وضعیت عمومی معماری باستانی چین
روند توسعه و پیشرفت معماری باستانی چین سه دوره را پشت سر گذاشته است: دوران سلسله های«چین» و «خَن»؛ دوران سلسله های«سویی» و «تانگ»؛ و سلسله های«مینگ» و «چینگ». از معماری هر سه دوره ی فوق، نمونه هایی از جمله قصرها، کاخ ها، مقبره ها و شهرها و همچنین استحکامات جنگی و تأسیسات آبیاری باقی مانده است که از لحاظ شکل معماری و مواد ساختمانی و دیگر موارد، در معماری نسل های بعدی بسیار تأثیر گذار بوده است. به هرحال، بیشتر بناهای کهن و تاریخی متعلق به دوران باستان، در طول تاریخ و سالیان دراز، بر اثر جنگ و آتش سوزی و حوادث طبیعی نابود شده و از بین رفته اند. لذا، اغلب ساختمان های باستانی که تاکنون باقی مانده اند، مربوط به دوران بعد از سلسله ی«تانگ»(قرن 7میلادی) هستند.
معماری دوران سلسله ی«تانگ»
دوران حکومت سلسله ی«تانگ»(618 تا 907میلادی) دوران اوج پیشرفت اقتصادی و فرهنگی جامعه ی فئودالیستی چین به شمار می رود. از ویژگی های سبک معماری این عصر عظمت، شکوه، نظم، سادگی و وضوح رنگ ها است. در این دوران در شهر«چانگ آن» پایتخت سلسله ی«تانگ»(شیآن امروز) و پایتخت شرقی آن «لویانگ» قصرها، باغستان ها و ساختمان های ادارای زیادی با ترکیب بندی منظم و استانداردهای معقول معماری روز ساخته شده بود و شهر«چانگ اَن» در زمان خود بزرگترین شهر جهان به شمار می رفت. قصرهای امپراتوری در این شهر از عظمت و شکوه فوق العاده ای برخوردار بود و مساحت آن بیش از 3 برابر شهر ممنوعه ی پکن بود.
ساختمان های چوبی این دوران هنر معماری را به اوج خود رسانده و تمامی بخش های از جمله ستون ها و سقف از چوب ساخته شده است. همچنین، در معماری سنگی و آجری این سلسله نیز پیشرفت هایی حاصل شد و بیشتر برج ها و معابد بودایی با سنگ و آجر ساخته می شد.
معماری دوران سلسله ی«سونگ»
دوران سلسله ی سونگ(960تا 1279میلادی) عصر زوال سیاسی و نظامی چین بود، ولی در این دوران، اقتصاد، صنایع دستی و تجارت به پیشرفت بسیاری نائل آمده و علوم و فنون شاهد توسعه بود که ظرافت و خوش ترکیبی و توجه به تزئینات ظاهری بنا از خصوصیات معماری این دوران است. درشهرهای این عصر ترکیب خیابان ها منظم و معمولا مغازه ها رو به خیابان دایر می شد و در تأسیسات آتش نشانی، حمل و نقل، راه ها و ترافیک، مغازه ها و پل ها پیشرفت نوینی حاصل شد و سطح معماری بناهای سنگی و آجری در عصر این سلسله پیوسته ارتقا یافت.
در عصر سلسله ی«سونگ» و به دنبال پیشرفت جامعه در زمینه ی اقتصاد، معماری باغسازی نیز با مفهوم هنری آن، آغاز شد. در باغسازی کلاسیک این عصر چین، زیبائی طبیعی با ایجاد صخره ها و جویبارها و گل ها و درختان مصنوعی تلفیق و نوعی محیط سرشار از هنر و طبیعت به وجود آمد.
معماری دوران سلسله ی«یوان»
چین در عصر سلسله ی«یوان»(1206 تا1368میلادی) یک امپراتوری نظامی با سرزمینی پهناور بود که توسط حکمرانان مغول ایجاد شده بود. در این دوران اقتصاد و فرهنگ چین به تدریج و آهسته پیشرفت نموده و معماری نیز در حالت رکود بود و اکثر بناهای ساخته شده در این دوران ساده و غیرهنرمندانه بود. شهر«دا دو» پایتخت این سلسله واقع در شمال شهر پکن امروز مساحت عظیمی داشت که معادل مساحت پکن در دوران سلسله های«مینگ» و «چینگ» بود. از آنجا که حکمرانان این سلسله دیندار بوده و پیرو آیین بودای تبتی بودند، لذا معماری بناهای مذهبی در این دوران بسیار شکوفا شد. برای نمونه، برج سفید معبد«میائو اینسی» در پکن، یک برج لامائی است که در این عصر و به دست استاد معماران نپالی طراحی و ساخته شد.
معماری دوران سلسله ی«مینگ»
در عصر سلسله ی«مینگ»(1368 تا 1644میلادی)، چین وارد دوران پایانی جامعه ی فودالیستی شد. سبک معماری در این دوران عمدتا سبکسلسله«سونگ» را به ارث برده و تغییرات زیادی نداشت، اما در زمینه ی طراحی و نقشه کشی این بناها کاملا از سبک سایر دوران ها متمایز هستند.
طراحی شهر و سبک معماری کاخ های این دوران، توسط نسل های بعدی نیز مورد استفاده قرار گرفت. شهرهای پکن و نان کن، بزرگترین شهرهای باستانی موجود در چین، مدیون طراحی و سبک معماری این سلسله به شمار می روند. در این دوران، پکن پایتخت چین تجدید بنا شد و به سه بخش بیرونی، داخلی و امپراتوری تقسیم گردید. در این دوران، همچنین ساخت«دیوار دفاعی بزرگ چین» صورت گرفت که دیوارها، قلاع وگذرگاه ها و بسیاری از قسمت های مهم این دیوار، با آجر و مهارت و استادی از کرانه ی رود«یالوزیانگ» در شرق تا گذرگاه«زیایوگوانگ» در استان«گَنسو» در غرب چین به طول 5660کیلومتر امتداد دارد، آغاز و به پایان رسید. در این دوران، شیوه و سبک تعمیر و تزئین بنا، با مصالح گوناگون مانند سنگ، آجر، شیشه و الوارهای چوبی متداول و ترکیب بندی ساختمان ها پخته تر شد.
معماری دوران سلسله ی«چینگ»
سلسله ی«چینگ»(1616 تا 1911میلادی)، آخرین دودمان سلطنت فئودالی در چین است. معماری در این دوران، عموما ضمن ادامه ی سبک معماری سلسله های پیشین، به ظرافت و جلال و شکوه ساختمان ها بیشتر توجه می شد. شهر پکن پایتخت این سلسله، اساسا چهره ی گذشته ی خود را حفظ کرده و باغستان های بزرگ از جمله پارک های«یوان مینگ یوان» و «اَی خه یوان» یعنی پارک تابستانی خوش منظره در داخل شهر ممنوعه، در این عصر ساخته شدند. استفاده از شیشه در معماری این دوران و ساخت خانه های متنوع و به شکل آزاد، افزایش یافت. معماری بناهای مذهبی بودای تبتی با سبک خاص خود، در این دوران شکوفا شد. استفاده از مدل های گوناگون در بنای معابد و ساختمان های سنتی، یکنواختی موجود را تغییر داد و اشکال جالب و متنوعی ایجاد گردید. دراواخر دوران این سلسله، در چین بناهایی باسبک چینی توام با سبک معماری فرنگی نیز پدید آمد[۱].
نیز نگاه کنید به
هنر در چین؛ هنر معماری در چین؛ معماری بنای قصرها و کاخ ها در چین؛ معماری معابد و اماکن مذهبی در چین؛ معماری باغ ها در چین؛ معماری آرامگاه های سلطنتی در چین؛ معماری خانه های مسکونی در چین