رودها و دریاچه های اردن: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «رود اردن، رودی در جنوب شرقی آسیاست که در دره بزرگ جریان داشته به دریای مرده می‌ریزد. رود اردن مسیر 75 کیلومتری را تا دریاچة باتلاقی هولا<sup>[13]</sup>که اندکی بالاتر از سطح دریاست و پس از آن مسیری حدود 25 کیلومتر تا دریای گالیله را می‌پیماید، قسمت آخ...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
رود | [[رود اردن]]، رودی در جنوب شرقی آسیاست که در دره بزرگ جریان داشته به دریای مرده می‌ریزد. [[رود اردن]] مسیر 75 کیلومتری را تا دریاچه باتلاقی هولا (Hula) که اندکی بالاتر از سطح دریاست و پس از آن مسیری حدود 25 کیلومتر تا دریای گالیله را می‌پیماید، قسمت آخر شیب کمتری داشته و رود قبل از رسیدن به [[دریای مرده]] که هیچ خروجی ندارد، شروع به پیچ و خم می‌نماید. بخشی از رود در شمال دریای گالیله (یا جلیله) مرزهای مورد مناقشه اسرائیل با [[سوریه]] را تشکیل می‌دهد. [[رود اردن]] در جنوب دریاچه مرز بین [[اردن]] و کرانه باختری را شکل می‌دهد. در دوران مدرن 70 الی 90 درصد مصرف آب [[رود اردن]]، برای مصارف انسانی است که جریان آب آن بسیار اندک و ناچیز شده است. به همین دلیل و نیز سرعت بالای تبخیر از [[دریای مرده]]، دریا در حال کوچک شدن است. تمام آب‌های کم عمق انتهای جنوبی دریا در دوران مدرن تخلیه شده و در حال حاضر دشت نمک باقی مانده است. آب‌های [[اردن]] منبع بسیار مهمی برای سرزمین‌های خشک اطراف و دلیل مشاجرات بین [[لبنان]]، [[سوریه]]، [[اردن]]، اسرائیل و فلسطینی‌ها می‌باشد<ref>M.H. Seyd. World Infopedia Jordan. NewDelhi,p. 94</ref>. | ||
شاخه اصلی رود | شاخه اصلی [[رود اردن]]، رود یرموک است که نزدیک به نقطه تلاقی این دو رود، رود یرموک مرز بین اسرائیل در شمال غرب و [[سوریه]] در شمال شرق و [[اردن]] در جنوب را شکل می‌دهد. | ||
از ویژگی‌های برجسته زمین شناسی اردن دره آبرفتی می‌باشد؛ | از ویژگی‌های برجسته زمین شناسی [[اردن]] دره آبرفتی می‌باشد؛ دره‌ای به طول 380 کیلومتر از رود یرموک در شمال تا العقبه (Al-Aqabah) در جنوب کشیده شده است که قسمت شمالی آن از رود یرموک تا [[دریای مرده]]، عموماً به عنوان [[دره اردن]] شناخته می‌شود و توسط [[رود اردن]] به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌شود که با یک پرتگاه پرشیب در هر دو جهت شرقی و غربی مرزبندی می‌شود. عریض‌ترین نقاط این دره در بعضی نقاط به 22 کیلومتر می‌رسد. این دره با نام الغور Al-Ghawr (Al-Ghor)) هم شناخته می‌شود. این دره در بخش جنوبی [[دریای مرده]] با عنوان غور جنوبی و وادی الجیب (Wadi Al-Jayb) معروف است که عموم آن را با عنوان وادی العربه (Wadi Al-Arabah) می‌شناسند. غور جنوبی از وادی الهمّه (Wadi Al-Hammah) در سمت جنوبی [[دریای مرده]] شروع شده و تا غور فایا (Ghawr Faya) ادامه پیدا می‌کند. در حدود 25 کیلومتری جنوب [[دریای مرده]] وادی‌الجیب به طول 180 کیلومتر، از سواحل جنوبی [[دریای مرده]] تا العقبه در جنوب کشیده شده است. ارتفاع کف دره در جنوب به حداقل خود یعنی [[دریای مرده]] می‌رسد و در شمال تا بالاتر از سطح دریا افزایش می‌یابد. | ||
رود اردن دارای چندین شاخه الحاقی است که از شرق به این رود می‌پیوندند. | [[رود اردن]] دارای چندین شاخه الحاقی است که از شرق به این رود می‌پیوندند. مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: یرموک (مشترک با [[سوریه]]) و زرقاء. | ||
یرموک از جبل دروزی | یرموک از جبل دروزی( Jabal Druze) در جنوب [[سوریه]] شروع می‌شود و طولی در حدود 40 کیلومتر را می‌پیماید و منبع آبی بخش کشاورزی برای هر دو کشور [[سوریه]] و [[اردن]] است. دره باریک و عمیقی که یرموک در آن جاری است مرزیست طبیعی که جولان Golan (Jawlan)) در [[سوریه]] را از کوه [[عجلون]] (Jabal ‘Ajlun) در [[اردن]] جدا می‌کند. زرقاء نیز رودخانه کوتاهی است که از شمال عمان شروع شده که با جریان خود به سمت غرب، به داخل [[رود اردن]] حد جنوبی [[عجلون]] را مشخص می‌کند. | ||
رودخانه دیگر در | رودخانه دیگر در [[اردن]]، شعیب (Shu’ayb) می‌باشد که برای مصارف کشاورزی کاربرد فراوانی دارد که مصرف بیش از حد آن باعث خشک شدن آن در دهه 1970 شد. | ||
وادی سرحان دره آبرفتی دیگری است که به عمق و زیبایی آبرفت اصلی نیست. در این وادی چاه‌هایی حفر شده که منابع مهم آب برای گله‌های عشایر بدوی و آبیاری چند روستای کوچک محسوب | وادی سرحان دره آبرفتی دیگری است که به عمق و زیبایی آبرفت اصلی نیست. در این وادی چاه‌هایی حفر شده که منابع مهم آب برای گله‌های عشایر بدوی و آبیاری چند روستای کوچک محسوب می‌شود. در شمال غربی آن، واحه مهمی از استخر و دریاچه طبیعی کوچکی به نام ازرق(ٰAzraq) (یعنی آبی) وجود دارد<ref>لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](در دست انتشار)</ref>. | ||
== نیز نگاه کنید به == | |||
[[رودهای روسیه]]؛ [[رودهای مصر]]؛ [[رودهای کانادا]]؛ [[رودها و دریاچه های چین]]؛ [[رودها و دریاچه های تونس]]؛ [[رودها و دریاچه های ژاپن]]؛ [[رودهای افغانستان]]؛ [[رودهای مالی]]؛ [[رودهای فرانسه]]؛ [[رودهای سوریه]]؛ [[رودهای سودان]]؛ [[رودهای اسپانیا]]؛ [[رودهای زیمبابوه]]؛ [[رودها و دریاچه های ساحل عاج]]؛ [[رودهای تایلند]]؛ [[رودهای آرژانتین]]؛ [[رودهای اوکراین]]؛ [[رودهای اتیوپی]]؛ [[رودهای سیرالئون]]؛ [[رودها و دریاچه های سنگال]]؛ [[رودهای سریلانکا]]؛ [[رودهای تاجیکستان]]؛ [[رودهای بنگلادش]]؛ [[رودهای قزاقستان]] | |||
== کتابشناسی == | |||
<references /> | |||
[[رده:ویژگی ها وموقعیت جغرافیایی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۵ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۵۴
رود اردن، رودی در جنوب شرقی آسیاست که در دره بزرگ جریان داشته به دریای مرده می‌ریزد. رود اردن مسیر 75 کیلومتری را تا دریاچه باتلاقی هولا (Hula) که اندکی بالاتر از سطح دریاست و پس از آن مسیری حدود 25 کیلومتر تا دریای گالیله را می‌پیماید، قسمت آخر شیب کمتری داشته و رود قبل از رسیدن به دریای مرده که هیچ خروجی ندارد، شروع به پیچ و خم می‌نماید. بخشی از رود در شمال دریای گالیله (یا جلیله) مرزهای مورد مناقشه اسرائیل با سوریه را تشکیل می‌دهد. رود اردن در جنوب دریاچه مرز بین اردن و کرانه باختری را شکل می‌دهد. در دوران مدرن 70 الی 90 درصد مصرف آب رود اردن، برای مصارف انسانی است که جریان آب آن بسیار اندک و ناچیز شده است. به همین دلیل و نیز سرعت بالای تبخیر از دریای مرده، دریا در حال کوچک شدن است. تمام آب‌های کم عمق انتهای جنوبی دریا در دوران مدرن تخلیه شده و در حال حاضر دشت نمک باقی مانده است. آب‌های اردن منبع بسیار مهمی برای سرزمین‌های خشک اطراف و دلیل مشاجرات بین لبنان، سوریه، اردن، اسرائیل و فلسطینی‌ها می‌باشد[۱].
شاخه اصلی رود اردن، رود یرموک است که نزدیک به نقطه تلاقی این دو رود، رود یرموک مرز بین اسرائیل در شمال غرب و سوریه در شمال شرق و اردن در جنوب را شکل می‌دهد.
از ویژگی‌های برجسته زمین شناسی اردن دره آبرفتی می‌باشد؛ دره‌ای به طول 380 کیلومتر از رود یرموک در شمال تا العقبه (Al-Aqabah) در جنوب کشیده شده است که قسمت شمالی آن از رود یرموک تا دریای مرده، عموماً به عنوان دره اردن شناخته می‌شود و توسط رود اردن به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌شود که با یک پرتگاه پرشیب در هر دو جهت شرقی و غربی مرزبندی می‌شود. عریض‌ترین نقاط این دره در بعضی نقاط به 22 کیلومتر می‌رسد. این دره با نام الغور Al-Ghawr (Al-Ghor)) هم شناخته می‌شود. این دره در بخش جنوبی دریای مرده با عنوان غور جنوبی و وادی الجیب (Wadi Al-Jayb) معروف است که عموم آن را با عنوان وادی العربه (Wadi Al-Arabah) می‌شناسند. غور جنوبی از وادی الهمّه (Wadi Al-Hammah) در سمت جنوبی دریای مرده شروع شده و تا غور فایا (Ghawr Faya) ادامه پیدا می‌کند. در حدود 25 کیلومتری جنوب دریای مرده وادی‌الجیب به طول 180 کیلومتر، از سواحل جنوبی دریای مرده تا العقبه در جنوب کشیده شده است. ارتفاع کف دره در جنوب به حداقل خود یعنی دریای مرده می‌رسد و در شمال تا بالاتر از سطح دریا افزایش می‌یابد.
رود اردن دارای چندین شاخه الحاقی است که از شرق به این رود می‌پیوندند. مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: یرموک (مشترک با سوریه) و زرقاء.
یرموک از جبل دروزی( Jabal Druze) در جنوب سوریه شروع می‌شود و طولی در حدود 40 کیلومتر را می‌پیماید و منبع آبی بخش کشاورزی برای هر دو کشور سوریه و اردن است. دره باریک و عمیقی که یرموک در آن جاری است مرزیست طبیعی که جولان Golan (Jawlan)) در سوریه را از کوه عجلون (Jabal ‘Ajlun) در اردن جدا می‌کند. زرقاء نیز رودخانه کوتاهی است که از شمال عمان شروع شده که با جریان خود به سمت غرب، به داخل رود اردن حد جنوبی عجلون را مشخص می‌کند.
رودخانه دیگر در اردن، شعیب (Shu’ayb) می‌باشد که برای مصارف کشاورزی کاربرد فراوانی دارد که مصرف بیش از حد آن باعث خشک شدن آن در دهه 1970 شد.
وادی سرحان دره آبرفتی دیگری است که به عمق و زیبایی آبرفت اصلی نیست. در این وادی چاه‌هایی حفر شده که منابع مهم آب برای گله‌های عشایر بدوی و آبیاری چند روستای کوچک محسوب می‌شود. در شمال غربی آن، واحه مهمی از استخر و دریاچه طبیعی کوچکی به نام ازرق(ٰAzraq) (یعنی آبی) وجود دارد[۲].
نیز نگاه کنید به
رودهای روسیه؛ رودهای مصر؛ رودهای کانادا؛ رودها و دریاچه های چین؛ رودها و دریاچه های تونس؛ رودها و دریاچه های ژاپن؛ رودهای افغانستان؛ رودهای مالی؛ رودهای فرانسه؛ رودهای سوریه؛ رودهای سودان؛ رودهای اسپانیا؛ رودهای زیمبابوه؛ رودها و دریاچه های ساحل عاج؛ رودهای تایلند؛ رودهای آرژانتین؛ رودهای اوکراین؛ رودهای اتیوپی؛ رودهای سیرالئون؛ رودها و دریاچه های سنگال؛ رودهای سریلانکا؛ رودهای تاجیکستان؛ رودهای بنگلادش؛ رودهای قزاقستان
کتابشناسی
- ↑ M.H. Seyd. World Infopedia Jordan. NewDelhi,p. 94
- ↑ لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)