خط در سوریه

از دانشنامه ملل

شکل نوشتاری رایج در سوریه، خط و الفبای عربی ‌‌‌‌‌است که البته بهتر ‌‌‌‌‌است خط اسلامی نامیده شود؛ زیرا خط عربی پیش از اسلام، نوعی خط نَسْخِ برگرفته از خط «نَبَطی» (Nabati)[5]و الفبای «نیاسینایی» یا «پیشاسینایی» (Proto-Sinaitic) بود و نگارشی ساده، بی نقطه و اعراب و کم­کاربرد داشت؛ اما بعد از گسترش اسلام و ورود مستعربه و اقوام دیگر به اسلام و حکومت اسلامی، به سرعت با خطوط دیگر درآمیخت و به کمال رسید.

در سوریه پیش از اسلام نیز شکل و ریشه خط و الفبا به قول منطقیون، مقول به تفصیل ‌‌‌‌‌است؛ یعنی باتوجه به تمدن­‌‌‌‌های یکپارچه حاکم برر سوریه و نیز تمدن‌‌‌‌های پراکنده ای که به شکل دولت­شهر‌‌‌‌های مستقل در مناطق مختلف سوریه شکل گرفته­‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند، طیفی از انواع خطوط، مورد ‌‌‌‌‌استفاده بوده ‌‌‌‌‌است؛ مثل خط و الفبای اوگاریتی، مصری، آرامی (نبطی، تدمری و...)، فنیقی و در ادوار متأخرتر، سریانی (آشوری)، عبری، یونانی و رومی.[۱]

در حال حاضر خط و الفبای سریانی (Syriac alphabet) در کلیسا‌‌‌‌های یعقوبی به عنوان خط زبان مقدس کتاب مقدس، اموزش داده و ‌‌‌‌‌استفاده ‌‌‌‌‌‌‌می‌شود که سه گونه متفاوت دارد: مُدوّر یا «‌‌‌‌‌استرانگلو» (Esṭrangēlā)، شرقی یا «مدنحایا» ('Maḏnḥāyā') و «سِرطا» (Serṭā) (گونه غربی)؛ بدین شکل:[۲]

نام نویسه معادل انگلیسی
مدنحایا مدنحایا سرتو
Ālep̄ ā
Bēṯ b
Gāmal g
Dālaṯ d
h
Waw w

ū / ō / u / o

Zayn z
Ḥēṯ
Ṭēṯ
Yōḏ y

ī / i

Kāp̄ k

(kh, x)

Lāmaḏ l
Mīm m
Nūn n
Semkaṯ s
Ē ʿ
p

(ph/ f)

Ṣāḏē
Qōp̄ q
Rēš r
Šīn š (sh)
Taw t

(th, θ)

نیز نگاه کنید به

خط ژاپنی؛ خط روسی؛ زبان و خط کوبایی؛ زبان و خط تونسی؛ خط افغانی ؛ خط چینی؛ خط سنگالی؛ زبان و خط فرانسوی؛ زبان و خط آرژانتینی؛ زبان و خط رسمی مالی؛ زبان و خط رسمی ساحل عاج؛ زبان و خط رسمی تایلند؛ زبان و خط رسمی اردن؛ زبان و خط رسمی سیرالئون؛ زبان و خط رسمی قطر

پاورقی

[5] . نَبَطیان قومی آرامیان، شاخه کنعانیان بودند که در شمال خلیج عقبه و شمال خاوری شبه‌جزیره سینا و شمال خاوری مصر زندگی ‌‌‌‌‌‌می‌کردند. نام پایتخت ایشان «رقمو» (Raqēmō) بود که در « جبل‌المذبح» در اردن کنونی قرار دارد. یونانیان آن را «پترا» (Petraea) ‌‌‌‌‌‌می‌گفتند. پترا یعنی سنگ و شهر به خاطر مقبره‌‌‌‌‌هایش که در صخره‌‌‌‌‌ها تراشیده شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند، بدین نام تسمیه شده­‌‌‌‌‌است.

کتابشناسی

  1. Jacques Ryckmans, Inscribed Old South Arabian sticks and palm-leaf stalks: An introduction and a paleographical approach, p. 127
  2. شنی، کریم( 1400). فرهنگ و تاریخ سوریه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)