديان از جمله مسلمانان و شيعيان، به ویژه در دوران انقلاب فرهنگی(1966-1976) تنگ و فعاليتها و تبليغات ديني آنان متوقف، و اموال و داراييهاي شخصي آنان، و موقوفات متعلق به اماکن و مدارس ديني اسلامي، مصادره و مردم به اجبار در مزارع دولتي به بيگاري گرفته شده و مساجد و مدارس نيز تعطيل شدند.
+آقای شیخ محمود علی اکبر، رهبر شیعیان منطقه که پزشک طب گیاهی نیز بود، در سال 2004 به علت کهولت سن، دارفانی را وداع گفت و جامعه ی کوچک شیعیان منطقه،  مرشد و پیر خود را از دست دادند.
-در سال 1977، پس از مرگ مائو و پايان دوران انقلاب فرهنگي، رهبران جديد، آزاديهايي را در زمينهي برگزاري مراسم ديني به مسلمانان داده و بيگاري کشيدن از مردم ممنوع و زمينهاي کشاورزي مصادره شده به صورت اجاره در اختيار آنان قرار گرفت. در سال 1982  زمينهاي مصادره شده اغلب به صاحبان اصلي آنها بازگردانده شد. در چنين شرايطي بود که معدود شيعيان منطقه نيز که به صورت پراکنده درشهرها و روستاها زندگي ميکردند، به تدريج با هم ارتباط برقرار کردند.
+اینک برخی از فرزندان و بستگان وی که اغلب در ایران تحصیل کرده اند، مسئولیت سامان دهی امور دینی شیعیان وادامه روند تبلیغ معارف اهل بیت(ع) میان شیعیان را در منطقه دنبال می کنند.
-آقاي شيخ محمود علي اکبر، رهبر شیعیان منطقه که پزشک طب گیاهی نیز بود، در سال 2004 به علت کهولت سن، دارفاني را وداع گفت و جامعهی کوچک شيعيان منطقه،  مرشد و پير خود را از دست دادند.
+تنها مرکز فعال شیعیان در منطقه، حسینیه کهنه وفرسوده ی شهریارکند است که کلیه ی مراسم مذهبی آنان، در این محل برگزار می شود. شیعیان منطقه، از قبرستان ویژه ای نیز برخوردار هستند<ref>سابقی، علی محمد(1392).جامعه و فرهنگ چین.تهران:موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد2، ص832</ref>.
-اینک برخی از فرزندان و بستگان وی که اغلب در ایران تحصیل کردهاند، مسئوليت سامان دهي امور دینی شيعيان وادامهی روند تبليغ معارف اهل بيت(ع) میان شیعیان را در منطقه دنبال میکنند.
+== نیز نگاه کنید به ==
-تنها مرکز فعال شيعيان در منطقه، حسينيهي کهنه وفرسودهي شهريارکند است که کليهی مراسم مذهبي آنان، در اين محل برگزار ميشود. شيعيان منطقه، از قبرستان ويژهاي نيز برخوردار هستند.
+* [[اسلام در چین]]
-----[i] - همان، صفحه 86.
+* [[تشیع در روسیه]]
+* [[تشیع در لبنان]]
+* [[تشیع در افغانستان]]
+* [[تشیع در تونس]]
+* [[تشیع در مصر]]
-[ii] - همان، صص 82 تا 84.
+== کتابشناسی ==
-[iii] - مشاهدات نویسنده از مسجد مذکور در سفر به این منطقه در سال 1382.
-[iv] - بای، پینگ/ تحولات مذهبی در سین کیانگ/ روزنامۀ ملی چین/ 23 نوامبر 2005.
-[v] - ما، پینگ/ خدمات برجسته و تأثیر عمیق تمدن اسلامی فارس در تمدن اسلامی چین/ مجموعه مقالات سمینار سید اجل/ 1382.
-[vi] - همان.
-[vii] - مشاهدۀ نویسنده در سفر به منطقۀ یارکند در سال 1383.