ازدواج در چین
در فرهنگ سنتی چین همیشه ازدواج امری پسندیده و طلاق امری ناپسند و مذموم بوده است. از آنجا که در تفکر کنفوسیوسی خانواده هستهی اولیهی جامعه به شمار رفته و ازدواج آغاز تشکیل این هسته است، بنابراین هم دولت و هم خانوادهها برای تقویت این امر پیشقدم شده و اغلب برای دختران و پسران پیش از رسیدن به سن ازدواج، همسر آینده را انتخاب و پس از رسیدن به سن مناسب، مراسم ازدواج آنها را برگزار میکردند. به طور کلی، در جامعهی سنتی چین داشتن چند همسر رسمی و یا معشوقه از نظر جامعه و قانون امری مجاز بوده و مشکل خاصی مترتب آن نمی شد. به همین سبب هم شخص امپراتور و مقامات درباری و هم افراد متمول جامعه در کنار همسر اصلی خود از چندین همسر فرعی و یا همسران به اصطلاح صیغهای برخوردار بودند که البته هرکدام از این زنان باتوجه به مقام و موقعیت خانوادگی، از جایگاه متفاوتی برخوردار بودند. به خاطر اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده در فرهنگ سنتی چین، گاهی از ازدواج به عنوان ابزاری برای ثبات کشور و پایداری حکومت و سیاست استفاده میشد. در تاریخ این کشور کم نیست مواردی که امپراتوران چینی برای برقراری صلح و ثبات و نشان دادن حسن نیت نسبت به اقوام و قبایل مرزنشین، از موافقت با ازدواج دختران درباری با فرزندان حاکمان این مناطق استفاده کرده و اینگونه ازدواجها به سالها نزاع و درگیری پایان داده و منجر به صلح و دوستی بین چین و حاکمان این مناطق میشد.
ازدواج در فرهنگ سنتی چین
از دوران باستان، در چین آداب و رسوم و مقررات خاصی برای ازدواج وجود داشته که این آداب و رسوم از زمان حاکمیت سلسلهی تانگ تا اوایل قرن بیستم و سقوط نظام امپراتوری چین و برقراری نظام جمهوری در این کشور، به ویژه آغاز جنبش چهارم ماه مه در سال1919میلادی ادامه داشته است. براساس اسناد و مدارک تاریخی، مراحل مختلف دهگانهی در نظر گرفته شده برای ازدواج عبارت بودند از:
- پس از انتخاب دختر مورد نظر، پیشنهاد ازدواج از سوی خانوادهی پسر به خانوادهی دختر؛
- در صورت قبول خانوادهی دختر، طالع بینی برای پیش بینی آیندهی این وصلت انجام میشود؛
- اگر طالع این دختر و پسر خوب باشد، دو خانواده در خصوص میزان هدایایی که خانوادهی پسر به طرف عروس خواهد داد با هم توافق میکنند؛
- ارسال هدایا و شیرینی و مواد غذایی از سوی داماد به خانهی عروس؛
- انتخاب تاریخ مناسب و خوش یمن برای انجام عروسی؛
- برگزاری مراسم عروسی؛
- آداب و رسوم بردن عروس به خانهی داماد؛
- خوشامد گویی خانوادهی داماد به عروس و همراهانش؛
- برگزاری مراسم احترام عروس و داماد به پدر و مادر و بزرگان هر دو طرف؛
- آخرین مرحله از مراسم عروسی پذیرایی مفصل از خانوادهی دو طرف و میهمانان است که در واقع پایان مراسم نیز هست.
لباس عروس به رنگ قرمز بود که رنگ شادی و سرور است. اگرچه در دهههای اخیر، به تقلید از غرب عروسها لباس سفید میپوشند و در آداب و رسوم فوق تغییراتی ایجاد شده است.
قانون و مقررات ازدواج سنتی در چین
زلزلهی شدید حاصله از سقوط نظام امپراتوری در سال1911میلادی، و آغاز جنبش اصلاحی چهارم ماه مه در سال1919، تغییرات گستردهای را هم در آداب و رسوم و ارزشهای حاکم بر جامعه، از جمله در قوانین و مقررات ازدواج به وجود آورد. با توجه به وقوع و ادامهی جنگ داخلی و تجاوز ژاپن به چین در طول نیمهی نخست قرن بیستم، فرصت لازم برای تدوین مقررات جدید برای ازدواج و طلاق پیش نیامد، ولی با روی کار آمدن کمونیستها در سال 1949 و برقراری ثبات در این کشور، نخستین قانون جدید ازدواج و طلاق در سال 1950در کنگرهی ملی خلق چین تصویب و به مورد اجرا گذاشته شد. براساس این قانون، زنان برای نخستین بار در طول تاریخ چین اجازهی درخواست طلاق یافتند. با تغییر قانون ظالمانه و تبعیض آمیز گذشته که طبق آن زنان به هیچ وجه حق درخواست طلاق نداشته و مجبور بودند تحت هر شرایطی به زندگی با همسرانی که خود در انتخاب آنها هیچ نقشی نداشتهاند، باسختی و مشقت ادامه دهند، آنهایی که از ازدواج خود راضی نبودند فرصت پیدا کردند تا تقاضای جدایی کنند. در همان سالهای نخست آنچنان تعداد تقاضا برای طلاق از سوی زنان که نوعی مخالفت با فرهنگ سنتی جامعه بود بالا رفت که موجب نگرانی شدید جامعه شده و اغلب روستاییان با این قانون به مخالفت پرداخته و خواستار لغو آن شدند. طبق گزارشی، در برخی از مناطق شمال مرکزی چین که تقاضای طلاق از سوی زنان را نوعی مخالفت با ارزشهای اجتماعی میدانستند، دهها هزار زن متقاضی طلاق را به قتل رسانده و یا پس از جلوگیری از طلاق، زنان دست به خود کشی زدند[۱].
با اجرای اصلاحات، تغییرات گستردهای در زمینههای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در جامعهی چین ایجاد شد. ازدواج و خانواده هم از این تغییر مستثنی نبوده است. با اجرای مقررات تنظیم خانواده و کنترل زاد و ولد، گسترهی خانواده که در گذشته خیلی زیاد و شلوغ بود، به بین 1 تا3 نفر کاهش یافته و سن ازدواج نیز بالاتر رفته و میزان طلاق بیش از گذشته شده و زنان و مردان طلاق گرفته، برخلاف گذشته، میتوانند به ازدواج مجدد فکر کنند. براین اساس، موضوع ازدواج و خانواده در این کشور دچار تحولات عمیقی شده و از شکل سنتی به مدرن و از حالت بسته به سمت باز درحال حرکت است. انتخاب همسر، جایگاه اعضای خانوادگی، و شرایط رفع نیازهای جنسی متنوع شده و به همین میزان بر مشکلات خانوادگی نیز افزوده شده است. برخلاف سنت گذشته که هر دختر و پسری که به سن ازدواج میرسید، لزوما میبایست ازدواج کند، شرایط جدید زندگی و عوامل مختلف اجتماعی- اقتصادی، زمینه را برای شکل گیری گروهی که رغبتی به ازدواج ندارند را فراهم ساخته است. درحال حاضر، تعداد زیادی از زنان و مردان مجرد وجود دارد که بنا به دلایل مختلف زیر بار ازدواج نرفته و به صورت مجرد یا زندگی توافقی با دیگران میپردازند. این روند روز به روز در جامعه افزایش یافته و بخش زیادی از این مجردها را زنان تحصیلکرده، پولدار و دارای شغل مناسب تشکیل میدهند.
نخستین قانون ازدواج در چین نوین در سال1950میلادی، از سوی کنگرهی ملی خلق چین تدوین، تصویب رسیده و به مورد اجرا گذاشته شد. در سال1980 پس از اجرای اصلاحات در این قانون بازنگری شده و در مقررات ازدواج به ویژه قانون طلاق که دارای مقررات سختی بود تغییراتی حاصل و کمی آسانتر شد. براساس قانون ازدواج سال2003، شرایط ازدواج مبتنی بر«آزادی، تک همسری، و برابری میان زن و مرد است» و ازدواج و طلاق برای هرکدام از زن و مرد طبق شرایط مندرج در قانون مجاز است. دیگر نیازی به اعلام موافقت محل کار که در گذشته شرط ازدواج و طلاق بود، نیست و انجام آزمایش سلامت جسمی از نظر قانونی اجباری نیست. طبق این قانون، مراحل ازدواج و طلاق به رضایت طرفین بستگی داشته و دولت در واقع صرفا درخواست آنها را ثبت قانونی میکند. پس از ازدواج زن میتواند نام خانوادگی خود را حفظ کند و فرزندان آنها مخیر هستند که نام خانوادگی پدر و یا مادر را برگزینند. همچنین، زنان درست مانند مردان از نظر اقتصادی برابر هستند و زن حق مدیریت بر اموال و درآمد خود را دارند. و اخیرا انجام مشاوره پیش از ازدواج نیز رواج یافته است. طبق این قانون، لازم است حقوق و منافع زنان و کودکان و قانون تنظیم خانواده و تک فرزندی رعایت شود و هرنوع ازدواج تحمیلی ممنوع است. هر نوع داد و ستد پول و اموال بابت ازدواج، چند همسری، همبستری افراد متأهل با غیر همسر خود، خشونت خانوادگی، بد رفتاری با خانواده ممنوع و زن و مرد بایستی نسبت به هم وفادار بوده و حرمت اعضا و بزرگترهای خانواده نگهداری و کودکان مورد حمایت قرار گرفته و زوجین نسبت به همدیگر با تفاهم برخورد نموده و کمک حال یکدیگر باشند.
تغییرات گسترده در زمینهی ازدواج در چین
اصلاحات اقتصادی و سیاست درهای باز چین که بیش از سه دهه پیش در این کشور به مورد اجرا گذاشته شد، نه تنها اقتصاد چین را متحول ساخت، بلکه در زمینه های مختلف فرهنگی و ارزش های اجتماعی نیز تغییرات گسترده ای به وجود آورد.
در دهه ی 1970، حدود 77/6 درصد ازدواج ها با تصمیم والدین و یا معرفی افراد واسطه صورت می گرفت، در حالی که پس از اجرای اصلاحات این سنت خانوادگی نیز تغییر یافته و بیش از 66 درصد ازدواج ها با تصمیم خود زوج ها محقق می شود. هزینه های ازدواج در آغاز قرن بیست و یکم نسبت به سه دهه ی قبل بیش از 50 برابر شده است. پیش از دهه ی 1970، به طور متوسط هزینه ی ازدواج بیش از یک هزار یوان نبود، در حالی که در اوایل هزاره ی سوم هزینه ی بیش از 60 درصد ازدواج ها حداقل 30 هزار یوان بوده و بیش از 40 درصد مجردها تصمیم دارند برای مراسم ازدواج خود بیش از چند صد هزار یوان هزینه کنند.
در دهه ی پیش از 1970، عمده مخارج ازدواج شامل دادن میهمانی و خرید وسایل اولیه ی خانه بود و در دهه های 80 و90 خرید طلا و جواهر و هدایا و عکاسی و فیلمبرداری نیز به آنها اضافه شده است. در ابتدای دهه ی نخست قرن جاری یک چهارم هزینه های مراسم ازدواج را مخارج ماه عسل و شرکت های برگزار کننده ی مراسم عروسی به خود اختصاص داده و جوانان تحت تأثیر فرهنگ غرب مراسم رسمی ازدواج را در کلیسا، زیر آب دریا، بالای بالون و انواع برنامه های تفریحی متنوع انجام می دهند[۲][۳].
نیز نگاه کنید به
ازدواج در ژاپن؛ ازدواج در روسیه؛ ازدواج در مصر؛ ازدواج در تونس؛ ازدواج در افغانستان؛ ازدواج در سنگال؛ ازدواج در فرانسه؛ ازدواج در مالی؛ ازدواج در ساحل عاج؛ ازدواج در زیمبابوه؛ ازدواج در اوکراین؛ ازدواج در اسپانیا؛ ازدواج در اردن؛ ازدواج در اتیوپی؛ ازدواج در آرژانتین؛ ازدواج در کوبا؛ ازدواج در لبنان؛ ازدواج در قزاقستان؛ مراسم خواستگاری و ازدواج در بنگلادش؛ مراسم خواستگاری و ازدواج در تاجیکستان؛ مراسم ازدواج در سریلانکا؛ ازدواج در سیرالئون
کتابشناسی
- ↑ Key Ann Johnson:www.press.uchicago.edu
- ↑ China Daily, 11 Nov. 2004
- ↑ سابقی، علی محمد (1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد اول، ص.353-357