سیاست و حکومت گرجستان
قوه مجریه
در رأس قوه مجریه، رئیس جمهور قرار دارد. رئیس جمهور از طریق انتخابات مستقیم و سراسری برای مدت پنج سال انتخاب می‌کند. رئیس جمهور میتواند عضو یکی از احزاب سیاسی باشد. رئیس جمهور باید از اتباع گرجستان و حداقل دارای 35 سال سن باشد و مدت اقامتش در گرجستان تا انتخابات کمتر از 15 سال نباشد. اگر انتخابات برگزار و هیچکدام از کاندیداها به آراء مورد نظر دست نیابند، دو هفته بعد دور دوم انتخابات برگزار می‌کند. در دور دوم کاندیدایی که بیشترین آراء را کسب کند، انتخاب خواهد شد. رئیس جمهور همزما ن نباید دارای شغل دیگر باشد و از طریق پست دیگری حقوق دریافت نماید.
رئیس جمهورمسئول انعقاد قراردادها، تواف قنامه ها و مجری مذاکرات با کشورهای خارجی است. رئیس جمهور خود کابینه وزیران را جهت تائید به کمیته دولتی پیشنهاد و معرفی می‌کند. کمیته مذکور پس از تائید صلاحیت اشخاص پیشنهادی را به پارلمان معرفی می‌کند. چنانچه پارلمان به آنها رأی اعتماد ندهد، رئیس جمهور میتواند بعد از دو هفته ترکیب جدید کابینه وزیران را برای بررسی به پارلمان معرفی نماید. رئیس جمهور فقط دو بار میتواند یک شخص را برای پست وزارت پیشنهاد نماید. رئیس جمهور با موافقت پارلمان، سفرا و دیپلماتها را انتخاب و سفرای سابق را فرا می‌خواند. باپیشنهاد رئیس جمهور پارلمان ساختار و وظایف قوه مقننه را تصویب می‌کند.
طی انتخابات ریاست جمهوری سال 1995 شواردنادزه به عنوان رئیس جمهور گرجستان طی سال های پس از استقلال به مدت 5 سال انتخاب شد. نامبرده که در سال 2000 نیز برای دومین بار در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شده بود به واسطه ی انقلاب رز در تاریخ بیست و سوم نوامبر سال 2003 مجبور به استعفا شد. رهبران انقلاب رز در مورد نامزدی میخاییل ساآکاشویلی و رهبر حزب جنبش ملی برای تصدی مقام ریاست جمهوری گرجستان توافق نمودند و یک ماه و نیم پس از انقلاب رز وی به سمت ریاست جمهوری گرجستان انتخابات شد. طی این مدت خانم نینو بورجانادزه، رئیس وقت پارلمان، موقتا به عنوان کفیل ریاست جمهوری ایفای وظیفه کرد. ساآکاشویلی در انتخابات 4 ژانویه سال 2004 با کسب 7/96 درصد آراء با پیروزی قاطع برای مدت 5 سال به عنوان رییس جمهور انتخاب گردید. هرچند او در انتخابات ریاست جمهوری ژانویه 2004 توانست با کسب 96 درصد آراء، قاطعانه به پیروزی برسد، اما این دوره از ریاست جمهوری او (5 ساله) به اتمام نرسید. ساآکاشویلی در پی تظاهرات چند روزه و صدها هزار نفری مخالفین در نوامبر سال 2008 در مقابل پارلمان، مجبور به پذیرش استعفاء و برگزاری انتخابات زود هنگام شد. در انتخابات پیش از موعد ریاست جمهوری گرجستان در 5 ژانویه سال 2008 میخاییل ساآکاشویلی توانست با کسب 53,38% آراء از 6 رقیب خود پیشی گیرد و مجددا زمام امور را بدست گیرد.
قوه مقننه
بر اساس قانون اساسی جدید گرجستان مصوب بیست و چهارم اگوست سال 1995، پارلمان این کشور ارگان عالی قانونگذاری میباشد که خط مشی عمده سیاست خارجی و داخلی گرجستان را تعیین مینماید و در چارچوب قانون اساسی بر فعالیت دولت نظارت دارد. تعداد نمایندگان پارلمان 235 نفر میباشد که براساس انتخابات عمومی و به مدت چهار سال انتخاب می‌شوند. از این تعداد 150 نماینده براساس فهرست حزبی و 85 نماینده براساس سیستم انفرادی انتخاب می‌شوند. برای ثبت نام حزبی جمع آوری 5000 امضاء و برا ی ثبت نام افراد بطور منفرد جمع آوری 1000 امضاء ضروری است.
آخرین انتخابات پارلمانی گرجستان که 21 ماه مه سال 2008 برگزار شد، حزب به عنوان حزب طرفدار رئیس جمهوری این کشور توانست 59، «جنبش وحدت ملی» درصد از کرسی های پارلمانی به خود اختصاص دهد. علاوه بر حزب حاکم، بلوک متحد مخالفان با کسب حدود 19 درصد آراء، جنبش دموکرات مسیحیان گرجستان با کسب حدود 9 درصد آراء و حزب کار با بیش از 7 درصد آراء توانستند به پارلمان راه یابند.
قوه قضائیه
قوه قضائیه در گرجستان کاملاً مستقل عمل می‌کند و تنها تابع قانون اساسی است. وظایف، نحوه تشکیل و فعالیت این قوه توسط قانون اساسی و ارگان های قانونگذاری مشخص می‌شوند. قضات باید از اتباع گرجستان باشند و دارای 30 سال سن و تحصیلات عالی حقوقی باشند. در ضمن باید بیش از ده سال سابقه کار در این زمینه داشته باشند. قضات برای مدت 10 سال انتخاب می‌شوند. دادگاه قانون اساسی گرجستان متشکل از 9 نفر قاضی است. سه نفر آنها توسط رئیس جمهور، سه نفر توسط پارلمان و سه نفر دیگر توسط دادگاه عالی انتخاب می‌شوند. مدت انجام وظیفه این قضات نباید کمتر از 10 سال باشد، دادگاه قانون اساسی از میان قضات مذکور یکنفر را برای ریاست دادگاه قانون اساسی برای مدت 5 سال انتخاب می‌کند. اعضای دادگاه قانون اساسی نباید قبلاً به این کار اشتغال داشته باشند.
تقسیمات کشوری و ادار ی
پس از پیروزی انقلاب رز و انتخاب ساآکاشویلی به عنوان رییس جمهور گرجستان، وی در مراسم تحلیف و سوگند ریاست جمهوری با اعلام سیاست های اصولی خود و دولتش، احیاء تمامیت ارضی، وحدت و همگرایی کامل گرجستان را به عنوان اولویت های خود اعلام و حتی به مردم وعده داد که طی 5 سال اول دوره ریاست جمهوری خود کشور را متحد، تمامیت ارضی را اعاده و بر زیاده خواهی ها و تجزیه طلبی ها در کشور پایان خواهد بخشید. شایان ذکر است گر چه اکنون ریاست جمهوری ساآکاشویلی دوره دوم خود را پشت سر میگذارد مشکلات داخلی هنوز به پایان نرسیده و دو جمهوری آبخازیا و اوستیای جنوبی پس از جنگ آگوست 2008 از سوی روسیه مستقل شناخته شدند و در حال حاضر کاملاً جدای از حکومت مرکزی اداره می‌شوند.
از نظر تقسیمات اداری گرجستان به 68 ناحیه اداری تقسیم می‌کند. دارای 13 شهر، 37 شهرک، 61 مرکز ناحیه روستایی و 450 روستا است. گرجستان دارای سه جمهوری خود مختار و خود خوانده میباشد که پس از استقلال همواره محل مناقشات داخلی میان حکومت مرکزی و این مناطق بوده است. این جمهوری ها و مناطق خودمختار عبارتند از آجاریا، آبخازیا و اوستیای جنوبی. نواحی تحت نظر حکومت مرکزی به 79 بخش و بخش آزاد شهری تقسیم شده است.
آخرین وضعیت آجاریا
جمهوری آجاریا طی سیزده سال به رهبری اصلان آباشیدزه به دلیل ضعف دولت مرکزی و توان و ظرفیت های اقتصادی خود همواره ادعای خودمختاری داشت. میخاییل ساکاشویلی پس از پیروزی قاطع، جمهوری آجاریا را اولین هدف خود قرار داد و با همکارانش شیوه انقلاب رز را برای براندازی حکومت خود مختار آباشیدزه انتخاب و از ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، روانی و حتی نظامی بر آباشیدزه فشار را آغاز نمود.
انقلاب رز دوم نیز بدون خون ریزی و به طور مسالمت آمیز در آجاریا پس از 100 روز از زمان روی کار آمدن ساآکاشویلی به مسند قدرت پیروز گردید و با تبعید اجباری آباشیدزه به مسکو اولین قدم اساسی برای اعاده تمامیت ارضی گرجستان برداشته شد و یکی از مناطق در آمدزا از بعد اقتصادی با وجود بنادر پوتی و باتومی به دامن حکومت مرکزی بازگشت و مهمتر از آن از بعد روانی عامل تقویت مهمی برای تحکیم پایه های دولت ساآکاشویلی در آینده هم در بعد داخلی و هم در بعد بین المللی گردید.
جمهوری خودمختار آبخازیا
جمهوری خود مختارآبخازیا یکی دیگر از مناطق خودمختار گرجستان میباشد که در جریان جنگ داخلی سال 1991 با پیروزی از دولت مرکزی استقلال کامل خود را اعلام و دولت مستقل خود را تشکیل داد که طی سالهای اخیر همواره محل تنش و درگیری داخلی میان دولت مرکزی و این جمهوری خودمختار یا خود خوانده بوده است.
در سال 1991 «زویاد گامساخوردیا» اولین رئیس جمهور گرجستان حیطه اختیارات جمهوری خودمختار آبخازیا را کاهش داد. مقامات آبخازیا که با این تصمیم موافق نبودند، مقاومت مسلحانه نشان دادند. پس از مناقشه مسلحانه که تا سال 1992 ادامه داشت، گرجستان کنترل بر این منطقه را از دست داد.
گرجستان در ماه اوت 1992 نیروهای نظامی خود رابه آبخازی گسیل نمود، اما در آنجا با مقاومت مسلحانه مواجه شد. این مناقشه در سال 1993 با از دست رفتن کنترل گرجستان بر آبخازی پایان یافت. سا آکاشویلی پس از پیروزی و اعاده کامل آجاریا، وقوع انقلاب رز سوم در آبخازیا را نیز اجتناب ناپذبر ذکر کرد و اقدامات و تلاش های اولیه خود را برای انجام این مهم آغاز نمود ولی موفق به انجام این کار نشد.
یکی از موضوعات مورد بحث گرجستان در آبخازیا ادامه حضور نیروهای حافظ صلح روسیه در منطقه مناقشه میباشد. موضوعی که بارها از سوی گرجستان مطرح شده و جایگزینی نیروهای بین المللی مورد تاکید قرار گرفته اما از سوی آبخازیا به شدت رد شده است. نیروهای روسیه از ژوئن سال 1994 و بر اساس موافقت نامه آتش بس و جدایی دو طرف در 14 می سال 1994 در منطقه مناقشه مستقر شده اند.
تحول مهم در جهت حل و فصل مناقشه آبخازیا در سپتامبر سال 2006 و برگزاری نشست مشترک مقامات دو جمهوری و با نظارت سازمان ملل متحد در تفلیس بود. سرگی شامبا وزیر خارجه آبخازیا با طرح صلح باگاپش که در انتخابات ریاست جمهوری سال 2005 پیروز شده بود، موسوم به «حل همه جانبه مناقشه گرجستان آبخازیا» به تفلیس سفر نموده و به مذاکره پرداخت. این مذاکرات در چارچوب توافقات ژنو که در نوامبر 1997 اتخاذ شده و در دسامبر 1997 در سوخومی و ژانویه 2001 نیز با دو نشست دیگر ادامه یافت، برگزار شد. تحولات پس از این توافق نشان داد که این طرح نیز پاسخگوی درخواست های طرفین نبوده و نمی‌تواند صلحی دائمی در آبخازیا را
پایه گذاری نماید. لذا در آگوست 2006 دولت گرجستان به بهانه سرکوب یکی از سرکردگان محلی در دره کودوری (شمال جمهوری آبخازیا) نیروهای پلیس را به آن منطقه گسیل داشته و پس از خارج نمودن نیروهای شبه نظامی، کنترل آن قسمت را در دست گرفت. در آبان ماه همان سال، دولت در تبعید آبخازیا در منطقه کودوری که آبخازیای بالا نامگذاری شده بود تشکیل داد و مقر خود را رسما بازگشایی نمود. اجرای این سناریوی موفق، دستاورد بسیاری برای دولت گرجستان محسوب می‌شد و قدم اول برای کنترل این جمهوری بود. دولت گرجستان پس از آن به بازسازی اقتصادی در منطقه تحت کنترل خود پرداخته و وعده زندگی بهتر به مردم منطقه را داد. البته باید گفت پس از جنگ آگوست 2008 اوستیای جنوبی، موقعیت در این منطقه نیز تغییر کرد که شرح آن در ادامه خواهد آمد.
منطقه خودمختار اوستیای جنوبی
این ناحیه در 20 آوریل 1922 به خودمختار ی رسید ولی در پی تلاش های مقامات خودمختار منطقه برای جدایی از گرجستان و الحاق به اوستیای شمالی که جزء خاک روسیه محسوب می‌کند، دولت گرجستان در اواخر سال 1990 حالت خودمختاری آن را لغوکرد و آن را ناحیه تسخین والی که همان نام قبل از حکوم ت شوروی است
نامگذاری کرد.
اوستیای جنوبی در سال 1991 در جریان جنگ داخلی سال 1991 به دنبال شکست دولت مرکزی اعلام استقلال نمود و دولت مستقل خود را تشکیل داد. ارائه طرح صریح صلح مدون برای حل این بحران از سوی دولت گرجستان به نام نقشه راه برای اولین بار گام مهمی دیگری در جهت حل این بحران بود که از سوی مقامات اوستیا و روسیه مورد انتقاد شدید قرار گرفت.
به دنبال عدم مقبولیت نقشه راه و با عنایت به پیشرفتهای حاصله در آبخازیا، دولت گرجستان در پی ایجاد سناریو و شرایط مشابه آبخازیا افتاد. زمان اجرای این طرح انتخابات ریاست جمهوری اوستیا در اکتبر سال 1385 بود. همزمان با انتخابات اوستیای جنوبی و انتخاب کوکویتی به عنوان رییس جمهور اوستیای جنوبی، انتخاب دیگری در روستاهای جمهوری اوستیای جنوبی تحت کنترل گرجستان صورت گرفت که برنده آن ساناکوف بود. پس از مدتی حمایت های پنهان گرجستان از ساناکوف شکل آشکار به خود گرفت و در صدد به رسمیت شناختن دولت ساناکوف برآمد. نتیجه مذاکرات ساآکاشویلی و ساناکوف ارائه طرح چند وجهی جهت حل مناقشه اوستیا بود. قدم اول در اجرای این طرح توافق ساناکوف و کوکویتی در مورد ریاست دولت موقت بود. موردی که از سوی کوکویتی مورد انتقاد شدید قرار گرفت. در قدم های بعدی، انتخابات آزاد، خودمختاری با اختیارات وسیع، حضور فعال در دولت مرکزی و معرفی معاونین هشت وزارتخانه در دولت مرکزی پیش بینی شده بود. دولت اوستیای جنوبی و روسیه که به شدت مخالف این ابتکار بودند، تهدید به خروج از مذاکرات نمودند. دولت گرجستان که در پی به رسمیت بخشیدن به این ابتکار تلاش م یکرد، تصویب پارلمان برای ایجاد دولت موقت به ریاست ساناکوف را کسب نمود و به طر فهای دیگر اولتیماتوم داد که موجودیت ساناکوف را در نظر داشته باشند.
مناقشۀ اوستیای جنوبی
اختلافات و درگیری میان اوست¬ها و گرجی¬ها همواره وجود داشته و در تقسیم بندی¬های سیاسی و قومی، نزاع¬ها بیشتر برگرفتن زمین تاکید داشته است. بعد از مهاجرت اوستیایی¬ها به جنوب در 6 قرن اخیر و زندگی مسالمت¬آمیز گرجیان با اوست¬ها، از اوایل قرن بیستم درگیری و نزاع برای تصاحب زمین، میان این دو قوم روی داد. این درگیری¬های بعلت تعیین مرزهای مصنوعی بدون در نظر گرفتن تاریخ و فرهنگ قومیت¬ها در دوران شوروی صورت گرفت. تأثیر اورجکینیدزه و استالین، یاران گرجی لنین برای احیای کولخید و ایبریای باستان در دوران ابتدایی شوروی در تقسیم¬بندی مرزهای گرجستان کم نبود. با تأسیس جمهوری گرجستان در 1936 م و پیوست اوستیای جنوبی بعنوان استان خودمختار به آن، نطفۀ نفاق در منطقه میان این دو قوم باستانی کاشته شد. در اواخر دوران شوروی در بین سال 1989 و 1990 م، استان خودمختار اوستیای جنوبی از فرصت استفاده کرده و با توجه به حمایت¬های اوستیای شمالی، اعلام جمهوری خودمختار و جدایی از گرجستان می¬کند. همواره رهبران جدایی¬طلب اوستیای جنوبی بر اتحاد میان اوست¬ها و پیوستن به روسیه تاکید داشتند. گرجستان نیز با لغو خودمختاری اوستیا، آبخازیا و آجاریا مقابله به مثل می¬نماید و درگیری نظامی آغاز می¬شود. در سال 1991 م «گامساخوردیا» رئیس جمهور گرجستان با فراخوان «گرجستان برای گرجی¬ها»، دستور داد که به سوخومی و تسخینوالی حمله شود.
در پایان این مرحله، ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت گرجستان در 14 ژوئیه 1994پیمان «داگومیس» را با بوریس یلتسین رئیس جمهور روسیه امضاء کرد تا به جنگ داخلی پایان داده شود و نیروهای حافظ صلح روسیه به‌طور قانونی به مناطق درگیری اعزام شوند. این آرامش تا سال 2003 م و قدرتگیری ساکاشویلی در انقلاب مخملی موسوم به انقلاب رز ادامه یافت. ساکاشویلی در تمامی عرصه¬های سیاست داخلی به تمامیت ارضی و بازگرداندن 47 درصد از خاک گرجستان که در تسخیر سه جمهوری آبخازیا، آجاریا و اوستیا ست، تاکید می¬کرد. آنها توانستند به راحتی آجاریا را به گرجستان بازگردانند ولی در دو منطقه دیگر بعلت حمایت روسیه، این امر به وقوع نپیوست. در نوامبر 2006 م، همه¬پرسی در اوستیای جنوبی برگزار شد که بیشتر شرکت کنندگان در آن به استقلال اوستیای جنوبی رأی مثبت دادند. تفلیس در آوریل 2008 م پیشنهاد داد تا در ساختار قدرت اوستیای جنوبی سهیم باشد که این پیشنهاد با مخالفت روسیه و پارلمان اوستیای جنوبی روبرو شد.
آنچه تاکنون اتفاق افتاده، حملۀ ناگهانی ارتش گرجستان در 8 آگوست (اوت) با پشتیبانی معنوی غرب و آمریکا به سرزمین اوستیا است که متأسفانه بازی میان ابرقدرت¬ها تنها به ضرر مردم بی¬گناه منطقه شده است. خبرها از اوستیا حاکی از کشته شدن 2100 نفر غیرنظامی و بیش از هفده هزار نفر آواره است که یک فاجعۀ تاریخی در ایام برگزاری المپیک خواهد بود. ارتش روسیه به بهانۀ دفاع از اتباع و نیروهای صلح¬بانش که گویی این جنگ را پیش¬بینی کرده بود و در بهار امسال یک مانور نظامی در منطقه قفقاز برگزار کرده بود، توانست در ساعات اولیه جنگ، 18 درصد از خاک گرجستان را اشغال نماید و تا نزدیکی شهر تفلیس پیش برود. در این حمله، تمامی مراکز نظامی و تأسیسات زیربنایی گرجستان آسیب دید. با تکاپو افتادن اتحادیه اروپا و سفر سارکوزی به منطقه در 13 آگوست (اوت)، معاهدۀ آتش¬بس در شش بند به توافق نهایی رسید. اصول معاهده آتش‌بس شامل عدم به کارگیری زور از سوی طرفین مناقشه، توقف کامل اقدامات نظامی، تأمین شرایط دسترسی آزاد به کمکهای انساندوستانه، بازگشت نیروهای گرجستان به پادگان‌ها و نیروهای روسیه به خطوط قبل از آغاز اقدامات جنگی گرجستان و آغاز بحث در مورد امنیت اوستیای جنوبی و آبخازیا در سطح بین‌المللی است. در این حال، روسیه پیشنهاد داد که منطقه‌ای حائل در اطراف اوستیای جنوبی و آبخازیا وجود داشته باشد که هیچ سرباز گرجی در آنجا نباشد. روسیه همچنین خواستار معاهده‌ای است که تضمین کند گرجستان هرگز از نیروی نظامی خود برای تسخیر مجدد منطقه استفاده نخواهد کرد. بعد از امضاء معاهده، سخنگوی وزارت دفاع روسیه بر باقیماندن نظامیان روسی در اوستیای جنوبی و آبخازیا تاکید کرد و حتی زمان دقیق خروج نیروهای روسی از سایر نواحی گرجستان اعلام نشد با اینکه تاکنون بر طبق اخبار حاصله تمامی نیروهای روسی از سایر نواحی گرجستان خارج شده¬اند. در اصل روز 18 اوت خروج نظامیان روسی به مواضع خود اعلام شد که مقر آنها بنا به تصمیم کمیسیون حل مناقشه گرجستان ـ اوستیا مصوبه 1999 م، تعیین شده است. روز 22 اوت به خارج سازی نیروهای روسیه پایان داده شد.
اوست¬ها و از جمله وزارت حوادث غیر مترقبه روسیه از عزم جدی گرجستان برای پاکسازی قومی در اوستیای جنوبی خبر می¬دهند و ادعا دارند که گرجستان نیز مانند ارمنستان و آذربایجان خواستار یک دولت و ملت تک قومی ست. به هر ترتیب در 24 مرداد ماه دیمیتری مدودف با دیدار با روسای جمهور اوستیای جنوبی و آبخازیا، یعنی ادوارد کوکویتی و سرگی باگاپش در کرملین، حمایت قاطع روسیه را از این دو جمهوری اعلام کرد.
روس¬ها در این چند روز با متهم کردن آمریکا و غرب به حمایت پنهان و علنی از گرجستان، خود را درگیر جنگی نیمه سرد با غرب نمودند. کشف یک زرادخانه بزرگ سلاح¬های ساخت آمریکا در غرب گرجستان و اعلام رسمی دستگاه اطلاعاتی روسیه مبنی بر آگاهی آمریکا از حمله گرجستان با وجود 130 مشاور نظامی آمریکایی در تفلیس و سفر رایس قبل از حوادث اخیر به گرجستان، نشان دهندۀ حمایت آمریکا از ساکاشویلی است. این در حالی ست که به صورت نامحسوس رژیم صهیونیستی نیز به حمایت از گرجستان متهم است و قرارداد نظامی روسیه با سوریه در چند روز بعد از آتش¬بس، در اصل نشان دهندۀ تنش در روابط مسکو ـ تلاویو است. همچنین وزیر دفاع گرجستان یک اسرائیلی الاصل است که به زبان عبری تسلط دارد و رابط نظامی اسرائیل و گرجستان است. شخص ساکاشویلی نیز بارها در نطق¬های عمومی خود از اسرائیل تشکر کرده و کارآیی ابزار نظامی اسرائیل را در این جنگ ستوده است.
هم اکنون با توجه به درگیری¬های لفظی میان دول غربی و عدم نتیجه¬گیری و تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و همچنین ناتو شرایط در منطقه پیچیده¬تر از گذشته شده است و هنوز ساز و کار صلح شکل نگرفته است. این در حالی ست که بازگشت این دو منطقه به گرجستان بعید به نظر می¬رسد و با توجه برسمیت شناختن استقلال این دو جمهوری واقع در خاک گرجستان توسط شورای فدراسیون (سنای) و دومای روسیه و همچنین اقدام پارلمان اوستیای شمالی مبنی بر تصویب درخواست اوستیای جنوبی از دولت روسیه و سایر کشورهای جهان برای برسمیت شناختن استقلال آن از گرجستان، کار را برای ادامه حیات ساکاشویلی نیز مشکل خواهد کرد. سخنان دیمتری مدودف و ولادیمیر پوتین در رابطه با دفاع از استقلال این دو جمهوری و عدم تخلف از قوانین بین¬المللی شرایط تازه¬ای را برای گرجستان رقم زده است. روز 26 اوت رئیس جمهور روسیه حکم برسمیت شناختن استقلال جمهوری¬های آبخازیا و اوستیای جنوبی را امضاء کرد و روسیه را رودروی غرب قرار داد. با این حال ساکاشویلی نه تنها نتوانست غرور ملی گرجی¬ها را افزایش دهد و تمامیت ارضی گرجستان را حفظ نماید، بلکه به تمایلات استقلال طلبانۀ آبخازیا و اوستیا وجۀ بین المللی داد و حال دیگر این مسئله در قالب روابط دیپلماتیک روسیه و گرجستان حل نخواهد شد. هزینۀ گزاف این جنگ بالغ بر روزی 200 میلیون دلار برای دولت گرجستان خرج تراشیده است، در حالی که گرجستان در بسیاری از زیرساخت¬ها نیاز به سرمایه¬گذاری دارد. آیا مردم آزاد اندیش گرجستان که صاحب کشوری تاریخی و باستانی با تمدنی شکوفا هستند، از ساکاشویلی در مورد هزینه جنگ، از بین رفتن تمامیت ارضی گرجستان و درگیری نظامی با همسایۀ روسی خویش سئوال نخواهند کرد. در روزهای اخیر در مسکو اعضای بنیاد «وحدت مردم روسیه و گرجستان» و گرجی¬های مقیم روسیه از میخائیل ساکاشویلی خواستند تا هر چه سریعتر استعفا دهد. این حوادث با توجه به اقدامات غیر انسانی ارتش گرجستان یعنی بمب باران شهر تیسخینوالی و ویرانی کامل شهر، به گلوله بستن مردم غیرنظامی، حمله به صلح¬بانان روسی در مرز اوستیا آن هم روز افتتاحیۀ المپیک، بیش از پیش کار ساکاشویلی را زشت و ناپسند نشان می¬دهد. این رویداد در تاریخ مردم صلح دوست و فرهنگ دوست گرجستان که خواهان، حق طبیعی خود یعنی تمامیت ارضی وطن¬شان هستند، لکه¬ای تاریک خواهد بود. در اصل ساکاشویلی در حال پرداخت هزینه پیوستن به ناتو است تا بتواند از این طریق امنیت خود را برقرار نماید و دولت خویش را حفظ کند ولی آیا امنیت و پیوستن به ناتو با کشتار غیر نظامیان و جنگ با روسیه بدست خواهد آمد یا خیر؟! با اینکه سارکوزی و مرکل رهبران فرانسه و آلمان در سفرهای خود به تفلیس قُلِ پیوستن گرجستان به ناتو را دادند و این شاید تنها سود دولت گرجستان در این جنگ باشد. با اینکه در روزهای اخیر و با توجه به سفر دیکچنی به تفلیس و کمک یک میلیاردی آمریکا به گرجستان تا حدودی شرایط ساکاشویلی را بهبود بخشیده و حمایت¬های مردم گرجستان در گردهمایی¬های ملی از وی و زنده شدن حس میهن پرستی و ضد روسی در میان روشنفکران و جوانان گرجی شرایط را برای ادامه کار راحت نموده است ولی باید چشم به شرایط آتی داشت. در روزهای اخیر مدودف لحن تند روسیه نسبت به ساکاشویلی را تغییر داده و در مصاحبه با بی بی سی اعلام کرد که روسیه قصد براندازی رژیم گرجستان را ندارد و این موضوع به ملت گرجستان بستگی دارد. با این حال نمی¬توان از حق قانونی گرجستان نسبت به تمامیت ارضی خویش و پیروی از قواعد بین¬المللی چشم پوشی کرد.
گرجستان در پایان این ماجرا تبدیل به محلّ مناقشۀ منافع ملی روسیه و آمریکا در قفقاز شد و نتوانست منطقه سوق¬الجیشی اوستیای جنوبی که حلقۀ واسط شمال و جنوب قفقاز و ارتباط دهندۀ اروپا به آسیا ست، را باز پس بگیرد. این در حالی ست که لوله انتقال نفت باکو ـ جیهان و صادرات انرژی از گرجستان موقتاً قطع شده است.
گرجستان در اقدامی تلافی جویانه قطع کامل روابط دیپلماتیک خود با روسیه را در پارلمان تصویب کرد و همچنین پارلمان گرجستان مناطق اوستیای جنوبی و آبخازیا که روسیه استقلال آنها را برسمیت شناخته است را بعنوان مناطق اشغال شده از سوی روسیه اعلام نمود. علاوه بر این، در سند مصوبه پارلمان گفته می¬شود که تمامی نیروهای مسلح غیر گرجستانی که در خاک گرجستان هستند، نیروهای مسلح غیر قانونی اعلام می¬شوند و همچنین دولت را موظف کردند که تمامی توافقنامه¬هایی که حضور نیروهای روسی در خاک گرجستان را در نظر دارند را فسخ کنند. اتحادیه اروپا نیز در نشست بروکسل نتوانست قطعنامه¬های پیشنهادی لهستان و ایتالیا در مورد تحریم روسیه را به تصویب برساند.
در طرف دیگر کشور نیکاراگوئه رسماً استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا را اعلام کرد. همچنین حزب اتحاد بزرگ ترکیه، حماس، جمهوری قره¬باغ، جمهوری قبرس شمالی از استقلال این دو ناحیه دفاع کرده و کشورهای مانند بلاروس، تاجیکستان و ونزوئلا به رسمیت شناختن استقلال این دو ناحیه را در دستور کار قرار داده¬اند. با اینکه اکثر کشورهای جهان این موضوع را قبول نکرده و احتمالاً کشورهای کمی حتی از همپیمانان روسیه استقلال این نواحی را اعلام خواهند کرد. کشورهای شرکت کننده در سازمان همکاری¬های شانگهای نیز از نقش فعالانه روسیه در کمک به برقراری صلح در اوستیای جنوبی حمایت کردند ولی در پایان از احترام به تمامیت ارضی گرجستان و حقوق بین¬الملل نیز دفاع کردند. استقلال در این دو ناحیه، شرایط امنیتی قفقاز و سایر نقاط جهان را بهم خواهد ریخت و کشورهای چند قومی با تهدید استقلال نواحی مختلف کشورشان مواجه خواهند شد.
قانون اساسی، تحولات و ویژگی های آن
پس از استقلال گرجستان در سال 1991، قانون اساسی سال 1921 این کشور مورد استفاده قرار گرفت تا اینکه در سا ل 1992 پارلمان این کشور مصوب های را مبنی بر تدوین قانون اساسی جدید تا سو م اگوست 1995 به تصویب رساند. بنابراین ابتدا کمیسیونی جهت تهیه پیش نویس قانون اساسی جدید تشکیل گردید و آنها پ س از
مباحثات متعدد متن پیشنهادی را جهت بررسی و تصوی ب به پارلمان ارائه دادند.
نیروهای مخالف در پارلما ن بر ای ن باور بودند ک ه تصمیم نهایی باید در پارلمان گرفته شود ولی دولت از جمله شواردنادزه با طرح همه پرسی موافق نبودند، لیکن قبل از آن یک کمیسیون آشتی برای نزدیک کردن آراء موافقین و مخالفین تشکیل گردید. در این کمیسیون مباحث ادامه یافت و نهایتاً طرح ی از سوی آقای گولوآ معاون نخست وزیر و رئیس اتحادیه اصلاح طلبان معروف به مدل امریکایی مطرح گردید که بسیاری از مفاد آن بررسی و تغییراتی در آن داده شد و بالاخره در 24 آگوست سال 1995 پارلمان گرجستان با 167 رأی موافق برابر 8 رأی مخالف قانون اساسی جدید را به تصویب رساند.
بر اساس طرح قانون اساسی جدید، گرجستان به صورت فدراسیون اداره خواهد شد. در این نظام آجارستان، آبخازستان و اوستیای جنوبی جایگا ه ویژه ای دارند. همچنین در قانون اساسی جدید فصل «حقوق اساسی و آزادی های مردم» بسیار مورد توجه قرار گرفت. در فصل فوق به غیر از حقوق بشر به اقلیت های مذهبی توجه ویژه شده است. در این فصل حق اقلیت های مذهبی، زبانی و نژاد ی بدون تبعیض و مداخله، در توسعة فرهنگ و استعمال زبان مادری در زندگ ی حقوقی تأمین شده است. در قانون اساسی آمده است: تحقق حقوق اقلیت ها نباید در تضاد با حف ظ تمامیت ارضی و استقلال سیاسی و حاکمیت گرجستان باشد. در تاریخ 18 اوت 1995 به منظور حسن اجرای قانون اساسی جمهوری گرجستان، لایحه دادگاه قانون اساسی به تصویب رسید. تعداد اعضاء این دادگاه نه نفر میباشد که سه نفر آن از سوی پارلمان، سه نفر از سوی رئیس جمهور و سه نفر از سوی دادگاه عالی به مدت ده سال معرفی می‌کند. قانون اساسی گرجستان دارای 9 بخش و 109 بند میباشد.
بخشهای آن بترتیب عبارتنداز:
1 موقعیت کلی 11 بند
2 اتباع گرجستان از بند 12 تا 47
(حقوق اساسی و آزادی های فردی)
3 پارلمان گرجستان از بند 48 تا 68
4 رئیس جمهور گرجستا ن از بند 69 تا 81
5 قوه قضائیه از بند 82 تا 91
6 کنترل و امور مالی دولت از بند 92 تا 97
7 امور دفاعی دولت از بند 98 تا 101
8 بررسی قانون اساس ی از 102 تا 103
9 موقعیت انتقالی از 104 تا 109
4 ترکیب دولت در سال 2009
رئیس جمهور: میخاییل سااکاشویلی
نخست وزیر: بیرینزا ایوانشویلی (نام انگلیسی وارد شود)
رئیس پارلمان: داوید باکرادزه
وزرای گرجستان
1. معاون اول نخست وزیر. داوید تکشلاشویلی
2. معاون نخست وزیر و وزیر همگرایی یورو آتلانتیک: گیورگی بارامیدزه
3. معاون نخست وزیر و وزیر همگرایی مجدد تموری یاکوباشویلی
4. وزیر امور خارجه. گریگول واشادزه
5. وزیر دارایی. کاخا باین دوراشویلی
6. وزیر حمایت از گرجی های مقیم خارج. آیلون گاگوشیدزه
7. وزیر دفاع. واسیل شیخارولیدزه
8. وزیر آموزش و علوم. نیکا گوارامیا
9. وزیر توسعه اقتصادی. لاشا ژامانیا
10. وزیر کشاورزی. باکو کوزرلی
11. وزیر دادگستری. زوراب آدیشویلی
12. وزیر فرهنگ و ورزش. نیکولوز روروآ
13. محیط زیست و منابع طبیعی. گوآخاشیدزه
14. وزیر انرژی. الکساندر ختاگوری
15. وزیر بهداشت. الکساندر کویتاشویلی
16. وزیر آموزش و پرورش (عالی و متوسطه). نیکولوز گوارامی
17. وزیر امور داخلی. وانو مراباشویلی
18. وزیر امور پناهندگان و مهاجران. کوبا سوبلیانی
19. وزیر پروباتسی، اجرای احکام و حمایت حقوقی. دیمیتری شاشکین
20. وزیر زیر بنایی و امور منطقه ای. دیوید تکشلاشویلی
(نام وزرا به روزرسانی شود)
احزاب سیاسی در گرجستان
در حال حاضر 79 حزب سیاسی دارای مجوز قانونی فعالیت در گرجستان وجود دارند. احزاب در پارلمان گرجستان به دو جناح محافظه‌کار (Conservative Party of Georgia) و جمهوریخواه (Republican Party of Georgia) تقسیم می‌شوند.
احزاب عمده گرجستان عبارتند از:
اتحادیه حرکت ملی (United National Movement) بزرگترین سازمان سیاسی گرجستان و در دست دارنده قدرت سیاسی فعلی در این کشور است. این حزب در اکتبر 2001 توسط میخائیل ساکاشویلی تأسیس شد. این حزب دارای اهدافی تجدیدنظرطلبانه و پیگیر هدف نزدیکی بیشتر به اتحادیه اروپایی و پیوستن به ناتو بود و همزمان خواهان اعاده حاکمیت تفلیس بر بخشهای جدایی طلب اوستیای جنوبی و آبخازیا بود. رهبران این حزب گرایش سیاسی خود را لیبرال محافظه‌کار خوانده و در سپتامبر 2007 این حزب به عنوان عضو ناظر به حزب راست میانه مردمان اروپایی (European People's Party (EPP)) پیوست. در مجموع این حزب را علاوه بر حزبی لیبرال محافظه‌کار باید حزبی دارای اندیشه ملی‌گرایی گرجی و غربگرا معرفی کرد. رهبران این حزب میخائیل ساکاشویلی و داوید بارکاردزه (David Bakradze) هستند.
حزب دموکراتیک گرجستان یکپارچه (Democratic Movement - United Georgia): رهبر نینو بورجانادزه
حزب جمهوریخواه گرجستان (Republican Party of Georgia) فعال از 1978، از مخالفان دولت گرجستان، در مجلس گرجستان از سال 2008 به بعد نماینده‌ای ندارد. نمایندگان آن در شورای شهر تفلیس و مجلس عالی آجارا حضور دارند. رئیس این حزب در حال حاضر داوید اوسوپاشویلی (Davit Usupashvili) است. طرح این حزب دربرگیرنده ایجاد اصلاحات اقتصادی و ایجاد دولت‌های محلی خودگردان و سیستم قضایی مستقل و آزاد است. این حزب از گروه احزاب غرب‌گرای گرجستان است و خواستار پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپایی است.
حزب راست نوین گرجستان (New Rights Party of Georgia) که همچنین به نام حزب نومحافظه‌کار (New Conservative Party) با رویکرد حزبی محافظه‌کار لیبرال است. این حزب عضوی از اتحادیه دموکرات بین‌المللی (International Democrat Union) است و خواستار پیوستن به حزب مردمان اروپایی (European People's Party) است. رهبری این حزب در حال حاضر با داوید گامکرلیدزه (Davit Gamkerlidze) است. در 8 دسامبر 2008 حزب راست نوین به ائتلاف با حزب جمهوریخواه گرجستان برای ایجاد اپوزسیونی جدید دست زد و سپس این دو حزب به «ائتلاف برای گرجستان» به رهبری ایراکلی آلاسانیا پیوستند.
حزب صنعت ناجی گرجستان است (Industry Will Save Georgia) یک حزب سیاسی محافظه‌کار در گرجستان است. این حزب به اپوزسیون راست‌گرای گرجستان (Rightist Opposition) تعلق دارد.
حزب راه گرجستان (Georgia's Way) در 11 مارس 2006 تأسیس شد. دبیرکل این حزب وزیر خارجه سابق گرجستان، سالومه زورابیشویلی (Salome Zourabichvili) است که در اکتبر 2005 توسط نخست وزیر وقت، زوراب ناگائیدلی (Zurab Nogaideli) از کار برکنار شده بود.
سایر احزاب عبارتند از:
• اتحادیه دموکراتیک برای احیا (Democratic Union for Revival)
• حزب کارگر گرجستان (Georgian Labour Party)
• جنبش آزادی (Freedom Movement)
• حرکت برای گرجستان یکپارچه (Movement for United Georgia)
• حزب دموکراتیک ملی (National Democratic Party)
• پیمان روشنفکران گرجستان (Intellectuals League of Georgia)
• سبزها (Greens)
• جبهه مردم (People's Front)
• اتحادیه حزب کمونیست گرجستان (United Communist Party of Georgia)
• حزب کمونیست نوین گرجستان (New Communist Party of Georgia)
سیستم دفاعی
دارا بودن ارتش ملی از جمله اهدافی بود، که کلیه جمهوری های سابق پس ازفروپاشی شوروی درصدد تحقق آن بوده اند. درهمین ارتباط مقامات حاکم بر جمهوری گرجستان پس از کسب استقلال، ایجاد یک نیروی نظامی مستقل را به عنوان یکی از ارکان هویت ملی مورد پیگیری قرار داده اند. در این خصوص طی دوره حکومت گامساخوردیا گروههای مسلح متشکل از داوطلبین مردمی تشکیل گردید ولی به دلیل وقوع جنگ داخلی و درگیری های مسلحانه گروه های یاد شده امکان تشکیل ارتش ملی پدید نیامد. ارتش گرجستان شامل نیروی هوایی، زمینی، نیروهای ویژه و گارد ملی است. همه این ها به عنوان نیروهای نظامی گرجستان شناخته می‌شوند. ماموریت و عملیات نیروهای گرجستان بر اساس قانون اساسی گرجستان میباشد. قانون اساسی گرجستان در مورد استراتژی نظامی ملی و دفاعی بر اساس موافقت نامه های بین المللی میباشد که گرجستان امضاء نموده است. از زمان به قدرت رسیدن ساکاشویلی در سال 2004 بودجه و تعداد نیروهای نظامی کشور افزایش یافته است. تعداد ارتش کنونی گرجستان 45000 نفر میباشد که 12000 نفر تحت فنون پیشرفته به وسیله مربیان نظامی آمریکا تعلیم دید هاند. برخی از همین نیروهای نظامی در عراق به عنوان ائتلاف بین المللی مستقر شده اند. در مه 2005 گردان سیزده پیاده نظام جهت خدمت در خارج از گرجستان آماده شدند. این گردان در عراق مسئول حفاظت از دو منطقه سبز و پارلمان عراق میباشد.
در نوامبر سال 2006 کل سربازان گرجی یازده هزار و سیصدو بیست نفر بودند که هفت هزار و چهل و دو نفر زمینی، 1350 نفر دریایی، 1350 نفر هوایی و 1578 نفر در گارد ملی خدمت می‌کردند. 1,700 نفر هم شبه نظامی بودند. جمهوری های آبخازیا 1500 نفر نیروی، و اوستیای جنوبی دارای ارتش جداگانه ای میباشند. در سال 1999 حافظ صلح که شامل 500 نفر روس، گرجی و نیروی پیاده نظام اوستیا برای حفظ آتش بس در اوستیای جنوبی مستقر شدند. پس از جنگ اوستیا در آگوست نیروهای حافظ صلح روسیه در این مناطق بیشتر شد و در حال حاضر نیز همچنان در آنجا مستقر میباشند. در خصوص کم کهای نظامی کشورهای مختلف در بخش روابط خارجی این کشور در ادامه اشاره شده است.
ژئوپولوتیک گرجستان
گرجستان به علت برخورداری از موقعیت کلیدی در منطقه قفقاز، مرکز ثقل ارتباط شرق غرب، شمال جنوب منطقه به شمار می رود. این کشور از دیرباز تاکنون پل ارتباطی آسیای صغیر با قفقاز، ایران و آسیای مرکزی به ایفای نقش پرداخته است. گرجستا ن دروازه قفقاز به سوی غرب است. جمهوری گرجستان تنها کشور منطقه قفقاز است که به دریای آزاد را ه دارد. وجود س ه بندر سوخوم ی، پوتی و باتومی در کنار دریای سیاه موقعیت سوق الجیشی ویژه ای به گرجستان داده است و همی ن موقعیت استراتژیک موجب آن گردیده تا در طو ل تاریخ دولت های یونان، روم، ایران، ترکیه، و روسیه برای دستیابی به این ناحیه با هم رقابت کنند.
دسترسی گرجستان به دریای سیاه و امکانا ت بندر ی این کشور برا ی دو جمهوری دیگر قفقاز یعنی آذربایجان و ارمنستان که فاقد راه ارتباط ی با دریای آزاد هستند دارای اهمیت حیاتی است. همچنین این کشور برای جمهوری اسلامی ایران نیز برای ترانزیت کالا به اروپا و بالعکس دارای اهمیت میباشد. با توجه به مشکلات روسیه با اوکراین، گرجستان از اهمیت زیادی برای مسکو برخوردار است. گرجستان با وقوف به این اهمیت، یک ی از محورهای ارتباطات سیاسی منطقه ای خود را همکاری ترانزیتی با کشورهای همسایه قرار داده و قصد استفاده از این امتیاز را در جهت کسب اعتبار سیاسی منطقه ای دارد. در همین راستا گرجستان می کوشد تا به عنوان یک وزنه متعادل کننده در ارتبا ط با قطب های مناقشه و رقیب که در همسایگی آن هستند، محسوب گردد.
با عنایت به وضعیت جغرافیایی، گرجستان م یتواند از امکانات بندری و جاده ای خود برای تراتزیت کالا به کشورهای منطقه بهره برداری نماید. در مرز شرقی این کشور، جمهوری آذربایجان قرار دارد که با توسعه میادین نفتی اش میتواند به عنوان یکی از منابع مهم نفت در جهان مطرح باشد. احداث خط لوله نفت از طریق گرجستان به بازار جهانی توسط کمپانی های غربی، ضمن برخوردار ساختن گرجستان از سود قابل توجه به سرمایه گذاران غربی نیز کمک می‌کند تا به میلیاردها دلار نفت و گاز منطقه آذربایجان و قزاقستان دسترسی داشته باشند. درعین حال درصورت تحقق عملی پروژه مذکور، این امر موجبات کاهش نفوذ روسیه در قفقاز و آسیای مرکزی را فراهم می آورد. همجواری دریای سیاه با مدیترانه از طریق بسفر و داردانل موجب اهمیت دریای سیاه به عنوان تنها راه ارتباطی مهم روسیه و کشورهای قفقاز با دریای آزاد است.
حالت انحصاری ارتباطات دریایی کشورهای حوزه مدیترانه و اروپا از طریق دریای سیاه با کشورهای قفقاز جنوبی و آسیا ی مرکزی موجب افزایش نقش و اهمیت گرجستان برای کشورهای مذکور شده است.
مبانی، اهداف و اصول سیاست خارجی
مسئله محوری در سیاست خارجی گرجستان در واقع بطور کلی در کلیت نظام سیاسی، برقراری یک دولت مستحکم و مستقل است. دراین مرحلة مشکل، جمهوری گرجستان با بسیاری از همان نوع مشکلاتی مواجه بوده است که دیگر جمهوری های شوروی سابق با آن مواجه اند. توسعه نهادهای سیاسی، بازسازی اقتصادی، تشکیل یک هویت ملی فراگیر که بتواند خواسته های ملی را بی آنکه موجب انحراف اقلیتها شود برآورد.
طرح اصلی سیاست خارجی جمهوری گرجستان از سال 1991 تاکنون طی مراحلی از تثبیت استقلال بدست آمده است. سیاست خارجی جمهوری گرجستان در سال های اولیه پس از استقلال به شدت در جهت واگرایی منطق های بود. بازگشت ادوارد شواردنادزه به صحنه سیاسی گرجستان در سا ل 1993 حمایت های دیپلماتیک بین المللی گسترده ای را برای این کشور فراهم آورد. شناسایی بین المللی و عضویت گرجستان در سازمان ملل در ظر ف مدت کوتاهی تحقق یافت. کمک های بشردوستانه و پشتیبانی های مالی و مادی به گرجستان افزایش یافت.
گرجستان پس از کسب استقلال، به رغم وابستگی شدید اقتصادی به روسیه که در واقع میراث هفتاد ساله حضور تحت حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی سابق بود، تدریجاً سیاست خارجی روس گریزی از یک سو و ایجاد علقه و وابستگی به جهان غرب به ویژه آمریکا از سوی دیگر را در دستور کار خود قرار داد. این روند که از اوایل سال 1995 شروع شد در سال های اخیر شتاب و گسترش چشمگیری یافته است به گونه ای که گرجستان از 27 آوریل 1999 رسماً به عضویت شورای اروپا در آمد و در 31 ماه مه 1999 نیز وضعیت عضویت وابسته در مجمع پارلمانی ناتو را احراز کرد. همزمان با تحولات فوق مناسبات گرجستان با اعضای واگرای گوام (گرجستان، اوکراین، آذربایجان، ملداوی و ازبکستان)، سازمان امنیت و همکاری اروپا، شورای اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» گسترش یافت.
وقوع انقلاب رز در گرجستان باعث تحولات بسیاری در روابط سیاسی با کشورهای دیگر شد که در این ارتباط برای اولین بار دکترین امنیت ملی توسط دولت تهیه و تقدیم مجلس شد و مجلس هم آن را در مهر ماه سال 1384 به تصویب رساند. سند مزبور ارزش های اساسی و حیاتی گرجستان را حاکمیت، امنیت، صلح، دمکراسی، حاکمیت قانون، احترام به حقوق بشر و آزادی های اساسی و رفاه مادی مردم برشمرد و بر اساس این ارزش ها منافع ملی کشور را نیز شامل تمامیت ارضی، وحدت ملی، ثبات منطقه ای، تقویت آزادی و دمکراسی در کشورهای همسایه و منطقه، استفاده بهینه از ظرفیت های ترانزیتی گرجستان، استفاده بهینه از منابع آلترناتیو قدرت، امنیت اکولوژیکی و تضمین استقلال ملی و فرهنگی تعریف کرده است. مهمترین نکته این دکترین این میباشد که فقط سه کشور آمریکا، اوکراین و ترکیه را شریک استراتژیک معرفی نموده و کشورهای آذربایجان، روسیه و ارمنستان در درجه دوم به عنوان کشورهای شریک گرجستان (غیر استراتژیک) و بر اساس منافع متقابل برای تنظیم روابط معرفی شده اند.
دولت جدید گرجستان اصول سیاست خارجی خود را همگرایی با ساختارهای یورو آتلانتیک، برقراری روابط استراتژیک با آمریکا، عادی سازی و بهبود روابط با روسیه و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با کشورهای همسایه اعلام نمود. شایان ذکر است که جنگ گرجستان اوستیای جنوبی باعث وخیم شدن روابط با روسیه و تحت تاثیر قرار گرفتن روابط با کشورهای همسایه به ویژه کشورهای مستقل مشترک المنافع شد تا جایی که گرجستان اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضویت از کشورهای مستقل مشترک المنافع خارج خواهد شد.
پس از انقلاب رز در گرجستان روابط با آمریکا، اوکراین و ترکیه با سرعت بیشتری به پیش میرود که حضور این کشورها در صحن ههای مختلف تجاری، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و سیاسی بسیار ملموس است. روابط با اسراییل هم از جایگاه خاصی برخوردار است. سفر مقامات گرجستان و اسراییل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراییلی در گرجستان، بر تعمیق روابط دو کشور تأثیر به سزایی داشته است. گرجستان درکشورهای زیر سفارتخانه و نمایندگی دارد: ارمنستان آذربایجان قزاقستان روسیه اوکراین ترکیه ایران مصر اطریش فرانسه اسپانیا یونسکو آلمان یونان ایتالیا سوئیس انگلستان و ایالات متحده امریکا. به روز رسانی
روابط با کشور های جهان
روابط با آمریکا
آمریکا پس از آلمان دومین کشوری بود که پس از استقلال گرجستان در این جمهوری اقدام به تاسیس نمایندگی سیاسی نمود. فعالیت آمریکا در گرجستان از بدو استقلال این کشور آغاز شد. حضور آمریکا در گرجستان از بعد اقتصادی نیز درخور تأمل است. حضور شرکت های متعدد به ویژه شرکت های نفتی نظیر شرکت شورون بسیار پر
رنگ میباشد. آمریکا به عنوان مهمترین عضو ناتو پیشگام در برقراری روابط نظامی با گرجستان بوده و سعی نموده تا ساختار روسی ارتش گرجستان را به سمت همسویی با ساختارهای غربی خصوصاً ناتو سوق دهد. این کشور از مدتها قبل تلاش گسترده ای برای افزایش مناسبات نظامی با گرجستان به عمل آورده است که از آن میان می توان به توافق آمریکا در خصوص اعطای اعتبار 50 میلیون دلاری به مرزبانی گرجستان برای حفاظت مستقل از مرزهای آبی این کشور، آموزش نیروهای گرجستان در مراکز آموزش نظامی آمریکا، برگزاری تمرینات نظامی مشترک، اهداء کشت یهای مرزبانی آمریکا اشاره کرد.
تحولات یازده سپتامبر و حمایت مقامات گرجی از ائتلاف ضد تروریستی به رهبری واشنگتن و اعلام باز بودن قلمرو هوایی گرجستان بر روی کشورهای عضو ائتلاف مذکور زمینه ساز گسترش هر چه بیشتر روابط دو کشور گردید و حمایت گرجستان از حمله امریکا به عراق روند گسترش و تحکیم روابط دو کشور را تعمیق بخشید. مقامات گرجی ضمن حمایت از حمله آمریکا به عراق و اعلام آمادگی کامل برای همکاری با واشنگتن، رژیم عراق را تهدیدی جدی برای امنیت جهانی عنوان نمودند و اقدام آمریکا را کاملا مشروع دانستند.
پس از انقلاب رز که از حمایت همه جانبه آمریکا برخوردار بود، توجه و حمایت آمریکا به زمامداران جدید در همه ابعاد به ویژه اقتصادی تشدید گردید. پاول وزیر خارجه وقت آمریکا در مراسم تحلیف ساآکاشویلی خبر از کمک 160 میلیون دلاری از سوی آمریکا داد که این مبلغ در سفر رییس جمهور گرجستان به آمریکا به 200 میلیون دلار افزایش یافت. رفت و آمدها در سطوح بالای دو کشور نشان از نزدیکی و مراودت این دو کشور با هم دارد.
پس از جنگ آگوست 2008 روابط دو کشور توسعه بیشتری یافت. دولت آمریکا در سال جاری مبلغی معادل 350 میلیون دلار برای کمک به گرجستان اختصاص داده است که در چارچوب کمکهای مالی وعده داده شده به این کشور به مبلغ کلی یک میلیارد دلاری است که تفلیس باید ظرف سه سال از دولت ایالات متحده دریافت کند. این تفاهم نامه در آخرین روزهای دولت بوش به امضاء رسید. وزیر دارایی گرجستان در جریان سفر خود به ایالات متحده تاکنون با مقامات وزارت دارایی و آژانس توسعه بین المللی آمریکا ملاقات کرده که در جریان این مذاکرات جزئیات کمک های مالی دولت آمریکا به گرجستان مورد بررسی قرار گرفته است. کشورهای حامی مالی گرجستان در تاریخ 22 اکتبر سال 2008 در کنفرانسی در بروکسل تصمیم گرفتند که طی سه سال آینده مبلغ 5/4 میلیارد دلار به دولت گرجستان که در اثر جنگ پنج روزه ماه آگوست با روسیه به زیر ساختارهای آن خساراتهای جدی وارد شده، بپردازند. از این میان سهم دولت آمریکا در ارائه این کمک های مالی، یک میلیارد دلار است که تفلیس تاکنون 400 میلیون دلار آن را دریافت کرده است.
روابط با اتحادیه اروپایی
ادغام گرجستان در ساختارهای اروپایی از جمله اولویت های اصلی سیاست خارجی این کشور میباشد. گرجستان همواره تلاش نموده تا به عضویت ناتو و اتحادیه اروپایی درآید ولی این امر تاکنون محقق نشده است. مقامات گرجستانی که اولویت نخست خود را به الحاق به نهادهای اروپایی معطوف ساخته اند و با جنگ آگوست واگرایی نهایی خود را از روسیه نشان دادند، معتقدند عملیاتی شدن این برنامه منافع متقابل زیادی برای کشورهای منطقه و همچنین اتحادیه اروپا در بر خواهد داشت. از منظر آنها کشورهای منطقه در قالب این برنامه و به شکل جمعی به شکل بهینه تری قادر به کنترل مرزهای خود خواهند بود که از این طریق نه تنها خود آنها، بلکه کل اتحادیه اروپا سود خواهد برد. به اعتقاد آنها با اجرایی شدن این برنامه کشورهای منطقه در خواهند یافت که تمام راه ها به مسکو ختم نمی‌کند و آنها م یتوانند به حاشیه امن بیشتری تعاملات خود را به سوی اروپا سمت دهند.
از سوی دیگر منطقه قفقاز جنوبی نیز در سیاست خارجی اروپاییان از اهمیت بسزایی برخوردار است و همواره از آن به عنوان یک منطقه مهم و حیاتی می نگرد. لذا به دنبال برقراری یک رابطه نزدیک با این کشورها و همکاری تنگاتنگ با آنها و به ویژه گرجستان به خاطر موقعیت جغرافیایی و سیاست گرایش به غرب آن میباشند. وجود گاز منطقه و واقع شدن گرجستان در مسیر ترانزیتی و به عنوان یکی از مسیر های مطمئن برای انتقال انرژی به اروپا دلیل توجه اصلی اروپا به داشتن روابط با گرجستان و گسترش آن است.
اتحادیه اروپا در راستای سیاست همسایگی، علاوه بر کمکهای اقتصادی فعلی برای اجرای پروژه های اقتصادی در گرجستان، نیازمند آن است که تعرفه های ترجیحی بیشتری به کالاهای گرجی اختصاص داده و سرمایه گذاری بیشتری در آن کشور انجام دهد، زیرا حل معضلات اقتصادی برای تداوم ثبات سیاسی و اصلاحات سیاسی اقتصادی در گرجستان اجتنا بناپذیر است و در صورت عدم حل مشکلات اقتصادی مانند بیکاری، فقر و درآمد سرانه پایین، ممکن است ثبات مورد نظر اتحادیه اروپا در گرجستان از بین برود که این مسئله در راستای سیاست همسایگی اروپا نیست. تدوین و هدف از « مشارکت شرقی » اتحادیه اروپا اخیراً برنامه ای را تحت عنوان آن را ارائه کم کهای فوری و بلندمدت به شش کشور حاضر در قفقاز جنوبی اعلام کرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئیس دور های کمیسیون اروپا برنامه جدید اتحادیه اروپا به طور ویژه با هدف پیشبرد دموکراسی و اقتصاد بازار همکاری با گرجستان، آذربایجان، ارمنستان، اوکراین، بلاروس و مولداوی تدوین شده است. بر اساس این برنامه قرار است اتحادیه اروپا مبلغ 350 میلیون یورو را در قالب کمک های مالی به این کشورها برای انجام اقداماتی در جهت تأمین شرایط تجارت آزاد، تقویت همکاریها در زمینه انرژی، تحکیم مرزها و تقویت نهادهای مدنی آنها اختصاص دهد. باروسو طی سخنانی با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبی و خسارت های مختلف ناشی از آن به کشورهای منطقه قفقاز جنوبی و کشورهای همجوار « جامع و کامل » آن، ابتکار جدید اتحادیه اروپا برای حمایت از این کشورها را برنامه ای عنوان و از این شش کشور به عنوان شرکاء شرقی اتحادیه اروپا نام برد. او ارائه کمکها در قالب این برنامه را در حقیقت اقدامی مستقیم در جهت منافع اروپا ارزیابی کرد. بر اساس قرائن موجود اتحادیه اروپا قصد دارد برای عملیاتی کردن این برنامه، موافقت نامه های جداگانه ای را با شش کشور فوق تدوین و امضاء نماید. از همین رو برخی از کشورهای منطقه ابراز امیدواری کرده اند که در قالب این برنامه در مرحله اول نظام روادید شنگن به صورت رایگان در خصوص این شش کشور اجرا و در مرحله بعد نیز نظام روادید بین این کشورها و سایر کشورهای عضو پیمان شنگن به طور کامل حذف شود.
گرجستان و ناتو
قفقاز جنوبی بخش مهمی از فضای جدیدی است که علاوه بر ایفای نقش محوری در تحقق طرح های نفتی و ترانزیتی، از بعد امنیتی نیز حائز اهمیت ویژه ای است و به همین دلیل در مرکز توجه ناتو قرار گرفته است. گرجستان به عنوان دروازه ورودی قفقاز و حسا سترین بخش آن، از گسترش ناتو و اقداما ت جدید آن به گرمی استقبال می‌کند و آن را از هر لحاظ منطبق با منافع خود می بیند.
نکته مهم دیگری که در گسترش ناتو به شرق به خصوص در قفقاز جنوبی نباید از نظر دور نگه داشته شود، انطباق این گسترش با منافع اقتصادی غرب است. تشدید و « گسترش و توسعه نظامی امنیتی » به عبارت دیگر دو محور و هدف غرب در منطقه به شکل تأمل برانگیزی به موازات و همگام با یکدیگر « حضور اقتصادی دنبال می‌شوند. کمک ناتو به گرجستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه در تشکیل گردان های حافظ امنیت خط لوله نفت و یا تشویق این کشور به کنترل مرزهای ساحلی خود، که یکی از مهمترین گذرگاه های نقل و انتقال کالاها و منابع از آسیای مرکزی به اروپا و بالعکس است، از شواهد این مدعا هستند.
گرجستان تلاش می‌کند ساختار نظامی خود را با ناتو با دو هدف عمده، کاهش وابستگی شدید به ساختار نظامی روسیه و نزدیکی و همگرایی بیشتر با اروپا و آمریکا همخوان سازد. استفاده از کمک های متنوع ناتو اعم از مشاوره های کارشناسی، آموزش پرسنل نظامی، ارائه خدمات فنی و واگذاری تجهیزات نظامی به منظور تحکیم ارتش ملی از سوی مقامات گرجستان به عنوان یک هدف بلند مدت دنبال می‌کند. ناتو نیز متقابلاً با توجه به اهمیت گرجستان و قفقاز جنوبی در تلاش است با کمک به گرجستان آن را به سطح استانداردهای ناتو نزدیک و در نهایت به عضویت خود در آورد. البته با توجه به مشکلات داخلی و نقش روسیه الحاق گرجستان به ناتو هنوز انجام نشده است.
به دلیل موقعیت استراتژیک گرجستان در منطقه، ناتو تلاش می‌کند به گرجستان برای الحاق به ناتو و معیارهای آن کمک می‌کند. رئیس جمهور گرجستان اعلام کرده است که با توجه به برآورده کردن 70 تا 80 درصد معیارهای ناتو برای الحاق در کمترین زمان ممکن به این سازمان ملحق خواهد شد. شایان ذکر است با توجه به جنگ آگوست 2008 و به رسمیت شناختن استقلال دو جمهوری آبخازیا و اوستیای جنوبی توسط روسیه الحاق گرجستان به دلیل تمامیت ارضی این کشور به تاخیر افتاده است. زیرا یکی از معیارهای پیوستن کشوری به ناتو حفظ تمامیت ارضی آن کشور است.
روابط با روسیه
از زمان روی کارآمدن شواردنادزه، گرجستان تلاش کرد تا روابط سازنده ای با روسیه در چارچوب تنظیم قراردادهای دوجانبه فراهم آورد. روابط گرجستان با روسیه به دلیل بحران جنگ های داخلی و ادعای گرجستان مبنی بر دخالت روسیه در این درگیری ها طی دو سه سال اول پس از استقلال بحرانی شده بود.
روابط روسیه و گرجستان پس از روی کار آمدن پوتین و به طور مشخص پس از تحولات مربوط به برقراری رژیم روادید و فرا رسیدن زمان اجرای مفاد موافقت نامه استانبول در خصوص تخلیه پایگاه های نظامی روسیه در گرجستان، تحولات یازده سپتامبر آمریکا و ورود نیروهای نظامی این کشور به گرجستان، وارد مرحله جدیدی شد. تنش در روابط روسیه و گرجستان به حدی است که برخی از مطبوعات کشورها از آن به عنوان جنگ سرد یاد می‌کنند.
وقوع انقلاب رز در گرجستان موجب تحولات بسیاری در نوع روابط روسیه و گرجستان ایجاد نمود. هر چند روابط دو کشور در زمان شوارد نادزه به حالت جنگ سرد باقی مانده بود ولی نگاه روسیه به زمامداران کنونی نیز به دلیل سیاست های غرب گرایانه تر آنها خیلی خوشبینانه نبود. زمامداران جدید گرجستان پس از به قدرت رسیدن بر داشتن روابط دوستانه و بر اساس احترام متقابل و برابر و کنار گذاشتن اوهام تاریخی گذشته و پایه ریزی آن بر اساس اصول و چارچوبی جدید تاکید داشتند. در این رابطه چند سفر در سطوح مختلف دولتی بین دو کشور انجام شد. این روند ادامه داشت تا این که موضوع پیوستن گرجستان به میان آمد و با واکنش شدید روسیه در این خصوص مواجه شد. تنش میان دو کشور به بهانه های مختلف گسترش یافت.
2007 و 2008، افزایش تنش ها میان روسیه و گرجستان در سال های 2006 میلادی، ناشی از جنگ تجاری روسیه علیه گرجستان و اتهامات متقابل دولت گرجستان مبنی بر دخالت روسیه در امور داخلی گرجستان میباشد. دولت روسیه برای تحت فشار قرار دادن تفلیس، صادرات محصولات گرجی به بازار روسیه، به ویژه شراب را ممنوع اعلام کرد. متقابلاً دولت گرجستان علاوه بر انتقاد از روسیه به جهت حمایت از جمهوری های تجزیه طلب اوستیای جنوبی و آبخازیا، چندین تن از افسران روسی مستقر در گرجستان را به عنوان جاسوس دستگیر کرد و نهایتاً آنها را از گرجستان اخراج کرد. این تنش ها در سالهای اخیر باعث درگیری در آگوست 2008 میان روسیه و گرجستان شد.
روابط با ترکیه
روابط ترکیه و گرجستان به دلیل همکاری های خوب دو کشور و با وجود مشترکات تاریخی و جغرافیایی و اشتراک منافع طرفین در تمام ابعاد همواره روند رو به رشدی را طی کرده است و امروزه گرجستان از ترکیه به عنوان شریک استراتژیک خود می نگرد. ترکیه پس از کشورهای آلمان و آمریکا سومین کشوری بود که ضمن به رسمیت شناختن استقلال گرجستان در سال 1991 روابط سیاسی خود را با گرجستان برقرار نمود. ترکیه به عنوان یکی از بازیگران منطقه ای همواره در این منطقه و از جمله گرجستان حضور چشمگیر داشته و گرجستان به عنوان پل ارتباطی و مناسب ترین مسیر برای ترانزیت انرژی دریای خزر به ترکیه و اروپا و بالعکس ترانزیت کالاهای ترکیه به بازارهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی بوده و م یباشد. گرجستان یکی از بازارهای نزدیک و سریع برای صدور کالاها و خدمات ترکیه محسوب می گردد. در سیاست غرب و به ویژه آمریکا ترکیه و گرجستان از موقعیت خاصی برای تامین منافع غرب برخوردار هستند. لذا هر دو کشور مورد توجه آمریکا میباشند. در حال حاضر ترکیه به دلیل موقعیت در ساختارهای یورو آتلانتیک ناتو شریک خوبی برای گرجستان جهت ارتقاء این کشور و رسیدن به استانداردهای ناتو تلقی می گردد. ضمناً ترکیه در ارتقاء سطح اقتصادی و تجاری گرجستان و همچنین سرمایه گذاری در این کشور در بخشهای انرژی و حمل و نقل، توریسم و غیره نقش بسزایی ایفا مینماید و در بعد اقتصادی یکی از کفه های ترازوی گرجستان محسوب می گردد.
ترکیه نیز با توجه به مجاورت جغرافیایی و به تبع آن همگونی بافت فرهنگی و تناسب الگوی مصرفی دو کشور، به گرجستان به عنوان بازار مناسبی برای کالاها و خدمات خود می نگرد و این کشور را که بی شک مهمترین بخش قفقاز و خط مقدم آن است و به دلیل حائل بودن ارمنستان با آذربایجان و سایر کشورهای ترک زبان آسیای مرکزی، به عنوان پلی برای پیوند با تر کهای حاشیه خزر و آسیای مرکزی میداند. مهمترین بخش های همکاری دو کشور به شرح ذیل میباشد:
همکاری در زمینه حفاظت از مرزهای دریایی، همکاری های فرهنگی و هنری، همکاری در زمینه انرژی، توسعه تجارت مرزی، بازسازی فرودگاه باتومی، احداث راه آهن قارص آخالکالی تفلیس باکو، احداث شاهراه چیلدیر آخالکالکی تفلیس، پروژه انتقال گاز و نفت آذربایجان و گاز ترکمنستان از طریق گرجستان و ترکیه به بازارهای جهانی، پروژه ساخت نیروگاه هیدروالکتریکی در سامخته جاواختی، پروژه ساخت یک خط ترانزیتی برق با ظرفیت 500 کیلو وات که سیستم برق آذربایجان، گرجستان و ترکیه را پیوند میدهد، کمک ترکیه به گرجستان در تقویت و تجهیز سیستم مرزبانی، پروژه احداث خط لوله نفت باکو تفلیس جیحان و تجهیز فرودگاه نظامی مارنه ئولی، مهمترین طرح های مشترک همکاری دو جانبه و منطقه ای دو کشور میباشند.
همکاری های نظامی دو کشور از همان آغاز استقلال گسترش یافت و از سال 1998 روند رو به افزایشی داشته است. ترکیه علاوه بر بازسازی پایگاه هوایی مارنه ئولی و تجهیز بخشی از پایگاه وازیانی، همکاری گسترد های با گرجستان در امر آموزش نیروهای نظامی این کشور ایفا مینماید. همچنین تاکنون ترکیه کمک های چند میلیون دلاری در زمینه تجهیزات نظامی به گرجستان نموده است. ترکیه به نیروهای گرجی به 4 میلیون دلار کمک کرده است. آنکارا همچنین قصد دارد در سال 2009 حدود 100 ماشین جنگی، 500 ماشین انتقال دهنده مجموعه های موشکی - ضد هوایی آنزا - 2 ساخت پاکستان؛ دو کشتی مین جمع کن و دو کشتی آبی - خاکی، سیستم هشدار از پیش نسبت به حمله هوایی با وسایل ضد هوایی موسوم به دو، M- هزار و هشتصد آر پی جی 72، MP5 ,MTSA 8 مسلسل سبک 6 اسکای واچر، 0 1، مسلسل و تفنگ 4 و 60 5، 1 میلیون فشنگ با کالیبر های 5 هزار نارنجک انداز، 0 و بیست و پنج هزار «ست» تجهیزات در اختیار گرجستان قرار دهد. MP5A دستی 3 مناسبات سیاسی دو کشور با توجه به تبادل هیات های عالی رتبه سیاسی در سطح خوبی میباشد. (به روز رسانی و نام انگلیسی)
در پی تحولات به وجود آمده در آگوست 2008 در منطقه قفقاز و حمله روسیه به گرجستان به عنوان یکی از متحدین قدیمی ترکیه، برقراری مناسبات دوستانه بیشتر با کشورهای منطقه قفقاز و نیز تسریع در روند همگرایی منطقه ای در دستور کار دولتمردان ترکیه قرار گرفت.
شاید به همین دلیل بود که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه پس آغاز بحران در قفقاز طرح پیشنهاد تشکیل پیمان کشورهای قفقاز را میان روسیه، ترکیه، گرجستان، آذربایجان و ارمنستان داد.
روابط با اسراییل
پس از استقلال گرجستان، اسراییل سفارت خود را در آن کشور افتتاح نمود و سپس گرجستان نیز سفارت خود را در اسراییل افتتاح کرد. با توجه به سفر مقامات درجه اول و عالی رتبه گرجی و اسراییلی در پایتخت های یکدیگر و با توجه به حجم روابط اقتصادی و تجاری و سرمایه گذاری، بی شک روابط گرجستان و اسراییل از بدو استقلال تاکنون در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی با پیشرفت های قابل ملاحظه ای روبرو بوده است.
اسراییل علاوه بر همکاری های دو جانبه با گرجستان، علاقمند به مشارکت در طرح های منطق های نظیر انرژی دریای خزر و حمل و نقل و مسائل مربوط به برقراری صلح و امنیت در منطقه قفقاز میباشد که تلاش نموده با این نوع همکاری ها حضور خود در منطقه قفقاز را تحکیم و توسعه بخشد. در زمینه همکاری های نظامی، حجم فروش تسلیحات نظامی اسراییل به گرجستان، از سال 2000 تا به امروز، به حدود 200 میلیون دلار بالغ می‌کند. بر اساس اطلاعات منابع اسراییلی، سیستم های موشکی قابل حمل لینکس 1، دوربین های دید در شب، خمپاره و موشک، در لیست تسلیحات ارسالی به گرجستان قرار دارد. اسراییل به علاوه در بهسازی جنگنده های سوخوی- 225 به گرجستان یاری رسانده و 18 درون 3 اسکای-لارک 4 و پنج هواپیمای بی سرنشین هِرمِس 5 به آن کشور تحویل داده است.
اسراییل در رابطه با فروش تسلیحات به گرجستان، از آنجا که حساسیت مسکو را درک می‌کرد، فروش 200 تانک مِرکاوا 6 به گرجستان را متوقف ساخت. تانک مرکاوا به دلیل داشتن تجهیزات حفاظتی موثر در حفظ جان سرنشینان، در اسراییل به نام تانک مادرا معروف شده است. میخاییل ساکاشویلی، رییس جمهور گرجستان سال گذشته صدها نفر از مشاوران نظامی شرکت های امنیتی ویژه اسراییل را که حدود 1000 نفر بودند مسوول آموزش
نیروهای مسلح گرجستانی در زمینه استفاده از نیروهای کماندو، نیروهای هوایی و دریایی، حملات با تانک و توپخانه کرد. هم چنین تفلیس سیست مهای اطلاعاتی را از رژیم صهیونیستی خریداری کرده است. مسکو در طی جنگ اوستیای جنوبی بارها از اسراییل خواسته بود حمایت های نظام یاش از گرجستان را متوقف کند. رژیم صهیونیستی در واکنش به موضع گیری مسکو مدعی شده بود که حمای تها از تفلیس تنها در راستای حمایت های دفاعی است.
روابط با کشورهای مستقل مشترک المنافع
کشورهای مستقل مشترک المنافع، سازمانی است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی تشکیل شد. در ترکیب آن 12 کشور وجود دارند. بیانیه ایجاد کشورهای مشترک المنافع روز 21 دسامبر 1991 در آلماتی به امضای سران روسیه، بلاروس، قزاقستان، آذربایجان، ارمنستان، قرقیزستان، مولداوی، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و اوکراین رسید. گرجستان 3 دسامبر 1993 رسماً وارد این اتحادیه شد که تصمیم در این رابطه بنا به درخواست ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت گرجستان از سوی سران کشورهای مستقل مشترک المنافع آن زمان اتخاذ شد. به دنبال تحولات آگوست میان روسیه و گرجستان، مقامات این جمهوری تصمیم به خروج از این ساختارگرفتند و میخائیل ساآکاشویلی رئیس جمهور گرجستان اعلام کرد که گرجستان تصمیم به خروج از اتحادیه کشورهای مستقل مشترک المنافع گرفته است و اوکراین و سایر کشورها را نیز فرا خواند که این سازمان که در آن به گفته وی «روسیه حکمفرمایی» می‌کند را ترک کنند.
روز 18 آگوست سال 2008 کمیته اجرایی کشورهای مستقل مشترک المنافع درخواست گرجستان مبنی بر خروج از ساختار را دریافت کرد. گرجستان بیش از 700 سند در چارچوب کشورهای مستقل مشترک المنافع امضا کرده است. خروج گرجستان از ترکیب این ساختار یک سال بعد از دریافت درخواست یا بعبارت دیگر در ماه اوت
2009 به مرحله اجرا در خواهد آمد. در عین حال گرجستان اعلام نموده است که روابط دو جانبه و چند جانبه خود را با کشورهای همسایه و منطقه ادامه خواهد داد.
عضویت در پیمانها ی منطقه ای اعم از سیاسی، اقتصادی و امنیتی
1 سازمان توسعه صنعتی سازما ن ملل
UNIDO (United Nations Industrial Development Organization)
2 کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل.
UNCTAD(United Nations Conference on Trade and Development)
3 شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد
ECOSOC (United Nations Economic and Social Council)
4 کمیسیون اقتصادی سازمان ملل برای اروپا
UNECE (United Nations Economic Commission for Europe)
5 بانک اروپایی ترمیم و توسعه
EBRD (European Bank of Reconstruction and Development)
6 شورای همکاری گمرک
CCC (Customs Cooperation Council)
7 فدراسیون بین المللی انجمن کتابخانه
IFLA (International Federation of Library Association)
8 برنامه جهانی غذا
FID (Federation of International and Documentation)
9 صندوق بین المللی پول
IMF (International Monetary Found)
10 گروه بانک جهانی
World Bank Group
بانک بین المللی ترمیم وتوسعه
IBRD (International Bank for Reconstruction and Development)
انجمن بین المللی توسعه
- IDA (International Development Association)
تعاونی بین المللی پول
- IFC (International Finance Corporation)
11 سازمان امنیت و همکاری اروپا
CSCE (Council for Security and Cooperation in Europe)
12 شورای همکاری آتلانتیک شمالی
NACC (North Atlantic Cooperation Council)
13 انجمن بین المللی اقتصاد انرژی
IAEE (International Association for Energy Economics)
14 انجمن بین المللی مهندسی زمین شناسی
IAEG (International Association of Engineering Geology)
15 انجمن بین المللی آب شناسی
IAH (International Association of Hydrogeologyst)
16 انجمن بین المللی وکلا
International Association of Lawyer
17 انجمن بین المللی دارو و زیست محیطی
IAMBE (International Association of Medicine and Biology of the Environmen)
18 انجمن بین المللی دانشگاهها
IAU (International Association of Universities)
19 انجمن بین المللی علوم زراعی
IAVS (International Association for Vegetation Science)
20 انجمن بین المللی آموزش مهندسی حسابداری
IACEE (International Association for Continuing Engineering Education)
21 مرکز بین المللی حل و فصل مناقشات سرمایه گذاری
ICSID (International Center for Settlement of Investments Disputes)
22 شبکه ارتباط بین المللی
ICON (International Communication Network)
23 بالتیک و شورا ی بین المللی دریانوردی
BIMCO (Baltic and International Maritime Council)
24 طرح عمل دریای سیاه
Black Sea Action Plan
25 کنفرانس جهانی شهرداران برای صلح از طریق تشریک مساعی درون شهری
World Conference of Mayors for Peace Through Inter-City Solidarity
26 شورای جهانی کلیساها
WCC (World Council of Churches)
27 انتقال اطلاعات جهانی
WIT (World Information Transfer)
28 شورای بین المللی اتحادیه های علمی
ICSU (International Council of Scientific Unions)
29 لیبرال جهانی
LI (Liberal International)
30 فدراسیون جهانی فوتبال
FIFA (International Federation of Association Football)
31 فدراسیون جهانی فصلنامه ها
IFP (International Federation of Periodicals)
32 فدراسیون جهانی انجمن های کشتیرانان
IFSMA (International Federation of Shipmasters Associations)
33 فدراسیون جهانی روزنامه نگاران
IFJ (International Federation of Journalists)
34 فدراسیون جهانی آبهای معدنی گرم
IGA (International Geothermal Association)
35 کمیته بین المللی المپیک
IOC (International Olympic Committee)
36 انجمن بین المللی قلم
International Pen
37 انجمن بین المللی مطالعات کلیوی اطفال
IPNA (International Pediatric Nephrology Association)
38 انجمن بین المللی اسکی
International Ski Federation
39 انجمن بین المللی نشریات مهندسی
International Sorting Press Association
40 فدراسیون بین المللی تنیس
IFT (International Tennis Federation)
41 موسسه مشترک تحقیقات هسته ای
JINR (Joint Institute for Nuclear Research)
42 انجمن روابط عمومی امریکا
APRS (American Public Relations Society)
43 دانشگاه مرکزی اروپا
CEU (Central European University)
44 آکادمی اروپایی فیلم و تلویزیون
European Academy for Film and Television
45 مرکز بین المللی مدرسه سینما و تلویزیون
CIECT (Central International de Liaison Des Ecoles de Cinema et de Television)
46 مرکز مطالعات محیطی اروپا
ECES (European Center of Environmental Studies)
47 شورای اروپایی سازمان خدماتی ایدز
EUROCASO (European Council of Aids Service Organization)
48 دمکراتهای مسیحی جوان اروپا
EYCD (European Young Christian Democrats)
49. Inmarsat
50 تلویزیون کانال 5 اروپا
TV5 Europe
51 انجمن جهانی حمایت از کودک
SOS- Kinderdorf International
52 انجمن بین المللی خدمات اجتماعی
SI (Soroptimist International)
53 جامعه زبان شناسی اروپا
Linguistic Society of Europe
176 / گرجستان
عضویت در مجامع و سازمانهای بین المللی
1 سازمان ملل متحد
UN (United Nations)
2 صندوق کودکان سازمان ملل
UNICEF (United Nations Children's Emergency for Refugees)
3 سازمان آموزش، علوم و فرهنگ سازمان ملل
UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)
4 کمیساریای پناهندگان سازمان ملل
UNCR (United Nations High Commissioner for Refugees)
5 برنامه توسعه سازمان ملل
UNDP (United Nations Development Programme)
6 دپارتمان کمک های بشردوستانه سازمان ملل
UNDHA (United Nations Department of Humanitarian Aid)
7 سازمان های داوطلبی سازمان ملل
UNV (United Nations Volunteers Organization)
8 سازمان بهداشت جهانی
WHO (World Health Organization)
9 سازمان بین المللی مهاجرت
IOM (International Organization for Migration)
10 سازمان بین المللی صلیب سرخ
ICRC (International Committee of Red Cross)
11 سازمان کار بی نالمللی
ILO (International Labour Organization)
12 سازمان پلیس جنایی بین المللی
INTERPOL (International Criminal Police Organization)
13 سازمان مخابرات ماهواره ای اروپا
EUTELSAT (European Telecommunications Satellite Organization)
14 سازمان توریسم جهانی
WTO (World Tourism Organization)
15 سازمان دارایی روشنفکران جهان
WIPO (World Intellectual Property Organization)
16 سازمان دریانوردی بین المللی
سیاست خارجی / 177
IMO (International Maritime Organization)
17 سازمان هواشناسی بین المللی
WMO (World Meteorological Organization)
18 اتحادیه مخابرات بین المللی
ITU (International Tele Communication Union)
19 اتحادیه پست جهانی
UPU (Universal Postal Union)
20 سازمان بین المللی هوانوردی شهری
ICAD (International Civil Aviation Organization)
21 سازمان تجارت بین المللی
ITO (International Trade Organization)
22 پیمان همکاریهای بین المللی
ICA (International Co-Operative Alliance)
23 سازمان کشورهای دریای سیاه
Black Sea Countries Organization
24 سازمان ملت های فاقد نماینده
UNPO (Unrepresented Nations and Peoples Organization)
25 سازمان جهانی صلح
World Foundation for Peace
26 سازمان بین المللی انجمن های بازرسی
INTOSAI (International Organization of Supreme Audit Institutions)
27 اتحادیه بین المللی حمل ونقل جاده ای
IRU (International Road Transport Union)
28 جامعه ژئوفیزیکی اروپا
EGS (European Geophysical Society)
29 جامعه ریاضیات اروپا
EMS (European Mathematical Society)
30 کشورهای مستقل مشترک المنافع
CIS
31 عضو سازمان تجارت جهانی
WTO
32 عضو شورای اروپا
سند امنیت ملی گرجستان
این دومین بار است که گرجستان سند امنیت ملی را منتشر می‌کند. سند جدید تحولات فضای امنیتی کشور و تاثیر آن بر خطرات، چالش ها و تهدید های پیش روی امنیت کشور را منعکس می‌کند.
سند امنیت ملی گرجستان به عنوان یک سند اساسی، به منظور تشریح و تعیین ارزش ها و منافع ملی، تهدید ها و چالش های پیش روی امنیت کشور و اتخاذ محور های سیاست کشور، تدوین شده است.
سند ملی امنیت گرجستان توسط قوه مجریه تدوین و توسط مجلس به تصویب می‌رسد. احزاب سیاسی، سازمان های غیر دولتی و نهاد های مدنی نیز در تدوین سند امنیت ملی مشارکت داشتند. دولت گرجستان بر اساس این سند در راستای حفظ ارزش ها و منافع ملی اقدام می‌کند و به تهدیدات و چالش های پیش روی کشور واکنش نشان میدهد.
بر اساس سند امنیت ملی طرح و و برنامه های مختلفی در زمینه های دیگر تدوین می‌کند. این برنامه ها همانند سند ملی تجدید می‌شوند.
فضای امنیتی کشور
فضای امنیتی گرجستان با توجه به تحولات اخیر جهانی و منطقه ای دستخوش تغییر شده است. تهاجم گسترده روسیه به گرجستان در سال 2008 نشان داد که جنگ ها و عملیات های نظامی کماکان وسیله ای برای رسیدن به اهداف سیاسی در جهان امروز است.
حمله روسیه به گرجستان در سال 2008 و استقرار پایگاه و نیرو های اشغالگر در خاک گرجستان خطرات زیادی برای فضای امنیتی کشور ایجاد کرد. جنگ 2008 همچنین نشان داد که روسیه حاضر نیست حاکمیت ملی گرجستان، انتخابات دمکراتیک این کشور و سیاست داخلی و خارجی را بپذیرد. در واقع حمله نظامی روسیه امنیت منطقه قفقاز را به خطر انداخت. ادامه بحران در قفقاز شمالی و مناقشه قره باغ نیز تاثیر منفی بر امنیت گرجستان می گذارد. لذا استقرار صلح و ایجاد فصای همکاری در منطقه قفقاز امکان توسعه امنیت گرجستان را فراهم خواهد کرد.
توسعه روند همگرایی با اروپا برای امنیت گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به اینکه گرجستان عضو حوزه اروپا و یوروآتلانتیک است، توسعه ناتو و اتحادیه اروپا به سوی شرق برای گرجستان اهمیت دارد.
گرجستان تا کنون روابط خود را با کشور های دمکراتیک جهان حفظ کرده و حمایت این کشور ها از گرجستان به توسعه دمکراسی در این کشور کمک می‌کند. باتوجه به تحولات جهانی، تحولات داخلی سیاسی، تاثیر بسزایی بر شکل گیری فضای امنیتی کشور دارد. بنابراین توسعه دست آورده های دمکراسی از طریق اصلاحات میتواند موجب تحکیم و تثبیت نهاد های کشور شود.
حفظ روند دراز مدت رشد اقتصادی کشور از طریق پیروی از اصول بازار آزاد، نظم سیاست مالی و پولی، برای توسعه پایدار کشور حائز اهمیت است. روابط و همکاری آزاد تجاری و اقتصادی با کشور های جهان از جمله کشور های اتحادیه اروپا، آمریکا و کشور های منطقه از مهم ترین اولویت های گرجستان میباشد.
ارزش های ملی گرجستان
حق حاکمیت و تمامیت ارضی:
گرجستان کشوری مستقل، یکپارچه و تجزیه ناپذیر در مرز های تعریف شده در قانون اساسی خود بوده که همواره تمامیت ارضی و حق حاکمیت دیگر کشور ها را برسمیت می شناسد و چنین انتظاری را نیز از آنها دارد. هرگونه تلاش یا اقدام به منظور محدود سازی حق حاکمیت، دخالت در امور داخلی کشور و تغییر سیاست خارجی با اعمال زور از نظر گرجستان غیر قابل قبول است.
آزادی:
گرجستان حقوق و آزادی های شناخته شده در بیانیه حقوق بشر، کنوانسیون حقوق سیاسی و مدنی سازمان ملل و کنوانسیون حفظ حقوق و آزادی های بنیادی اروپا را برسمیت شناخته و قانون اساسی این کشور آن را تضمین می‌کند. گرجستان حقوق و آزادی های تمامی انسان ها و گروه های ساکن در این کشور را تامین می‌کند و حق انتخاب، آزادی بیان و اعتقادات آنها را محترم می شمرد. گرجستان فرصت مناسبی برای مطرح شدن توانایی شهروندان این کشور فراهم می‌کند. ضمنا بر این باور است که آزادی اقتصادی پیش شرط تامین آزادی و حقوق افراد است.
دمکراسی و قانون مداری:
گرجستان به ارزش ها و اصول دمکراسی پایبند است و بر اساس آنها سیستم دمکراتیک حاکمیت را مستقر می‌کند. حاکمیت در این سیستم از طریق قانون محدود و بین قوه مقننه، مجریه و قوه قضاییه تقسیم می‌کند. گرجستان قانون مداری، تکثرگرایی و حقوق اقلیت ها را از جمله اقلیت های قومی و دینی را تامین می‌کند و به توسعه جامعه مدنی و نهاد های دمکراتیک کمک می‌کند.
امنیت:
دولت گرجستان درصدد تامین امنیت اتباع و نهاد های خود در مرز های شناخته شده از سوی جوامع بین المللی است و در این راستا از موازین و اصول بین المللی پیروی می‌کند. گرجستان به یک پارچگی امنیت در کشور و سیستم بین المللی اعتقاد دارد، چراکه امنیت یک کشور از طریق تضعیف امنیت دیگر کشور ها توسعه نخواهد یافت.
رفاه:
گرجستان معتقد است که تلاش برای رفاه از حقوق بنیادی انسان ها است و تحقق آن تنها در فضای آزاد امکان پذیر است. دولت گرجستان در راستای رفاه مردم خود مدل توسعه پایدار کشور را مبتنی بر اقتصاد آزاد، اصل دولت کوچک، سیاست کلان اقتصادی، مالیات پایین و سیاست اجتماعی هدفمند، ایجاد می‌کند.
صلح:
هدف گرجستان برقراری روابط مبتنی بر موازین و اصول حقوق بین المللی با کشور های جهان است. گرجستان برای حل اختلافات از روش های صلح آمیز و حقوق بین المللی پیروی می‌کند. گرجستان آزاد، مستقل، توسعه یافته و یکپارچه میتواند نقش مهمی در تحکیم امنیت منطقه ای و بین المللی ایفا نماید.
منافع ملی گرجستان
1- تامین تمامیت ارضی و حق حاکمیت: گرجستان درصدد است تمامیت ارضی خود را احیا و حفظ نماید و با استفاده از روش های عادلانه و صلح آمیز از مرز های شناخته شده خود از سوی جوامع بین المللی حراست کند.
2- توسعه دمکراسی و نهاد های دولتی: گرجستان برای مدیریت کشور یک مدلی ایجاد می‌کند تا بتواند پایداری سیستم سیاسی کشور و توسعه آن را تامین کند. تقویت نهاد های دمکراتیک به منظور حفظ حقوق بشر، حفظ قانون مداری، آزادی بیان، آزادی وجدان، آزادی عقیده، آزادی دین و آزادی اعتقادات از اهداف گرجستان است. در این راستا استقرار ارزش های دمکراتیک، ارتقای خودآگاهی مردم و افزایش اعتماد به نهاد های دولتی حائز اهمیت است.
3- توسعه سیستم کارآمد و موثر امنیتی کشور: ایجاد سیستم کارآمد امنیتی برای تامین توسعه کشور و امنیت مردم از اهداف دولت است.
4- تحکیم وحدت ملی و تفاهم مدنی: گرجستان حفظ منافع، حقوق و آزادی های شهروندان خود را تامین می‌کند. دولت در این راستا درصدد ایجاد جامعه مبتنی بر اصول برابری، تکثرگرایی، عدالت و بردباری، بدون در نظر گرفتن عواملی چون ملیت، نژاد، زبان، جنسیت، اعتقادات و گرایش های سیاسی است. مشارکت فعال نمایندگان مردم گرجستان در عرصه های سیاسی و اجتماعی یکی از اولویت های دولت میباشد. ضمنا توسعه روابط با ساکنان مناطق اشغالی و مشارکت دادن آنها در امور سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مهم و ضروری میباشد.
5- همگرایی با اروپا و و نهاد های یورو آتلانتیک: گرجستان درصدد همگرایی با نهاد های اروپایی ویوروآتلانتیک است که از این طریق بتواند دمکراسی را تثبیت نموده امنیت و رفاه کشور را تامین کند. ضمنا گرجستان بر این اعتقاد است که انتخاب مسیر توسعه و عضویت در پیمان های مورد نظر حق مسلم کشور های مستقل میباشد.
6- تامین رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور: ایجاد شرایط مناسب جهت رشد مستمر و دراز مدت اقتصاد کشور یکی از اولویت های سیاسی- امنیتی گرجستان میباشد. دولت در این راستا توسعه آزاد اقتصاد کشور، گسترش همکاری های اقتصادی، جذب سرمایه گذاری های خارجی، اجرای دقیق سیاست های مالی و حفظ اصل دولت کوچک را دنبال خواهد کرد.
7- تامین امنیت انرژی: تنوع در منابع انرژی و خطوط انتقال آن یکی از اولویت های گرجستان برای تامین امنیت انرژی است. لذا حد اکثر بهره برداری از منابع داخلی، مدرنیزه کردن سیستم انرژی کشور و همگرایی آن با زیر ساخت های منطقه ای حائز اهمیت است. در این راستا افزایش پتانسیال انرژی کشور برامنیت کشور، رفاه مردم و توسعه اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.
8- تامین امنیت منطقه ای: تحولات اروپا، حوزه دریای سیاه و منطقه قفقاز تاثیر مستقیمی بر امنیت گرجستان می گذارد. تحولات منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه نیز بسیار تاثیر گذار است. حفظ ثبات، استقرارصلح و حل مسالمت آمیز اختلافات در این مناطق از اهداف گرجستان است. این کشور از طریق همکاری های دوجانبه و چندجانبه میتواند در توسعه امنیت منطقه ای سهیم باشد.
9- تحکیم نقش ترانزیتی گرجستان: گرجستان در راستای تحکیم نقش ترانزیتی خود آماده است حضور فعالتری در پروژه های بین المللی انرژی، حمل و نقل و ارتباطات داشته باشد.
10- تامین امنیت زیست محیطی گرجستان و منطقه: حفظ محیط زیست و استفاده موثر از منابع طبیعی ارتباط تنگاتنگی با بهداشت و امنیت اجتماعی دارد. موضوع امنیت زیست محیطی در اجرای طرح های ملی و بین المللی همواره مورد توجه است.
11- تامین هویت ملی و فرهنگی و همگرایی مدنی: حفظ و توسعه تنوع فرهنگی و هویت ملی از اولویت های دولت گرجستان است. همگرایی اقوام مختلف و مشارکت آنها در سازندگی کشور برای گرجستان اهمیت دارد. لذا دولت شرایط مطلوبی برای حفظ و توسعه هویت و فرهنگ اقوام مختلف فراهم می‌کند.
12- تحکیم امنیت سایبری: امنیت فضای اطلاع رسانی و حفظ اطلاعات الکترونیکی برای گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به توسعه سریع فن آوری های اطلاعاتی، وابستگی نهاد های دولتی به این تکنولوژی ها افزایش می یابد. لذا مبارزه با جرایم سایبری و پیشگیری از اقدامات خربکارانه سایبری ضروری بنظر می‌رسد.
13- امنیت جمعیتی: فراهم نمودن شرایط مناسب برای شیوه زندگی سالم، افزایش سن امید به زندگی، تشویق گرجیان مقیم خارج به بازگشت به وطن و همگرایی مجدد آنها از مهم ترین اولویت دولت است. امنیت جمعیتی ارتباط مستقیمی با رشد پایدار و بلند مدت اقتصاد کشور دارد.
14- تحکیم روابط با گرجیان و هموطنان برون مرزی و همچنین کمک به آموزش زبان مادری و حفظ هویت فرهنگی گرجیان برون مرزی از دیگر اولویت دولت است.
خطرات، تهدیدها و چالش های پیش روی گرجستان
1- اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه و اقدامات تروریستی در این مناطق: گرجستان در اوایل قرن20 قربانی تهاجم روسیه و در طول 70 سال تحت اشغال شوروی بوده است. گرجستان در سال 1991 استقلال خود را به دست آورد که با بی ثباتی سیاسی و اقتصادی ناشی از اقدامات روسیه همراه بود. دراوایل دهه 90 جنبش های جدایی طلبانه در گرجستان که از سوی روسیه حمایت و هدایت می‌شد، به درگیری های مسلحانه تبدیل شد. در این درگیری ها علاوه بر گروه های مسلح جدایی طلبان، نیرو های ارتش روسیه نیز شرکت داشتند. این درگیری ها منجر به پاکسازی قومی‌شده است که توسط سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا به رسمیت شناخته شد.
روسیه در ماه اوت سال 2008 به منظور نقض حاکمیت و تمامیت ارضی گرجستان و محدود ساختن انتخابات آزاد و دمکراتیک این کشور، مجددا به گرجستان حمله کرد که منجر به موج جدید پاکسازی قومی‌شد. اقدامات غیر قانونی روسیه در گزارش ها و سند های کمیسیون حقیقت یاب اتحادیه اروپا به ثبت رسیده است و مجالس و دولت های برخی از کشور ها و سازمان های بین المللی اشغال مناطقی ازگرجستان را از سوی روسیه به رسمیت شناخته اند.
دولت روسیه به منظور مشروعیت بخشیدن به اقدامات نظامی خود، اصول حقوق بین المللی و توافقنامه آتش بس مورخ 12 اوت 2008 را نقض کرد. مناطق اشغالی آبخازیا و تسخینوالی را بعنوان کشور های مستقل به رسمیت شناخت و نیرو ها و پایگا های نظامی خود را در آنجا مستقر نمود. ضمنا روسیه از کشور های جهان خواسته است استقلال مناطق آبخازیا و تسخینوالی را به رسمیت بشناسند. در این راستا روسیه با استفاده از اهرم های سیاسی و اقتصادی، برخی از این کشور ها را تحت فشار قرار داده است.
اشغال مناطق گرجستان از سوی روسیه که حاکمیت و استقلال سیاسی گرجستان را نقض می‌کند، مهم ترین عامل بی ثباتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی میباشد. نظامی‌کردن مناطق اشغالی و استقرار نیرو های زمینی، هوایی، دریایی، مرزی و اطلاعاتی روسیه در این مناطق، تهدید جدی برای امنیت گرجستان و کل منطقه است.
نادیده گرفتن اصل احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت کشور ها از سوی روسیه و تلاش های این کشور جهت تغییر ساختار امنیت یوروآتلانتیک و احیای مجدد حوزه نفوذ خود، نه تنها امنیت گرجستان بلکه امنیت دیگر همسایگان روسیه و اروپا را تهدید می‌کند.
قرائن و شواهد حکایت از آن دارد که روسیه پس از جنگ اوت 2008 و اشغال آبخازیا و تسخینوالی از این مناطق جهت پرورش گرو های تروریستی به منظور انجام اقدامات تروریستی در خاگ گرجستان استفاده می‌کند. جلوگیری از اقدامات گروه های تروریستی وشناسایی آنها گویای این حقیقت است.
نقض حقوق بشر از سوی رژیم های دست نشانده روسیه و نیرو های اشغالگر بسیار نگران کننده است. ساکنان مناطق اشغالی بدلیل قومیت و ملیت خود همواره مورد توهین و سرکوب قرار می‌گیرند. دولت گرجستان همچنین نگران روند تغییر بافت جمعیت در مناطق اشغالی و خطر نابودی فرهنگ ملی آبخازیایی است.
روسیه با فعالیت غیر قانونی اقتصادی در مناطق اشغالی و بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی این مناطق، آسیب جدی به محیط زیست مناطق گرجستان می رساند.
2- خطر حمله مجدد نظامی از سوی روسیه: هدف حمله نظامی روسیه به گرجستان در اوت 2008 نه تنها اشغال مناطق گرجستان و به رسمیت شناختن این مناطق بلکه تغییر سیاست خارجی گرجستان و براندازی دولت منتخب این کشور بوده است. چراکه محافل حکومتی روسیه، گرجستان آزاد و مستقل را خطر جدی برای روسیه تلقی می‌کنند. روسیه درصدد است مانع توسعه گرجستان و همگرایی این کشور با نهاد های یوروآتلانتیک شود. روسیه می‌خواهد گرجستان را به حوزه نفوذ خود تبدیل کند. لذا استقرار نیرو های نظامی روسیه در مناطق اشغالی گرجستان و افزایش توان نظامی و تسلیحات پایگاه های خود زمینه سازی حمله مجدد به گرجستان است. روسیه از موازین و حقوق بین المللی تخطی می‌کند و حاضر به اجرای توافقنامه آتش بس مورخ 12 اوت 2008 نیست. این کشور درپی جنگ اوت 2008 مانع ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا در گرجستان شده است و حتی به هیئت ناظران اتحادیه اروپا اجازه ورود به مناطق اشغالی را نمی‌دهد. دولت روسیه همچنین مخالف استقرار نیرو های بین المللی در مناطق اشغالی است. با توجه به اقدامات روسیه، احتمال حمله مجدد این کشور به گرجستان وجود دارد، هرچند که حمایت های بین المللی از گرجستان و حضور ناظران اتحادیه اروپا میتواند عامل بازدارنده باشد.
3- نقض حقوق مهاجرین اجباری و رانده شدگان از مناطق اشغالی: حوادث اوایل دهه 90 و در پی آن جنگ اوت 2008 موجب پاکسازی قومی‌شد که در پی آن بیش از 500 هزار نفر یعنی80 درصد جمعیت مناطق اشغالی از خانه و کاشانه خود رانده شدند. 261 هزار نفر اکنون در دیگر مناطق تحت کنترل دولت مرکزی گرجستان سکونت دارند. نقض حقوق رانده شدگان و مهاجرین اجباری یکی از مهم ترین چالش ها است و دولت گرجستان بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود و حفظ حقوق شناخته شده آنها را در اولویت کاری خود قرار داده است.
4- مناقشات منطقه قفقاز: توسعه مناقشات و بحران ها از کشور های همسایه به گرجستان یکی از تهدیدات است. مناقشات موجود در منطقه قفقاز که منبع توسعه بحران ها است، تاثیر منفی بر امنیت این منطقه می گذارد. این در حالی است که روسیه درصدد رودررویی مردم قفقاز شمالی با گرجستان است. عدم کنترل مرز های گرجستان و روسیه در آبخازیا و منطقه تسخینوالی شرایط مناسبی برای توسعه جرایم فراملی ایجاد می‌کند که به نوبه خود عامل بروز بحران های دیگر در منطقه میباشد. مناقشه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان خطر دیگری برای امنیت منطقه است و از سر گیری این مناقشه قطعا امنیت کشور های قفقاز جنوبی را مختل کرده و به توسعه نفوذ روسیه در قفقاز کمک خواهد کرد.
5- تروریسم بین المللی و جرایم سازمان یافته فراملی: تروریسم ناشی از عوامل دولتی و غیر دولتی یکی از چالش های مهم جهان معاصر است. وجود مناطق اشغالی در گرجستان در واقع زمینه توسعه تروریسم و جرایم سازمان یافته را فراهم می‌کند. ضمنا تروریسم دولتی برای گرجستان به عنوان خطر ویژه تلقی می‌کند. با توجه به ظرفیت و نقش ترانزیتی گرجستان، خطر این که از مناطق اشغالی برای اقدامات غیر قانونی از جمله قاچاق سلاح، مواد مخدر، تسلیحات کشتار جمعی و قاچاق انسان استفاده شود، وجود دارد.
6- چالش های اجتماعی و اقتصادی: کاهش میزان سرعت رشد سریع و پایدار اقتصادی از چالش های امنیت ملی گرجستان است. مهار چالش های ناشی از تکرار بحران اقتصادی جهانی، از دیگر اهداف مهم گرجستان بوده و در این راستا گرجستان به افزایش میزان سرعت رشد اقتصادی می اندیشد. نابسامانی در توسعه اقتصادی، کاهش در آمد های کشور، و افزایش بی کاری میتواند به تنش اجتماعی و اختلال در ثبات و امنیت کشور منجر شود. لذا حفظ و رشد اقتصادی و رقابت مردم از اولویت های دولت گرجستان به شمار می رود.
7- چالش های انرژی: تحکیم استقلال انرژی برای تامین امنیت ملی گرجستان بسیار مهم است. در این راستا باید تنوع در منابع تامین انرژی حفظ شود. از طرف دیگر ایجاد زیرساخت های لازم و توسعه منابع انرژی پاک برای افزایش امنیت انرژی گرجستان حائز اهمیت است.
8- خطرات سایبری: با توجه به افزایش وابستگی زیر ساخت های حساس گرجستان به تکنولوژی های اطلاعاتی، موضوع مهار چالش های مربوط به حفظ فضای اطلاعاتی گرجستان مطرح می‌کند. روسیه در جنگ اوت 2008 همزمان با حملات زمینی، هوایی و دریایی حملات هدفمندانه سایبری نیز انجام داد. حملات سایبری روسیه، اهمیت حفظ فضای سایبری برای امنیت ملی گرجستان را نشان داده است.
9- چالش های زیست محیطی: بحران های ناشی از فر آیند های طبیعی و فعالیت انسانی میتواند محیط زیست، تنوع زیستی و رفاه مردم گرجستان را تهدید کند. گرجستان نگران آسیب های زیست محیطی ناشی از فعالیت رژیم اشغالگر روسیه در مناطق اشغالی به ویژه در آبخازیا برای آماده سازی المپیک زمستانی 2014 سوچی، است. دولت گرجستان از طریق همکاری با جامعه بین المللی از تمامی امکانات خود استفاده خواهد کرد تا از فاجعه زیست محیطی در سواحل دریای سیاه که ناشی از استخراج غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا و انتقال آنها به روسیه است، جلوگیری کند.
10- چالش های جمعیتی: بهبودی وضعیت جمعیتی برای توسعه کشور اهمیت زیادی دارد. گفتنی است که میزان زاد و ولد و بازگشت مهاجران گرجی به وطن در مقایسه با سال های گذشته افزایش چشمگیری داشته است. حفظ این روند یکی از اهداف دولت گرجستان میباشد. تلاش روسیه برای تغییر بافت جمعیتی در مناطق اشغالی و اسکان دادن اتباع روسیه در این مناطق از دیگر چالش های پیش روی گرجستان است و اینگونه اقدامات روسیه هویت ملی آبخازیایی ها را تهدید می‌کند.
11- خطرات مربوط به همگرایی مدنی: در راستای همگرایی مدنی ضروری است دولت شرایطی جهت آموزش زبان گرجی برای اتباع این کشور هموار کند تا آنها بتوانند در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور حضوری فعالتر داشته باشند.
12- تخریب آثار میراث فرهنگی: گرجستان به حفظ آثار میراث فرهنگی اهمیت میدهد. تخریب هدفمندانه آثار میراث فرهنگی در مناطق اشغالی موجب نگرانی دولت می‌کند. دولت همچنین درصدد حفظ آثار میراث فرهنگی گرجستان در خارج از کشور است.
محور های سیاست امنیتی گرجستان
1- پایان اشغال مناطق اشغال شده و تنظیم روابط با روسیه:
1.1 پایان اشغال مناطق اشغال شده: پایان یافتن اشغال مناطق اشغالی، همگرایی مدنی ساکنان این مناطق و اعاده حاکمیت ملی گرجستان از مهم ترین اولویت های سیاست امنیتی گرجستان میباشد.
دولت گرجستان در این راستا گام های موثر و به موقع را بر می دارد. ضمنا دولت گرجستان به تعهدات خود درچارچوب توافقنامه آتش بس مورخ 12 اوت 2008 پایبند است. از طرف دیگر با توجه به سخنرانی رئیس جمهور گرجستان در مجلس اروپا در تاریخ 23 نوامبر سال 2010، دولت گرجستان بطور یکجانبه متعهد به رعایت آتش بس شده است. رئیس جمهورگرجستان تعهد کشورش را از طریق نامه های خود به رهبران اتحادیه اروپا، ناتو، سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و رئیس جمهوری آمریکا تایید کرده است. گرجستان همچنان به ارائه طرح صلح به منظور تعیین خودمختاری گسترده مبتنی بر معیار های اروپایی برای مناطق اشغالی ادامه میدهد و حتی آماده است قبل از تعیین رژیم حقوقی نهایی مناطق اشغالی، با آنها در زمینه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جهت از سرگیری رفت و آمد، بازسازی اقتصاد آن مناطق، بازگشت رانده شدگان و آوارگان همکاری کند.
گرجستان همچنین از پیشنهاد و طرح های صلح که به پایان اشغال مناطق اشغالی کمک کند، استقبال می‌کند. برای پایان اشغال مناطق اشغالی گرجستان، مشارکت فعال جامعه بین المللی ضروری بنظر می‌رسد. جامعه بین المللی باید روسیه را تحت فشار قرار دهد تا این کشور متعهد به عدم تهاجم به گرجستان شود. موازین بین المللی از جمله اصل عدم استقرار نیرو های بیگانه در دیگر کشورها بدون موافقت این کشور را رعایت کند و به کلیه تعهدات خود در قبال توافقنامه آتش بس 12 اوت 2008 عمل نماید و نیرو های خود را از مناطق اشغالی خارج کند. ضمنا به کارگیری اصطلاح «اشغال» در اسناد حقوقی و سیاسی بین المللی یکی از بخش های سیاست پایان اشغالگری است. در این خصوص اسناد صادره از سوی پارلمان اروپا، سنای آمریکا و نهاد های دولتی کشور های متحد گرجستان دارای اهمیت است.
دولت گرجستان در راستای حل بحران مناطق اشغالی، خروج نیرو های روسیه و استقرار نیرو های بین المللی در این مناطق را تنها ساز و کار مناسب میداند. با توجه به اهمیت حضور ناظران اتحادیه اروپا، دولت گرجستان خواستار توسعه حوزه فعالیت هیئت ناظران است؛ چرا که ورود ناظران به مناطق اشغالی به توسعه روند صلح و استقرار ثبات کمک خواهد کرد. ضمنا عادی سازی روابط روسیه و گرجستان میتواند به حل مناقشات در دیگر کشور ها نیز کمک کند.
ادامه سیاست عدم به رسمیت شناختن استقلال مناطق اشغالی و تایید پاکسازی قومی از دیدگاه گرجستان حائز اهمیت است. در این خصوص باید به قطعنامه های سال های 2008، 2009، 2010 و 2011 مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه سال 1993 شورای امنیت سازمان ملل، قطعنامه های سال های 1994، 1996 و 1999 سازمان امنیت و همکاری اروپا و قطعنامه سال 2011 مجلس اروپا اشاره شود.
گرجستان جهت خنثی سازی خطر تروریسم ناشی از اقدامات روسیه در مناطق اشغالی، توانمندی های خود را افزایش داده و همکاری خود را با جامعه بین المللی گسترش میدهد.
بازگشت رانده شدگان و مهاجران اجباری به خانه های خود، اعاده حقوق و تامین امنیت آنها باید با رعایت اصول و موازین بین المللی انجام بگیرد تا آنها از حق بازگشت آزادانه بهره مند شوند. گرجستان از هرگونه اقدامات روسیه جهت تغییر وضعیت مالکیت و بافت جمعیتی مناطق آبخازیا و تسخینوالی از طریق توافقنامه های غیر قانونی، جلوگیری خواهد کرد.
1.2 تنظیم روابط با روسیه: گرجستان خواستار روابطی مبتنی بر اصول حسن همجواری و برابری با روسیه است. چنین روابطی بدون احترام روسیه به حق حاکمیت گرجستان و بدون پایان اشغالگری میسر نمی‌باشد. در این راستا گرجستان آمادگی خود را برای مذاکرات با روسیه اعلام می دارد.
گرجستان خواهان تبدیل روسیه به کشوری دمکراتیک است تا روابط این کشور با دیگران بر اصول احترام به حق حاکمیت، تمامیت ارضی و ارزش های دمکراسی استوار باشد. دمکراسی سازی در روسیه و قابل پیش بینی بودن سیاست خارجی این کشور تاثیر مثبتی بر امنیت گرجستان و منطقه خواهد گذاشت.
همگرایی گرجستان با نهاد های اروپایی و یورو آتلانتیک میتواند به استقرار صلح و امنیت در قفقاز کمک کرده و امنیت مرز های روسیه را نیز تضمین کند. این موضوع قطعا به نفع روسیه نیز است.
گرجستان خواهان استقرار صلح و ایجاد فضای همکاری در مناطق جنوبی روسیه؛ در قفقاز شمالی است. دولت گرجستان توسعه روابط با ملل قفقاز شمالی را ضروری میداند تا از این طریق مردم قفقاز شمالی بیشتر از اهداف و سیاست گرجستان مطلع شوند.
2- توسعه نهاد های دولتی و تحکیم دمکراسی:
3- سیاست تعامل:
گرجستان درصدد است سیاست مناسب و سازکار های انگیزشی جهت نزدیک ساختن مناطق اشغال شده و ساکنان آن مناطق به گرجستان و توسعه ارتباطات با مردم دیگر مناطق کشور را تدوین کند. دولت در این راستا سند« استراتژی کشور در قبال مناطق اشغالی از طریق همکاری و تعامل» و « طرح عمل سیاست تعامل» را تدوین کرده است.
از طرف دیگر گرجستان خواستار ادامه همکاری با جامعه بین المللی برای استفاده از ظرفیت های موجود جهت اجرای سیاست تعامل است. ضمنا برای اجرای موفقیت آمیز سیاست تعامل، ضروری است طرح های بشر دوستانه در قبال مناطق اشغال شده با دولت گرجستان هماهنگ شود.
4- توسعه سیستم دفاعی و امنیتی کشور:
گرجستان در راستای حفظ امنیت ملی، اصلاحاتی جهت افزایش کارایی سیستم امنیتی کشور را انجام میدهد. سنگ بنای اصلاحات بخش امنیتی گرجستان، روند بررسی امنیت ملی است که هماهنگی و همکاری نزدیک نهاد های امنیتی و افزایش کیفیت همکاری بخش های نظامی و غیر نظامی را فراهم می‌کند.
تشکیل سیستم موثر و کارآمد مدیریت بحران ها جهت شناسایی، پیش بینی و پیشگیری بحران و محو نمودن سریع یا به حداقل رساندن پیامد های منفی آن از طریق همکاری هماهنگ شده نهاد های دولتی، یکی از اولویت های سیاست امنیتی گرجستان است.
با توجه به تغییرات انجام شده در فضای امنیتی گرجستان، افزایش توانایی دفاعی کشور یکی از مهم ترین محورهای سیاست امنیتی کشور است. دولت گرجستان امکانات جدید را برای آشنایی نیرو های مسلح کشور با چالش های جدید فراهم می‌کند و در راستای آمادگی نیرو های مسلح برای حفظ تمامیت ارضی برنامه های مختلفی به منظور مدرنیزه سازی سیستم آموزش و تمرین، توسعه سیستم مدیریت نیرو های مسلح، افزایش قابلیت و نزدیک ساختن آن به معیار های ناتو و کمک به روند همگرایی با نهاد های یورآتلانتیک، انجام میدهد.
دولت در این راستا، دکترین هایی را تدوین کرده و درصدد مدیریت موثر امکانات و منابع حساس و مهم کشور میباشد. از طرفی بکارگیری از سیتم کارآمد مدیریت بحران ها در ارتش و توسعه همکاری بین نهاد های نظامی و غیر نظامی در زمینه مدیرت و کنترل بحران ها امری مهم و ضروری است.
سیاست دفاعی گرجستان بر اصل دفاع همگانی استوار است. اجرای موفقیت آمیز این سیاست نیاز به ایجاد سیستم دفاع غیر نظامی، توسعه زیرساخت های لازم و سیستم کارآمد نیروی ذخیره دارد. همکاری با کشور های متحد بمنظور توسعه سیستم نیروی ذخیره و استفاده از تجربیات آنها ضروری بنظر می‌رسد. گرجستان پایبند به ارزش های دمکراتیک است و روند همگرایی با نهاد های یورآتلانتیک را ادامه میدهد. لذا افزایش سازگاری نیروی های مسلح گرجستان با ناتو یکی از اولویت اصلاحات دفاعی گرجستان میباشد. ضمنا گرجستان برای تحکیم توان دفاعی خود درصدد توسعه همکاری با کشور های متحد است.
از طرف دیگر گرجستان برای مشارکت فعال در برنامه های صلح ناتو تلاش می‌کند. حضور نیرو های نظامی گرجستان در عملیات بین المللی ناتو از یک سو اهمیت گرجستان را برای امنیت حوزه یورآتلانتیک افزایش میدهد و از سوی دیگر به افزایش توان نظامی نیرو های گرجستان کمک می‌کند.
5- همگرایی با ناتو و اتحادیه اروپا:
عضویت در اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی یکی از مهم ترین اولویت های سیاست خارجی و امنیتی گرجستان است. گرجستان که به خاطر قرار داشتن در حوزه دریای سیاه و در ناحیه جنوب شرقی اروپا، بخش جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی اروپا محسوب می‌کند، بدلیل تحولات تاریخی از مسیر توسعه طبیعی خود جدا شده بود. اکنون انتخاب گرجستان همگرایی با اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی است تا امنیت و توسعه این کشور تامین شود.
5.1 - عضویت در پیمان اتلانتیک شمالی:
عضویت در ناتو یکی از مهم ترین اهداف سیاست خارجی گرجستان است. ناتو از نظر گرجستان یک وسیله اصلی برای تامین امنیت و توسعه پایدار حوزه یورآتلانتیک بوده و اساس معماری امنیت این حوزه میباشد. عضویت گرجستان در ناتو میتواند از یک سو امنیت گرجستان را تضمین کند و از دیگر سو به استقرار ثبات در کل منطقه کمک کند. ضمنا اصلاحات جاری در راستای عضویت در ناتو موجب تحکیم نهاد های دمکراتیک گرجستان و افزایش توان دفاعی این کشور می‌کند. با توجه به نظر سنجی برگزار شده در سال 2008 محافل سیاسی و اجتمایی گرجستان در خصوص عضویت کشور در ناتو اتفاق نظر دارند. از سال 2004 گرجستان در راستای توسعه همکاری با ناتو به پیشرفت های بزرگ دست یافته است. رهبران ناتو در اجلاس 2008 در بخارست توافق کردند که گرجستان به عضویت ناتو در آید. این موضوع در تصمیمات سران ناتو در اجلاس های استراسبورگ و لیسبون و همچنین در راهبرد جدید ناتو منعکس شده است.
حمله روسیه به گرجستان در سال 2008 نتوانست مسیر توسعه گرجستان و روند همگرایی این کشور با ناتو را متوقف کند. با تشکیل کمیسیون ناتو وگرجستان؛ آغاز اجرای طرح سالانه ملی همکاری گرجستان با ناتو تسریع شده است. گرجستان همچنین در مجمع پارلمانی ناتو حضور فعالی دارد. با توجه به اینکه گرجستان خود را نیز مسئوول تامین امنیت دسته جمعی میداند، در عملیات صلح بین المللی و عملیات ناتو مشارکت می‌کند. در این راستا حضور نیرو های گرجی در افغانستان حائز اهمیت است.
5.2- همگرایی با اتحادیه اروپا:
همگرایی مرحله ای گرجستان با اتحادیه اروپا یکی از محور های توسعه سیاسی و اقتصادی گرجستان میباشد. توسعه همکاری با اتحادیه اروپا موجب تحکیم نهاد های دمکراتیک گرجستان و تثبیت روند همگرایی می‌کند.
گرجستان خواستار گسترش حوزه های همکاری و استفاده از آزادی های چهارگانه (نقل و انتقالات آزاد مردم، کالا، خدمات و سرمایه) با اتحادیه اروپا است. گرجستان سیاست همسایگی اتحادیه اروپا طرح مشارکت شرق را عامل مساعدت در همگرایی با اتحادیه اروپا میداند.
گرجستان مذاکرات در خصوص انعقاد موافقتنامه درباره عضویت وابسته با اتحادیه اروپا را بمنظور توسعه روابط از طریق همگرایی سیاسی و اقتصادی از جمله ایجاد منطقه آزاد تجارت، ادامه میدهد.
گرجستان همچنین درصدد اجرای موفقیت آمیز توافقنامه تسهیل رژیم روادید (visa facilitation and readmission agreements) و توسعه همکاری در چارچوب ابتکار« مشارکت برای تحرک» (Mobility Partnership) است. هدف گرجستان رسیدن به رژیم لغو روادید با اتحادی اروپا است.
گرجستان بر اهمیت توسعه همکاری با اتحادیه اروپا در بخش های مختلف به ویژه در زمینه تامین امنیت انرژی، حمل و نقل آموزش، فرهنگی و غیره تاکید می‌کند.
گرجستان خواستار مشارکت فعال اتحادیه اروپا در روند حل مناقشه گرجستان و روسیه است. دراین رابطه برسمیت شناختن اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه از سوی جامعه بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا گرجستان از قطعنامه 17 نوامبر سال 2011 مجلس اروپا استقبال می‌کند.
گرجستان همچنین از سیاست اتحادیه اروپا جهت همکاری و تعامل بیشتر با روسیه استقبال می‌کند. سیاست اتحادیه اروپا زمانی موثر خواهد بود که بتواند به شکل گیری سیاست خارجی روسیه مبتنی بر اصول احترام به حاکمیت کشور های همسایه و همزیستی مسالمت آمیز با آنها، کمک کند.
از طرف دیگر گرجستان انتظار دارد که اتحادیه اروپا بعنوان میانجیگر توافقنامه آتش بس ماه اوت 2008 بین گرجستان و روسیه، فدراسیون روسیه را جهت اجرای قرارداد آتش بس و پایبندی به موازین بین المللی بیشتر تحت فشار قرار دهد.
6- همکاری در منطقه قفقاز جنوبی:
گرجستان با توجه به اهمیت توسعه همکاری با همسایگان، با اقدامات سیاسی و اقتصادی خود به توسعه منطقه و تبدیل آن به منطقه آرام، با ثبات و جذاب کمک می‌کند.
گرجستان بطور سنتی روابط خوبی با کشور های همسایه جمهوری آذربایجان و ارمنستان دارد و معتقد است که با رویکرد های مشترک می توان توسعه آتی منطقه را تامین کرد. در این راستا توسعه همکاری منطقه ای و ایجاد حوزه مشترک اقتصادی و بازار به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک خواهد کرد. ضمنا قابلیت های گرجستان در حوزه دریای سیاه میتواند عامل گسترش همکاری باشد.
علی رغم اختلافات موجود؛ سه کشور قفقاز جنوبی می‌توانند همکاری منطقه ای در زمینه مبارزه با تروریسم، جرایم سازمان یافته و قاچاق مواد مخدر گسترش دهند و برنامه های مشترک برای حفظ محیط زیست اجرا کنند. اینگونه همکاری ها میتواند به توسعه همکاری اقتصادی و توسعه گفتگو های سیاسی بین کشور های منطقه کمک کند.
لاینحل ماندن مناقشه قره باغ امنیت کشور های منطقه را تهدید می‌کند. لذا گرجستان از حل مسالمت آمیز این مناقشه با مشارکت فعال جوامع بین المللی حمایت می‌کند.
گرجستان خواستار توسعه همکاری اقتصادی و تجاری با آذربایجان و ارمنستان است. اجرای طرح های بزرگ اقتصادی برای تثبیت امنیت نیز ضروری میباشد و میتواند منجر به تحکیم اعتماد و شکل گیری مناسبات پایدار تجاری گردد.
روابط گرجستان با جمهوری آذربایجان به روابط استراتژیک تبدیل شده است. طرح های مشترک انرژی، حمل و نقل و ارتباطات نقش موثری در توسعه دو کشور ایفا می‌کند. طرح خط راه آهن «باکو- تفلیس- قارص» یکی از طرح های مشترک است که دو کشور به وسیله آن می‌توانند نقش ترانزیتی خود در منطقه را افزایش دهند و به شبکه بین المللی راه آهن بپیوندند. راه اندازی خط راه آهن «باکو- تفلیس- قارص» به توسعه روابط اقتصادی بین شرق و غرب کمک کرده و موجب نزدیک شدن گرجستان به حوزه اروپا خواهد شد.
«باکو- تفلیس- جیهان»، «باکو- سوپسا» و «باکو- تفلیس- ارزروم» سه طرح مهم انرژی است که علاوه بر جنبه اقتصادی آن به تثبیت امنیت در منطقه نیز کمک می‌کند. گرجستان و جمهوری آذربایجان همچنین درصدد عملی شدن طرح هایی مثل « نابوکو»، «جریان سفید»، «کوریدورحمل و نقل نفت یورو آسیا» و «اگری» (Azerbaijan-Georgia-Romania Interconnector Project) هستند تا منابع انرژی کشور های آسیای میانه و آذربایجان با استفاده از قابلیت های ترانزیتی گرجستان و آذربایجان به بازار های جهانی منتقل شود.
گرجستان در زمینه های سیاسی، امنیتی و روند همگرایی با نهاد های یورآتلانتیک نیز با جمهوری آذربایجان همکاری می‌کند. همکاری دو کشور در چارچوب اتحادیه گوام نیز حائز اهمیت است. مشارکت آذربایجان در برنامه «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا و برنامه«مشارکت برای صلح » ناتو به هماهنگ شدن منافع دو کشور و اتخاذ مواضع مشترک کمک می‌کند.
گرجستان همکاری نزدیکی با ارمنستان در تمامی زمینه ها دارد. گرجستان معتقد است که توسعه روابط حسنه و گسترش همکاری فیمابین گرجستان و ارمنستان میتواند منافع متقابل را تامین کرده روابط سنتی دو کشور را توسعه دهد.
گرجستان درصدد گسترش همکاری های اقتصادی با ارمنستان است. همکاری دو کشور در بخش های مختلف از جمله تجارت، حمل و نقل و گردشگری موجب افزایش مناسبات فیمابین خواهد شد.
گرجستان از حضور ارمنستان در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا حمایت می‌کند و خواستار گسترش همکاری این کشور با ناتو است. گرجستان همچنین خواهان عادی سازی روابط ارمنستان با ترکیه بوده و آماده است به روند عادی سازی روابط دو کشور کمک کند.
7- تحکیم روابط خارجی:
توسعه روابط سیاسی و گسترش تجارت خارجی، جذب سرمایه گذاری ها و تحکیم مناسبات اجتماعی و فرهنگی از اولویت های دولت گرجستان است. در این راستا گرجستان همکاری های دوجانبه و چندجانبه خود را با جوامع بین المللی توسعه میدهد.
7.1- ایالات متحده آمریکا:
پس از استقلال گرجستان، ایالات متحده آمریکا همواره از حاکمیت و تمامیت ارضی، توسعه نهاد های دمکراتیک، توسعه اقتصاد بازاری و همگرایی گرجستان با نهاد های اروپایی و یوروآتلانتیک حمایت کرده است.
گرجستان درصدد توسعه روابط استراتژیک با آمریکا میباشد و این موضوع در منشور همکاری که در ژانویه سال 2009 به امضا رسید منعکس شده است. هدف منشور همکاری، کمک به روند توسعه همکاری های دفاعی، امنیتی، اقتصادی، انرژی، اجتماعی و فرهنگی از طریق اجرای تصمیمات گروه های کاری است. حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت ویژه ای دارد.
گرجستان توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری با آمریکا را ضروری میداند و درصدد جذب سرمایه گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.
کمک های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا برای اجرای طرح های عمرانی و توسعه نهاد های دمکراتیک اهمیت ویژه ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.
توان دفاعی گرجستان از طریق کمک های آمریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری ها است.
حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت ویژه ای دارد. گرجستان توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری با آمریکا ضروری میداند و در صدد جذب سرمایه گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.
کمک های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا برای اجرای طرح های عمرانی و توسعه نهاد های دمکراتیک اهمیت ویژه ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.
توان دفاعی گرجستان از طریق کمک های امریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری است. گرجستان حمایت سیاسی و نظامی خود را از ائتلاف های پیشنهادی آمریکا ادامه میدهد. نیرو های نظامی گرجستان که در چارچوب برنامه های آموزش و تمرین آمریکا آموزش دیده اند در عملیات بین المللی صلح از جمله برنامه ایساف ناتو در افغانستان شرکت می‌کنند. گرجستان و آمریکا در زمینه مبارزه با قاچاق مواد هسته ای نیز همکاری می‌کنند.
7.2 - اکراین:
گرجستان در صدد استفاده از فرصت های همکاری استراتژیک با اکراین است. افزایش نقش اکراین به عنوان کشور دمکراتیک و صلح طلب میتواند به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک کند.
گرجستان و اکراین در زمینه های سیاسی و امنیتی همکاری دو جانبه و همکاری بین المللی در چارچوب سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان همکاری حوزه دریای سیاه و اتحادیه گوام دارند. گرجستان همچنین خواستار توسعه همکاری با اکراین در روند همگرایی با نهاد های یورآتلانتیک بوده و از مشارکت این کشور در طرح «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.
7.3 - ترکیه:
ترکیه شریک منطقه ای گرجستان است که همواره از تمامیت ارضی و حاکمیت گرجستان و تلاش این کشور برای توسعه نهاد های سیاسی، اقتصادی و امنیتی حمایت می‌کند. ضمنا ترکیه بزرگترین شریک تجاری و اقتصادی گرجستان میباشد و رژیم های لغوروادید و تجارت آزاد بین دو کشور بر قرار شده است. توسعه همکاری های اقتصادی و اجرای موفقیت آمیز طرح های انرژی و حمل و نقل اهمیت راهبردی برای دو کشور دارد. گرجستان و ترکیه در چارچوب طرح های خط لوله باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس-ارزروم همکاری می‌کنند و حضور فعالی در اجرای طرح های مثل «باماکو»، « جریان سفید»، «کوریدور انتقال نفت ارو آسیا» و «خط راه آهن باکو- تفلیس- قارص» دارند. علاوه بر این ترکیه بعنوان عضو ناتو یکی از مهم ترین شرکای نظامی گرجستان است. در این راستا گرجستان خواهان توسعه همکاری های نظامی و امنیتی با ترکیه است.
همکاری دو کشور در بخش فرهنگی نیز دارای اهمیت است. دو کشور همکاری فعال در زمینه آثار میراث فرهنگی آغاز کرده اند. توسعه این همکاری به نفع هر دو کشور میباشد.
7.4 - همکاری با دیگر کشور های جهان:
گرجستان جهت استفاده از تجربیات کشور های حوزه دریای بالتیک و کسب حمایت آنها برای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا، با این کشور ها همکاری می‌کند.
گرجستان در صدد توسعه همکاری با کشور های اروپای جنوب شرقی و حوزه اسکان دیناوی است. حمایت این کشور ها از تمامیت ارضی گرجستان و اصلاحات جاری در این کشور دارای اهمیت ویژه ای است. گرجستان از توسعه همکاری با ملداوی و بلاروس و مشارکت این کشور ها در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.
گرجستان به عنوان حلقه ارتباطی بین اروپا و آسیا، توسعه همکاری به ویژه همکاری های اقتصادی، انرژی و حمل و نقل با قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان را مد نظر دارد. هدف این همکاری کمک به توسعه تجارت و گردش آزاد سرمایه بین غرب و شرق است. آگاهی کشور های آسیای مرکزی از تحولات سیاسی گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت دارد. تلاش فدراسیون روسیه برای تغییر مرز های بین المللی چالش بزرگی برای همسایگان روسیه است.
گرجستان توسعه روابط و همکاری با چین، ژاپن، کره جنوبی، کشور های خلیج فارس، هند، کانادا، برزیل، استرالیا، اسراییل، کشور های آسیای جنوب شرقی، آمریکای لاتین و آفریقا را جهت توسعه تجارت، جذب سرمایه گذاری و کسب حمایت بین المللی، ضروری و مهم میداند.
در راستای جذب سرمایه گذاری، افزایش آگاهی مردم در مورد گرجستان و کسب حمایت ها لازم است. روند برقراری روابط سیاسی و دیپلماتیک با کشور های آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب و توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری با آنها ادامه یابد. در روند مذاکرات با این کشور ها باید نسبت به موضوع حمایت از تمامیت ارضی گرجستان توجه ویژه ای داشت.
7.5 - همکاری با سازمان های بین المللی:
همکاری با سازمان های بین المللی یکی از مهم ترین اولویت سیاست خارجی و امنیت ملی گرجستان است.
7.5.1 - سازمان ملل:
گرجستان معتقد است که سازمان ملل باید نقش فعال تری جهت استقرار صلح در جهان و حل مناقشات و بحران های موجود ایفا کند. در این راستا باید تلاش شود تا کارایی سازمان ملل افزایش یابد. گرجستان تعطیلی ماموریت هیئت ناظران سازمان ملل را که ناشی از فشار های روسیه بوده است، را بسیار منفی ارزیابی می‌کند و معتقد است که این موضوع میتواند تاثیر منفی بر نقش سازمان ملل در تامین و تثبیت امنیت جهانی بگذارد.
7.5.2 - سازمان امنیت و همکاری اروپا:
سازمان امنیت و همکاری اروپا یکی از مهم ترین سازمان ها برای تامین امنیت اروپا میباشد. این سازمان باید نقش ویژه ای در استقرار صلح، ثبات و دمکراسی در اروپا داشته باشد.
گرجستان همواره به اصول تعریف شده در اسناد این سازمان مبتنی بر احترام به حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها، پایبند است. گرجستان معتقد است که افزایش نقش سازمان امنیت وهمکاری اروپا میتواند به توسعه امنیت کشور های عضو کمک نماید.
روسیه برای جلوگیری از مشارکت سازمان های بین المللی در روند حل مناقشات گرجستان از ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا ممانعت به عمل آورد؛ با اینحال تلاش گرجستان برای از سرگیری فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا در خاک این کشور از جمله در مناطق اشغالی و افزایش نقش این سازمان جهت توسعه امنیت و دمکراسی گرجستان ادامه دارد. کمک و مساعدت سازمان امنیت و همکاری اروپا برای به انجام رساندن موفقیت آمیز روند تحکیم نهاد های دمکراتیک و اصلاحات جاری، اهمیت ویژه ای دارد.
7.5.3 - شورای اروپا:
همکاری در چارچوب شورای اروپا یکی از بهترین فرصت ها برای استقرار موازین و ارزش های اروپایی درگرجستان است. با توجه به پایبندی این کشور به موازین و ارزش های اروپایی، زمینه تبدیل گرجستان به یک کشور دمکراتیک فراهم میباشد. گرجستان در صدد اجرای توصیه های شورای اروپا برای توسعه دمکراسی، حفظ حقوق اقلیت قومی، رعایت حقوق بشر و تثبیت حاکمیت قانون است.
8- مبارزه با تروریسم بین المللی و جرایم سازمان یافته فراملی:
هدف سیاست ضد تروریستی گرجستان، تامین امنیت شهروندان و نهاد های این کشور است. گرجستان عضو کنوانسیون های مبارزه با تروریسم سازمان ملل بوده و در این راستا همکاری های خود را گسترش میدهد.
گرجستان برای رسیدن به این هدف مهم همکاری نزدیکی با کمیته مبارزه با تروریسم سازمان ملل دارد و واحد های ضد تروریستی از جمله؛ یگان های ویژه نیرو های مسلح و انتظامی کشور را توسعه میدهد. گرجستان جهت جلوگیری از استفاده گروه های تروریستی از خاک گرجستان، حراست از مرز ها و نظارت بر گمرکات را افزایش داده در راستای مبارزه با تروریسم و جرایم سازمان یافته فراملی با کشور های همسایه آذربایجان، ترکیه و ارمنستان همکاری می‌کند.
مناطق اشغالی گرجستان اکنون به منشاء تهدید های تروریستی تبدیل شده اند. در سال های اخیر عملیات تروریستی در گرجستان از مناطق اشغالی و توسط عوامل روسیه برنامه ریزی و اجرا می‌شد. برای خنثی سازی این خطر لازم است که جامعه بین المللی فشار های خود را بر روسیه افزایش دهد تا روسیه در صورت تکرار عملیات تروریستی بهای سنگین سیاسی بپردازد.
گرجستان با توجه به اهمیت مبارزه با تروریسم هسته ای با آژانس بین المللی انرژی اتمی و دیگر سازمان های بین المللی و کشور های جهان همکاری می‌کند تا از استفاده از خاک گرجستان برای تولید و انتقال مواد هسته ای و رادیو اکتیو جلوگیری شود. گرجستان در راستای عدم گسترش مواد هسته ای و رادیو اکتیو نگران وضعیت موجود در مناطق اشغالی است.
گرجستان با شرکت در عملیات بین المللی ضد تروریستی حضور فعالی در ائتلاف ضد تروریستی دارد. با توجه به اینکه تروریسم بین المللی تهدید جدی برای امنیت جهان است، عدم موفقیت در عملیات افغانستان تاثیر منفی بر امنیت کشور های جهان و منطقه از جمله گرجستان خواهد گذاشت.
9- سیاست امنیت اقتصادی:
سیاست اقتصادی گرجستان مبتنی بر اصل آزادی اقتصاد بوده و هدف اصلی سیاست امنیت اقتصادی این کشور فراهم کردن شرایط مناسب برای کمک به توسعه کشور، افزایش رفاه مردم و رقابت پذیری اقتصاد و مردم است.
تحکیم ثبات اقتصاد کلان از طریق اتخاذ سیاست جدی مالی، به حد اقل رساندن نرخ تورم، کاهش هزینه های عمومی، کاهش بدهی های خارجی، رفع کسری بودجه با مازاد بودجه و بهبودی سیستم مالیاتی، از مهم ترین اولویت های سیاست امنیت اقتصادی گرجستان محسوب می‌کند.
توسعه روابط سازنده اقتصادی با اتحادیه اروپا، آمریکا و کشور های منطقه از محور های سیاست اقتصادی و امنیتی کشور میباشد. توسعه همکاری های اقتصادی و روابط مرزی میتواند نقش موثری در کاهش تنش ایفا نماید. گرجستان در این راستا آماده همکاری با کشور های آذربایجان، ترکیه، ترکمنستان، ایران، ارمنستان، اکراین، قزاقستان، کشور های خاورمیانه، حوزه دریای سیاه و دیگر کشور های آسیای مرکزی و شرقی، است.
گرجستان توسعه زیرساخت های حمل و نقل کشور، افزایش بهره برداری از ظرفیت ترانزیتی کشور و همگرایی با سیستم های حمل و نقل بین المللی را ضروری میداند.
سیاست اقتصادی گرجستان عدم مداخله دولت در فعالیت اقتصادی شرکت ها، حفظ آزادی اقتصادی و مالکیت شخصی، بهبود سیستم مالیاتی و اجرای سیاست دقیق مالی را تامین می‌کند.
گرجستان درصدد است فراهم نمودن شرایطی است تا مردم دسترسی به محصولات خوب و ارزان داشته باشند. ایجاد فضای مناسب برای جذب سرمایه گذاری، افزایش رقابت پذیری مردم و اقتصاد و رشد اشتغال زایی از دیگر اهداف سیاست اقتصادی گرجستان است. برای تحقق این اهداف ایجاد بازار کار رقابت پذیر ضروری بنظر می‌رسد. ضمنا کمک به آماده سازی نیروی کار مجرب که از طریق اجرای سیاست هدفمندانه آموزشی میسر می‌کند، موجب افزایش رقابت پذیری مردم و اقتصاد خواهد شد.
10- سیاست امنیت انرژی:
دولت در راستای تامین امنیت انرژی، جذب سرمایه گذاری، تقویت همکاری های بین المللی در بخش انرژی و توسعه زیرساخت های انرژی کشور را ضروری میداند. ضمنا دولت گرجستان بر ضرورت تنوع در منابع انرژی و تامین کنندگان آن و مشارکت در طرح های منطقه ای و بین المللی تاکید می‌کند. در این راستا دولت گرجستان در چارچوب برنامه کوریدور انرژی جنوب، خواهان اجرای طرح های جدید از جمله طرح های انتقال نفت و گاز منطقه دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق گرجستان است.
گرجستان بخشی از کوریدور های مهم انتقال انرژی است و از نقش خود برای انتقال منابع انرژی دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق مسیر های متنوع، به خوبی آگاه است. بنادرگرجستان، خط لوله باکو- سوپسا، باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس- ارزروم از جمله پروژه های مهم فعال بوده و گرجستان درصدد اجرای موثراین پروژه ها است.
توسعه زیرساخت های انرژی و افزایش بهره برداری از منابع آبی و دیگر منابع انرژی پاک کشور از دیگر اولویت های سیاست امنیت انرژی گرجستان میباشد. گرجستان همچنین همکاری خود را با سرمایه گذاران خارجی جهت بهره برداری از منابع انرژی تجدید پذیر ادامه و توسعه میدهد.
با توجه به اینکه ساخت خطوط جدید انتقال برق و نیروگاه های برقی و بازسازی نیروگاه های فرسوده به کاهش وابستگی به منابع انرژی وارداتی و افزایش امنیت انرژی کشور کمک می‌کند، لذا گرجستان در صدد تبدیل شدن به بزرگترین صادر کننده برق در منطقه است. در این راستا افزایش تولید برق و ساخت خطوط انتقال برق ضروری است.
11- سیاست آموزشی:
تکمیل نظام آموزشی کشور از مهم ترین اولویت دولت گرجستان است. اصلاحات همه گیر نظام آموزشی کشور جهت افزایش کیفیت آموزش متوسط، عالی و حرفه ای و کمک به ایجاد جامعه مبتنی بر دانش، انجام می‌کند. در این راستا ایجاد فضای مناسب برای توسعه علم و مشارکت فعال بخش خصوصی در نظام آموزشی از ضروریات کشور محسوب می‌کند. نظام آموزشی گرجستان برای شهروندان این کشور باید فرصت های شغلی و امکان استفاده از دانش را مهیا کند.
یکی از بخش های اصلاحات انجام شده در نظام آموزشی اجرای برنامه های آموزش زبان های خارجی به ویژه زبان انگلیسی و آموزش رایانه در مدارس متوسط است.
یکی دیگر از اولویت های اصلاحات نظام آموزشی کشور توسعه آموزش حرفه ای میباشد. توسعه اقتصاد گرجستان ضرورت توسعه آموزش حرفه ای را دو چندان می‌سازد.
توسعه آموزش عالی نیز برای پیشرفت کشور اهمیت ویژه ای دارد. افزایش کیفیت آموزش عالی درگرجستان یکی از پیش شرط های توسعه ظرفیت های علمی و توسعه اقتصاد کشور میباشد. ضمنا گسترش همکاری های بین المللی در بخش های تحقیقاتی، علمی و تکنولوژی ضروری بنظر می‌رسد.
11- سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی:
کمک به فقر زدایی، افزایش سطح زندگی و شکل گیری قشر قدرتمند متوسط از اهداف سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی گرجستان است.
دولت جهت تامین امنیت اجتماعی و بهداشتی مردم درصدد است به اشتغال زایی کمک کرده بیمه اجتماعی را توسعه و همگانی نماید.
محور های سیاست بهداشتی کشور به شرح ذیل است: کمک به افزایش کیفیت خدمات پزشکی، توسعه نظام آموزش پزشکی، افزایش کارایی سیستم پیشگیری و مدیریت امراض مسری، پیشگیری و درمان بیماری های خطرناک (ایدز، اعتیاد، سل و غیره)، توسعه سیستم نظارت بر آزمایشگاه ها و بیماری های همه گیر جهت جلوگیری از عفونت های خطرناکی که منشاء مصنوعی یا طبیعی دارند، راه اندازی سیستم های واکنش سریع، کمک به ترویج شیوه زندگی سالم، قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی از طریق توسعه سیستم بیمه درمان و قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی برای قشر زیر خط فقر.
12- سیاست امنیت سایبری:
گرجستان در نظر دارد یک سیستم امنیت اطلاعات را ایجاد کند تا با استفاده آن خنثی سازی حملات سایبری، به حد اقل رساندن اثرات آن و بازسازی سریع زیرساخت ها امکان پذیر شوند.
گرجستان با توجه به اهمیت تامین امنیت اطلاعات محرمانه و حفظ سیستم های اطلاعات کشوراساس حقوقی و زیرساختهای لازم را جهت ارتقاء تکنولوژی های اطلاعاتی و حفظ اطلاعات فراهم می‌کند.
گرجستان در راستای تامین امنیت سایبری درصدد گسترش همکاری با کشور های متحد و استفاده از تجربیات آنها است.
13- سیاست امنیت زیست محیطی:
هدف سیاست امنیت زیست محیطی گرجستان، حفظ امنیت مردم و محیط زیست از طریق پیشگیری از آلودگی محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و بحران های ناشی از حوادث طبیعی یا فعالیت انسان، میباشد. در این خصوص توجه ویژه ای به پیشگیری از حوادث طبیعی همانند سیل، بهمن، رانش زمین، زلزله و حوادث صنعتی می‌کند.
انجام اقدامات موثر برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست، پیشگیری از آلودگی منابع آبی و زمین، حفظ جنگل ها، پیشگیری از آلودگی دریای سیاه و پاکسازی مناطق گرجستان از ضایعات رادیواکتیو از دیگر اهداف سیاست امنیت زیست محیطی گرجستان است.
با توجه به لزوم همکاری منطقه ای و بین المللی برای تامین امنیت زیست محیطی، گرجستان خواستار مشارکت فعال جامعه بین المللی برای جلوگیری از تخریب محیط زیست مناطق اشغالی از سوی روسیه، است. دولت گرجستان با استفاده از امکانات سیاسی خود تلاش خواهدکرد با کمک جامعه بین المللی روسیه را تحت فشار قرار داده از انتقال غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا به روسیه برای المپیک زمستانی سوچی که یک تهدید زیست محیطی برای گرجستان و منطقه است، جلوگیری نماید.
گرجستان در زمینه امنیت زیست محیطی با کشور های منطقه همکاری می‌کند. همکاری گرجستان با آذربایجان، ارمنستان و ترکیه میتواند به تحکیم امنیت زیست محیطی منطقه کمک کند.
14- حفظ میراث فرهنگی:
گرجستان از طریق توسعه همکاری با یونسکو و دیگر سازمان های بین المللی درصدد حفظ و توسعه میراث فرهنگی و آثار منحصر به فرد خود که بخشی از میراث فرهنگی جهان است، میباشد. در این راستا اتخاذ سیاست حفظ میراث فرهنگی با هدف کمک به هنر کهن و معاصر گرجستان و نگهداری آثار معماری، ضروری بنظر می‌رسد. گرجستان همچنین جهت حفظ میراث فرهنگی برونمرزی خود با کشور هایی که اثار تاریخی گرجی در آنجا واقع شده باشد و ارزش های فرهنگی در موزه ها یا کنتابخانه های این کشورها نگهداری شده باشد، همکاری خواهد کرد.
آثار تاریخی و فرهنگی گرجستان که در مناطق تحت اشغال روسیه واقع شده اند، در معرض خطر نابودی قرار می‌گیرند. لذا جامعه بین المللی باید در حفظ این آثار مشارکت نمایند. در این راستا همکاری با یونسکو، مرکز بین المللی مطالعات حفظ و مرمت دارایی های فرهنگی (ICCROM)، شورای بین المللی اثار و مکان های باستانی (ICOMOS) و اتحادیه بین المللی حفظ طبیعت (IUCN) دارای اهمیت ویژه ای است.
15- سیاست جمعیتی:
گرجستان جهت بهبودی وضعیت جمعیتی از برنامه های افزایش زاد و ولد، کاهش مرگ و میر کودکان، ترویج شیوه زندگی سالم و افزایش سن امید به زندگی حمایت می‌کند.
دولت گرجستان در صدد فراهم کردن شرایط مناسبی برای بازگشت گرجیان برونمرزی و دیگر اتباع گرجستان مقیم خارج به این کشور است. در این راستا دولت ارتباطات خود را با جوامع گرجیان برونمرزی تقویت کرده از اقدامات و تلاش های آنها برای حفظ زبان گرجی و ارتباط با میهن تاریخی تشویق می‌کند.
گرجستان نگران سیاست فدراسیون روسیه جهت تغییر مصنوعی و غیر قانونی بافت جمعیتی آبخازیا و اسکان روسی تبار ها در آنجا است. گرجستان تلاش خواهد کرد تا از این اقدامات روسیه جلوگیری کرده به حفظ هویت قومی و فرهنگی آبخازیایی ها کمک کند.
16- سیاست همگرایی مدنی:
دولت گرجستان به روند همگرایی و مشارکت اقلیت قومی در جامعه کمک می‌کند. دولت همچنین به توسعه تدریس زبان گرجی بین اقلیت قومی و حفظ هویت و فرهنگ آنان اهمیت میدهد. این سیاست در «نظریه ملی همگرایی مدنی» و «طرح عمل» منعکس شده است.
دولت امکاناتی برای آموزش زبان گرجی و استفاده از آن زبان توسط اقلیت قومی فراهم می‌کند تا از این طریق حقوق و ازادی های آنها تامین گردد.
گرجستان همچنین درصدد فراهم ساختن شرایط مناسبی برای همگرایی مدنی مهاجرانی که مجددا به میهن بازگشتند، میباشد.
17-سیاست روابط با جوامع گرجیان برون مرزی:
حفظ هویت هموطنان برونمرزی یکی از اولویت دولت گرجستان است. دولت در این راستا به راه اندازی دوره های آموزش زبان گرجی، مدارس هفتگی، مدارس عمومی گرجی، گروه های فولکلوریک و گروه های هنری کمک می‌کند. گرجستان همچنین تلاش می‌کند تا هموطنان مقیم کشور های مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و پروژه های مشترک اجرا نمایند.
نمادهای ملی گرجستان سرود ملی
شعار ملی گرجستان:
ძალა ერთობაშია
به معنی:
«قدرت در همبستگی است»
سرود ملی گرجستان «آزادی» نام دارد.
آزادی به زبان گرجی «تاویسوپلــِبا» تلفظ می‌کند.
ترجمه فارسی سرود ملی گرجستان:
نشان من، میهن من است
جایگاه نگهدارنده این نشان، سراسر جهان است
کوهستان‌ها و دره‌های درخشان را
با خداوندگار، سهیم هستیم
امروز، آزادی ما
برای شکوه آینده، نغمه می‌سراید
ستاره سحر برمی‌آید
و در میان دو دریا، می‌درخشد
پس ستوده باد آزادی
این آزادی ستوده باد!
نام شاعر: «داوید ماگرادزه»
آهنگسازان: «زاخاری پالیاشویلی» و «لوسب کچاکمادزه»
تاریخ تصویب: 2004
تاریخچه تفکر دولت‌داری و تدوین قانون در گرجستان
دوران قرون وسطی
بر اساس نوشته های مورخین و استادان گرجی؛ ملت گرجستان تجربه تاریخی، سیاسی و دولت‌داری بیش از دو هزار ساله دارد ولی اثر مکتوب یا ذکری از وجود یک متن دارای ارزش قانون اساسی کشور در منابع تاریخی به دست ما نرسیده است. بنابراین قانونگزاری به دوره تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال گرجستان در اوایل سده 11 میلادی / اوایل سده 5 هجری قمری بر می‌گردد. طبیعی است که در آن دوره، پس از تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال، ساختار دولت‌داری و نهادهای مشخص دولتی، نیازمند قوانین اصلی و جزئی شده بودند که باعث رشد علوم حقوق، قانون نویسی و قانون‌مندی در گرجستان گردید. چنین جریانات، در منابع متعدد گرجی، فارسی، عربی، یونانی، ارمنی و غیره دیده می‌شود.
نخستین قانون با ارزش حقوقی و دولت‌داری گرجستان (که با قانون نویس کنونی و شکل معاصر تفاوت بسیار دارد) بین سالهای 1028 ـ 1005 میلادی / 419ـ 395 هجری قمری، توسط اِکوتیمه آتونِلی Ekvtime Atoneli راهب نامدار گرجی در «صومعه گرجی‌های ایوِری» در یونان، تدوین شد که با تقلید و تشریح از قوانین بیزانس نوشته شده بود و کلیات ساختار سیاسی و دولت‌داری و نیز عناصر قوانین و مقررات دینی، مدنی و جزایی را نیز در بر می‌گرفت. اثر مذکور به «قانون مختصر دین» معروف است و در طول بیش از 150 سال به عنوان قانون اصلی کشور گرجستان مورد استفاده قرار می‌گرفت.
رویدادهای سیاسی گرجستان در اواخر سده 12 میلادی / اواخر سده 5 هجری به عنوان مرحله جدید و مهم رشد تفکر دولت‌داری و علوم حقوقی محسوب می‌شود. در اوایل دوره حکومت ملکه تامار Tamar تعداد قابل توجه درباریان و اشراف گرجستان با رهبری وزیر دارایی، خواستار تشکیل مجلس، برقراری سلطنت مشروطه و واگذاری اختیارات قانونگذاری به مجلس شدند. برنامه مذکور اجرا نشد، اما اختیارات پادشاه محدود و اختیارات شورای عالی کشور افزایش یافت که در آن دوره موجب تقویت اعتبار حکومت شاهی، نهادهای دولتی و قوه قضایی گردید. در همان قرن، قانون جداگانه ای تحت عنوان «موازین تاجگذاری پادشاه» تدوین و ترویج شد که اختیارات و نحوه فعالیت حکومت شاه، دربار، نهادهای دولتی، شورای عالی و قوه قضایی کشور را مشخص می‌کرد.
در سده 14 میلادی / 7 هجری قمری در گرجستان مجموعه قوانین جدیدی تحت عنوان «مقررات دربار شاه» تدوین شد که از نظر محتوی به قوانین اساسی معاصر نزدیکتر بود و ساختار حکومت و دولت، اصول دولت‌داری، اختیارات نهادها و مقامات مختلف دولتی، شرایط انتقال قدرت، موازین قانونگذاری و امور اجرایی را مشخص و تشریح می‌کرد. مجموعه مذکور تا اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) اعتبار و کاربرد گسترده ای داشت.
در اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) واختانگ ششم Vakhtang IV پادشاه کارتلی Kartli (پادشاهی مرکزی گرجستان شرقی) مجموعه تکمیل شده قانون اصلی کشور گرجستان را تحت عنوان «دستورالعمل» تدوین و مقرر کرد مجموعه یاد شده تمام موارد اعتبار، اختیارات، ساختار و موارد دیگر دولت‌داری و حکومت شاه، اختیارات قوه‌های مختلف دولتی، امور تشریفات درباری و وزارتخانه‌ها، نحوه فعالیت دادگاه، امور قوانین مدنی و جزایی را به صورت ساماندهی شده معین ساخت. می‌توان گفت که «دستورالعمل» به نوعی تسامحاً، شبیه قانون اساسی محسوب می‌شد. بود که به گرجستان ثبات سیاسی، اقتصادی و حقوقی بخشید. مجموعه مذکور تا اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی اعتبار داشت.
دوره سلطه روسیه تزاری
اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی داوید باگراتیونی Davit Bagrationi ولیعهد گرجستان، نخستین مجموعه موازین قانون اساسی به سبک اروپایی را تدوین کرد، اما دولت روسیه تزاری پس از اشغال گرجستان، دولت‌های محلی این کشور و تمام نهادهای دولتی و قوانین و موازین مرتبط را منحل و قوانین امپراتوری روسیه را جایگزین آنها کرد.
در سال 1832 میلادی / 1211 هجری شمسی، قیام بزرگ اشراف و نخبگان ملت گرجستان علیه سلطه روسیه تزاری شکست خورد. در پرونده بازداشت شدگان مطالب قابل توجه در خصوص برنامه آینده ساختار سیاسی و اجتماعی گرجستان مستقل که طرفداران زیادی هم داشت، درج شده است. اکثریت نخبگان گرجستان طرفدار برنامه تشکیل سلطنت مشروطه با مجلس ملی دارای اختیارات گسترده‌ای بودند. جنبش مذکور با وجود شکست، در تاریخ دولت‌داری و تدوین قانون‌در گرجستان نقش مهمی را ایفا کرد و موجب تربیت نسل‌های جدید طرفدار مشروطیت یا جمهوریخواه گردید.
دوره بازسازی استقلال گرجستان
گرجستان در طول 117 سال، زیر سلطه روسیه تزاری ماند و از نظر تاریخی معاصر، با وجود سابقه و سنت دیرین، ایجاد قانون اساسی کشور فقط از اوایل سده 20 میلادی سرآغاز گرفت. 26 می سال 1918 میلادی / 4 خرداد سال 1297 هجری شمسی، گرجستان در پی فروپاشی امپراتوری روسیه تزاری، استقلال خود را به دست آورد. شورای ملی و دولت کشور، کمیسیون ویژه تدوین قانون اساسی گرجستان را تعیین کرد که پس از تقریباً دو سال فعالیت، برای اولین بار در تاریخ ملت گرجستان، قانون اساسی کامل مطابق با استانداردهای آن دوره را تدوین و جهت تصویب به مجلس ارائه کرد. 15 فوریه سال 1921 میلادی / 26 بهمن 1299 هجری شمسی، ارتش سرخ روسیه شوروی به گرجستان حمله و پس از جنگ خونین، کشور را اشغال کرد. قانون اساسی مذکور 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی در شورای ملی گرجستان در وضعیت جنگی تصویب شد؛ اما فقط 4 روز اعتبار داشت چراکه در تاریخ 25 فوریه / 6 اسفند، دولت اشغالی کمونیستی تشکیل جمهوری سوسیالیستی گرجستان را اعلام کرد و دولت جمهوری دموکراتیک گرجستان، مجبور به مهاجرت و پناهندگی به اروپا شد. قانون اساسی گرجستان مستقل توسط دولت جدید کمونیستی لغو شد. قانون اساسی مذکور شامل 17 بخش و 149 اصل بود و تقریباً با قوانین اساسی کشورهای اروپایی مطابقت کامل داشت.
دوره شوروی
قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان
2 مارس سال 1922 میلادی / 11 اسفند 1300 هجری شمسی، حکومت کمونیستی گرجستان بر اساس دستورالعمل مسکو، نخستین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 23 بخش و 134 اصل را تصویب کرد که با قانون اساسی روسیه شوروی هیچ تفاوتی نداشت و حفظ استقلال گرجستان و حقوق بشر را به صورت ظاهری تایید می‌کرد.
قانون اساسی فدراسیون سوسیالیستی قفقاز
13 دسامبر سال 1922 میلادی / 21 آذر 1301 هجری شمسی، توسط حکومت اشغالگر کمونیستی، جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی شامل گرجستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان تشکیل و قانون اساسی آن نیز تصویب شد.
30 دسامبر / 8 دی همان سال اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی متشکل از فدراسیون روسیه، اوکراین، بلاروس و جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی تشکیل شد. در سال 1924 میلادی / 1302 هجری شمسی اجلاس دوم شوراهای کمونیستی قانون اساسی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی را تصویب کرد. بر اساس قانون اساسی سراسری جدید، جماهیر شوروی موظف شدند قانون اساسی خود را مطابق با قانون اساسی شوروی اصلاح کنند.
دومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان
در سال 1927 میلادی / 1306 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان قانون اساسی جدید جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 8 بخش و 114 اصل را تصویب کرد. گرجستان در نتیجه اصلاحات اجباری و واگذاری بخشی از اختیارات اساسی به دولت مرکزی مسکو، مدیریت و تصمیم‌گیری در امور خارجی، امور دریایی، امور دفاعی و امور تجارت بین المللی را از دست داد.
سومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان (قانون اساسی استالین)
در سال 1937 میلادی / 1315 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی سوم، اصطلاحاً «قانون اساسی استالین» را تصویب کرد که شامل 14 بخش و 162 اصل بود و چهل سال اعتبار داشت.
چهارمین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان (قانون اساسی برژنف)
در سال 1978 میلادی / 1357 هجری شمسی، دولت کمونیستی گرجستان بار دیگر در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی چهارم، اصطلاحاً «قانون اساسی برژنف» را تصویب کرد که شامل مقدمه، 11 باب، 22 بخش و 185 اصل بود که در سالهای 1986، 1989، 1990 و 1991 میلادی مورد اصلاحات اساسی قرار گرفت و تا زمان فروپاشی شوروی اعتبار رسمی داشت.
دوره معاصر استقلال گرجستان
قانون اساسی دوره انتقالی
28 اکتبر سال 1990 میلادی / 6 آبان 1369 هجری شمسی، در گرجستان انتخابات آزاد برگزار و حزب ملی گرا با رهبری « زویاد گامساخوردیا » پیروز شد. مجلس جدید در قانون اساسی دوره شوروی سال 1978 میلادی / 1356 هجری شمسی، اصلاحات بنیادین را وارد و آن را به عنوان قانون اساسی دوره انتقالی اعلام کرد.
اعتبار مجدد و موقت قانون اساسی مورخ 21 فوریه سال 1921 میلادی
در پایان سال 1991 میلادی / 1370 هجری شمسی با حمایت کرملین در گرجستان کودتای نظامی رخ داد؛ که موجب سرنگونی دولت قانونی گامساخوردیا و روی کار آمدن شورای نظامی موقت گردید. شورای نظامی مذکور قانون اساسی موجود را لغو و قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی را به عنوان قانون اساسی موقت اعلام کرد که البته قانون اساسی مذکور از نظر حقوقی خیلی قدیمی‌شده و غیر قابل کاربرد بود.
قانون اساسی مختصر
در سال 1992 میلادی / 1371 هجری شمسی انتخابات مجلس جدید برگذار شد که در اولین جلسه خود «ادوارد شواردنادزه» را به مقام ریاست مجلس و رییس کشور منصوب کرد. همان سال «قانون ساختار حکومت» که تحت عنوان «قانون اساسی مختصر» نیز معروف است، از طرف مجلس تصویب شد که در کشور بدون قانون اساسی، نقش تنها قانون حقوقی را ایفا می‌کرد.
اولین قانون اساسی جدید گرجستان پس از فروپاشی شوروی
در سال 1993 میلادی / 1372 هجری شمسی جهت اصلاح قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی، با ریاست ادوارد شواردنادزه کمیسیون تدوین قانون اساسی جدید تشکیل شد که پس از دو سال فعالیت، برگزاری همایش و سمینارهای تخصصی متعدد و همکاری بسیار گسترده با کمیسیون ونیز، قانون اساسی کاملاً جدید را به مجلس کشور ارائه کرد. 24 آگوست سال 1995 میلادی / 2 شهریور 1374 هجری شمسی مجلس گرجستان قانون اساسی جدید را تصویب کرد.
ساختار قانون اساسی جدید گرجستان
قانون اساسی جدید شامل 9 بخش و 109 اصل بود و بین سالهای 2012 ـ 1995 میلادی / 1391ـ1374 هجری شمسی، شاهد 31 اصلاحیه شد.
در حال حاضر قانون اساسی گرجستان متشکل از یک مقدمه، قسمت اصلی، قسمت موازین انتقالی، و شامل 11 بخش و 121 اصل میباشد. بخش چهار 1، هفت 1 و اصل‌های 341، 481، 511، 811، 812، 813، 861، 1011، 1012، 1013، 1041 و 1043 به قانون اساسی افزوده گردیده و اصل‌های 761 و 91 از آن حذف شده اند.
در مقدمه قانون اساسی، اراده ملت گرجستان جهت تاسیس نظام اجتماعی مبتنی بر اصول دموکراسی، آزادی اقتصادی و حقوق بشر، تقویت استقلال کشور و همبستگی مسالمت‌آمیز با ملل دیگر اظهار شده است. مقدمه قانون اساسی اعتبار حقوقی دارد.
قسمت اصلی قانون اساسی
قسمت اصلی قانون اساسی گرجستان شامل 10 بخش زیر میباشد:
بخش نخست: موازین عمومی
مطالب بخش اصلی عبارتند از: مبانی و ساختار نظام حکومت گرجستان به عنوان کشور دمکراتیک؛ مرزهای گرجستان مبتنی بر وضع مرزهای موجود که در 21 دسامبر سال 1992 میلادی / 30 آذر سال 1371 هجری شمسی مشخص شده است؛ منبع حکومت، ملت گرجستان است؛ دولت گرجستان، حقوق و آزادی‌های بشر مصرح در حقوق بین المللی را به رسمیت شناخته و رعایت می‌کند؛ زبان رسمی کشور گرجستان زبان گرجی است و در جمهوری خودمختار آبخازیا زبان آبخازیایی نیز رسمیت دارد؛ نقش تاریخی منحصر به فرد کلیسای ارتدکسی گرجستان و در کنار آن آزادی های مذهبی اعلام شده است؛ شهر تفلیس به عنوان پایتخت کشور گرجستان تعیین شده است.
بخش دوم: تابعیت گرجستان و حقوق بشر
مطالب مهم بخش دوم: تشریح مبانی و تضمین‌های رعایت حقوق بشر و آزادی‌ها؛ برابری همه اتباع کشور در برابر قانون بدون تبعیض بر اساس نژاد، رنگ پوست، زبان، جنس، مذهب، عقاید سیاسی، تعلق به طبقه اجتماعی، دارایی و محل سکونت؛ مجازات اعدام لغو شده است؛ همه اتباع از حق ارتقاء شخصی برخوردارند؛ احترام و حیثیت هر انسان محفوظ است؛ آزادی هر انسان محفوظ است؛ هر انسان از حق بیان و اعتقادات مذهبی آزاد برخوردار است؛ ملک و اموال و حق داشتن آن محفوظ است؛ زندگی شخصی انسان محفوظ است؛ فعالیت آزادانه عقلی محفوظ است؛ آزادی رسانه‌های گروهی محفوظ و هرگونه سانسور ممنوع است؛ حق تشکیل احزاب، عضویت در احزاب، فعالیت سیاسی و حق تظاهرات محفوظ است؛ آزادی انتخاب رای دهندگان محفوظ است؛ حق انتصاب به مقامات دولتی محفوظ است؛ آزادی کار محفوظ است؛ اصل برائت محفوظ است؛ حق مراجعه به دادگاه محفوظ است. در بخش دوم همچنین شرایط محدودیت حقوق عمومی در شرایط اضطراری نیز تعریف و مشخص شده است؛ در همین بخش مقام مدافع حقوق بشر در گرجستان تعریف شده است.
بخش سوم: مجلس گرجستان
مطالب مهم بخش سوم عبارتند از: شرایط تشکیل، اختیارات، اعتبار و کلیه امور فعالیت مجلس کشور به عنوان بالاترین نهاد مقننه.
بخش چهارم: رییس جمهور گرجستان
مطالب مهم بخش چهارم عبارتند از: موقعیت و اختیارات، اعتبار، نحوه انتخاب و کلیه امور مربوط به فعالی فعالیت مقام ریاست جمهوری به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور.
بخش چهار 1: دولت گرجستان
مطالب مهم این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه تشکیل و کلیه امور فعالیت دولت کشور به عنوان نهاد اجرایی.
بخش پنجم: قوه قضایی
مطالب عمده این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه عملکرد دیوان عالی به عنوان بالاترین نهاد نظازت قانون اساسی و کلیه امور فعالیت قوه قضایی کشور به عنوان نهاد اجرایی.
بخش ششم: امور دارایی و نظارت دولتی
مطالب عمده: نحوه تصویب بودجه دولتی؛ وظایف مالیتی شهروندان؛ موقعیت و اختیارات بانک ملی، نحوه تشکیل، تعداد اعضا و اختیارات شورای بانک ملی؛ موقعیت، اختیارات و نحوه فعالیت اتاق بازرسی.
بخش هفتم: امور دفاع کشور
مطالب عمده: انجام جنگ دفاعی حق انحصاری گرجستان میباشد. گرجستان جهت دفاع از تمامیت ارضی، استقلال و آزادی خود و نیز انجام تعهدات بین المللی نیروهای مسلح را تشکیل داده است. دفاع از گرجستان و خدمت نظامی وظیفه همه شهروندان گرجستان است. نحوه فعالیت شورای امنیت و استفاده از نیروهای مسلح کشور.
بخش هفت 1: حکومت محلی
مطالب: موقعیت حقوقی، اختیارات، مسائل مستقل بودن نهادهای حکومت محلی و نحوه انتخاب شوراهای محلی.
بخش هشتم: اصلاحات قانون اساسی
مطالب: اصلاحات قانون اساسی کشور به دو نحو صورت می‌گیرد: اصلاحات کلی که تصویب قانون اساسی جدید را در نظر می‌گیرد و اصلاحات جزئی که اصلاحیه محتوی قانون اساسی موجود را در نظر می‌گیرد. بیش از نصف نمایندگان مجلس و 200 هزار رای دهنده حق درخواست اصلاحات قانون اساسی را دارند. پیش‌نویس اصلاحات قانون اساسی از طرف مجلس کشور جهت بررسی‌های عمومی منتشر می‌شود و پس یک ماه بررسی اصلی آن در مجلس کشور صورت می‌گیرد. اصلاحات قانون اساسی توسط بیش از دو سوم از تمام اعضای مجلس تصویب و از طرف مقام ریاست جمهوری امضا و منتشر می‌شود.