رودهای قزاقستان
مهمترین رودهای قزاقستان رود ایرتیش، رود سیردریا، رود اورال، رود ایلی است ولی رودهای دیگری نیز در این کشور وجود دارد که عبارتند از توبول، لک، چو، تورکای، ایرگیز، ساری سو، تلاس، نورا و امبای.
رود ایرتیش
که از دامنههای غربی ارتفاعات آلاتاو در شمال سین کیانگ ایغور سرچشمه میگیرد. به عنوان بزرگترین رود پس از پیوستن به رود اوب (رود آب) روانه خلیج آب واقع در اقیانوس منجمد شمالی می شود.این رود شاخه اصلی رود آب به شمار می رود. که با همراه شدن با رود «آب» یکی از بزرگترین رودخانه های جهان را تشکیل می دهد. درازای این رود ۴،۲۴۸ کیلومتر دومین رودخانه طولانی در اوراسیا به شمار می رود. که در بخشهایی از آن کشتیرانی صورت میگیرد
ایرتیش با جاری شدن از استان سین چیانگ چین بطرف شمال قزاقستان وارد میشود و با گذشتن از دریاچه زایسان قزاقستان دو رود «ایشیم» و «توبول» را در خود جای میدهد و سر انجام به رود «اب» در نزدیکی شهر خانتی مانسیسک وارد میشود. پس از این که رود ایرتیش به رود آب میپیوندد، با طی ۱۱۶۲ کیومتر به سمت شمال به اقیانوس منجمد شمالی می ریزد. شهر امسک که راه آهن سراسری روسیه از آن می گذرد و شهرهای «سمی» و «پاولادار» در شمال غربی قزاقستان مهمترین شهرهایی هستند که در کنار رود ایرتیش قرار دارند.
رود سیر دریا
این رود که با نام عربی «سیحون» یا نام «گلزریون» نیز معروف است دومین رود پر آب و بزرگ آسیای مرکزی و دومین رود مهم قزاقستان به شمار می رود، این رود از سلسله ارتفاعات تیان شان در قرقیزستان سرچشمه گرفته با گذر از مرز ازبکستان وارد جنوب قزاقستان می شود و با پیوستن به آمو دریا (جیحون) سر انجام به دریاچه آرال (دریاچه خوارزم) در خاک قزاقستان میریزد، سیر دریا دارای دو سرچشمه است یکی از کوه های تین شیان واقع در قرقیزستان و دیگری در شرق ازبکستان، دو رودخانه نارین و قره دریا در مجاورت مرز این کشور با تاجیکستان رودخانه سیر دریا با حدود ۲۲۰۰ کیلومتر طول از کشورهای قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان میگذرد تا سرانجام در دریاچه آرال در قزاقستان بریزد. بخش عمده مسیر سیردریا از خاک ازبکستان گذشته و محصول پنبه این کشور مدیون آب حیات بخش این رودخانه است.[۱]
بر روی رود سیر دریا در محدوده قرقیزستان از سوی دولت برای تولید برق سدی احداث شده است که بخاطر کمبود آبیاری کشتزارهای پنبه موجب نارضایتی دولت ازبکستان شده است، مردم تاچیکستان هم از برکت سیر دریا بهره مند می شوند که بیشتر از این رود برای تولید برق استفاده میکنند. رود سیر دریا پس از ترک کوه های آسیای مرکزی به دشت های ازبکستان و قزاقستان می رسد. این دو کشور پر جمعیت از این رود برای کشاورزی بهره میبرند. در قزاقستان بدلیل کاهش آب های این رود ناگزیر در بهره برداری از آب سیر دریا برای کشاورزی و کشت پنبه از شیوه های مدرن آبیاری استفاده میکنند. بسیاری از مردم قزاق که در کناره های سیر دریا زندگی میکنند با ماهی گیری از این رود روزگار میگذرانند. علاوه بر روستاهای زیادی که در طول مسیر این رود قرار دارد، شهرهای خجند در تاجیکستان و قزل اوردا در قزاقستان نیز در کنار این رود آرام گرفته و از مواهب آن بهره مند میشوند. دره حاصلخیز فرغانه مدیون آب این رودخانه است: حجم آب وارده به سیردریا درسال حدود ۹۰ کیلومتر مکعب است که نسبت به سال های گذشته کاهش چشمگیری داشته است.
رود اورال
از سرازیر شدن آب های بخش های جنوبی رشته کوهای اورال در فدراسیون روسیه و ورود به "قزاقستان" رود بزرگ اورال که طول آن ۲۵۲۰ کیلومتر است تشکیل می شود. این رود که طول آن ۲۴۲۸ کیلو متر است، پس از رود «ولگا» و رود «دانوب» سومین رود در اروپا است از دیگر رودهای مهم قزاقستان به شمار می رود. این رود دلتای وسیعی را در شهر گوریف ( شمال دریای خزر) تشکیل میدهد. رود اورال که به دریای خزر میریزد بخش عمده آب این دریای را تأمین می کند که بخشهای جنوبی آن قابل کشتیرانی است. در کناره های رود اورال در روسیه شهر «مگنیتا گورسک» (Орал) قرار دارد و در استان قزاقستان غربی نیز شهری به همین نام وجود دارد که رود اورال نیز در همین منطقه جریان دارد که بنا به سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی این شهر ۲۵۵۴۸۹ نفر جمعیت داشته است.
ولگا
رودخانه کیقاش Kirash با طول ۱۶۲ کیلو در مرز بین قزاقستان و روسیه یکی از شاخه های رود ولگا که وارد قزاقستان میشود و به دریای خزر میریزد، نیز از دیگر رودهای قزاقستان است که روستای کوتیایوکا Kotyaevka در نزدیکی آن قرار دارد. در اکتبر سال ۲۰۰۶ پلی بر روی این رودخانه ساخته شد که بخش جاده روسیه و قزاقستان آستاراخان- آتیرایو را به هم پیوند میدهد. "مانگیشلاک " Mangyshlak نیز انشعابی از رود ولگا است که آب شیرین برخی مناطق استان مانکیستاو Mangistau قزاقستان را تأمین میکند. بخشی از رود ولگا که در قزاقستان واقع شده است بدلیل اینکه شهرها و کارخانه های متعددی در کنار آن قرار گرفته است بخش عمده آلودگی و زیست محیطی دریای خزر را موجب شده است.[۲]
پل روی رود کیقاش به طول ۳۷۰ متر
رود ایلی
این رود که از کشور چین سرچشمه گرفته و به دریاچه بالخاش در "قزاقستان" میریزد حدود ۱۳۰۰ کیلومتر طول دارد و از شعبات اصلی آن کانگ، شی سو، تک سو است که از تیان شان شمالی سرچشمه میگیرد. شهرایلی در "قزاقستان" در ساحل این رودخانه واقع شده است هنگام پرآبی ۴۵۰ کیلومتر از این رودخانه قابل کشتیرانی است.
رود امبا
از دامنه ارتفاعات موگوژاری در شمال "قزاقستان "سرچشمه میگیرد و با طی ۵۶۰ کیلومتر مسافت وارد دریای خزر میشود. در بخشهای جنوبی رودخانه مزبور حوزههای غنی نفتی وجود دارد.
توبول
از جنوب شرق پایکوههای اورال سرچشمه میگیرد و در "قزاقستان" جریان مییابد. طول آن ۱۶۰۰ کیلومتر است و از شرق به رودخانه ایرتیش میپیوندد. دیگر رودخانههای مهم این کشور، ایشیم، توبول، لک، چو، تورگای، ایرگیز، ساری سو، تلاس، نوروامبا می باشد که برخی در تابستان خشک میشوند. جونگا، زایلی آلا، تاو، کونگی، آلاتاو وآلتای این رودها هم به لحاظ ایجاد نیروی برق و هم از لحاظ تأمین آب لازم برای کشاورزی و آب آشامیدنی شهرها از اهمیت اقتصادی فراوانی برخوردار می باشند[۳].
نیز نگاه کنید به
رودهای روسیه؛ رودهای مصر؛ رودهای کانادا؛ رودها و دریاچه های چین؛ رودها و دریاچه های تونس؛ رودها و دریاچه های ژاپن؛ رودهای افغانستان؛ رودهای مالی؛ رودهای فرانسه؛ رودهای سوریه؛ رودهای سودان؛ رودهای اسپانیا؛ رودهای زیمبابوه؛ رودها و دریاچه های ساحل عاج؛ رودهای تایلند؛ رودهای آرژانتین؛ رودهای اوکراین؛ رودها و دریاچه های اردن؛ رودهای اتیوپی؛ رودهای سیرالئون؛ رودها و دریاچه های سنگال؛ رودهای سریلانکا؛ رودهای تاجیکستان؛ رودهای بنگلادش
کتابشناسی
- ↑ برگرفته شده از: جام جم انلاین
- ↑ برگرفته شده از http://ru.government.kz/docs/p060917~2.htm
- ↑ صابری، اصغر(1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)