رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سیرالئون

با وجود مشكلات فرهنگی اجتماعی و اقتصادی كشور سیرالئون، این كشوریكی از كشورهای پیشرو در امر مطبوعات به‌شمار می‌رود. علاوه بر آن سیرالئون طی چند دهه اخیر پیشرفت خوبی در توسعه وسایل ارتباط جمعی خود داشته است. در این بخش رسانه‌های گروهی این كشور اعم از مطبوعات، رادیو و تلویزیون مورد بررسی قرار می‌گیرد.

رادیو

همچون دیگر کشورهای آفریقای سیاه رادیو مهم‌ترین و مورد اعتمادترین وسیله ارتباط مشترک مردم سیرالئون است. این ابزار ارتباطی ارزان و سهل‌الوصول تقریباً در تمام شهرها و روستاهای این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقریباً 85 درصد از مردم سیرالئون اعم از شهری و روستایی در طول شبانه‌روز به برنامه‌ها و اخبار ایستگاه‌های مختلف رادیوئی گوش فرا می‌دهند. براساس اطلاعات موجود تقریباً تمام شهرنشینان و بخش عمده‌ای از روستائیان این کشور در ساعات خاصی از صبح و شبانگاه به اخبار و تفاسیر رادیوهای دولتی سیرالئون و شبکه‌های رادیوئی خارجی به‌ویژه «بی بی سی» و صدای آمریکا گوش فرا می‌دهند.

مهم‌ترین شبکه رادیوئی کشور «رادیو سیرالئون» وابسته به سازمان صدا و سیمای سیرالئون است که مقر اصلی آن در فریتاون و ایستگاه‌های منطقه‌ای آن در «بو»، «مکنی» و «کنما» قرار دارد و برنامه‌های مختلفی را به زبان‌های محلی کشور پخش می‌کند. نمایندگی سازمان ملل در سیرالئون نیز دارای شبکه رادیوئی قدرتمند و مستقلی به زبان‌های انگلیسی، کریو، تمنه، لیمبا و منده است و به‌صورت شبانه‌روزی سرتاسر کشور سیرالئون را پوشش می‌دهد. شبکه‌های رادیوئی سرویس جهانی بی بی سی، رادیو بین‌المللی فرانسه و صدای آمریکا نیز برنامه‌هایی برای مردم سیرالئون پخش و سرتاسر کشور را تحت پوشش خود قرار می‌دهند. شبکه‌های رادیوئی دولتی و محلی سیرالئون عبارتند از:

• رادیو اس‌ال‌بی‌اس(SLBs Radio) (رادیو دولتی – محل استقرار در فریتاون)؛      

• رادیو پایتخت(Capital Radio) (رادیو خصوصی – محل استقرار فریتاون)؛         

•  شبکه سخن پراکنی معتقدان(Believer's Broadcasting Network –BBN) (رادیو خصوصی – محل استقرار فریتاون)؛

• رادیو اسکای اف ام(Sky FM) (رادیو خصوصی – محل استقرار فریتاون)؛

• رادیو دموکراسی(Radio Democracy) (رادیو خصوصی – محل استقرار فریتاون)؛

• صدای معلولان(Voice of the Handicaped) (رادیو خصوصی ویژه معلولان)؛

• رادیو سازمان ملل(UN Radio) (رادیو سازمان ملل - محل استقرار فریتاون)؛

• رادیو تومبو(Tombo) (رادیو خصوصی - محل استقرار فریتاون)؛

• رادیو شهروند(Radio citizen) (رادیو خصوصی - محل استقرار فریتاون)؛

• رادیو فریتاون(Radio freetown) (رادیو خصوصی - محل استقرار فریتاون)؛

• رادیو کیس(Kiss FM) (رادیو خصوصی - محل استقرار بو)؛

• رادیو نیو سونگ(Radio New song) (رادیو خصوصی - محل استقرار بو)؛

•  رادیو شرقی(Eastern Radio) (رادیو خصوصی - محل استقرار کنما)(Radio Makeni)؛

• (رادیو خصوصی - محل استقرار مکنی ) رادیو مکنی؛

• رادیو گبافت(Radio Gbaft) (رادیو خصوصی - محل استقرار کنما)؛ 

• کویدو رادیو(Koidu Radio) (شبکه رادیویی خصوصی مستقر در کویدو)؛              

• رادیو بینتوما(Radio Bintuma) (شبکه رادیویی خصوصی مستقر در کابالا)؛ 

• رادیو مودکار(Radio Modcar) (شبکه رادیوئی خصوصی مستقر در مویامبا)؛ 

• رادیو موا(Radio Moa) (شبکه رادیوئی خصوصی مستقر در کایلاهون)؛        

• رادیو کالنتان(Radio Kalenten) (شبکه رادیوئی خصوصی مستقر در کامبیا)؛ 

• رادیو مونتیکو(Radio Bontico) (شبکه رادیوئی خصوصی مستقر در بونته). 
  

  رادیو در سیرالئون(1394).برگرفته از سایتgrandmotherafrica،قابل بازیابی ازhttps://grandmotherafrica.com/sierra-leone-innovates-nationwide-educational-radio/

جدای از این شبكه‌های رادیوئی، چند ایستگاه رادیویی محلی اسلامی نیز از چند سال فعالیت‌ خود را در این كشور آغاز کرده‌­اند. این ایستگاه‌های رادیویی عبارتند از:

رادیو اسلامی سیرالئون

این رادیو از سال 2006 و با مدیریت شورای ائمه جمعه و جماعات سیرالئون در شهر فریتاون فعالیت خود را آغاز کرده است. این رادیو سرتاسر کشور را تحت پوشش دارد و برنامه‌های آن بیشتر شامل تلاوت قرآن، اذان، پخش آهنگ‌های سنتی، قصیده، گفت‌وگو با شیوخ و.. است.

رادیو صوت الاسلامیه

این رادیو متعلق به رابطه العالم الاسلامیه است و بیشتر به تبلیغ دین اسلام با دیدگاه‌های خاص وهابیت می‌پردازد. بخش عمده برنامه‌های رادیو صورت الاسلامیه پخش اذان، برپایی میزگردهای اسلامی، ارائه توضیحاتی پیرامون سنت‌های اسلامی، معرفی کشورهای مسلمان، احکام، تاریخ اسلام و... است. این رادیو بسیار مورد علاقه مسلمانان سیرالئون است و آنان معمولاً به برنامه‌های آن گوش فرا می‌دهند.

رادیو جماعت اسلامی احمدیه

این رادیو سرتاسر کشور را تحت پوشش قرار داده و برنامه‌های آن را عمدتاً گفت‌وگو با شیوخ، رؤسای جماعات احمدیه در شهرهای مختلف و مدیران مدارس احمدیه، سرودهای سنتی، تاریخ اسلام و... تشکیل می‌دهد.

تلویزیون

تلویزیون در کشور سیرالئون هنوز به‌عنوان وسیله‌ای تجملاتی در نظر گرفته می‌شود و به سبب فقر شدید مردم و قطعی مکرر برق در این کشور، تنها عده کمی از مردم از دیدن شبکه‌های تلویزیونی داخلی و بین‌المللی بهره‌مند می‌باشند. خارجی‌های مقیم سیرالئون (عمدتاً لبنانی‌ها)، دیپلمات‌ها و ثروتمندان ساکن فریتاون و دیگر شهرهای بزرگ کشور از بینندگان شبکه‌های تلویزیونی کشور و شبکه‌های ماهواره‌ای محسوب می‌گردند[i] و جدای از آنها تقریباً 95 درصد مردم شهری و روستایی از نعمت دیدن تلویزیون محرومند که این امر در روستاها بسیار شدیدتر است و برخی از روستائیان تا پایان عمر نیز موفق به دیدن برنامه‌های تلویزیون نمی‌شوند. در حال حاضر دو شبکه تلویزیونی آنتنی در کشور سیرالئون فعالیت دارند که شهر فریتاون و بخش‌هایی از کشور را تحت پوشش قرار می‌دهند.

تلویزیون ملی سیرالئون وابسته به سازمان صداوسیمای سیرالئون تنها شبکه تلویزیونی دولتی محسوب می‌شود که در طول شبانه‌روز برنامه‌هایی شامل اخبار، موسیقی، حرکات موزون نمایشی و فیلم‌های سینمایی قدیمی غربی را در اختیار بینندگان خود قرار می‌دهد. دیگر شبکه تلویزیونی سیرالئون شبکه خصوصی «‌ای‌بی‌سی تلویژن آفریکا» (ABC Television Africa)متعلق به اتحادیه خبرپراکنی «آلسوو» است. این شبکه خصوصی تلویزیون فعالیت خود را در سیرالئون از سال 2005 آغاز کرده و تقریباً نیمی از کشور را تحت پوشش برنامه‌های خود قرار می‌دهد. یک شرکت خصوصی انگلستان نیز از سال 2007 شبکه تلویزیونی کابلی خود را در شهر فریتاون تأسیس کرده‌است.

مطبوعات

همان گونه كه اشاره شد کشور سیرالئون یکی از کشورهای شاخص قاره آفریقا از نظر قدمت مطبوعات در این قاره به‌شمار می‌رود و نشریات مختلف امروزه مهم‌ترین نقش را در اطلاع رسانی عمومی و انتشار اخبار و اطلاعات صحیح به‌خود اختصاص داده‌اند.

پیشینه مطبوعات در سیرالئون

پیشینه مطبوعات در این کشور به اوایل قرن نوزدهم باز می‌گردد و در حالی که بسیاری از کشورهای قاره سیاه در آن عهد هیچ اطلاعی از روزنامه و روزنامه نگاری نداشتند نخستین روزنامه‌های انگلیسی زبان در دهه 1830 در این کشور فعالیت خود را آغاز کردند. مطبوعات سیرالئون در دهه‌های 1840 و 1850 علیرغم کیفیت پایین و با وجود آن که تنها چند صفحه را در بر می‌گرفتند به رشد قابل توجهی دست یافتند و تعداد روزنامه‌های محلی در این کشور افزایش یافت. سیرالئون در دهه 1860 به مرکز روزنامه‌نگاری در کل قاره آفریقا مبدل گشت و بسیاری از متخصصان رسانه از کشورهای مختلف آفریقایی در این عهد به کشور سیرالئون سفر می کردند. با این حال رونق مطبوعات در سیرالئون پس از شکوفایی رادیو و اقبال عمومی به این وسیله ارتباطی ارزان‌قیمت و سهل‌الوصول تا حد زیادی کاهش یافت و بسیاری از خوانندگان روزنامه‌ها از آن پس به اخبار و گزارشات و دیگر برنامه‌های رادیو روی آوردند. مطبوعات سیرالئون در دهه‌های 1930 تا 1950 مجددا به رونقی نسبی دست یافتند و در رقابتی آشکار با رادیو دولتی سیرالئون تلاش کردند کیفیت چاپ خود را ارتقاء بخشند. با اوج‌گیری تلاش‌های آزادی‌خواهانه مردم این کشور برای کسب استقلال - در دهه 1950- مطبوعات سیرالئون مورد توجه مردم قرار گرفتند و درج برخی اخبار مربوط به مبارزات سیاسی آزادی‌خواهان در روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌‌های کشور با استقبال گسترده عمومی مواجه گشت.

پس از استقلال سیرالئون و در سال‌های دهه 1960 چند روزنامه و هفته‌نامه خصوصی نیز در این کشور تأسیس شدند و عرصه مطبوعاتی کشور وارد فضای جدیدی گردید که علیرغم محدودیت‌های دولتی؛ انتقاد از عملکرد دولتمردان و حتی شخص رئیس‌جمهور و ارائه اطلاعات و اخبار صحیح در دستور کار این مطبوعات قرار داشت. فضای مطبوعاتی سیرالئون در دهه‌های 1970 و 1980 با تأسیس چند نشریه خصوصی دیگر رونق بیشتری یافت و به‌تدریج افراد متخصصی وارد حرفه روزنامه‌نگاری شدند که این امر و اوج‌گیری انتقادات آنان علیه دولت و افشای چند سوء‌استفاده و اختلاس بزرگ مالی دولتمردان جنجال‌های سیاسی بزرگی را در سطح هیأت حاکمه وقت پدید آورده و منجر به دستگیری چند مدیر مسئول و تعطیلی برخی از روزنامه‌های خصوصی شد. جنگ داخلی سیرالئون، هرچند بر دامنه فعالیت‌های خبری مطبوعات اعم از دولتی و خصوصی افزود ولی باعث اوج‌گیری اختلافات موجود بین نشریات دولتی و نشریات خصوصی شد به‌گونه‌ای که مطبوعات دولتی تلاش داشتند تا اخبار کمتری در مورد حملات شورشیان جبهه متحد انقلابی در اختیار مردم قرار گیرد ولی حجم وسیعی از مطالب نشریات خصوصی در مورد اقدامات شورشیان و ارائه آخرین اطلاعات در مورد فعالیت‌های ضددولتی آنان بود.

مطبوعات در سیرالئون(1395). برگرفته از سایتsierraloaded،قابل بازیابی ازhttps://sierraloaded.sl/news/sierra-leone-press-freedom-report/

با شدت گرفتن جنگ داخلی، نشریات سیرالئون اعم از دولتی و خصوصی نیز از آسیب‌های شورشیان در امان نماندند و برخی از دفاتر آنها در شهرهای مختلف از جمله کنما، بو و مکینی توسط افراد جبهه متحد انقلابی به آتش کشیده شد. در طول این دهه مطبوعات خصوصی (با وجود محدودیت‌های شدید دولت) بارها به انتقاد از عملکرد دولت‌ها در ناتوانی در مقابله با شورشیان پرداخته و اطلاعات شفافی را در مورد خطر شورشیان به مردم منعکس می‌کردند. پس از سقوط پایتخت در سال 1999 تقریباً تمام نشریات سیرالئون تعطیل شدند و شورشیان در چند مورد دفاتر برخی از روزنامه‌های خصوصی و دولتی را به آتش کشیدند. در طول نه ماه حاکمیت شورشیان بر پایتخت تنها یک یا دو نشریه با شمارگانی محدود و به‌صورت یک یا دو شماره در طول هفته و تحت نظارت جبهه متحد انقلابی و کودتاچیان چاپ می‌شدند و عملکرد آن‌ها نیز عمدتاً هواداری از نیروهای ائتلافی ضددولتی بود.پس از پایان جنگ داخلی بر تعداد نشریات این کشور اضافه شد و در سال‌های 2003 و 2004 چند روزنامه و هفته‌نامه انگلیسی زبان خصوصی در فریتاون فعالیت خود را آغاز کردند. در حال حاضر تعداد روزنامه‌های کشور از حدود 40 روزنامه در سال 1991 به 15 روزنامه انگلیسی و کریول کاهش یافته است که بیشتر آنها را روزنامه‌های خصوصی تشکیل می‌دهند. علاوه برآن چند هفته‌نامه و ماهنامه نیز به زبان‌های انگلیسی و کریول در فریتاون و دیگر شهرهای سیرالئون چاپ و منتشر می‌شوند.

آزادی مطبوعات

هرچند براساس قانون اساسی سیرالئون آزادی گفتار و آزادی مطبوعات از بدیهیات مسلم درنظر گرفته شده است ولی در عمل مقامات دولت به اصول قانون اساسی توجهی نمی‌کنند و سانسور مطبوعات خصوصی کشور کمابیش ادامه دارد. البته در نیمه نخست دهه 2000 میلادی چند تن از دولتمردان برجسته كشور با دستور رئیس‌جمهور اقداماتی را برای كاستن از محدودیت‌های اعمال شده بر مطبوعات در این كشور سازماندهی كردند با این حال تلاش این دولتمردان و حتی آقای تیجان کاباه رئیس‌جمهور وقت این کشور در سال 2006 برای اصلاح قانون مطبوعات و رسانه‌های گروهی و اعطای آزادی بیشتر به روزنامه‌نگاران نیز به جایی نرسید. این امر موجب شده است که سیرالئون در حال حاضر به‌عنوان یکی از کشورهایی که فاقد آزادی مطبوعاتی است در آمارهای جهانی آزادی مطبوعات گروه خبرنگاران بدون مرز جای گیرد.

شایان ذكر است از اوایل سال 2012 میلادی نشریات سیرالئون از آزادی نسبی در انتقاد از دولت و مقامات برجسته کشوری و لشکری برخوردار گشته‌اند با این حال موظف به رعایت محدوده قرمز تعیین شده از سوی دولت بوده و عدم رعایت این امر آنها را با خطراتی همچون لغو مجوز نشریه و یا تعطیلی موقت و دستگیری روزنامه‌نگاران مواجه خواهد ساخت. مدیران این نشریات نیز عمدتاً وابسته به احزاب سیاسی مخالف دولت بوده و این نشریات به‌نوعی سخنگوی احزاب و گروه‌های سیاسی مخالف دولت و حزب حاكم به‌شمار می‌روند.

نشریات سیرالئون

در حال حاضر پایگاه اینترنتی ریاست جمهوری و دو روزنامه «نیو دیلی نیشن» و «سیرالئون دیلی میل» توسط دولت سیرالئون منتشر می‌شوند و دیگر روزنامه‌ها و نشریات کشور خصوصی می‌باشند. سایت‌ها و روزنامه‌های دولتی کشور دربرگیرنده اخبار و مطالبی در مورد این کشور بوده و از دولت و حزب حاکم حمایت به‌عمل می‌آورند و دیدگاه تقریباً تمامی روزنامه‌های خصوصی سیرالئون انتقادی و علیه دولت است. این وضعیت در مورد سایت‌های خبری و تحلیلی اینترنتی نیز صدق می‌کند و معدود سایت‌های خبری متعلق به دولت از رویه محافظه‌کارانه‌ای در مقابل دولت و حزب حاکم برخوردارند در حالی که پایگاه‌های اینترنتی خصوصی که اکثراً توسط سیرالئونی‌های ساکن دیگر کشورهای جهان (عمدتاً آمریکای شمالی، استرالیا و اروپا) تأسیس شده‌اند برضد دولت و افشاءگر فساد مالی دولتمردان و عملکرد سوء آنان است.

روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌های خصوصی سیرالئون

آووکو(Awoko)، ایندیپندنت آبزرور(Independent Observer)، APC 2012 ای‌پی‌سی(APC 2012 2010)، 2010ريال اویرنس تایمز(Awareness Times) (از روزنامه‌های خصوصی مستقل و مورد علاقه مردم، انتقادی علیه دولت)،کانواس نیوز(Canvass news) (روزنامه خصوصی مستقل، دربرگیرنده مطالبی در ارتباط با سیاست، اقتصاد و حقوق بشر)، دموکرات(The democrat)، کوکوریوکو(Cocorioko)، کونکورد تایمز(Concord Times)، کریستین مانیتور(Christian Manitor)، فری تاون دیلی نیوز(Freetown Daily news)، کالئون(Kalleone)(روزنامه خصوصی در برگیرنده مطالبی در مورد ورزش و دیگر امور متنوع)، لئون تایمز(Leone Times)، نیو رایزینگ سان(The new Rising sun)، روزنامه پپپ(Peep newspape)، پول نیوز(Pool news)، روزنامه پانچ(The Punch newspapers)، سالون تایمز(Salone Times)، سیرا اکسپرس مدیا(Sierra express media)،‌ سیرالئون هرالد تریبیون(Sierra leone Herald Tribune)، سیرا هرالد(Sierra Herald)، سیرالئون نیوز(Sierra leone news)، سیرالئون ویو(Sierra Leone view)، استاندارد تایمز پرس (از روزنامه‌های خصوصی مهم سیرالئون، انتقادی علیه دولت)(Standard Times press)،(روزنامه خصوصی انتقادی علیه دولت)(Exclusive) منحصربه‌فرد -پیپ(Peep)، سیرا هرالد (روزنامه خصوصی، دربرگیرنده مطالبی انتقادی در مورد حقوق بشر، سیاست و جامعه(Sierra Herald))؛سیرالئون تلگراف (Sierra Leone Telegraph) (روزنامه خصوصی، دربرگیرنده تفاسیری انتقادی در مورد سیاست و محیط‌زیست).

علاوه بر این روزنامه‌ها در حال حاضر چند سایت خبری و روزنامه اینترنتی نیز عمدتاً از خارج کشور اخبار و گزارشات متنوعی در مورد این کشور را در اختیار خوانندگانی که به اینترنت دسترسی دارند قرار می‌دهند. لحن عمده این روزنامه‌ها و سایت‌های خبری انتقادی علیه دولت بوده و گاه اخباری محرمانه از اختلاس‌های مالی دولتمردان را نیز منتشر می‌سازند:

• تمام آفریقا (AllAffrica.com) ؛

• ارتباطات همه مردم(All Peoples Communication) (سایت خبری حزب مخالف «حزب مردم سیرالئون، مستقر در ایالات متحده آمریکا)؛

•  کوکوریوکو (Cocorioko) (روزنامه منتشره در ایالات متحده آمریکا، انتقادی علیه دولت)؛

•  اخبار درخت کتان(Cotton tree news) (سایت خبری وابسته به صدا و سیمای سیرالئون)؛    

• روزنامه انتقادی اکو (Critique Echo Newspaper) (روزنامه خبری منتشره در آلمان انتقادی علیه دولت)؛

• اکسپو تایمز (روزنامه آنلاین دربرگیرنده اخباری در مورد فرهنگ، سیاست، ورزش، اقتصاد و بین‌الملل) (Expotimes)؛

• آی‌آر‌ای‌ان نیوز(IRIN News- sierraleone) (اخبار و گزارشاتی منظم در ارتباط با سیاست، اقتصاد، جامعه و کمک‌های بشردوستانه در سیرالئون، وابسته به شبکه اطلاعاتی منطقه‌ی متحد سازمان ملل)؛ 

• مردم جدید(روزنامه آنلاین مستقر در ایالات متحده آمریکا، انتقادی علیه دولت)(New People)؛

• وب‌سایت رسمی ریاست جمهوری سیرالئون(Official website of sierra leone president) (دربرگیرنده اخبار و اطلاعاتی در مورد سیرالئون- ارگان رسمی دولت سیرالئون)؛

• سیرا پاتریوتیک ونگارد(Patriotic vanguard) (پرتال خبری مستقر در کانادا- انتقادی علیه دولت سیرالئون)؛    

• پرس (سایت خبری در مورد حوادث و اخبار جاری سیرالئون، روش و سرگرمی)(Express Media) مدیا؛

• سیرالئون تایمز(Sierra Leone Times) (سایت اینترنتی در ارتباط با اخبار سیرالئون و منطقه غرب آفریقا، اخبار بین‌المللی، تجارت و قانون‌گذاری- مستقر در استرالیا)؛          

• نیو رایزینگ سان(The New Rising sun) (پرتال خبری در مورد سیرالئون و سیرالئونی‌های ساکن دیگر کشورها- مستقر در ایالات متحده آمریکا).   

نرخ مطالعه مطبوعات

بیش از 90 درصد از جمعیت باسواد بالای پانزده سال سیرالئون هر روز نیم ساعت تا یك ساعت از وقت خود را به مطالعه روزنامه‌ها و دیگر نشریات مورد علاقه خویش اختصاص می‌دهند كه این وضعیت در مناطق شهری و توزیع نسبتاً مناسب روزنامه‌ها و دیگر مطبوعات از رونق بیشتری برخوردار است.

ارگان های نظارتی رسانه های گروهی سیرالئون

کلیه رسانه‌های گروهی سیرالئون اعم از شبکه‌های تلویزیونی، ایستگاه‌های رادیوئی و نشریات تحت نظارت وزارت اطلاعات و سخن‌پراکنی سیرالئون قرار دارند و اخبار و گزارشات منتشره توسط رسانه‌های گروهی این کشور از فیلتر سانسور خبری این وزارتخانه عبور می‌کند. براساس قانون دولت سیرالئون، کلیه رسانه‌های گروهی برای فعالیت در این کشور باید در وزارت اطلاعات و سخن‌پراکنی سیرالئون به ثبت برسند و علاوه بر پرداخت مبلغ قابل توجهی تحت عنوان هزینه ثبت‌ ملزم به رعایت قانون اتهام جنائی شامل اتهام فتنه‌جویانه سال 1965 می‌باشند که برای نظارت و کنترل اخبار منتشره در مطبوعات کشور تصویب شده است. عدم رعایت این قانون و تخطی از محدوده ترسیم شده توسط دولت، مجازات‌های سختی را در پی خواهد داشت که نمونه بارز آن ضرب و شتم چندنفر از روزنامه‌نگاران و محکومیت آنها به حبس‌های کوتاه و طویل‌المدت در دهه 2000 میلادی می‌باشد. کمیسیون مستقل رسانه‌های گروهی سیرالئون نیز در سال 2000 در قالب نهادی مستقل و به منظور نظارت بر فعالیت رسانه‌های گروهی فعالیت خود را آغاز کرده است.

با این حال این کمیسیون و برخی افراد روشنفکر در درون حزب حاکم سیرالئون نیز تاکنون نتوانسته‌اند از شدت سخت‌گیری‌های دولت در سانسور اخبار منتشره در مطبوعات این کشور بکاهند. از این روی کشور سیرالئون کماکان یکی از کشورهای خطرناک برای روزنامه‌نگاران به‌شمار رفته و در پایین لیست سالانه آزادی مطبوعات انجمن خبرنگاران بدون مرز قرار دارد.

شبكه‌های ماهواره‌ای

طی سال‌های گذشته و خصوصا پس از پایان جنگ داخلی سیرالئون استفاده از شبكه‌های ماهواره‌ای مختلف در مناطق شهری به‌نحو چشم گیری افزایش یافته است و در حال حاضر اكثر خانواده‌های متمول و طبقات متوسط در صورت وجود برق با نصب آنتن‌های ماهواره‌ای برنامه‌های شبكه‌های ماهواره‌ای مختلف را به‌صورت رایگان مشاهده می‌كنند. معدود ثروتمندان و دیپلمات‌های خارجی نیز معمولاً با پرداخت مبلغی ماهیانه ازكانال‌های ماهواره‌ای شبكه كابلی آفریقای جنوبی (MNET) استفاده می‌كنند.

اینترنت

کابران اینترنت سیرالئون از2013تا2020(1393).برگرفته از سایتtheglobaleconomy،قابل بازیابی ازhttps://www.theglobaleconomy.com/Sierra-Leone/Internet_users

کشور سیرالئون به‌دلیل عقب ماندگی شدید اقتصادی، فناوری و تکنولوژیکی یکی از ضعیف‌ترین کشورهای جهان از نظر بهره‌وری از پایگاه‌های اینترنتی به‌شمار می‌رود به‌صورتی که تعداد کاربران اینترنت این کشور بسیار کم و اندک بوده و تنها تعداد بسیار اندکی از مردم سیرالئون (عمدتاً طبقات دانشگاهی و مدیران بخش‌های خصوصی و دولتی) امکان بهره‌وری از این ابزار مهم ارتباطی را دارا می‌باشند. هزینه بالای اشتراک سایت‌های اینترنتی و محرومیت عمده مردم این کشور از مالکیت رایانه‌های شخصی موجب شده است که اینترنت در این کشور به‌عنوان ابزار ارتباطی لوکس و گران‌قیمت که تنها افراد مشمول می‌توانند از آن بهره‌مند شوند در نظر گرفته شود.

سرعت شبکه اینترنت در این کشور نیز به‌دلیل عدم استفاده از شبکه‌های فیبرنوری و پهنای باند پایین، کند است و کاربران گاه در مدت استفاده چند بار با قطعی شبکه مواجه می‌شوند. علاوه بر آن قطع مکرر برق که در طول شبانه روز چندین ساعت به‌طور می‌انجامد نیز بر مشکلات کاربران اینترنتی می‌افزاید. با این حال براساس اطلاعات ارائه شده توسط سازمان فرهنگی یونسکو با افزایش تعداد تحصیل‌کردگان این کشور به‌ویژه در مقاطع دانشگاه، آمار کاربران اینترنتی سیرالئون نیز به‌تدریج در حال افزایش است. پیشینه ورود اینترنت به کشور سیرالئون به نیمه دوم دهه 1990 میلادی باز می‌گردد. در سال‌های 1996 و 1997 و در اوج جنگ‌های داخلی این کشور چند تن از تجار لبنانی برای اولین بار اقدام به تأسیس شرکت‌های اینترنتی با کاربری و سرعت محدود نموده و استفاده از شبکه جهانی به‌تدریج در وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و خصوصی رایج گشت. اوج گیری جنگ داخلی سیرالئون در سال 1999 که منجر به سقوط پایتخت این کشور شد موجب قطع کامل شبکه اینترنت در سرتاسر سیرالئون به‌مدت یک سال گشت. شبکه‌های اینترنتی از سال 2001 و با همت چند شرکت اروپایی و لبنانی مجدداً فعالیت خود را آغاز کردند. طی چند سال گذشته چند شبکه پرسرعت اینترنتی نیز در سیرالئون تأسیس شده‌اند و امید می‌رود با بهبود وضعیت عمومی این کشور و ترمیم شبکه‌های برق رسانی کاربران اینترنتی نیز بتوانند از خدمات بهتری بهره‌مند شوند.

نکته قابل توجه در مورد سایت‌های اینترنتی فعلی سیرالئون امنیت این پایگاه‌های اطلاع رسانی از نقطه نظر آلودگی به ویروس‌های اینترنتی است. در این ارتباط محققان امنیتی شرکت نرم افزارهای امنیتی ضمن بررسی لیست کشورهایی که مورد حملات ویروسی و حملات مخرب سایبری قرار گرفته‌اند و همچنین با پردازش امنیت بیش از 127 میلیون رایانه در 144 کشور جهان برای تعیین احتمال بروز حملات ویروسی در این کشورها به این حقیقت دست یافته‌اند که کشور سیرالئون از این نظر یکی از ایمن‌ترین کشورها به‌شمار می‌رود به‌گونه‌ای که از هر 692 وب سایت اینترنتی این کشور تنها یک وب سایت آلوده به ویروس بدافزار وجود دارد. البته این امر عمدتاً ناشی از تعداد کم کاربران اینترنت در این کشور و پهنای باند پایین‌تر از استانداردهای جهانی است با این حال شاخص بودن سیرالئون از نظر ایمنی اینترنتی به هر صورت امتیازی برای این کشور بسیار فقیر که معمولاً در آمارهای جهانی در پایین لیست قراردارد به‌شمار می‌رود.

شایان ذکر است دسترسی همگانی به اینترنت از سال 2008 و پس از ورود خدمات بدون سیم(Wireless Services) تا حدودی بهبود یافته است. در حال حاضر 9 شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنتی در این کشور فعالیت دارند و شهرفریتاون تنها شهری است که علاوه بر مؤسسات دولتی و برخی شرکت‌های خصوصی، پذیرای کافی نت‌هایی در سطح شهر است. براساس آمارهای موجود در سال 2009 در حدود 15 هزار نفر در این کشور از اینترنت استفاده می‌کنند. با این حال جدای از شهر فریتاون که از خطوط اینترنت پرسرعت بهره‌مند است، خطوط اینترنت در دیگر شهرهای کشور از سرعت اندکی برخوردارند و قطع مکرر برق اختلالاتی در شبکه اینترنت این مناطق به‌وجود می‌آورد. در مجموع با در نظر تعداد اندک کاربران اینترنت در کشور سیرالئون (حدود 15000 نفر در سال 2010) و جای گرفتن این کشور در مرتبه یکصد و نود و هشتمین کشور جهان می‌توان گفت سیرالئون از نظر خدمات اینترنتی در جایگاه بسیار پایینی قرار دارد و با توجه به مشکلات ناشی از کمبود برق و انرژی به‌نظر نمی‌رسد از این نظر در آینده‌ای نزدیک به پیشرفت قابل توجهی دست یابد.

خبرگزاری‌ها

خبرگزاری رسمی كشور سیرالئون «سلنا» در سال 1987 تأسیس شده و دارای چهار مركز در چهار بخش از كشور می‌باشد. خبرگزاری سلنا دارای موافقت‌نامه‌هایی با خبرگزاری مشهور جهان نظیر خبرگزاری فرانسه، خبرگزاری شینهوا چین، رویتر و خبرگزاری پان آفریكن می‌باشد و بخش عمده اخبار و اطلاعات خود را از طریق این خبرگزاری تامین و در اختیار رسانه‌های گروهی كشور قرار می‌دهد. رویتر و خبرگزاری اتحادیه آفریقا دارای نمایندگی‌هایی خبری در فریتاون می‌باشند.

كتاب

کتاب در سیرالئون (1399). برگرفته از سایتbooksabroad،قابل بازیابی ازhttps://www.booksabroad.org.uk/update-from-sierra-leone/

با وجود بی سوادی نزدیك به شصت درصد از مردم سیرالئون فرهنگ كتاب و كتابخوانی در این كشور رشد چشم گیری داشته و عموم باسوادان كشور در طول روز صفحاتی از كتب مورد علاقه خود را مطالعه می‌كنند.

پیشینه چاپ و انتشار کتاب در سیرالئون

کشور سیرالئون یکی از نخستین و قدیمی‌­ترین کشورهای منطقه غرب آفریقا از نقطه نظر صنعت چاپ و انتشارات به شمار می‌­رود و نخستین چاپخانه مجهز در آفریقای زیر صحرای بزرگ در سال 1794 در این کشور شکل گرفت که البته بر اثر حمله فرانسوی‌­ها و پیش از آغاز به کار نابود شد. در سال 1800 و با ورود ماشین­‌های چاپ جدید، صنعت چاپ در این کشور شکل گرفت و اولین کتب چاپ این چاپخانه در دهه‌­های 1810 تا 1840 منتشر شدند. وضعیت چاپ و نشر کتب علمی و تاریخی پس از ورود گروه­ تازه‌­ای از سیاهان موسوم به آفریقایی آمریکایی رونق بیشتری یافت و در اواخر قرن نوزدهم سیرالئون در بین کشورهای آفریقایی از نظر چاپ کتب مختلف (البته با کیفیت پایین و شمارگان محدود) در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار داشت. جایگاه چاپ و نشر کتب در سیرالئون در دهه­‌های نخستین و میانه قرن بیستم نیز چندان تغییری نیافت و هر سال چند کتاب در مضامین گوناگون چاپ و روانه بازار می­شد. صنعت چاپ پس از استقلال کشور نیز در وضعیت خوبی بود و دولت‌­های وقت با وجود مشکلات فراوان اقتصادی و اجتماعی از چاپ و نشر کتاب در کشور غافل نبودند. با این حال جنگ داخلی سیرالئون در دهه 1990 ضربه بسیار سنگینی بر صنعت چاپ و انتشار کتب در این کشور وارد آورد به‌گونه‌­ای که سه شرکت انتشاراتی مهم دهه 1980 در جریان جنگ داخلی و بر اثر حملات شورشیان به طور کلی ورشکست شدند. وضعیت چاپ و انتشارات در سیرالئون از سال 2002 مورد بازنگری اساسی قرار گرفته و دولت‌­های وقت توجه ویژه‌­ای را برای بازمهندسی این صنعت مبذول داشته‌­اند. از این روی طی حدود یک دهه گذشته و با وجود تورم سنگین حاکم بر کشور؛ ده‌ها عنوان کتاب در مضامین علمی، تاریخی، سیاسی و هنری توسط شرکت­‌های انتشاراتی دولتی و خصوصی منتشر شده‌­اند که البته بخش قابل توجهی از این کتب به موضوع جنگ داخلی کشور اختصاص دارد.

شرکت‌های انتشاراتی سیرالئون

مهم‌­ترین شرکت انتشاراتی فعلی در سیرالئون که وظیفه چاپ کتب درسی کشور را بر عهده دارد چاپخانه دولتی سیرالئون(Government Printing) است که البته سه شرکت انتشاراتی خصوصی وابسته به مؤسسه­‌های بین‌­المللی لانگمن، مک میلان و اوانز نیز این مؤسسه را در چاپ کتب درسی مدارس و دبیرستان‌­های کشور کمک می‌­کنند. شرکت انتشاراتی پن(Sierra Leone Publishing Company Pen) و مؤسسه کتاب تراست(Sierra Leone Book Trust) از مهم‌­ترین شرکت‌­های دست اندرکار چاپ و نشر کتب در این کشور به شمار می‌­روند که با وجود مشکلات پیش روی خود هر سال چند عنوان کتاب را وارد بازار نشر این کشور می‌­نمایند.

علاوه بر آن انجمن ناشران سیرالئون(Sierra Leone Association of Printers)، انستیتو ملی چاپ و فناوری(Nation Institute of Printing and Technology)، انجمن نویسندگان سیرالئون(Sierra Leone Association of Writers)، انتشارات «بونومبو»(Bunumbu Press)، انتشارات «ادونتور»(Oduntor Press)، عصر جدید(New Era Press)، شرکت انتشاراتی تجاری(Commercial Printing Company)، موسسه ناشران اطلس(Atlantic Printers)، موسسه انتشاراتی رومارونگ(Romarong Press)، انتشارات اس او اس(SOS Printing)، انتشارات دیلی میل(Daily Mail Press)، انتشارات دانشگاه سیرالئون، انتشارات دانشگاه انجالا و موسسه انتشاراتی بانک مرکزی سیرالئون نیز سالانه چند عنوان کتاب در مضامین مختلف تاریخی، علمی، فرهنگی و بازرگانی چاپ و منتشر می­‌کنند. علاوه بر آن چند مؤسسه وابسته به مؤسسات اسلامی و کلیساهای مختلف سیرالئون نیز عهده­‌دار چاپ کتب مذهبی می‌­باشند[ii].جدای از چاپ کتب، مؤسسات مذکور در زمینه ترجمه آثار علمی و ادبی جهان نیز فعالیت دارند و هر سال ده‌ها عنوان ترجمه یه ویژه در زمینه رمان‌­های ادبی به زبان انگلیسی و زبان­‌های محلی(عمدتاً کریو) روانه بازار نشر سیرالئون می­‌شود.

چالش‌های چاپ کتاب در سیرالئون

با وجود رونق نسبی شرکت­‌های انتشاراتی در کشور سیرالئون؛ این کشور به دلیل مشکلات فراوان از جمله فقر شدید مردم، بی‌سوادی گسترده به ویژه در بین بزرگسالان، فرهنگ پایین کتابخوانی در کشور، گران بودن قیمت کتب عرضه شده در سطح جامعه، مشکلات ناشی از توزیع کتب در شهرهای مختلف، هزینه‌­های بسیار بالای چاپ کتب در کشور و... با نوعی بحران از نظر چاپ و انتشارات مواجه است و وزارت آموزش‌و‌پرورش، علوم و فناوری سیرالئون نیز تاکنون نتوانسته است این وضعیت نابسامان را منسجم سازد. از این روی در حال حاضر بسیاری از مؤسسات انتشاراتی از طریق تبانی با مدیران دولتی هر سال اقدام به چاپ و یا تجدید چاپ کتب درسی مدارس ابتدایی و متوسطه و دانشگاه­‌ها می‌­نمایند و با توجه به خریداران این کتاب­‌ها درآمد قابل توجهی را عاید خود می‌­سازند. با این حال معدود کتب چاپ شده در مضامین علمی، ادبی و تاریخی معمولاً ماه‌­ها در کتابفروشی­‌های پایتخت و چند شهر بزرگ به انتظار مشتری خاک می‌­خورند.

تعداد کتب چاپ شده در طول سال

مشکلات اشاره شده در سطور بالا سبب شده است که در حال حاضر (صرف‌نظر از کتب درسی) سالیانه کمتر از 70 عنوان کتاب در این کشور چاپ و منتشر شود که از این نظر کشور سیرالئون در زمره یکی از عقب افتاده‌­ترین کشورها در قاره آفریقا و جهان به شمار می‌­رود. کتب ترجمه شده از دیگر زبان­‌ها نیز وضعیت مشابهی دارند. در کنار این امر باید به انبوه کتب دست دوم چاپ آمریکا و کانادا اشاره کرد که توسط برخی مؤسسات خصوصی وارد کشور شده و با قیمت‌­های بسیار پایین در اختیار خوانندگان، که بیشتر دانشجویان می‌­باشند، قرار می­‌گیرد که این امر طی دو دهه گذشته ضربه سنگینی بر صنعت چاپ و انتشارات سیرالئون وارد آورده است. جالب اینجاست که برخی از نویسندگان مشهور سیرالئونی نیز به دلیل اطلاع از مشکلات چاپ و نشر مؤسسات داخلی و نحوه توزیع آن در داخل کشور و در سطح بین المللی، ترجیح می‌­دهند رمان‌­های ادبی خود را در کشورهایی همچون ایالات متحده آمریکا، انگلستان و استرالیا چاپ کنند.

نیز نگاه کنید به

رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی آرژانتین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اتیوپی؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی زیمبابوه؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اسپانیا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی افغانستان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اوکراین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تایلند؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تونس؛رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی روسیه؛ رسانه و وسايل ارتباط جمعی چین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ژاپن؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کوبا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی فرانسه؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مالی؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ساحل عاج؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی لبنان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مصر؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی قطر؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کانادا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سودان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی گرجستان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی بنگلادش؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تاجیکستان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سریلانکا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی قزاقستان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اردن

پاورقی                               

[i] - دلیل این امر نیز قطع مکرر برق در شهرهای مختلف این کشور در طول شبانه‌روز است که گاه چندین ساعت متمادی به‌طول می‌انجامد و تنها افراد متمول و ثروتمند با استفاده از ژنراتورهای کوچک و بزرگ می‌توانند از خدمات برق استفاده کنند.

[ii] - هر چند مسلمانان کشور سیرالئون علاقه زیادی به ارتقاء سطح معلومات مذهبی خود داشته و بسیار مشتاق مطالعه کتب اسلامی به ویژه در ارتباط با تاریخ اسلام و موضوعات گوناگون می‌باشند با این حال قیمت نسبتا بالای کتب مزبور که اکثرا نیز در خارج از کشور چاپ می‌شوند موجب گشته است که تنها گروه خاصی از مسلمانان بتوانند کتاب‌های اسلامی مورد علاقه خود را خریداری کنند. این امر همچنین موجب رکود نسبی کتاب فروشی‌های اسلامی در سطح کشور شده است از این روی در حال حاضر تنها چند انتشارات اسلامی در سطحی محدود در این کشور فعالیت دارند. علاوه بر آن جنگ داخلی و غارت تقریبا اکثر مراکز تجاری کشورنیز موجب شدکه برخی کتاب فروشی‌ها و انتشارات سیرالئون از جمله چند کتاب فروشی اسلامی دستخوش غارت و چپاول شورشیان قرار گرفته و نابود شوند.در حال حاضر چند کتابفروشی اسلامی در سطح کشور به فروش کتب اسلامی اشتغال دارندکه البته مورد حمایت گروه‌های اسلامی و مسلمانان لبنانی ساکن این کشور می‌باشند:

کتاب فروشی شرف‌الدین: این کتاب‌فروشی یکی از مراکز فرهنگی معتبر اسلامی این کشور است که در شهر بو قرار دارد و در زمینه معرفی کتب جدید به مسلمانان سیرالئون فعالیت می­کند و مدیریت آن را فردی لبنانی به نام شرف‌الدین بر عهده دارد. بخش عمده کتاب‌های این مرکز از لبنان و با همکاری لبنانی‌های مقیم کشور وارد شده و در اختیار علاقمندان قرار می‌گیرد. شمار قابل توجهی از کتب انتشارات شرف‌الدین به زبان عربی است که برای شیوخ و مدارس اسلامی فریتاون و سایر شهرها خریداری می‌گردد.

کتاب‌فروشی لارابی‌لابی: این مرکز کتب مربوط به ادبیات اسلامی به زبان‌های عربی و انگلیسی را در اختیار علاقمندان قرار می­دهد.

انتشارات احمدیه: این مرکز وابسته به فرقه ضاله احمدیه است و عمدتاً کتاب‌هایی در ارتباط با این فرقه را در اختیار علاقمندان قرار می‌دهد. علاوه بر آن انتشارات مزبور برخی از کتب دینی مدارس اسلامی احمدیه چاپ لندن را نیز تکثیر و توزیع می‌کند. در این مرکز قرآن‌های چاپ عربستان هم توزیع می‌گردد.

شایان ذکر است قرآن و برخی از کتاب‌های اسلامی چاپ عربستان، مصر، لبنان و پاکستان نیز توسط گروه‌های اسلامی به ویژه آژانس مسلمانان آفریقا به طور رایگان و یا با قیمت‌های بسیار نازل دراختیار مساجد و مدارس اسلامی قرار می‌گیرد و علاوه بر آن کتابخانه کالج تربیت معلم میلتون مارگای، کتابخانه دانشگاه فورابه، کتابخانه ملی فریتاون، کتابخانه رایزنی فرهنگی ج.ا.ا.ایران و کتابخانه مرکز فرهنگی مصر نیز دارای کتبی اسلامی به زبان‌های انگلیسی، عربی و کریو می‌باشند که به صورت امانت در اختیار علاقمندان قرار می‌گیرد.