مجموعه غارهای موگائو دون خوانگ

مجموعه غارهای«موگائو دون­ خوانگ(Mogao Dunhuang Caves. Gansu Provonce)» واقع در شمال غربی چین، پردامنه‌­ترین، باشکوه‌­ترین و کامل­ترین گنجینه‌­ی هنر بودایی در جهان به­‌شمار می ­رود. این مجموعه­ غارهای پنج طبقه‌­ای ظریف و زیبای هنری، در دو کیلومتری حومه‌­ی شهر دون هوان در استان گان­سو در شمال غربی چین و در دامنه‌­ی کوه«مینگ ­شَن(Mingshan)» جای گرفته است. سنگ تراشی و کنده کاری این غارها از سال366میلادی آغاز تا قرن هفتم و عصر سلسله‌­ی تانگ، شمار آن­ها به بیش از یک هزار غار رسید، از این رو آن­ها را غار هزار بودا هم می ­نامند.

استادان ماهر سنگ تراش، هم­زمان با كندن غارها مجسمه‌­هایی از بودا و شاگردانش را نیز در دل این غارها به بهترین و زیباترین وجه ممكن و بامهارت و ظرافت از سنگ تراشیده و از این طریق عمق ایمان و باور خود به بودا را به نمایش گذاشته‌­اند. از آن­جا كه این مجموعه غارها در کنار«جاده‌­ی ابریشم» قرار دارد، به‌­عنوان پلی میان ادیان، فرهنگ­‌ها و دانش هنری شرق و غرب ارتباط برقرار نموده و مهارت­‌های هنری سایر ملل با هنرهای ملی چین را در هم آمیخته و سبک‌­های هنری مختلف به كار رفته در آن باعث شكوه، عظمت، ظرافت و زیبایی هرچه بیشتر این گنجینه­‌ی تاریخی- هنری شده است.

علی­رغم تحولات گسترده‌­ی تاریخی و تخریب‌­های به عمل آمده، درحال حاضر500 غار و 50 هزار متر مربع نقاشی دیواری و بیش از دو هزار پیكره‌­ی متنوع سنگی در این مجموعه حفظ شده است كه تزیینات لباس و ویژگی­‌های دوره­‌های مختلف تاریخی در آن­ها به وضوح نمایان است. نقاشی‌­های دیواری این مجموعه نیز در نوع خود بی­ نظیر و بسیار باعظمت است كه اگر تمام آن­ها به هم متصل شوند به صورت دالانی به طول30 کیلومتر نقاشی در می ­آید. موضوع این نقاشی­‌های دیواری را اغلب مسایل مربوط به آیین بودا، از جمله تصاویر بودا، پیروان بودا، حکایت­‌های بودایی، داستان­‌هایی از هند، آسیای میانه و چین و نقاشی‌­های تلفیق شده با آیین بودا و اشخاص تاریخی تشكیل می ­دهند. در این نقاشی‌­ها كه در دوران­‌های مختلف خلق شده‌­اند، زندگی اجتماعی، لباس‌­ها و کلاه­‌ها، سبك پیكر تراشی، معماری، موسیقی و رقص و آکروبات ملل مختلف واقع در مسیر جاده­‌ی ابریشم نقش بسته و حوادث تاریخی و مبادلات فرهنگی چین با دیگر كشورها در آن به ثبت رسیده است. از این­رو، دانشمندان غربی این نقاشی‌­های دیواری را«کتابخانه­‌ی دیواری» می ­نامند.

در سال1900میلادی، پس از كاوش­‌هایی كه در این غارها صورت گرفت، یک اتاق مخفی نگهداری کتاب به طول و عرض سه متر کشف شد كه مردم آن را«غار نگهداری کتاب» نامیده‌­اند. در درون این غار کتاب­‌ها، پارچه‌­های بافته شده، دستنوشته‌­ها، نقاشی­‌ها و تصاویر بودایی و حدود 50 هزار مورد اثر نادر یافت شد كه تاریخ آن­ها از قرن چهارم تا قرن یازدهم میلادی بود و موضوعات آن­ها تاریخ، جغرافی، سیاست، ملل مختلف، مسایل نظامی، زبان و خط، ادبیات و هنر و مذهب، علوم پزشکی، علوم و فنون و سایر موضوعات كه درواقع، دایره المعارفی از دوران باستان چین است.

پس از کشف این غار کتاب‌­ها، متأسفانه بسیاری از این آثار را خارجیان به سرقت برده و هم اکنون در انگلیس، فرانسه، روسیه، هند، آلمان، دانمارک، سوئد، کره­‌ی جنوبی، فنلاند و آمریکا نگهداری می ­شود که معادل دو سوم کل آثار کشف شده از این غار است. این گنجینه‌­ی عظیم تاریخی، فرهنگی و هنری در سال1987میلادی در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.