رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کوبا
رسانه‌های ارتباط جمعی (رادیو و تلویزیون) در کوبا دولتی هستند و تحت نظارت دولت مرکزی و شهرداری‌های مربوطه اداره می‌شوند. حزب کمونست کوبا (PCC) عهده‌دار تدوین سیاست‌ها و راهبردهای اطلاع رسانی می‌باشد و نظارت بر محتوای برنامه‌های سازمان رادیو و تلویزیون کوبا (ICRT) توسط دولت انجام می‌شود، و فعالیت‌های رادیو و تلویزیون کوبا در راستای اهداف و آرمان‌های انقلابی این کشور صورت می‌گیرد.
رادیو
اولین موج رادیویی در کوبا در ۲۲ آگوست ۱۹۲۲ ارسال شد، و آغاز به کار رسمی رادیو در کوبا همزمان با ارسال دومین موج رادیویی در ۱۰ اکتبر ۱۹۲۲ در نظر گرفته می‌شود و اولین برنامه آن پخش مراسم سخنرانی و تحلیف ریاست جمهوری وقت، آلفردو سایاس (Alfredo Zayas) ، بود.
شبکه ملی رادیویی کوبا ۹۱ ایستگاه دارد که شامل یک ایستگاه بین‌المللی، ۶ ایستگاه ملی، ۱۸ ایستگاه استانی و ۶۶ ایستگاه شهری می‌شود. در دهه آغازین، فعالیت رادیو به اخبار و سرگرمی محدود می‌شد، و در سال‌های دهه ۵۰ نیز رادیو تحت سلطه سردمداران سیاسی بود و از آن به‌عنوان وسیله‌ای برای گسترش و تحمیل سیاست‌ها و ایدئولوژی‌های خود استفاده می‌کردند. در ۲۴ فوریه ۱۹۵۸ رادیوی انقلاب توسط ارنست چه‌گوارا راه‌اندازی می‌شود (در مناطق کوهستانی شرق کوبا) و این امر آغاز فصل جدیدی را در صنعت رادیویی کوبا رقم زد. هم زمان با پیروزی انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۹ سیاست‌های رادیو نیز تغییر می‌کند و سازمان جبهه مستقل فرستنده‌های آزاد (Frente Independiente de Emisoras Libres (FIEL)) شکل می‌گیرد. این سازمان در ۱۶ نوامبر ۱۹۶۰ همه دارایی‌های خود را به انقلاب می‌دهد و تحت نظارت وزارت فرهنگ به فعالیت می‌پردازد. پس از پیروزی انقلاب تلاش شد تا رادیو در سراسر کوبا گسترش یابد و به پیشرفت اجتماعی و اقتصادی کشور کمک نماید، و به همین منظور در ۲۴ می ۱۹۶۲ تشکیل موسسه رادیو و تلویزیون کوبا تصویب می‌شود، ماموریت اصلی این نهاد ترویج فرهنگ سیاسی، ایدئولوژیک، اجتماعی، اخلاقی و زیبایی شناسانه در راستای شناخت، فرهنگ، بازسازی و دفاع از ارزش‌ها و منافع ملی است.هدف اصلی رادیو نهادینه کردن ارزش‌های میهن پرستی و آمادگی برای نبرد در راستای حفظ استقلال، حاکمیت و هویت ملی است.
موسسه کوبایی رادیو و تلویزیون (Instituto Cubano de Radio y Television (ICRT)): نهادی است که مسئولیت نظارت بر گویندگان رادیو و تلویزیون را بر عهده دارد.
رادیو رلوخ (Radio Reloj): صاحب امتیاز آن دولت کوبا می‌باشد، و در تاریخ ۱ جولای ۱۹۴۷ تأسیس شد.
رادیو ربلده (Radio Rebelde): صاحب امتیاز آن دولت کوبا می‌باشد، و در تاریخ ۲۴ فوریه ۱۹۵۸ توسط ارنستو چه‌گوارا تأسیس شد.
رادیو پروگرسو (Radio Progreso): در۱۵ دسامبر ۱۹۲۹ برای اولین بار راه‌اندازی شد.
رادیو آبانا کوبا (Radio Habana Cuba): در تاریخ ۱ می سال ۱۹۶۱ تأسیس شد. صاحب امتیاز آن دولت کوباست. علاوه بر زبان اسپانیایی دارای برنامه‌هایی به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و پرتغالی نیز می‌باشد.
رادیو سورکو (Radio Surco): ایستگاه رادیویی استانی سپیگودآبیلا است که تاریخ تأسیس آن ۱۰ اکتبر ۱۹۵۲ می‌باشد و در آن زمان نامش رادیو کوبا بود.
لا بس دل آتلانتیکو (La voz del Atlantico) یا صدای آتلانتیک: ۲۴ فوریه سال ۲۰۰۱ تأسیس شد.
رادیو آنگولو (Radio Angulo): در تاریخ ۱ آگوست ۱۹۳۶ در الگین (Holguin) ، تأسیس شد. علاوه بر زبان اسپانیایی به زبان انگلیسی نیز پخش برنامه دارد.
لازم به ذکر است که شبکه‌های رادیویی دیگری نیز در استان‌های مختلف کوبا فعالیت‌های مستمری دارند که ضرورتی بر ذکر نام آن‌ها دیده نشده است.
تلویزیون در کوبا
کوبا در کنار مکزیک، آرژانتین و برزیل جزو اولین کشورهای منطقه آمریکای لاتین و جزایر کارائیب در تولیدات تلویزیونی بشمار می‌روند. ویژگی اصلی رادیو و تلویزیون کوبا بر مبنای آموزش و فرصت‌های برابر آموزشی طراحی شده است، و به همین منظور برنامه‌ها با گرایش به فرهنگ، بازپروری و آموزش تدوین می‌شوند. بسیاری از نهادها، سازمان‌ها، و اتحادیه‌های کوبا (مانند دانشجویان، کارگران، اعضای پارلمان و حتی نظامیان) دارای رسانه‌های اختصاصی هستند، البته نام تجاری تلویزیون دولتی کوبا «تلویزیون کوبایی» (Television cubana) است، و شبکه‌های ملی کوبا عبارت‌اند از: تله ربلده (Tele Rebelde) ، کوبا ویزیون (Cuba Vision) ، شبکه آموزش (Canal Educativo) ، شبکه آموزش (Canal Educativo) ۲ و مولتی ویزیون (Multivision) .
علاوه بر این شبکه‌ها سایر استان‌ها و شهرهای بزرگ دارای شبکه‌های استانی و محلی هستند، تولیدات این شبکه‌ها شامل برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی، سریال، طنز، انیمیشن، مستند و غیره می‌شود. البته این شبکه‌ها برنامه‌های خارجی نیز پخش می‌کنند که معمولا تولیدات کشورهایی چون آمریکا، برزیل و اسپانیا هستند.گاسپار پومارخو (Gaspar Pumarejo) از جمله کسانی است که نقش بسزایی در راه‌اندازی و ترویج تلویزیون در کوبا داشته است.
لازم به ذکر است که قسمتی از مخارج تلویزیون کوبا از طریق تجارت و تبلیغات محصولات تجاری تامین می‌شد. به‌طوری‌که در اواخر دهه ۵۰ یک چهارم اراضی کوبا تحت پوشش شبکه تجاری بودند. سرمایه‌داران کوبا با سرمایه‌گذاری‌های شخصی و کمک‌های مالی آمریکایی‌ها، توانستند بخش عظیمی از تلویزیون را تحت سلطه خود درآورند و به القای سیاست‌ها و اهداف خود بپردازند، ولی با پیروزی انقلاب تغییرات بنیادی در ساختارها، اهداف و سیاست‌ها به‌وجود آمد، و رادیو و تلویزیون از بخش خصوصی خارج شدند و به اموال عمومی پیوستند، و امکان دسترسی به آن‌ها در تمامی کوبا فراهم شد. تلویزیون به‌طور رسمی در تاریخ ۲۴ اکتبر ۱۹۵۰ با کانال ۴ به کوبا رسید. سپس در ۱۱ مارس ۱۹۵۱ نیز کانال ۶ راه‌اندازی می‌شود. مجمع رادیو تلویزیون کوبا اولین مرکزی بود که تلویزین تجاری در کوبا را در ۲۴ اکتبر ۱۹۵۰ باکانال ۴ راه‌اندازی‌کرد. در سال ۱۹۵۷ که حدود ۵۰ کشور دنیا تلویزیون داشتند، در کوبا قدمت این رسانه به ۷ سال می‌رسید.
در زمان باتیستا برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی سانسور بسیاری می‌شد. حتی بعد از حمله فیدل کاسترو به مونکادا (۱۴ مارس ۱۹۵۳)، سانسور شدیدتر شد. در حال حاضر تلویزیون و رادیو در کوبا تحت کنترل موسسه کوبایی رادیو و تلویزیون می‌باشد.
شبکه ملی کوبا عبارت‌اند از:
تله ربلده که همان شبکه ۲ می‌باشد، در تاریخ ۲۲ جولای ۱۹۶۸ افتتاح شد. برنامه‌های اصلی آن پخش سریال و برنامه‌های ورزشی است، لازم به ذکر است که شبکه رسمی پخش مسابقات المپیک نیز می‌باشد. در ضمن دارای برنامه‌های متنوع و سرگرم‌کننده برای تمام افراد، از کودکان تا افراد مسن، می‌باشد. این شبکه در حال حاضر دارای ۱۶ ساعت برنامه در طول روز می‌باشد.
شبکه آموزش: نیز به منظور پخش برنامه‌های متنوعی راه‌اندازی شده است که همان‌طور که از نامش مشخص است برنامه‌های آموزشی و همین‌طور برنامه‌های فرهنگی از این شبکه به‌طور مستمر پخش می‌شود.
کوبا ویزیون که تحت عنوان شبکه ۶ شناخته می‌شود. ۱۸ دسامبر ۱۹۵۰ تاسیس شد و در ۱۱ مارس ۱۹۵۱ آغاز به کار کرد. در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز دارای برنامه‌های متنوع خبری، کودک، موسیقی، آموزشی و فیلم و سریال می‌باشد.
کوبا ویزیون اینترناسیونال (Cuba Vision Internacional) رسانه بین‌الملی کوبا می‌باشد. در تاریخ ۲۶ جولای ۱۹۸۶ آغاز به کار نمود. شبکه‌ای است ۲۴ ساعته که متعلق به موسسه رادیو و تلویزیون کوبا می‌باشد. هدف این شبکه شناساندن واقعیت‌ها، فرهنگ و جامعه کوبا است. در سال ۲۰۰۳ با طرح پخش بین‌المللی برنامه‌های ۲۴ ساعته از طریق ماهواره برای آمریکای شمالی، آمریکای لاتین و کارائیب موافقت گردید. از سال ۲۰۰۵ برنامه‌های آن در اروپا و آفریقای شمالی نیز پخش می‌شود و دو سال پس از آن به آسیا و اقیانوسیه نیز گسترش می‌یابد. برنامه‌های این شبکه شامل بخش‌های متنوع فرهنگی، خبری و سرگرم‌کننده است، علاوه بر پخش تلویزیونی دارای سرویس خبری آنلاین می‌باشد که به وقایع مهمی که در کوبا اتفاق می‌افتد، می‌پردازد.
شبکه آموزشی ۲: در ۹ می ۲۰۰۲ توسط فیدل کاسترو افتتاح شد و برنامه‌های متنوع آموزشی و فرهنگی جهت آموزش مردم کوبا در دستور کار این شبکه قرار گرفته است.
مولتی ویزیون: از آخرین شبکه‌های تلویزیونی کوبا بشمار می‌آید. در تاریخ ۷ جولای ۲۰۰۸ تأسیس شد و در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز برنامه‌های متنوعی از جمله انیمیشن، سریال‌های تلویزیونی به‌ویژه کمدی و مستند دارد.
اینترنت
اگرچه در بیشتر کشورهای جهان، اینترنت رشد چشمگیری داشته است، در کوبا رکود قابل توجهی در این زمینه به چشم می‌خورد. از عوامل رکود، می‌توان به ۳ عامل اصلی اشاره نمود: تحریم‌شدن توسط آمریکا [i] ، شرایط اقتصادی کوبا و ترس دولت از آزادی خبررسانی؛ که این سه عامل مانع از دسترسی همیشگی اکثر شهروندان کوبایی شده است، اولین اتصال به اینترنت در کوبا، در اکتبر ۱۹۹۶ یعنی چند سال بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بود که در آن دوره خاص، وضعیت بد اقتصادی کوبا مانع از توسعه اینترنت شد.
براساس تحقیقات انجام شده بر روی ۳۸ هزار خانواده، توسط اداره آمار ملی کوبا در سال ۲۰۰۹، فقط 2/9 درصد از آن‌ها در سال ۲۰۰۸ دسترسی مستقیم به اینترنت داشتند، و بیشتر کاربران در مدرسه و محل کار به اینترنت دسترسی دارند. سرعت پایین اینترنت و همچنین هزینه بالای آن، کاربرد آن را محدود نموده است، اگرچه بیشتر کوبایی‌ها از اینترانت استفاده می‌کنند و اکثر کاربران از طریق شماره‌گیری (dial up) به اینترنت متصل می‌شوند. در کوبا اینترنت به شدت کنترل و فیلتر می‌شود، و اگرچه برخی وب‌سایت‌ها مسدود نشده‌اند، از آنجا که سرعت اینترنت پایین است، دسترسی به آن‌ها امکان‌پذیر نمی‌باشد.
لازم به ذکر است که کوبایی‌ها اجازه دسترسی مستقیم به اینترنت را خارج از محل کار و دانشگاه ندارند و در بسیاری موارد به‌طور قاچاقی و به واسطه دیگر افراد از جمله خارجی‌های مقیم کوبا می‌توانند از اینترنت در خانه استفاده‌کنند.
مجلات و نشریات تأثیرگذار فرهنگی، هنری، اجتماعی و سیاسی
از جمله مجلات تاثیرگذار در کوبا می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
مجله موخرس (Mujeres): این مجله به‌صورت هفتگی و در هاوانا منتشر می‌شود و اولین شماره آن در تاریخ ۱۵ نوامبر ۱۹۶۱ منتشر شد. همان‌طور که از نام آن پیداست این مجله در مورد زنان است و به‌ویژه به چاپ نظرات مربوط به یکسانی حقوق و فرصت‌های موجود بین زنان و مردان می‌پردازد. البته علاوه بر این، مطالب خانوادگی، فرهنگی، ورزشی و سلامتی نیز چاپ می‌کند.
مجله خیریبیا (La Jiribilla): مجله‌ای است آنلاین که مانند دایرةالمعارف مجازی فرهنگ کوباست، در تاریخ ۵ می ۲۰۰۱ تأسیس شد و در هاوانا مشغول فعالیت است، هدف آن پاسخ به مبارزاتی است که علیه کوبا صورت می‌گیرد.
انلاسه (Enlace): مجله‌ای است علمی و آنلاین که تاریخ تأسیس آن ۱۵ ژانویه ۱۹۹۵ می‌باشد و در سیگو د آبیلا منتشر می‌شود. هدف اصلی آن چاپ دستاوردهای حاصل از تحقیقات انجام شده در تمام شاخه‌های علمی به‌وسیله انجمن علمی آبیلا است.
مجله سونسون (Zunzun): این مجله که تاریخ تأسیس آن ۱۰ اکتبر ۱۹۸۰ می‌باشد، مجله‌ای است کودکانه، نام آن برگرفته از پرنده‌ای کوچک و بومی کوباست که مانند کودکان، ناآرام و شاد و سرخوش می‌باشد.
مانانتیال (Manantial): به‌صورت ماهانه منتشر می‌شود، سال ۱۹۹۵ و در بییا کلارا تأسیس شد. ویژگی بارز آن چاپ مطالب خبری متنوع و استفاده از طنز گرافیکی به‌ویژه کاریکاتور می‌باشد. شایان ذکر است که این مجله به معرفی برنامه‌های فرهنگی - هنری از جمله نمایشگاه کتاب که هر ساله برگزار می‌شود، می‌پردازد.
ملائیتو (Melaito): ماهنامه‌ای است طنزآمیز که برای اولین بار در تاریخ ۲۰ دسامبر ۱۹۶۸ در سانتاکلارا منتشر شد، مطالب طنز را با همکاری گروهی برجسته از کاریکاتوریست‌ها به چاپ می‌رساند.
ال دپورتیوو (El Deportivo): ماهنامه‌ای است که در تاریخ ۱۹۵۰ تأسیس شد و به چاپ اطلاعات جامعه کلوپ ورزشی می‌پرداخت.
بانگوآردیا (Vanguardia): به‌صورت هفتگی و شنبه‌ها در استان بییا کلارا/سانتا کلارا به چاپ می‌رسد و دارای دو نسخه چاپی و دیجیتالی است که اولین شماره آن در تاریخ ۹ آگوست ۱۹۶۲ منتشر شد. در ضمن علاوه بر زبان اسپانیایی، به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی و پرتغالی نیز منتشر می‌شود. این نشریه به چاپ اخبار و مطالب در مورد استان ویاکلارا، کوبا و جهان می‌پردازد.
تراباخادورس (Trabajadores): این هفته‌نامه در هاوانا منتشر می‌شود و تاریخ تأسیس آن ۶ ژوئن ۱۹۷۰ است، به زبان‌های انگلیسی و اسپانیایی به چاپ می‌رسد. هدف آن مطلع کردن کارگران در مورد وقایع سندیکال است.
خیرون (Giron): هفته‌نامه‌ای است که در ماتانزاس به چاپ می‌رسد و اولین شماره آن در تاریخ ۵ دسامبر ۱۹۶۱ منتشر شد. این هفته‌نامه علاوه بر چاپ مطالب متنوع، دارای صفحه‌ای است حایز اهمیت که در آن وقایعی از قبیل پیروزی ساحل خیرون، مبارزه علیه سارقان مسلح، ریشه‌کن کردن بی‌سوادی و... چاپ می‌شود. نسخه دیجیتال آن (خیرون-وب) از ۱۲ می ۲۰۰۰ و روزانه منتشر می‌شود.
ال ارالدو د سان لوئیس (El Heraldo de San Luis): هفته‌نامه‌ای است که در سال ۱۹۴۸ تأسیس شد و در سان لوییس واقع در سانتیاگو د کوبا منتشر می‌شود. این هفته‌نامه به چاپ حوادث، تبلیغات بازرگانی و وقایع اجتماعی و سیاسی می‌پردازد.[۱]
روزنامه‌ها
روزنامه ال پاپل د لا هاوانا (El papel de la Habana) نخستین روزنامه رسمی بود که از ۲۴ اکتبر ۱۷۹۰ تا ۱۸۰۵ در هاوانا به چاپ می‌رسید.
لا نوئبا کوبا (La Nueva Cuba-LNC): اولین روزنامه خصوصی و آنلاین کوبایی است که از ۱ نوامبر ۱۹۹۸ به‌صورت هفتگی منتشر می‌شد، اما از ژانویه ۱۹۹۹ روزانه و به‌وسیله گروه خبررسانی مطبوعات خصوصی واقع در واشنگتن دی سی منتشر می‌شود.
آدلانته (Adelante): روزنامه‌ای است که در کاماگوای منتشر می‌شود و صفحه آنلاین آن به زبان انگلیسی در دسترس است این روزنامه مشابه نیویورک تایمز می‌باشد.
لا دماخاگو (La Demajagua): روزنامه رسمی حزب کمونیست کوبا است که در گرانما به چاپ می‌رسد. علاوه بر زبان اسپانیایی به انگلیسی نیز منتشر می‌شود.
روزنامه گرانما: این روزنامه که در هاوانا به چاپ می‌رسد در تاریخ ۴ اکتبر ۱۹۶۵ پا به عرصه مطبوعات گذاشت، صاحب امتیاز آن دولت کوبا است و روزنامه رسمی کمیته مرکزی حزب کمونیست کوبا می‌باشد، این روزنامه دارای دو چاپ دیجیتال و کاغذی است و به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، پرتغالی، ایتالیایی، ترکی‌استانبولی و آلمانی به چاپ می‌رسد، نام این روزنامه برگرفته از نام قایق گرانما (Yate Granma) است که فیدل کاسترو و ۸۱ شورشی دیگر را در انقلاب ۱۹۵۶، به سواحل کوبا منتقل کرد. در این روزنامه وقایع مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، علمی، فرهنگی و ورزشی کوبا و جهان به چاپ می‌رسد.
روزنامه اینباسور (Invasor): این روزنامه در استان سیگو د آبیلا منتشر می‌شود و در حال حاضر دارای نسخه دیجیتالی نیز می‌باشد. نسخه چاپی آن برای اولین بار در تاریخ ۲۶ جولای ۱۹۷۹ منتشر شد. این روزنامه به چاپ وقایع اجتماعی، اقتصادی، ورزشی و فرهنگی این استان می‌پردازد.
روزنامه سی‌یرا مائسترا: این روزنامه از تاریخ ۷ سپتامبر ۱۹۵۷ شروع به چاپ گردید و نسخه دیجیتالی آن نیز از ۷ سپتامبر ۱۹۹۸ منتشر گردید. این روزنامه در سانتیاگو د کوبا منتشر می‌شود و دارای مطالب متنوع خبری، فرهنگی و ورزشی و همچنین وقایع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مربوط به این منطقه مهم شرقی کوبا می‌باشد. البته نسخه آنلاین آن به زبان انگلیسی نیز وجود دارد.
روزنامه بنثرموس (Venceremos): نسخه چاپی آن در ۲۵ جولای ۱۹۶۲ و نسخه دیجیتالی آن ۲۲ دسامبر ۲۰۰۰ شروع به چاپ گردید که به دو زبان انگلیسی و اسپانیایی است، و در گوآنتانامو به چاپ می‌رسد. هدف اصلی آن انعکاس اخبار روز و آداب و رسوم کوبا و همین‌طور مسائل مربوط به انقلاب کوبا می‌باشد.
روزنامه خوبنتود ربلده (Juventud Rebelde): اولین نسخه آن ۲۱ اکتبر ۱۹۶۵ منتشر شد. این روزنامه توسط اتحادیه کمونیست‌های جوان چاپ می‌شود.
کوبا لیبره (Cuba Libre): روزنامه‌ای است که ارنستو چه‌گوارا در نوامبر سال ۱۹۵۷ در بحبوحه انقلاب کوبا در سیرا مائسترا تأسیس نمود. این روزنامه به‌عنوان تبلیغات متقابل در برابر دیکتاتوری باتیستا و نیز به منظور مطلع کردن مردم کوبا از ماموریت جنبش ۲۶ جولای به انتشار اخبار می‌پرداخت.
روزنامه پاتریا (Patria): این روزنامه در تاریخ ۱۴ مارس ۱۸۹۲ و در نیویورک به چاپ رسید که خوزه مارتی خبرنگار و سردبیر آن بود. آخرین شماره آن (۵۲۲) در تاریخ ۳۱ دسامبر ۱۸۹۸ منتشر شد. لازم به ذکر است که ۱۴ مارس روز مطبوعات در کوبا می‌باشد[۲].
خبرگزاری ها و سازمان‌های رسانه ای
آژانس خبری کوبا (Agencia Cubana de Noticias (ACN)): در ۲۱ ماه می سال ۱۹۷۴ تاسیس شد. این آژانس به تهیه و انتشار مقاله، گزارش، مصاحبه و تفسیرهایی درباره کوبا می‌پردازد. هدف اصلی این آژانس خبری انتشار اخبار درباره حوادث اصلی کشور می‌باشد. از طرف دیگر، تفاهم‌نامه‌هایی میان این آژانس با دیگر آژانس‌های داخلی و خارجی منعقد شده است تا اطلاع‌رسانی لازم درباره حوادث مرتبط با کوبا که در خارج از کشور اتفاق می‌افتد انجام شود.
خبرگزاری پرنسا لاتینا (Prensa Latina (Prensa Latina, Agencia Informativa Latinoamericana S.A.)): آژانس خبری متعلق به دولت کوبا می‌باشد که به انتشار اطلاعات و اخباری می‌پردازد که به‌طور کلی دیدگاه‌های دولت را منعکس می‌نماید. این خبرگزاری در تاریخ ۱۶ ژوئن ۱۹۵۹ در شهر هاوانا توسط روزنامه‌نگار آرژانتینی خورخه ریکاردو ماسه تی (Jorge Ricardo Maceti) و همین‌طور ارنستو چه‌گوارا به‌منظور حمایت از رهبر وقت انقلاب، فیدل کاسترو، تأسیس شد.[۳]
نیز نگاه کنید به
رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی آرژانتین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اتیوپی؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اردن؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اسپانیا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی افغانستان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی اوکراین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تونس؛رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی روسیه؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی زیمبابوه؛ رسانه و وسايل ارتباط جمعی چین؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ژاپن؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی فرانسه؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مالی؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی ساحل عاج؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سیرالئون؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی لبنان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی مصر؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی قطر؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی کانادا؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سودان؛ رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی تایلند
پاورقی
[i]: اگرچه در سال ۲۰۰۹، رئیس‌جمهور آمریکا - اوباما - اعلام نمود که ایالات‌متحده به شرکت‌های آمریکایی این اجازه را می‌دهد که خدمات اینترنتی را به کوبا ارائه دهند، اما دولت کوبا این پیشنهاد را رد می‌کند و در عوض با دولت ونزوئلا همکاری می‌کند.
کتابشناسی
- ↑ Naranjo Orovio, C. (2009). Historia de las Antillas. Volumen I. Historia de Cuba. Doce Calles, P622
- ↑ حق‌روستا، مریم (1397). جامعه و فرهنگ کوبا. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص382-387.
- ↑ حق‌روستا، مریم (1397). جامعه و فرهنگ کوبا. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص375-388.