رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اسپانیا

انسان دائما در حال جستجوی راهی برای برقراری ارتباط بوده است و این انگیزه، خود مقدمه‌ای برای بوجود آمدن وسایل ارتباطی سریع‌تر و قوی‌تر بوده است. به لطف فناوری، این وسایل ارتباطی، اطلاعات بشر را برای برقراری ارتباط بیشتر کرده و نقش اساسی در پیشرفت بشریت ایفا کرده‌اند.

رسانه‌ها و وسایل ارتباط‌جمعی در اسپانیا

از نظر تاریخی نیز، انسان به خاطر نیازی که به برقراری ارتباط با دیگران داشته، برای بیان افکار، احساس و ایده‌های خود آثاری از خود خلق کرده است. می‌‌دانیم بشر نیازمند جستجو، دانستن و دریافت اطلاعاتی است که توسط دیگران ساخته و منتقل شده باشد. ساختن، جستجو و دریافت اطلاعات، اقداماتی ضروری در طبیعت بشر است.

رسانه‌ها برای توزیع و انتقال محتوا به مخاطبان است. برای این کار، باید قادر بود، توجه مخاطب را چنان جلب کرد که پیام را کاملاَ بگیرد. نقش رسانه‌های جمعی را می‌‌توان با توجه به نقشی که در جامعه و نیز رابطه‌ای که با آموزش، اطلاع‌رسانی، اخبار و سرگرمی‌‌ دارند، بررسی کرد. محتوای برنامه‌ها و مطالب گوناگون، باید با توجه به ویژگی‌های مخاطبین، جامعه و فرهنگی که رسانه‌ها قصد انعکاس آن را دارند، تنظیم شود و می‌‌بایست پایبند به تفکرات، عقاید و علایق مردم آن جامعه باشد.

نکته حائز اهمیت در نقش رسانه‌های ارتباط جمعی، تعداد مخاطبینی است که به وجودی می‌‌آورند زیرا بدون مخاطب، رسانه معنای خود را از دست می‌‌دهد.

درباره تأثیر داشتن یا نداشتن رسانه بحث‌های بسیار ریشه‌ای وجود دارد. شاید اصلی‌ترین مبحث در ارتباطات هم تحت عنوان تأثیر رسانه (media effect) مطرح می‌شود. باید گفت که شرایط حاکم بر ارتباط همیشه تأثیر خود را دارد. اگر مناسب باشد پیام مؤثرتر خواهد بود وگرنه در تأثیر مناسب اختلال ایجاد خواهد کرد.

تاثیر رسانه‌ها در تحولات اجتماعی و سیاسی جوامع قابل مشهود است. رسانه‌ها می‌توانند در کاهش عوارض روانی توسعه نقش موثری داشته باشند؛ بنابراین دوران گذار، تغییر و حرکت به سمت توسعه باید دوران نقد باشد. برای نایل شدن به توسعه، رسانه‌ها می‌توانند با آموزش، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی و به عرصه کشاندن نخبگان و... این هزینه‌ها را به حداقل برسانند.

توسعه‌ی سیاسی مفهومی‌‌ پر مجادله در عرصه نظری و شاید دور از دسترس عمل اجتماعی است. پشت سرگذاردن دروازه‌های توسعه سیاسی و برپایی جامعه توسعه یافته‌ی سیاسی در هرکشوری، مستلزم عبور دشوار و گاهی پرمخاطره از یک دوران گذار سیاسی است که اگر بیش از حد طولانی شود، احتمال بازگشت به عقب افزونتر می‌شود. دستیابی به توسعه‌ی سیاسی یعنی فرایندی که درجریان آن نظام‌های ساده‌ی اقتداگرای سیاسی جای خود را به نظام‌های حقرأی همگانی، احزاب سیاسی،کنندگی و بروکراسی‌های مدنی می‌دهند، نیازمند آگاهی و حرکت عمومی‌‌ شهروندان از یکسو و پذیرش اراده‌ی حاکمان ازسوی دیگر است.

درعصرکنونی به دلیل پیچیدگی اجتماعی ماهیت یافتن نقش رسانه‌های جمعی در ایجاد روابط افقی و عمودی درجوامع، کاربرد این وسایل در زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بیش از پیش چشمگیرشده است. بشر در هیچ زمانی ازتاریخ خود، به اندازه دوران حاضر سیاسی نبوده است و به احتمال زیاد می‌‌‌‌توان گفت یکی از عوامل مهم سیاسی شدن مردم، گسترش وسایل ارتباط جمعی بوده است. رسانه‌های گروهی با انعکاس اخبار و اطلاعات مربوط به رویدادها و مسایل اجتماعی در واقع میان مردم ارتباط برقرارکرده است و آنها را نسبت به مسایل یکدیگرمطلع می‌سازند.

این کارکرد به خصوص در تصمیم‌گیری‌های سازگار با برنامه‌های زندگی برای مخاطبان رسانه‌ها یامردم تا آن حد سودمند است که می‌‌‌‌توان از آن با نام شریان حیات اجتماعی یاد کرد. رسانه‌ها قادرند با انعکاس نظرات انتقادی و عقاید مردم و مسئولان، میان دست‌اندرکاران امور حکومت و مردم ارتباط عمومی‌‌ برقرار سازند. این کارکرد که مستقیماً به مشارکت سیاسی مردم در جوامع دموکراتیک مربوط می‌‌‌‌شود، اثرمستقیمی‌‌ درافزایش یا کاهش مشروعیت سیاسی هیئت حاکمه، ازطریق توجه به حل مشکلات مطرح شده خواهد داشت.

به طور کلی رسانه‌های گروهی همچون تیغ دودم هستند که می‌‌‌‌توانند در راه تثبیت گام بردارند و هم قادر به ضربه زدن به آن هستند، چنانکه می‌‌‌‌توانند همگنی و پیوستگی به وجود آورند و قادر به وسعت بخشیدن و ژرف ساختن شکاف‌های اجتماعی نیز هستند و می‌‌‌‌توانند بشارت‌دهنده‌ی توسعه باشند و بذر ایدئولوژی ضدتوسعه را در فضای جامعه بپراکنند. امکان این نیز وجود دارد که حس امنیت کاذبی که رسانه‌ها به احتمال القاء می‌کنند غالباً ذهن‌ها را از مسایل عینی دور می‌سازد.

دیدگاه‌های توسعه زمانی که با نظریه‌های ارتباطی آمیخته می‌شوند زیبایی‌ها و چالشهایی را به وجود می‌آورند که درنوع خود قابل ارزیابی و بررسی‌اند، به خصوص دیدگاههای سیاسی که جذابیت‌های رسانه‌ای را بیشتر می‌کند، زیرا کارکرد رسانه‌ها به سیاست نزدیک است و امروزه این نزدیکی تا حدی بیشتر شده است که شاخه‌های متعدد این علم با کلماتی با پسوند «کراسی» می‌آیند و شاخه‌ای تلفیق یافته به نام حکومت از طریق وسایل ارتباط جمعی به وجود آمده‌اند.

هیچ سیاست و حکومتی بدون نظارت، کنترل و حمایت رسانه‌ها نمی‌‌‌‌تواند شکل بگیرد و پایدار باشد. این امر به دلیل ارتباط تنگاتنگی است که وسایل ارتباط جمعی با افکار عمومی‌‌‌ دارند و نهایتاً فکر خود را برخاسته از افکارعمومی‌‌ و برای آن می‌دانند. درواقع حکومت‌هایی که بر مبنای دموکراسی عمل می‌کنند چون محتاج آراء مردمی‌‌اند مجبورند امتزاج و نزدیکی را با وسایل ارتباط جمعی برقرارکنند. ما معتقدیم که تأثیر رسانه‌ها در تحولات سیاسی و اجتماعی کشورها همچنان ادامه خواهد داشت. در حال حاضر، ما شاهد رسانه‌ی ماهواره هستیم که مرزهای سیاسی را کمرنگ کرده و نهایتاً تأثیراتی رابه دنبال داشته است.

امروزه، تصور دمکراسی بدون رسانه‌های ارتباط جمعی کار مشکلی است. به همین دلیل می‌‌توان گفت، به طور قطع رسانه‌ها نقش اساسی در سیستم دموکراتیک اسپانیا ایفا می‌‌کنند. یکی از مواردی که تأثیر رسانه‌ها در آن بسیار مشهود است در دوران انتخابات می‌‌باشد در این زمان اطلاعات لازم را برای شهروندان تهیه می‌‌کنند تا بتوانند آزادانه رای می‌‌دهند.

یکی از راه‌های تبلیغات در انتخابات کاندیداها و احزاب، تلویزیون، است. آنها از طریق شبکه‌های تلویزیونی پیغام خود را به شهروندان می‌‌رسانند تا بدین شکل مردم نیز بهتر رهبران آینده خود را بشناسند. در این مدت، دولت باید تمام خبرهایی که در رسانه‌ها پخش می‌‌شود را تایید کند و به این شکل شرایطی بی طرفانه و عادلانه را در هر دوره انتخابات اعمال کند.

رسانه ‌ها می‌‌‌‌توانند با نظارت مؤثر خود بر امور و رفتارهای سیاسی در کشور نقش تعدیلی خود را با تحدید و یا حتی کاهش میزان خواست‌های مختلف شهروندان به نمایش بگذارند، بدین ترتیب که می‌‌توانند توقعات را با بیان واقعیت‌ها تعدیل کنند. بدیهی است که کاهش و یا حفظ سطح خواست‌ها در جامعه، شکاف را بین خواست‌ها و کار ویژه‌ها حاکم ساخته و یا حداقل از تعمیق آنها مانع گردد.

رسانه‌ها با نظارتی که بر عملکرد دولت مردان، نهادهای دولتی و بررسی و نقد آثار ناشی از آن دارند، می‌‌توانند تأثیراتی مشابه به آن چه برای خواست‌های شهروندی گفته شده، در حوزه‌ی کار ویژه‌های دولتی داشته باشند که هر یک ممکن است در درون الگوهای موجود از ثبات و بی ثباتی، آثار مثبت و یا منفیای را به دنبال آورد.

رسانه‌های ارتباطی

خبرگزاری دولتی اسپانیا (افه) و رادیو و تلویزیون دولتی اسپانیا (RTVE) دو رسانه عمومی‌‌ عمده دولتی هستند. هر دو جزو پرمخاطب‌ترین و جریان سازترین رسانه‌های کشور محسوب می‌شوند که علیرغم رقابت شدید بین گروه‌های رسانه‌ای خصوصی توانسته‌اند نقش خود را همچنان حفظ کنند.

رسانه‌های گروهی خصوصی در اسپانیا تحت کنترل چندگروه رسانه‌ای بزرگ ازجمله وسنتو، پریسا، اونیداد ادیتوریال، زتا، گودو میباشد. این غول‌های بزرگ رسانه‌ای در اسپانیا هرکدام ده‌ها روزنامه، مجله و همچنین شبکه‌های رادیو و تلویزیونی دارند.

گروه ووسنتو

این گروه درسال 2001 تاسیس شده است شبکه تلویزیونیTele5 که در بسیاری ازساعات پربیننده‌ترین شبکه تلویزیونی اسپانیاست و همچنین شبكه‌های تلویزیونی ِDisney channel و MTV Spain. متعلق به این گروه است. گروه مذكور دربخش مطبوعاتی نیز روزنامه‌های ABC ،Que ،El Correo ، El daiario Basque ، La verdad و چندین روزنامه دیگررا منتشر می‌كند. براساس گزارش منتشره توسط گروه فوق، تیراژ روزنامه‌ها و مجلات متعلق به این گروه سالانه حدود 800 میلیون نسخه است. گردش مالی شرکت درسال 2009 برابر751 میلیون یورو گزارش شده است.

گروه پریسا

گروه پریسا

مهم‌ترین گروه رسانه‌ای فعال در اسپانیا، پریسا (PRISA) است. بنیانگذار این گروه خسوس پولانکواست که درسال 2007 فوت نمود و اکنون پسرش ریاست این شبکه رسانه‌ای را بر عهده گرفته است. براساس آمار منتشره درآمد ناخالص این گروه درسال 2009 برابر 3208 میلیون یورو بوده است. بصورت کلی حدود 51 درصد از درآمدهای این گروه از بخش تلویزیون و 18 درصد نیز از بخش مطبوعات بدست می‌آید. درگروه رسانه‌ای پریسا درپایان سال 2009 برابر 14987 نفر مشغول بکاربوده اند.

درابتدا بیش‌ترین فعالیت این شبکه درعرصه مطبوعات بوده است. بطور مثال روزنامه الپائیس با تیراژ روزانه حدود 566 هزار نسخه متعلق به این گروه است. علاوه بر آن چندین روزنامه اقتصادی، ورزشی و اجتماعی و حوادث نیز منتشر می‌کند که در عرصه فعالیت خود جزء پرتیراژترین روزنامه‌ها محسوب می‌‌شوند. براساس گزارش سالیانه منتشره این سازمان، گروه پریسا درحال حاضر در22 کشور جهان فعالیت دارد و بیش از 50 میلیون خواننده مطالب منتشره این رسانه هستند. این گروه همچنان در صدر گروه‌های رسانه‌ای دربخش آموزش، اطلاعات و سرگرمی‌‌ است.

در بعد رادیو و تلویزیونی پریسا، شرکت معظم رسانه‌ای Sogecable را در اختیار دارد که به تنهائی چندین شبکه تلویزیونی سراسری و کابلی را پوشش می‌دهد. هدف مهم این گروه برای سال 2007 – 2010 گسترش رادیوهای آموزش یاسپانیائی در سراسر قاره آمریکا به منظور گسترش زبان اسپانیولی به عنوان زبان دوم منطقه انگلیسی زبان و همچنین جهانی‌تر نمودن روزنامه الپائیس است. شایان ذکر است که گروه PRISA بزرگ‌ترین گروه تلویزیون دیجیتالی دراسپانیا را داراست.

بطورخلاصه می‌‌‌‌‌توان رسانه‌های زیرنظرگروه پریسارا بصورت زیر نامبرد:

مطبوعات

El País, AS, Cinco Días, Magazines, International Pres

رادیو

Cadena Ser, 40 Principales, Radio Internacional, Gran Vía

آموزش

موسسات آموزشی دراسپانیا، پرتغال و آمریکای لاتین، کتابفروشی‌های زنجیره‌ای بزرگ درسطح منطقه اسپانیولی زبان ( CRISOL) 

سمعی بصری

- Sogecable (شبکه‌های تلویزیونی4، Digital + ،CNN plus)

- گروه تولیدی رادیو و تلویزیونی Plural

رادیو

بیش از نیمی‌‌ از جمعیت بزرگسالان در اسپانیا رادیو گوش می‌‌دهند، که بیش از نیمی‌‌ از جمعیت نیز، به برنامه‌های رادیویی موضوعی به خصوص به برنامه‌های موسیقی علاقمندند. گفتنی است که از 28/8% از شنوندگان (بیش از یازده میلیون نفر)، شنونده‌ی روزانه‌ی رادیو محسوب می‌‌شوند.

بیشتر طرفداران رادیو، علاقمندان به خبرها، نظریه‌ها و اخبار ورزشی هستند. بخش خبری و نظری رادیو بیش‌ترین شنوندگان را در طول روز دارد به خصوص بین ساعت 7 تا10 صبح و 8 تا 12 شب کم‌ترین مخاطب را دارد. به این ترتیب صبح‌ها رادیو، حدود چهارمیلیون شنونده دارد که در هنگام شب این تعداد نزدیک به دو میلیون می‌‌رسد.

طبق آمار سال 2009 %66/2 از مردم اسپانیا روزانه رادیو گوش می‌‌دهند.

در بیشتر کشورها رسانه‌های ارتباط جمعی به دو بخش دولتی و خصوصی تقسیم می‌‌شود. اولین رادیو‌های خصوصی اسپانیا Radio Sevilla و Radio Barcelona بودند.

نخستین فرستنده رادیوئی در اسپانیا درسال 1923 آغاز بكار نمود. هم اینك بیش از دو هزار فرستنده رادیوئی دولتی، ایالتی، شهری و خصوصی در اسپانیا فعال هستند. حسب آمار ارائه شده درسال 2004، رادیوها درمجموع بیش از 21/5 میلیون شنونده دارند كه رادیوهای COPE ,ONDA CERO ,SER به ترتیب با 45/18 درصد، 17/27 درصد و 16/09 درصد، بیش‌ترین تعداد شنوندگان را به خود اختصاص داده‌اند.

"رادیو ملی اسپانیا" یک شرکت دولتی است که بودجه اش را به طور کامل دولت تأمین می‌‌کند. از سال1973، این رادیو عضو نهاد عمومی‌‌ رادیو و تلویزیون اسپانیا (RTVE) شد و از سال 2007 طبق قانون 17/2006 شرکت RTVE در مالکیت دولت قرار گرفت.

مهم‌ترین رادیو دولتی اسپانیا، "رادیو ملی اسپانیا" (RNE) می‌‌باشد.

در اسپانیا رادیو‌های دولتی با نام:

RNE1, RNE2 (Música Clásica), RNE3, RNE5 (Noticias)

در اسپانیا تعداد بیشماری رادیو خصوصی وجود دارد که برخی از آن‌ها بدین شرح می‌‌باشد:

Máxima FM, El Resto, Cadena 100, Cadena Dial, Onda Cero, Ser, Cope 

تلویزیون (خوزه ایگناسیو ورت)

در تمامی‌‌ جوامع در حال توسعه، تلویزیون (خوزه ایگناسیو ورت Jose Ignacio wert) تنها وسیله‌ی ارتباط جمعی می‌‌باشد که جهانی است و جوامع مختلف، روزانه با آن در ارتباطند. درسال 2008، تحقیقات صورت گرفته حاکی از آن بود که مردم اسپانیا نزدیک به %16 از زمان خود را روزانه صرف تماشای تلویزیون می‌‌کنند و نکته قابل توجه این است که بیش‌ترین بینندگان تلویزیون در طول روز را افرادبالای 65 سال تشکیل می‌‌دهد که به طور متوسط بیش از پنج ساعت تلویزیون تماشا می‌‌کنند، این در حالی است که درکشورهای دیگر اروپایی مدت زمانی که مردم صرف تماشای تلویزیون می‌‌کنند بسیار کمتراز اسپانیا است، در عین حال این زمان در امریکا به طور متوسط هفتاد دقیقه بیشتراز اسپانیا می‌‌شود.این تحقیفات این فرضیه را که در سال‌های اخیر استفاده‌ی گسترده از اینترنت موجب کاهش میزان تماشای تلویزیون بین مردم می‌‌شود را رد شده می‌‌داند.

تلویزیون به عنوان یک عنصر منسجم و اجتماعی عمل می‌‌کند: همچون یک وسیله‌ی آموزشی در اوغات فراغت ما.

در سال‌های اخیر برنامه‌های تلویزیون بیشتر به سمت موضوع محوری، بیش رفته‌اند و مخاطبین خاص خود را پیدا کرده‌اند تا جایی که کانال‌‌های گوناگون تلویزیونی با موضوعات خاص ارائه شدند مانند کانال ورزشی، کودکان، موسیقی، فیلم، سریال و...

طبق آماری که در سال 2009 انجام گرفت، امروزه مخاطبین کانال‌های موضوعی حدود %20 از مخاطبین اسپانیایی را تشکیل می‌‌دهند که این خود نشان دهنده‌ی افزایش میزان علاقمندی به این کانال‌‌های تلویزیونی در میان مخاطبین اسپانیایی می‌‌باشد.

طبق آماری که در سال 2009 انجام گرفت، حدود %88/6 از مردم اسپانیا روزانه تلویزیون تماشا می‌‌کنند.

تحقیقات نشان می‌‌دهد که تلویزیون به صورت یک وسیله ارتباط جمعی جهانی درآمده که در اسپانیا نیز از هر ده نفر 9 نفر روزانه به تماشای تلویزیون می‌پردازند. شاید بتوان علت این موضوع را این دانست که این وسیله ارتباط جمعی به ظاهر سنتی، تنها برای اطلاع رسانی نیست وجنبه‌های گوناگونی دارد که موجب می‌‌‌‌شود طرفداران آن خیلی بیشتر از سایر وسایل ارتباط جمعی باشند..

شبکه‌های سراسری اسپانیا دربخش رادیو و تلویزیون منحصر به دوشبکه دولتی و چهارشبکه خصوصی می‌باشد. براساس آخرین آمار منتشره شبکه خصوصی 5 اسپانیا پربیننده‌ترین شبکه می‌باشد. پس از آن شبکه‌های ANTENA 3,4,1 ،LA2 و La sexta قراردارند. شبکه اخیر ازماه مارس 2006 پخش سراسری خود را آغازکرده است و در اولین سال فعالیت توانسته حدود 1/5درصد بیینده تلویزیونی جذب نماید. شایان ذکراست که دربخش مربوط به پخش اخبارسراسری ANTENA 3 و La2 درصدرقراردارند. رادیو و تلویزیون دولتی اسپانیا دو شبکه اسپانیولی زبان بین المللی را نیز تحت پوشش دارد که یک شبکه اخبار 24 ساعته را شامل می‌‌‌‌شود.

علاوه بر شبکه‌های فوق، هر یك از دولت‌های خودمختار نیز دارای شبكه‌های تلویزیونی ویژه خود بوده و دربسیاری از شهرها (حتی دربخشی از یك شهر)، فرستنده‌های خصوصی تلویزیونی به فعالیت مشغول هستند. شبکه‌های تلویزیونی ایالت‌های مختلف درمجموع حدود 25 درصد از بینندگان را به خود اختصاص داده‌اند. درحال حاضر دوبسته ماهواره‌های خصوصی در اسپانیا وجود دارد با نام «شبکه‌های دیجیتال زمینی» و «دیجیتال پلوس» که هرکدام به نوبه خود جمعی از کانال‌های کابلی را پوشش می‌دهند. اکثر این نوع تلویزیون‌ها، کانال‌های اختصاصی تلویزیون‌های خصوصی سراسری محسوب می‌شوند.

اینترنت

اینترنت نیز پدیده‌ی نوینی است که امروزه حجم زیادی از اطلاعات را در اختیار مردم می‌‌گذارد و این در حالیست که نسخه‌های الکترونیکی برنامه‌های مختلف دیگر رسانه‌های ارتباطی را می‌‌توان به سادگی در سایت‌های گوناگون و پر بیننده‌ی اینترنتی یافت. اسپانیا نسبت به کشورهای اطراف خود، دیرتر به اینترنت دسترسی پیدا کرد. طبق آخرین آمار قطعی یوروستات همه‌ی کاربران اسپانیایی از دسامبر به اینترنت 2008 دسترسی دارند. طبق آمارهای بدست آمده در سال‌های اخیر گسترش اینترنت در اسپانیا رشد بسزایی داشته است. گفتنی است، هنوز یک سوم از مردم به طور روزانه از اینترنت استفاده نمی‌‌کنند، این در حالی است که استفاده از اینترنت با وجود محدودیت‌های زیادی که در سطح جامعه با آن روبروست، در طی چهار سال گذشته حدود %20 رشد داشته است.

• مهم‌ترین این محدودیت‌ها، بین کاربران است

در هر روز %78 از کاربران اینترنت از سنین 14تا 19 سال هستندو %13 بیش از 65 سال دارند.

• سطح اجتماعی

با وجودی‌ که بیش از %52 از کاربران اینترنت از سطح بالای جامعه هستند اما در بین سطوح پایین تر روزانه، استفاده از اینترنت تا %13 کاهش می‌‌یابد.

• جنسیت

بین کاربران زن و مرد در اسپانیا بیش از هشت درصداختلافات وجود دارد.روزانه %38 از کاربران مرد و %29/6 از آن‌ها زن هستند.

60/2 درصد مردم اسپانیا به اینترنت دسترسی دارند که 57/8 درصد از آن‌ها تقریباَ هر روز از اینترنت استفاده می‌‌کنند و بیشتر آن‌ها مردان زیر 44 سال هستند.

2/92 درصد از کاربران، سنین 14 تا 24 سال، 81/7 درصد از کاربران سنین 25 تا 34 سال، 68/9 درصد 35 تا 44 سال، 51/6 درصد 45 تا 54 سال، 33/6 درصد 55 تا 64 سال و 10/9 درصد بیش از 65 سال سن دارند.

در میان استفاده‌های گوناگون اینترنت آنچه بیشتر جالب توجه است این است که اینترنت به نوعی کامل کننده‌ی وسایل ارتباط جمعی دیگر است. آنچه از داده‌های آماری می‌‌توان در این زمینه استنباط کرد بدین شرح است

امروزه تنها وسیله‌ی ارتباط جمعی قدیمی‌‌ که به اینترنت شباهت زیادی دارد نشریات و روزنامه‌ها (مطبوعات) بر روی کاغذ است، اکثر کاربران جدی اینترنت (%57)، می‌‌گویند خواندن روزنامه تا حدودی شبیه به کارکردن با اینترنت است، در حالیکه در بین این افراد%23 کسانی هستند که تنها با اینترنت کار می‌کنند و علاقه‌ای به مطبوعات بر روی کاغذ ندارند.

برای اکثر کاربران، اینترنت منبع اصلی دریافت اطلاعات می‌‌باشد. %53 از آنان معتقدند که دسترسی‌شان به اطلاعات روز وابسته به وب‌سایت‌هاست، نه وسایل ارتباط جمعی عادی.

باید اذعان داشت که اینترنت به عنوان وسیله‌ای برای دیدن تلویزیون یا گوش دادن رادیو خیلی تاثیر گذار نبوده است. دیده شده که اینترنت با اینکه بیشتر استفادۀ خانگی دارد، ولی هنوزهم مردم ترجیح می‌‌دهند برای استفاده از تلویزیون و رادیو از راه‌های سنتی استفاده کنند. با وجود گسترش اینترنت در میان اقشارجامعه %24 از کاربران اینترنت روزانه رادیو را از طریق اینترنت گوش داده و %15 آن‌ها تلوزیون را ازاینترنت تماشا می‌‌کنند.در حال حاضر تا حدودی می‌‌توان برنامه‌های مختلف را به صورت آنلاین دید و یا گوش داد.

اینترنت به عنوان وسیله‌ی ارتباط جمعی اهمیت بسیار زیادی دارد و با وجود اشتباهاتی که گاهی در آن پیش می‌‌آید، اهمیت آن روز به روز بیشتر می‌‌گردد.

طبق آمارسال 2009 درسال‌های اخیربر تعداد کاربران اینترنت هرروز بیشتر شده و در همان سال تعداد کاربران که در اسپانیا روزانه از اینترنت استفاده می‌‌کردند، %33 بوده است.

نوار و لوح فشرده صوتی و تصویری

از سال 1980،اولین لوح فشرده ساخته شد وبعد از گذشت مدت کوتاهی در تمام جهان در دسترس مردم قرار گرفت و از آن زمان تغییرات زیادی روی آن اعمال شده است تا به لوح‌های فشرده امروزی تبدیل شده.

کتاب‌های دیجیتالی:

در سال 2011 نزدیک به 13118 اثر دیجیتالی منتشر شد که به گفته سازمان ( مرکز متون ثبت شده در اسپانیا)،ISbn،%0/4 نسبت به سال 2010 افزایش داشته است.

طبق اطلاعیه فدراسیون اتحادیه منتشران اسپانیا، %19 این آثار کتاب‌ها و نرم افزارهای آموزشی هستند.%60 از کتاب‌های دیجتالی به شکل puf تولید می‌‌شوند.

نتیجه بررسی مرکز تجارت داخلی کتاب نیز نشان می‌‌دهد که در سال 2010، تعداد عنوان‌های تجاری که به شکل دیجیتالی توزیع شده‌اند، افزایش یافته (25567) که نسبت به سال 2009 افزایش چشم گیری داشته است. با توجه به قیمت‌ها، روندی که مشاهده می‌‌شود بدین شکل است که کارهای دیجیتالی در حال حاضر، با %30 کاهش، چاپ می‌‌شوند.

47/8% افراد بالای 14 سال، از متون دیجیتالی استفاده می‌‌کنند. در این بین روزنامه‌ها بیش‌ترین طرفدار را دارد. 30/7% افراد روزنامه‌ها را از وسایل دیجیتالی می‌‌خوانند و 37/6% از طریق وب سایت، وبلاگ و فروم مطالعه می‌‌کنند. 5/3% کتاب و 6/2% مجلات و نشریات را با وسایل دیجیتالی مطالعه می‌‌کنند. در بین این افراد، 53/9% آقایان هستند که تعدادشان در مقایسه با خانم‌ها 12% بیشتر است. 6/9% از مردم اسپانیا از موبایل یا سایر تجهیزات دیجیتالی برای مطالعه‌ی کتاب، روزنامه و یا مجلات استفاده می‌‌کنند.

آمار افرادی که از وسایل و تجهیزات دیجیتالی استفاده می‌‌کنند به شرح زیر است:

80%، بین سنین 14 تا 24 سال.

8/69%، بین سنین 25 تا 34 سال.

54%، بین سنین 35 تا 44 سال.

3/42%، بین سنین 45 تا 55 سال.

7/26%، بین سنین 56 تا 64 سال.

7/8%، بالای 65 سال دارند.

مجلات و نشریات تأثیرگذار فرهنگی، هنری، اجتماعی و سیاسی

در اسپانیا مجلات گوناگونی در زمینه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... منتشر می‌‌شود. مجلات مشهور اسپانیایی معمولاَ موضوع محور هستند.

مجلات سیاسی:

Ajo blanco, Diplomacia, Época, La Ilustración Regional, Renovación,

Revista de Catalunya, Torneo,Vértic

مجلات جامعه شناسی:

Diez Minutos, Lecturas, Hola, Qué me dices.

مجلات اقتصادی:

Revista capital, Fortuna, Emprendedores.

مجلات مربوط به تاریخ و هنر:

Clio, Historia Nat.Geographic.

مجلات مربوط به هنر:

Audio Clásica, Fotogramas, Digital Camera Magazine.

مجلات مربوط به طراحی و دکوراسیون داخلی:

Brico, Casa Diez, Casa y Campo.

مجلات مربوط به معماری و ساختمان سازی:

Pasajes Arquitectura, Pasajes Construcción.

مجلات علمی:

Muy interesante, National Geographic, Quo.

مجلات مربوط به ستاره شناسی:

Año Cero, Enigmas, Tu Suerte, Los Astros.

مجلات مربوط به زبان و ادبیات:

I love English, Qué Leer, Speak up DVD

مجلات مربوط به انفورماتیک و اینترنت:

Computer Music, Connect, On off.

مجلات ورزشی:

Barcos a Motor, Barcos a Vela, Bike a Fondo.مجلات مربوط به طبیعت و حیات وحش:

A la Vaquera, Aire libre, Quercus.مجلات کودکان و نوجوانان:

Caracola, Leo Leo, Muy Junior, Okapi.

مجلات تلویزیونی:

Supertele, Telenovela.

روزنامه و مطبوعات 

روزنامه‌ها منسجم کننده افکارعمومی‌‌ و انعکاس دهنده عملکرد نظام و بررسی کننده مشکلات جامعه و طبعا انتقال دهنده ایده‌های نو برای مرتفع کردن مشکلات هستند. موریس دوورژه استاد صاحب نام دانشگاه سوربن و جامعه‌شناس معتقد است؛ «افکارعمومی‌‌ قدرت غالباً گمنام سیاسی هستند.» و «ارکان قدرت ملی، به جای پنج پایه بر شش پایه استوار است و ششمین رکن قدرت ملی که چندان در ظاهر به چشم نمی‌آید، افکار عمومی‌‌ می‌باشد.» همانطور که می‌دانیم بخشی از همسو کردن افکار عمومی‌‌ برای پیدایش قدرت ملی در دست مطبوعات است.

تعداد 100 روزنامه عمده كشوری، 15 نشریه ضمیمه روزنامه‌ها و بیش از 148 مجله هفتگی و ماهنامه و 51 روزنامه دیجیتالی در اسپانیا به چاپ می‌رسد. این آمارصرفا آمار نشریات سراسری کشوراست و هر ایالت، استان، شهر و روستا نیز مطبوعات منطقه‌ای و ایالتی خاص خود را دارد. ازسال 2004 انتشار روزنامه‌های رایگان توسط بخش‌های خصوصی آغازشده که تعداد آن‌ها درسطح کشورروزبه روزدرحال افزایش است. این روزنامه‌های چاپ سراسرکشورهستند و رویه این گونه است که علاوه بردو صفحه اصلی، سایر صفحات در ایالت‌ها کاملا متفاوت می‌باشد. مشی این روزنامه‌ها بیشتر اجتماعی و فرهنگی است. گفته می‌‌‌‌‌شود که تیراژ این روزنامه‌ها حتی ممکن است تا دوبرابر روزنامه الپائیس نیزبرسد. حسب آمار موجود، درسال 2009 تعداد خوانندگان روزنامه‌های اسپانیا، روزانه بیش از 21 میلیون نفربوده است.

با وجود سابقه طولانی روزنامه، در اسپانیا تعداد کسانی که به طور متوسط روزانه، روزنامه می‌‌خوانند زیاد نیست و در طول سه سال گذشته این روند، سیر نزولی داشته است.

طبق آمار سال 2009، روزنامه، ضمیمه روزنامه‌ها و مجلات هر کدام به ترتیب %40/7، %21/4 و %62 از مردم اسپانیا به شکل روزانه، هفتگی و ماهیانه مطالعه می‌‌کنند.

گروه مطبوعاتی اونیداد ادیتوریال (Unidad Editorial) بزرگ‌ترین گروه رسانه‌ای اسپانیا

گروه مطبوعاتی اونیداد ادیتوریال در واقع از اشتراک چندین گروه رسانه‌ای کوچک بوجودآمده است. این مجموعه عظیم درحال حاضر 6 روزنامه سراسری و 18 مجله رابه چاپ می‌رساند. این شش روزنامه در شش زمینه مختلف به چاپ می‌رسند و غیر از روزنامه ال موندو که با 420 هزار نسخه در روز دومین روزنامه مهم سراسری به لحاظ تیراژ است، سایر روزنامه‌های چاپ این گروه در بخش تخصصی خود اولین روزنامه محسوب می‌شوند. بعنوان مثال روزنامه مارکا (Marca) که بصورت تخصصی ورزشی محسوب می‌‌‌‌شود، با تیراژ حدود 481 هزارنسخه مهم‌ترین روزنامه ورزشی اسپانیاست و به همین ترتیب روزنامه اکسپانسیون (Expansión) که گرایش اقتصادی دارد با چاپ حدود 175 هزارنسخه مهم‌ترین روزنامه اقتصادی اسپانیا محسوب می‌‌‌‌شود. این گروه عظیم رسانه‌ای 18 مجله نیز به چاپ می‌رساند که مهم‌‌ترین آن با عنوان Telva باسابقه حدود 70 سال فعالیت اکنون بیش از 250 هزارنسخه به چاپ می‌رسد.

این گروه مطبوعاتی علاوه بر کانال تلویزیونی دیجیتال بانام الموندو (El Mundo)، دو شبکه رادیوئی یکی با همین نام و دیگری کاملا ورزشی با نام مارکا را به روی آنتن می‌فرستد. این گروه عظیم درحال حاضر 2500 نفر کارمند دارد که قریب به 1000 نفر از آن‌ها خبرنگار و نویسنده و بقیه، کارمندان بخش اداری می‌باشند.

معروف‌ترین روزنامه‌های كشور و شمارگان آن‌ها تا پایان ماه نوامبر 2008 به ترتیب عبارتند از

1. 20 Minutos (چاپ همه ایالت‌ها): 915 هزارنسخه درروز.
2. "QHE" (همه ایالت‌ها): 979 هزارنسخه در روز.
3. ADN (همه ایالت‌ها): 955 هزارنسخه درروز.
4. Metro (همه ایالت‌ها): 840 هزارنسخه درروز.
5. EL PAÍS (چاپ مادرید): 566 هزارنسخه درروز.
6. "EL MUNDO": چهارصد و بیست هزار نسخه در روز.
7. ABC: سیصد و سی و نه هزار نسخه درروز.
8. LA VANGUARDIA (چاب بارسلون): 249 هزارنسخه درروز.
9. EL PERIODICO (چاپ بارسلون): 274 هزارنسخه درروز.
10. LA RAZON (چاپ مادرید): 200 هزارنسخه درروز.

روزنامه‌های ورزشی

1. (MARCA) ورزشی: 481 هزارنسخه درروز.
2. (AS) ورزشی (چاپ مادرید): 314 هزارنسخه درروز.
3. (SPORT) ورزشی (چاپ مادرید): 176 هزار نسخه در روز.

خبرگزاری‌ها

خبرگزاری رسمی‌‌ اسپانیا

خبرگزاری رسمی‌‌ اسپانیا (EFE) ازسال 1939، به جایگزینی سازمان خبرگزاری FABRA، فعالیت خودرا آغاز نمود. این خبرگزاری ازسال 1969 بصورت جدی در آمریكای لاتین حضورپیداكرده و بعنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین خبرگزاری اسپانیایی زبان، نقش مهمی‌‌ درجوامع اسپانیایی زبان برعهده دارد و از لحاظ رتبه چهارمین خبرگزاری مهم جهان است. این خبرگزاری دارای 801 نمایندگی در 201كشور خارجی است و 23 نمایندگی نیز در شهرهای مختلف اسپانیا دایر كرده است. این سازمان دارای 1000 خبرنگارتمام وقت و 2000 گزارشگر از 60 كشور دنیاست و درطول سال درحدود 1/000/000 موردخبرو 100/000 قطعه عكس از وقایع تهیه می‌كند این خبرگزاری به زبان‌های اسپانیولی، پرتغالی، انگلیسی، عربی، ماتالان و گالیسیایی خبر منتشر می‌كند و چهارمركز در شهرهای مادرید، بوگوتا، قاهره و ریودوژانیرو دارد.

اروپا پرس

دومین خبرگزاری مهم اسپانیا، خبرگزاری اروپا پرس(Europa Press) است. این خبرگزاری یک خبرگزاری خصوصی و متعلق به خانواده مارتین دکابیدس است که در سال 1954 تأسیس شده است. این خبرگزاری نقش مهمی‌‌ در زمان انتقال کشور به دوران دموکراسی داشته است. اروپاپرس در 25 نقطه مهم جهان دارای دفترخبرگزاری است و 40 دفتر ایالتی نیز در داخل اسپانیا دارد. در بحث‌های داخلی اسپانیا این خبرگزاری یک خبرگزاری مستقل محسوب می‌‌‌‌شود و سعی نموده است که به هیچ وجه دربحث‌های حزبی و سیاسی داخلی درگیر نشود. به همین دلیل از اعتبار خاصی نزد همه احزاب کشور برخوردار است. دربعدخارجی هم کاری نزدیک با رویتر دارد.

کتاب

در اسپانیا در سال 2011 بیش از 103 هزار کتاب منتشر شد. طبق آمار سال 2010، میزان خرید کتاب 32/4% می‌‌باشد. از این میزان 71/8% آن متعلق به کتاب‌های متون ادبی می‌‌باشد که بیش‌ترین فروش را در بین افراد بالای 14 سال داشته است. بعد از آن، کتاب‌هایی با موضوعات علوم اجتماعی، علمی، کودکان و نوجوان به ترتیب در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

در میان کتاب‌های ادبی، کتاب‌های تاریخی، ماجراجویانه، رمز آلود، فانتزی، عاشقانه و در آخر پلیسی بیش‌ترین طرفدار را داشته است. پر طرفدارترین نویسندگان امروز اسپانیا، استیج لارسون (Stiege Larsson)، کن فولت (Ken Follet)، استفنی میر (Stephanie Meyer) هستند.

در اسپانیا کتاب‌های سیاسی چند دسته بندی کلی دارند:

1. تاریخی
2. سخنرانی‌های سیاسی
3. کتاب‌های کابثرا (Los Libros De Cabecera)
4. حزب‌ها
5. بیوگرافی
6. زندگی نامه

عنوان تعدادی از پر خواننده‌ترین کتاب‌های سال 2010:

1. ستون‌های زمین (Los Pilares De la Tierra, Ken Follet)
2. مردانی که عاشق زمین نبودند (Los hombres que no amaban a las mujeres, Stiege Larsson)
3. ملکه در کاخ ( La Reina en el palacio de las Corrientes de aire, Stiege Larsson)

عنوان تعدادی از پر فروش‌ترین کتاب‌های سال 2010:

1. فاصله بین شکاف‌ها (El tiempo entre costuras, María Dueñas)
2. سقوط غول‌ها (La caída de los gigantes, Ken Follet)
3. بگو کی هستم (¡Dime quien soy!, Julia Navarro).

نیز نگاه کنید به

رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی آرژانتین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اتیوپی؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اردن؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی افغانستان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اوکراین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تایلند؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تونس؛رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی روسیه؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی زیمبابوه؛ رسانه و وسایل ارتباط جمعی چین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ژاپن؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کوبا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی فرانسه؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مالی؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ساحل عاج؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سیرالئون؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی لبنان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مصر؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی قطر؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کانادا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سودان

برای مطالعه بیشتر

- تافلر، آلوین، (1366)، موج سوم، ترجمه شهیندخت خوارزمی، نشر نو، تهران.

- فرقانی، محمدمهدی، (1382)، تحول گفتمان توسعه سیاسی درایران، فصلنامه رسانه، سال چهارم، شماره دوم، تابستان

- ‌هانتینگتون، ساموئل (1370)، سامان سیاسی درجوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، نشرعلم، 1370

- نظارت سیاسی بر روابط بین المللی و دستگاه‌‌های اجرایی، مرکزمطالعات و پژوهش‌های اداری، شماره87، 1369

- پایگاه اطلاع رسانی سفارت جمهوری اسلامی‌‌ایران در مادرید.

- Los Medios en España: Materiales para un debate, José Ignacio Vert.

- El papel de los medios de comunicación en la campaña electoral, María Holgado González.

- Dirección General del libro, archivos y bibliotecas de lectura y compra de libros en España 2010-2011