روابط فرهنگی لبنان و ایران

موافقتنامه فرهنگی میان دو کشور در سال 1956 (1335)، امضا شده است[i] که تاکنون، فعالیت‌های فرهنگی دوجانبه به استناد آن انجام شده است. در این موافقتنامه فرهنگی، بر تلاش دو طرف برای بسط روابط فرهنگی و تحکیم روابط معنوی دو ملت تأکید و مبادلات فرهنگی از جمله، ایجاد تسهیلات برای مبادله کتب عام المنفعه و نشریات سودمند، مبادله گروه‌های مختلف برای آشنایی با کشورهای یکدیگر، برگزاری نمایشگاه هنرهای ملی، مورد توافق قرار گرفته است. اعزام متقابل استادان، هنرمندان، دانشجویان و نویسندگان و ایجاد زمینه لازم برای این امر از دیگر موارد این موافقتنامه فرهنگی است. به استناد ماده 4 این موافقتنامه، ایجاد کرسی‌های تدریس زبان فارسی در دانشگاه‌های لبنان و کرسی‌های تدریس زبان عربی در دانشگاه‌های ایران و تلاش برای توسعه آن‌ها، مورد توافق طرفین قرار گرفته است. تسهیل سفرهای سیاحتی نیز از بندهای دیگر این موافقتنامه است. در این موافقتنامه، ارزشیابی و معادل‌سازی مدارک تحصیلی در مقاطع ابتدایی، متوسطه و عالی نیز مودر توجه و تأکید قرار گرفته است. در ماده ده موافقتنامه فرهنگی ایران و لبنان به موضوع اعزام رایزن و یا وابسته فرهنگی به کشورهای دیگر پرداخته شده است و در ماده یازده نیز بر حمایت و تشویق همکاری بین سازمان‌های تربیت بدنی و برگزاری مسابقات ورزشی تأکید شده است.  

از جمله اقدامات صورت گرفته در دهه‌های پیش از انقلاب اسلامی، امضای موافقت‌نامه همکاری دانشگاه تهران و دانشگاه لبنان بوده است که براساس آن کرسی زبان فارسی در دانشگاه لبنان تأسیس و دکتر محمدی استاد اعزامی‌ از این دانشگاه، مسئولیت آن را برعهده گرفت.

افتتاح رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در بیروت در سال 1986 (1365) نقطه عطفی در روابط فرهنگی دو کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌ در ایران بود. هر چند به سبب شرایط جنگی و اوضاع نامساعد و بحران ناشی از جنگ داخلی، محدودیت‌ها و مشکلاتی فراروی هر گونه فعالیت فرهنگی مطلوب قرار داشت، برخی برنامه‌های فرهنگی هنری در بیروت و دیگر مناطق لبنان، به اجرا گزارده شد که نظر به استقبال مردم لبنان، در سال‌های بعد نیز ادامه یافت. پس از پایان جنگ داخلی و به ویژه پس از امضای برنامه مبادلات فرهنگی در سال 1991  میان دو کشور، فعالیت‌های فرهنگی ج. ا. ایران در لبنان توسعه یافت. این برنامه‌ها طیف گسترده‌ای از انواع فعالیت‌ها اعم از برگزاری جشنواره‌های فرهنگی هنری، هفته‌های فیلم، سمینار و میزگردهای علمی‌ و فرهنگی، انتشار مجله و کتاب، برگزاری دوره‌های آموزش زبان فارسی و یا حمایت از برگزاری چنین دوره‌هایی در مراکز دانشگاهی و مؤسسات فرهنگی لبنانی را در برمی‌گیرد. زمینه‌سازی و همکاری در تبادلات علمی‌ و گسترش مراودات بین دانشگاه‌ها و مراکز علمی‌ و حمایت از پژوهش‌های ایران‌شناسی از دیگر فعالیت‌های رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در لبنان طی دو دهه فعالیت فرهنگی است. تکریم اندیشمندان، فرهیختگان و ادیبان لبنانی و عرب یکی از برنامه‌های فرهنگی ج. ا. ایران در لبنان بوده است. در برخی از این برنامه‌ها تعدادی از ادیبان و شاعران مسیحی که آثار ارزشمندی درباره پیامبر ^(ص) و خاندان مکرم ایشان پدید آورده‌اند مورد تقدیر و ستایش قرار گرفته‌اند که بازتاب مثبتی در میان لبنانی‌ها به ویژه مسیحیان این کشور داشته و در تحکیم ارتباط با جامعه مسیحیان لبنانی تأثیرگزار بوده است. برگزاری نشست‌های گفتگوی میان اندیشمندان مسلمان و مسیحی در این کشور نیز از دیگر برنامه‌های اجرا شده در طول سال‌های گذشته بوده است که این امر نیز در مناسبات فرهنگی ایران و لبنان آثار مبتنی را به دنبال داشته است. به استناد برنامه مبادلات فرهنگی میان دو کشور، میان دانشگاه‌های جمهوری اسلامی‌ایران و لبنان تاکنون موافقتنامه‌های همکاری متعددی برای مبادله استاد و دانشجو امضا شده است که تنها برخی از آن‌ها جنبه عملی به خود گرفته است و بیشتر آن‌ها به دلیل عدم ثبات دولت‌ها و مسئولان مربوطه در لبنان و برخی ضعف‌های طرف ایرانی تاکنون یا عملاً اجرایی نشده است و یا به‌طور مطلوب به اجرا گزارده نشده است. همچنین بر اساس همین برنامه مبادلات فرهنگی، همه ساله بسیاری از مراکز انتشاراتی لبنانی به ویژه مراکز نشر اسلامی‌ و شیعی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مشارکت و جمهوری اسلامی‌ ایران نیز معمولاً از طریق رایزنی فرهنگی و برخی مراکز انتشاراتی ایرانی در نمایشگاه‌ بین‌المللی و عربی کتاب در بیروت و برخی نمایشگاه‌های فصلی و محلی کتاب در این کشور حضور دارد.

در حوزه چاپ و نشر هم، رایزنی فرهنگی کشورمان تاکنون به چاپ و انتشار ده‌ها عنوان کتاب و مجله در موضوعات گوناگون اسلامی‌ و ایران‌شناسی اقدام کرده است.

کتابخانه رایزنی فرهنگی نیز در واقع کتابخانه‌ای تخصصی در زمینه مطالعات ایرانی در این کشور است که با دارا بودن حدود 9000 جلد کتاب در حوزه ادبیات، تاریخ، هنر و فرهنگ مورد استفاده علاقمندان به ویژه پژوهشگران و دانشجویان قرار دارد.

طی دهه‌‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ده‌ها طلبه لبنانی در حوزه علمیه قم مشغول فراگیری دروس حوزوی بوده‌اند. همچنین طی این سال‌ها تعداد قابل توجهی از دانشجویان لبنانی به ویژه شیعیان در مقاطع و رشته‌های مختلف در دانشگاه‌های ایرانی به تحصیل اشتغال داشته‌اند و هم‌اکنون ده‌ها تن از آنان که فارغ‌التحصیل شده‌اند در حوزه‌های پزشکی، مهندسی و علوم انسانی در این کشور به فعالیت مشغول شده‌اند. تعداد دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های لبنان به ویژه در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز طی ده سال اخیر رو به افزایش گزارده است.

پاورقی  

[i]-اطلاعات اين بخش با استفاده از منبع زير ارائه شده است:

- اطلاعات ميداني نگارنده

نیز نگاه کنید به

روابط فرهنگی زیمبابوه و ایران؛ روابط فرهنگی کانادا و ایران؛ روابط فرهنگی روسیه و ایران؛ روابط فرهنگی تونس و ایران؛ روابط فرهنگی ژاپن و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی کوبا و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی مصر و ایران؛ روابط فرهنگی ایران و چین؛ روابط فرهنگی سنگال و جمهوری اسلامی ایران؛ روابط فرهنگی آرژانتین و ایران؛ روابط فرهنگی فرانسه و ایران؛ روابط فرهنگی مالی و ایران؛ روابط اجتماعی و فرهنگی اوکراین و ایران؛ روابط فرهنگی اسپانیا و ایران؛ روابط فرهنگی اردن و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی اتیوپی و ایران؛ روابط فرهنگی سیرالئون و ایران؛ روابط فرهنگی قطر و ایران؛ روابط فرهنگی تایلند و ایران؛ روابط فرهنگی گرجستان و ایران؛ روابط فرهنگی تاجیکستان و ایران؛ روابط فرهنگی بنگلادش و ایران؛ روابط فرهنگی سریلانکا و ایران